Vaderlandsche historie. Deel 2

verantwoording

gebruikt exemplaar

exemplaar universiteitsbibliotheek Leiden, signatuur: 1013 G 2

 

algemene opmerkingen

Dit bestand biedt, behoudens een aantal hierna te noemen ingrepen, een diplomatische weergave van Vaderlandsche historie. Deel 2 van Jan Baptist David uit 1847. Het totale werk bestaat uit elf delen.

 

redactionele ingrepen

p. 95: voetnoot 1 heeft in het origineel per abuis nootverwijzingsnummer 2 gekregen in de lopende tekst. In deze digitale versie is dat verbeterd.

 

Bij de omzetting van de gebruikte bron naar deze publicatie in de dbnl is een aantal delen van de tekst niet overgenomen. Hieronder volgen de tekstgedeelten die wel in het origineel voorkomen maar hier uit de lopende tekst zijn weggelaten. Ook de blanco pagina's (p. II, XVI, 2 en 516) zijn niet opgenomen in de lopende tekst.

 

[pagina I]

VADERLANDSCHE HISTORIE.

 

[pagina III]

VADERLANDSCHE HISTORIE, DOOR J. DAVID, KANONIK HON. DER METROPOLITANE KERK VAN MECHELEN, LID DER KONINKLYKE AKADEMIE VAN BRUSSEL, PROF. AEN DE KATHOLYKE HOOGESCHOOL, ENZ.

TWEEDE DEEL.

LEUVEN, BY VANLINTHOUT EN VANDENZANDE, DRUKKERS DER HOOGESCHOOL.

1847.

 

[pagina IV]

Opus quod inscribitur: Vaderlandsche Historie, door J. David, Kanonik hon. der metropolitane Kerk van Mechelen, Lid der koninklyke Akademie van Brussel, Prof. aen de katholyke Hoogeschool, enz. Tweede Deel, ex auctoritate Eminentissimi et Reverendissimi Cardinalis Archiepiscopi Mechliniensis et legum academicarum praescripto recognitum, quum fidei aut bonis moribus contrarium nihil continere visum fuerit, imprimi potest.

 

Datum Lovanii, 19 Aprilis 1847.

 

P.-F.-X. DE RAM, Rect. Univ.

 

[pagina 517]

Bladwyzer.

	Bladz.
Voorrede.	v
Eerste hoofdstuk. - Poogingen der Romeinen tegen Germanië.	3
Wildheid van Germanië. 5. - Togt van Germanicus Cesar. 6. - Schipbreuk op de Noordzee. 8. - Bewind van Quintilius Varus. 11. - Zyne knevelaryen. ib. - Samenzwering der Germanen. 12. - Arminius. ib. - Varus wordt verschalkt. 13. - Hy verwerpt goeden raed. 15. - Vernieling van dry Legioenen. 16.
Tweede hoofdstuk. - Opstand der Batavieren. - Het jaer 69 na Christus geboorte.	19
Ontsteltenis te Roomen. 19. - Ontevredenheid der Batavieren. 21. - Claudius Civilis. 22. - Zyn wrok tegen Roomen. ib. - Twist tusschen Vitellius en Vespasiaen. ib. - Civilis verklaert zich kwansuis voor den laetsten. 23. - Hy schudt zyne landgenoten op. 24. - Zyne redevoering. 25. - De Kaninefaten en de Friezen vatten mede de wapens op. 27. - De romeinsche blokhuizen ingenomen. 28. - De Romeinen aengerand en verslagen. 29. - De opstand wordt algemeen. 31.

 

 

[pagina 518]

Derde hoofdstuk. - Vervolg van den opstand der Batavieren. - Het jaer 69 na Christus geboorte.	33
Slag by Vetera, in het land van Kleef. 34. - Civilis verspreidt het gerucht zyner overwinningen. 36. - Acht bataefsche kohorten te Mainz. ib. - Begeven zich herwaerts. 37. - Beleg van Vetera. 42. - Het kamp wordt aengerand. 44. - Doch te vergeefs. 45. - Nieuwe stormtuigen. ib. - Vruchteloos in 't werk gesteld. 46. - Het kamp blyft bezet. 47. - Hordeonius Flaccus. 48. - Zyne besluiteloosheid. ib. - Oproerigheid van het romeinsch krygsvolk. ib. - Dillius Vocula wordt naer Vetera gezonden. ib. - Opstand in zyn leger. 49. - Reden van de kwaedwilligheid der soldaten. 51. - Gelduba in 't land van Kleef. 52. - Een korenschip door de Germanen ontweldigd. 53. - Woede en wangedrag der romeinsche krygslieden. 54. - Civilis doet daer zyn voordeel meê. 55. - Nieuwe bestorming van Vetera. 56. - Wordt andermael afgeweerd. 58.
Vierde hoofdstuk. - Vervolg van den opstand der Batavieren. - Het jaer 69 na Christus geboorte.	60
Het pleit tusschen Vitellius en Vespasiaen wordt beslist. 60. - Vitellius bezwykt en wordt vermoord. ib. - De tyding daervan komt te Mainz. 61. - De eed voor Vespasiaen wordt de soldaten

 

 

[pagina 519]

afgevraegd. ib. - Zy doen hem met tegenzin. 62. - Zending van Alpinus Montanus tot Civilis. ib. - Civilis haelt hem op zyne zyde. 63. - Gelduba aengerand. 64. - Gered door de Vaskonen. 65. - Civilis tokkelt de soldaten van Vetera tot overgaef. 67. - Vocula beproeft om het kamp te ontzetten. 68. - Civilis valt van zyn peerd. 69. - Het beleg van Vetera opgebroken. 70. - Vocula doet koren halen naer Nuyss. 71. - De korenhalers verrast. ib. - Oproer in 't romeinsch leger. 72. - Vetera op nieuw belegerd. 73. - Balddadigheid van 't romeinsche krygsvolk. 74. - Hordeonius Flaccus wordt dood geslagen. 75. - Wanorde in 't leger. 76.
Vyfde hoofdstuk. - Vervolg van den opstand der Batavieren. - Het jaer 70 na Christus geboorte.	78
Roomens zaken staen slecht in de provinciën. 78. - Gallië begint met Civilis meê te doen. 79. - Julius Classicus en Julius Tutor. ib. - Daer wordt raed geslagen te Keulen. 80. - Men besluit de romeinsche krygsoversten te vermoorden, en de soldaten tot afval te brengen. 81. - Vocula zoekt met die van Vetera in gemeenschap te komen. 82. - Zulks mislukt door 't verraed van Classicus en Tutor. ib. - Vocula's krygslieden verzaken hunnen eed. 83. - Vocula wordt omgebragt. 84. - Hongersnood in het kamp van Vetera. 85. - De belegerden geven zich over.

 

 

[pagina 520]

86. - Maer worden verraderlyk aengerand. 87. - Civilis trekt uit dit alles zyn voordeel. 88. - De Belgen vallen hem by. 90. - Men krygt te Roomen de tyding van 't geen in België omgaet. 92. - Daer worden nieuwe keurbenden herwaerts gezonden. 93. - Civilis zaken gaen achteruit. 94. - Petilius Cerialis komt te Mainz. 96. - Neemt Trier in. 97. - Brengt de afvallige soldaten tot hunnen pligt weder. ib.
Zesde hoofdstuk. - Einde van den opstand der Batavieren. - Het jaer 70 na Christus geboorte.	98
Tutor raedt van de Romeinen aen te randen. 98. - Trier wordt verrast. 100. - De keurbenden zyn in groot gevaer. 101. - Maer raken er gelukkig uit. 102. - Keulen verklaert zich tegen Civilis. 103. - Eene bende van Chauken en Friezen wordt omgebragt. 104. - Civilis wykt naer Vetera, en versterkt zich daer. ib. - Cerialis volgt hem op. 105. - Slag van Vetera. 108. - De Romeinen behalen de overhand. 111. - Civilis wykt naer het eiland der Batavieren. 112. - Cerialis gaet hem daer opzoeken. 114. - Onvoorzigtigheid van dien veldoverste. 115. - Die bykans door den vyand onderschept wordt. 116. - Laetste poogingen van Civilis. 117. - Moedeloosheid der Batavieren. 118. - Civilis verzoent zich met Roomen. 119. - De Batavieren worden in vriendschap ontvangen. ib.

 

 

[pagina 521]

Zevende hoofdstuk. - Staet van Germanië gedurende de eerste eeuw.

120

Roomen verliest zyn ontzag. 120. - De keizers denken niet meer om Germanië te veroveren. 121. - Maer om den Rhyn te versterken. ib. - Vyftig blokhuizen worden op den linken oever gebouwd. ib. - Andere middelen van versterking tusschen den Rhyn en den Donau. 123. - Opnoeming der germaensche volkeren aen gene zyde des Rhyns, en hunne woonsteden. 124. - Staet hunner zeden en beschaving. 125. - Levenswys van den vryen Germaen. 126. - Beschryving van den stand der lyfeigenen. 127. - Volksvergaderingen of landdagen by de Germanen. 128. - Wat daer verrigt werd, en hoe. ib. - Ontvoogding van den jongen Germaen. 129. - Regtspleging op den landdag. 130. - Voorregten van de prinsen des volks. 131. - Verdeeling van het grondgebied in Gauen. 132. - Hoe deze bestierd werden. ib. - Hoe men de misdaden strafte. 133. - En hoe de groote misdaden. 134. - Regt van eigen wraekneming. 135. - Oorsprong van den tweestryd. ib. - De Germaensche adel tweederlei. 137. - Uit den koninklyken stam koos men het opperhoofd. 138. - 's Konings regten en pligten. ib. - Tweederlei krygstogten by de Germanen. 139. - De gemeene werden besloten in de volksvergadering. 140. - Byzondere mogt iedereen ondernemen.

 

 

[pagina 522]

140. - Hoe men daer manschap voor werfde. ib. - En hoe men die wist te verbinden. 141.
Achtste hoofdstuk. - Opkomst van het verbond der Franken, in de laetste helft der tweede eeuw. Hunne krygsbedryven gedurende de derde en vierde eeuw.	143
Betrekkingen tusschen de Romeinen en de germaensche volkeren. 143. - De eerste togten der Langobarden. 144. - Inval der Saksers, 145. - Zy spannen samen met de Anglen, de Cherusken en andere stammen. 146. - De volkeren van den regten oever des Rhyns verbinden zich op hunne beurt. 147. - Onder den algemeenen naem van Franken. ib. - Hunne strooptogten op romeinsch grondgebied. 148. - België wordt afgeloopen. 150. - Togten der Alemannen. ib. - Poogingen van Roomen tegen die invallen. 151. - De Franken verrast op de Maes. 152. - Vergeefsche wreedheid tegen hen gepleegd. 153. - De groote togten der Gothen. 154. - Roomen begint aen de barbaren grond af te staen. 156. - De Franken krygen het eiland der Batavieren. 157. - En leveren hulpbenden. 158. - Zoo komen zy in aenzien en worden magtig in de romeinsche legers. 159. - Hoe een Frank gewapend was. 161.
Negende hoofdstuk. - De Franken vestigen zich

 

 

[pagina 523]

in België. - Hunne eerste koningen en veroveringen gedurende de vyfde eeuw.	164
Inval der Hunnen in Europa. 164. - De Alanen, de Oost- en West-Gothen worden overrompeld. 165. - Deze volkeren met de Wandalen, de Herulen, de Gepiden enz. komen naer 't Westen afgezakt. 166. - Zy bereiken den Rhyn. 167. - Staet van zaken in België. ib. - De Rhyn-Franken. 168. - De Sael-Franken. 170. - De Wandalen en andere volksstammen overweldigen de ryksgrens. 171. - Verwoesting van Gallië. 172. - De Franken breiden zich uit. 173. - Verbroederen zich met de oude inwoonders. 174. - Het keizerlyk gezag is geknakt in Gallië. 176. - De Franken maken zich meester van Keulen en Trier. 177. - België houdt op door de Romeinen bestierd te worden. 178. - Franksche koningen. 179. - Koning Faramundus. 181. - Of hy veel te zeggen had. 182. - Aëtius komt naer Gallië om 's keizers zaken te herstellen. 183. - Hy verslaet de Franken onder hunnen koning Clodio. 185. - Doch maekt vrede en laet de Franken in bezit van België. ib.
Tiende hoofdstuk. - Inval van Attila. - Van het jaer 451 tot 453.	187
Treurige toestand van het romeinsche ryk. 187. - Attila wordt koning der Hunnen. 188. - Hy overvalt de provinciën van het Oost-Ryk. 189.

 

 

[pagina 524]

- Maekt vrede met Constantinopelen. 190. - Schrikkelyke magt van Attila. 191. - Hy slaet het oog op het Westen. 192. - Hy valt in Gallië. 194. - Beleg van Orleans. 195. - Attila wordt terug gedreven. 196. - Groote slag by Châlons. 197. - Attila krygt er de nederlaeg. 198. - Hy trekt terug den Rhyn over. 199. - Attila's dood. 200.
Elfde hoofdstuk. - Overzigt der romeinsche geschiedenis, tot aen de dood van Childerik, koning der Franken. - 454-481.	201
Aëtius vermoord van zyn' eigen meester. 201. - De Franken vallen Roomen af. 202. - Hun koning Meroveus. ib. - De Wandalen te Roomen. 203. - De stad wordt uitgeplunderd. 204. - Opschudding in Gallië. 205. - Ecdicius Avitus tot keizer uitgeroepen. 206. - Sicilië wordt verwoest door de Wandalen. 207. - Zy krygen de nederlaeg. 208. - Avitus afgezet. Zyne dood. 209. - Majoriaen treedt in zyne plaets. 210. - Syagrius Egidius herwaerts gezonden om de onderdanigheid in Gallië te herstellen. 211. - De Franken in geschil met hunnen koning Childerik. ib. - Zy jagen hem weg, en gehoorzamen aen Egidius. 212. - Poogingen om de Wandalen uit Afrika te verdryven. 213. - Zy mislukken. 214. - Majoriaen wordt omgebragt. 215. - De nieuwe keizer zoekt Egidius in Gallië den voet

 

 

[pagina 525]

te ligten. 216. - Childerik komt uit zynen schuilhoek. 217. - En wordt wel ontvangen. 218. - Hy verslaegt Egidius. 219. - Deze sterft. 220. - Gallië is voor Roomen verloren. ib. - De West-Gothen en de Burgonden breiden er zich uit. ib. - De saksische zeeschuimers in Gallië. 222. - Childerik bevecht en overwint ze. 223. - Zoo doet hy ook de Alemannen. ib. - Wanorde te Roomen en in het ryk. 224. - Treurige toestand van Italië. 225. - De West-Gothen meester van zuidelyk Gallië. 226. - Dat hun afgestaen wordt. ib. - Gevolgen van het onafhankelyk worden der barbaersche volkeren. 227. - De katholyken lyden daer veel by. 228. - De keizers verliezen hun gezag in Italië zelf. 229. - Val van het keizerryk. 231. - Childerik sterft te Doornik. 232. - Zyn graf. 233.
Twaelfde hoofdstuk. - Regering van Clovis, en diens oorlogen. - 481-510.	235
Heilzame invloed der bisschoppen. 235. - Clovis wordt koning. ib. - Hoe de franksche stammen toen verdeeld waren. 236. - Eerste overwinningen van Clovis. 238. - De katholyke Galliërs willen hem niet erkennen, omdat hy een heiden was. 239. - Hy trouwt eene katholyke vrouw. 240. - Zyn krygstogt tegen de Tongeren. 241. - Hy overwint de Alemannen. 243. - En wordt meester van geheel den Elsasz. 244.

 

 

[pagina 526]

- Doop van Clovis. 245. - Zyn krygstogt tegen de Burgonden. 246. - Zyne bemoeijingen by de ariaensche West-Gothen. 248. - Zyn veldtogt tegen hen. 249. - Slag van Vouillé. 250. - Verovering van Gallië aen gene zyde der Loire. 251. - De West-Gothen houden 't vol te Carcassonne. 252. - Die stad wordt vruchteloos belegerd. 253. - Arles blyft ook aen de West-Gothen. 254. - De Franken worden verslagen. 255. - Clovis maekt vrede. 256. - Uitgebreidheid van zyn ryk. ib. - En van dat der Burgonden. ib.
Dertiende hoofdstuk. - Laetste daden van Clovis. Zyne dood. - 510 en 511.	257
Clovis wordt vereerd met den titel van Consul. 257. - Hy doet giften aen de kerken. 258. - Hy onderwerpt de Rhyn-Franken. 259. - En voorts de andere stammen. 262. - Wreedheid en onregtveerdigheid van Clovis. 263. - Verval van het heidendom in België. 264. - Clovis doet boetveerdigheid. ib. - Stichting van nieuwe bisdommen. 265. - Invoering der Salische Wet. 266. - Aert van het strafregt in dien tyd. 267. - Geldboeten door de Salische Wet voorgeschreven. 268. - In welke tael die wet opgesteld was. 269. - De Maelbergsche Glossen. 271. - De romeinsche bevolking was aen de Salische Wet niet onderworpen. 272. - Doch die bevolking was niet groot in België. 275. - Clovis sterft. 274.

 

 

[pagina 527]

Veertiende hoofdstuk. - Regering der kinderen van Clovis, tot aen de vereeniging des ryks onder Clotaris I. - 511-558.

275

Clovis vier kinderen Diederik, Clodomer, Childebert en Clotaris, verdeelen huns vaders ryk. 275. - Austrië en Neustrië. 276. - Iedere koning had zyne Leuden. 277. - Die van hem begiftigd werden. 278. - Waer de koning de middelen daertoe haelde. ib. - Lasten die hem betaeld werden, en van wie. 279. - Wie krygsdienst schuldig was. 280. - Onlusten in het land der Thuringers. 281. - Eerzucht van Amelberga. 282. - Diederik voert oorlog tegen de Thuringers. 283. - De Franken behalen de overwinning. 284. - En breiden hun gebied uit tot aen de Saale. 285. - Clodomer randt de Burgonden aen. 286. - Maer schiet er 't leven by in. 287. - Clotaris en Childebert deelen zyn ryk. 288. - Diederik besluit aen zyne onderdanen een byzonder wetboek te geven. 289. - De Ripuarische Wet. 290. - Hare voornaemste bepalingen. ib. - Wat een solidus in dien tyd weerd was. ib. - Diederik sterft. 291. - Zyn zoon Diedbrecht volgt hem op. 292. - Childebert en Clotaris vallen in Spanje. ib. - Diedbrecht heeft het oog op Italië. 293. - Hy trekt de Alpen over. 295. - Twee zyner veldheeren, Leutharis en Buccelinus blyven daer. 296. - Beider togten in Italië. 298. - Beider rampen en dood. 299. -

 

 

[pagina 528]

Diedbrecht sterft insgelyks. ib. - De Franken wreken zich over Parthenius, die hun had willen schattingen opleggen. 300. - Diedbold volgt zyn vader op by de Rhyn-Franken. 301. - Maer sterft kort daerna. 302. - Ook Childebert overlydt, en Clotaris wordt alleen meester van het ryk der Franken. ib. - Uitgebreidheid daervan. ib.
Vyftiende hoofdstuk. - Regering van Clotaris I en zyne kinderen, tot aen de dood van Sigebert I, koning van Austrasië. - 558-576.	303
Hoe het in 't ryk der Franken toen gesteld was. 303. - Dry soorten van persoonen: de Gallo-Romanen, de franksche adel, en het volk. 304. - Hunne verschillende belangen. 305. - Inwendige onlusten onvermydelyk. ib. - Verval van den godsdienst. 306. - Clotaris vat de wapens op tegen de Saksers. 307. - Slechte uitval van dien krygstogt. 308. - Clotaris sterft. ib. - Het ryk wordt verdeeld tusschen zyne vier zonen Carebert, Guntram, Sigebert en Chilperik. ib. - Carebert sterft. ib. - Nieuwe verdeeling. 309. - Sigebert, koning van Austrië, trekt ten stryd tegen de Avaren. ib. - Middelerwyl zoekt Chilperik vergeefs een stuk van Austrië te krygen. 310. - Sigeberts huwelyk met Brunehaut van Spanje. ib. - Chilperik volgt hem na en trouwt met Athanagild, Brunehauts zuster. 311. - Atha-

 

 

[pagina 529]

nagild omgebragt door het toedoen der eerlooze Fredegonde. 312. - Dit boos wyf wordt koningin. ib. - Doodelyke haet tusschen Brunehaut en Fredegonde. ib. - Chilperik overweldigt Tours en Poitiers, steden van Sigebert. 313. - Deze neemt daer wraek over. 314. - Vrede tusschen hem en zyn' broeder. 315. - Die vrede heeft geenen duer. ib. - Sigebert trekt naer Parys, terwyl Chilperik de wyk neemt naer Doornik. 316. - Sigebert volgt hem op, maer wordt vermoord onder wege. 317. - Gevangenis van Brunehaut. ib. - Sigeberts vyfjarige zoon Childebert wordt gered, en op den troon van Austrië verheven. 318. - Begeerlykheid der Grooten. 319. - Hunne eerste bezittingen waren Alloden. ib. - Hunne latere waren Leenen. 321. - Natuer der Leenen. 322. - Regten en pligten van leenheer en leenman. ib. - De leenmannen moesten den heer in al zyne krygstogten volgen. 324. - Hunne bemoeijingen in tyd van vrede. 325. - De hofdienst by de franksche koningen. 326. - De ministeriales in 't algemeen. 328. - Dier bedieningen eerst vervuld door Gallo-Romanen. 329. - Daerna door franksche edellieden. 330. - De Huismeijer. ib. - Zyn aengroeijende invloed. 331. - Zyne meesterschap. 332.

Zestiende hoofdstuk. - Regering der nakomelingen van Clotaris I, van Sigeberts dood,

 

 

[pagina 530]

tot aen de vereeniging van het ryk der Franken onder Clotaris II. - 576-613.

334

Gevolgen van Sigeberts dood. 334. - Chilperik ontrust door zyn' zoon Merovech. 335. - Deze trouwt Brunehaut. ib. - Wordt van haer gescheiden. 336. - Sterft. 337. - Chilperiks baetzucht. 338. - Hy verliest zyne kinderen. 339. - Guntram noemt zyn' neef Childebert erfgenaem van Burgondië. 340. - Oneenigheid in het ryk van Childebert. 341. - Haet des adels tegen Brunehaut. 342. - Oorlog tusschen Chilperik en Guntram. 343. - Zy maken vrede zonder Childebert te kennen. 344. - Childeberts togt naer Italië. 345. - Dood van Chilperik. 346. - Hy laet eenen zoon na van vier maenden oud. 347. - Verlegenheid van Fredegonde. ib. - Zy roept de hulp van Guntram in. 348. - Childebert vraegt de uitlevering van Fredegonde. 349. - Die door Guntram beschermd wordt. 350. - Chilperiks zoon wordt in Neustrië erkend. 351. - Een kroonpretendent in 't Zuiden van Vrankryk. 352. - Hy wordt overwonnen en ter dood gebragt. 353. - Onlusten in het ryk van Childebert. 354. - Deze trouwt met Faileuba. ib. - Samenzwering onder de hovelingen tegen den koning en diens moeder. 355. - Wordt ontdekt en de belhamels met de dood gestraft. 356. - Brunehaut heerscht nu vrymagtig. 357. - Traktaet van Andelot. 358. - Chilperiks zoon wordt

 

 

[pagina 531]

daerin miskend. 359. - Bezorgdheid van Fredegonde. ib. - Chilperiks zoon wordt gedoopt en Clotaris genoemd. 360. - Guntram sterft. ib. - Childebert volgt hem op in Burgondië, doch welhaest ook in het graf. ib. - Ook Faileuba sterft. 361. - Twee zonen erven de ryken huns vaders: Diedbrecht Austrië, en Diederik Burgondië. ib. - Brunehaut blyft by den oudsten harer kleinzonen. 362. - Maer moet welhaest de vlugt nemen en wykt naer Burgondië. ib. - Fredegonde beproeft om de jonge koningen van Austrië en Burgondië aen te randen. 363. - Zy sterft. ib. - Clotaris wil den oorlog voortzetten, maer verliest byna al wat hy heeft. ib. - Brunehauts wangedrag in Burgondië. 364. - Alwie haer tegenstaet wordt van kant geholpen. 365. - Zy stookt kwaed vuer tegen haer' kleinzoon van Austrië. 366. - Dood van haer' gunsteling Protadius. 367. - De koning van Burgondië trouwt Ermenberga van Spanje. 368. - Jaegt zyn vrouw weg door het toedoen van Brunehaut. ib. - Deze weet oorlog te verwekken tegen Childebert van Austrië. 369. - Childebert wordt verslagen. 370. - Brunehaut doet hem vermoorden met zynen zoon. 371. - Diederik van Burgondië raekt in geschil met Clotaris van Neustrië. 372. - En sterft. ib. - Nu breekt het onweêr uit op Brunehaut. ib. - Zy beproeft nog eens om boven te komen. 373. - Maer bezwykt en wordt Clotaris in handen geleverd. 374. - Hare rampzalige dood. ib.

 

 

[pagina 532]

Zeventiende hoofdstuk. - Regering van Clotaris II en zyne nakomelingen, tot aen de nederlaeg van Diederik III, te Testri. 613-687.

377

Clotaris erkend tot koning van Austrië en van Burgondië. 377. - Moet veel toegeven aen den adel. 378. - De geestelykheid ook eischt hare regten weder. 379. - Kerkvergadering van Parys. 380. - Austrië gelukkig door Pipinus van Landen en Arnulfus bisschop van Metz. 381. - De dochter van Pipinus trouwt Ansegisel. 385. - Clotaris staet Austrië af aen zyn' zoon Dagobert. ib. - Pipinus wordt huismeijer. 384. - Dood van Clotaris. ib. - Dagobert erft de andere ryken. ib. - Geeft een deel aen zyn' broeder Carebert. 385. - Dagobert verlaet den weg der deugd. ib. - Zyne twee zonen Sigebert en Clovis. ib. - Hy staet aen den oudsten Austrasië af. 386. - En verzekert Neustrië aen Clovis. ib. - Dagobert sterft. 387. - Wys beleid van Pipinus om den vrede te handhaven. 388. - Dood van Pipinus. ib. - Twist in Austrasië om de huismeijery. 389. - Opstand in Thuringen. ib. - Sigebert trekt ten oorlog. 390. - Maer wordt verraden en krygt de neêrlaeg. 391. - Heerschzucht van Grimoald, Pipyns zoon. 392. - Sigebert sterft. ib. - Grimoald zoekt zynen zoon op den troon te stellen. ib. - En zendt Sigeberts zoon, den jongen Dagobert, naer Ierland. ib. - Grimoalds pooging mislukt. 394. - Hy komt aen zyn eind.

 

 

[pagina 533]

ib. - Clovis wordt koning van Austrië. 395. - Maer wordt zinneloos en sterft. ib. - Zyn zoon Clotaris III volgt hem op in Neustrië en Austrië. ib. - De huismeijer Ebroïn. 396. - Zyne snoodheid. ib. - De Austrasiërs kiezen Childerik II, Clotaris broeder, voor hunnen koning. ib. - Dood van Clotaris. 397. - Ebroïn stelt des afgestorven jongsten broeder Diederik III op den troon van Neustrië. ib. - Omwenteling in Neustrië. 398. - Ebroïn opgesloten en Diederik afgezet. ib. - Childerik II wordt koning van Neustrië. ib. - Zyn wangedrag. ib. - Hy wordt vermoord. 399. - De Austrasiërs roepen Dagobert uit Ierland, en maken hem koning. 400. - Diederik komt weêr boven in Neustrië. 401. - Ebroïn raekt uit zyn gevangenis. ib. - Hy werpt een anderen tot koning op. 402. - Verzoent zich met Diederik. ib. - Valt weêr aen 't woeden. ib. - De Neustriërs roepen Dagobert van Austrië ter hulp. 403. - De oorlog breekt uit. ib. - Dagobert wordt overwonnen. ib. - En wordt vermoord. 404. - De Austrasiërs, zonder koning, vallen de Merovingers af. 405. - En stellen zich onder het bestier van Martinus en Pipinus van Herstal. 406. - Oorlog met Neustrië. 407. - Slag van Lifou. ib. - De Austrasiërs verliezen het. ib. - Martinus ter dood gebragt. 408. - Ebroïn valt onder den moordpriem. ib. - Zyn opvolger Bertharius is even zoo boos. 409. - Pipinus aengezocht om Neustrië te verlossen.

 

 

[pagina 534]

410. - Hy beproeft zachte middelen, doch te vergeefs. ib. - Oorlog tegen Diederik van Neustrië en zyn' huismeijer. 411. - Slag van Testri. ib. - Nederlaeg van Diederik en dood van Bertharius. 412.
Achttiende hoofdstuk. - Regering van Pipinus van Herstal en van Karel Martel, in den naem der merovingische koningen, sedert den slag van Testri, tot den slag van Poitiers. - 687-732.	413
De scepter der Merovingers ligt op den grond. 413. - Pipinus voert het oppergezag in Neustrië en Burgondië. ib. - Maer behoudt den titel van huismeijer, en laet Diederik koning heeten. 414. - Hy blyft de hertog en vorst der Austrasiërs. ib. - Hy bestiert de dry ryken. ib. - Jaerlyksche verschyning des konings in de volksvergadering. 415. - Pipinus voert den oorlog tegen de overrhynsche volkeren. 416. - De Friezen en hun hertog Radbout. ib. - Zy worden onderworpen. 417. - Dood van koning Diederik III. ib. - Zyn zoon Childebert III volgt hem op in Neustrië en Burgondië. ib. - Pipyns zoon, Grimoald, huismeijer des nieuwen konings. 418. - Nieuwe veldtogt tegen de Friezen. ib. - Zy worden andermael overwonnen. ib. - Radbouts dochter trouwt met Grimoald. 419. - Childebert sterft. ib. - Zyn zoon Dagobert III wordt koning. ib. - Grimoald wordt vermoord te Luik. 420. -

 

 

[pagina 535]

Hy laet een zoon na van zes jaer, Theudoald genoemd. ib. - Dood van Pipinus van Herstal. ib. - Zyne gemalin Plectrudis voogdes van Theudoald. 421. - Alpheida en haer zoon Karel Martel. ib. - Plectrudis houdt Karel gevangen. ib. - Theudoald naer Neustrië gezonden als huismeijer van Dagobert. 422. - Twist tusschen Neustrië en Austrië. ib. - Daer wordt gevochten. ib. - Theudoald en Dagobert moeten de vlugt nemen. ib. - Dood van Dagobert. 423. - De Neustriërs roepen Chilperik II tot koning uit. 424. - Karel Martel komt voor den dag. ib. - De Austrasiërs stellen hem aen hun hoofd. 425. - De koning van Neustrië komt hem aenranden. ib. - De Friezen tegen Karel opgeruid. ib. - Gevecht naby de stad van Keulen. 426. - Karel moet het opgeven. ib. - Maer haelt weldra zyne schade in. ib. - Slag by Vinci. 427. - Karels togt tegen de Saksers. 428. - Nieuwe togt tegen Neustrië. 429. - Slag van Soissons. ib. - Karel is overwinnaer. ib. - Chilperik sterft. 430. - Karel stelt Diederik IV op den troon van Neustrië en Burgondië. ib. - Oorlog tegen de Saksers, de Alemannen, de Zwaben en de Beijeren. 431. - De eerste veldtogt lukt maer half. 432. - Maer het volgend jaer worden zy onderworpen. 433. - Ondernemingen der Saracenen. ib. - Zy veroveren Spanje. 434. - Zy vallen in Septimanië. ib. - Bedreigen Aquitanië. 435. - Hun voortgang in 't Zuiden van Gallië. 436. -

 

 

[pagina 536]

Autun geplunderd en Sens belegerd. ib. - Zy zyn maer twee dagreizen meer van Parys. 437. - Slecht gedrag van Eudo van Aquitanië. 438. - De Saracenen maken nieuwe veroveringen. 439. - Bordeaux ingenomen, Poitiers verwoest, Tours bedreigd. 440. - Karel Martel trekt de Loire over. 441. - Hy vindt den vyand in de pleinen van Poitiers. ib. - Bloedige veldslag. 442. - De Saracenen verpletterd. 443. - Nemen de vlugt. 444. - De Franken plunderen hun kamp. 445.
Negentiende hoofdstuk. - Regering van Karel Martel en zyne opvolgers, sedert den slag van Poitiers tot aen de dood van den laetsten Merovinger. - 732-755.	446
Aquitanië en Gasconje worden nauwer verbonden met de Franksche ryken. 446. - Burgondië wordt aen 't bestier van franksche graven onderworpen. 447. - Opstand by de Friezen. 448. - Karel rust eene vloot uit en gaet ze kastyden. 449. - Friesland op nieuw onder 't jok gebragt. ib. - Dood van hertog Eudo van Aquitanië. ib. - Karel brengt dat land onder zyne onmiddelyke heerschappy. 450. - Doch de inwoonders vragen om te mogen staen onder Hunoald een' van Eudo's zonen. 451. - Karel stemt toe op voorwaerde van leenpligt te kwyten. ib. - Nieuwe onlusten in Burgondië verwekt door zekeren landzaet, met naem Maurontius. 452. -

 

 

[pagina 537]

Deze wil vry blyven en roept de hulp der Saracenen in. ib. - Karel verslaet andermael die barbaren. 453. - Hy gaet Narbonne belegeren dat nog in hunne handen was. ib. - Een nieuw leger komt uit Spanje om Narbonne te redden. 454. - Karel behaelt een volkomen overwinning. ib. - Hy moet Narbonne verlaten en zyne wapens keeren tegen de oproerige Saksers. 455. - Hy onderwerpt ze en neemt geizelaers van dat volk. 456. - Diederik IV sterft. ib. - Karel stelt nu geen' koning meer aen. 457. - Maurontius steekt het hoofd weêr op. ib. - Doch kan het niet volhouden. ib. - Karel wordt ziek en keert naer Neustrië. 458. - Hy verzoekt de hulp van den koning der Langobarden tegen Maurontius. ib. - Die bezwykt en alles verliest. 459. - Karels heerschappy overal gevestigd. ib. - Hy ontvangt geschenken van paus Gregorius III. 460. - Dood van Karel Martel. 461. - Zyn goed en zyn kwaed. ib. - Zyne twee zonen Karloman en Pipinus deelen het ryk. 463. - Moeijelykheden met hun' stiefbroeder Grippo. 464. - Onlusten in Gasconje. 465. - Karloman en Pipinus stellen een Merovinger tot koning aen. 466. - Grippo wordt overwonnen en gevangen gezet. 467. - Karloman en Pipinus in Aquitanië. ib. - Zy onderwerpen op nieuw de Alemannen. 468. - Zy randen de Beijeren aen. ib. - Die insgelyks overwonnen worden. 469. - De Saksers hervatten de wapens. 470. - En worden alweêr ten

 

 

[pagina 538]

onder gebragt. 471. - Even als die van Aquitanië. 472. - Nieuwe poogingen der Saksers, nogmaels verydeld. ib. - Zoo wel als die der Beijeren en der Alemannen. ib. - Karloman verlaet de wereld en omhelst het kloosterlyk leven. 473. - Hy vertrekt naer de abtdy van Monte Cassino. 474. - Pipinus heerscht alleen, en stelt Grippo op vrye voeten. ib. - Grippo's ondankbaerheid. 475. - Landdag te Duren, in Gulikerland. ib. - Grippo maekt er zich eenen aenhang, en wykt naer de Saksers. ib. - Nieuwe opstand van dat volk. ib. - Op nieuw gedempt. 476. - Grippo's ondernemingen in Beijeren. 477. - De Alemannen doen meê. ib. - Pipinus overwint ze allen. ib. - Het hertogdom by de Alemannen afgeschaft. 478. - Grippo gevangen doch weder in vryheid gesteld. 479. - Hy vlugt naer Aquitanië. 480. - En komt aen zyn eind. 481. - Heerschappy van Pipinus alomme erkend en bevestigd. ib. - Childerik III wordt afgezet. 482. - En Pipinus tot koning uitgeroepen. 483. - Childerik sterft. ib.
Twintigste hoofdstuk. - Staet der Kerk in de eerste eeuwen, en onder het bewind der Franken.	484
Hoe moeijelyk het was het Christendom in België in te voeren. 484. - Zulks ging gemakkelyker in zuidelyk Gallië. ib. - Daer wordt het geloof schrikkelyk vervolgd. ib. - Doch zulks niet

 

 

[pagina 539]

tegenstaende groeit steeds het getal der christenen aen. 485. - Eerste kerkgemeenten of bisdommen. ib. - Metropolitanen. 486. - Vermenigvuldiging der kerken. 487. - Geeft aenleiding tot geloofsvervalsching. ib. - Dit kwaed geweerd door de kerkvergaderingen of conciliën. ib. - Eerste conciliën in de katholyke kerk gehouden. 488. - Het geloof bykans te niet in Gallië. 489. - Wordt daer hersteld door nieuwe kruisgezanten. ib. - Die tot by de Belgen doordringen. 490. - Dubbele poogingen tegen het Christendom aengewend. ib. - Gelykelyk verydeld door de Kerk. 491. - Die eindelyk zegeviert door de bekeering van Constantyn den Grooten. ib. - Vryheid aen al de christenen gegeven. ib. - De Kerk krygt openbare regtsmagt. ib. - Maer wordt nu inzonderheid aengerand door de kettery. 492 - Opkomst van het Arianismus. ib. - Kerkvergadering van Niceë. ib. - Die de ariaensche dwaelleer doemt. 493. - De kettery voortaen strafbaer door de wereldlyke magt. 494. - Gunsten door Constantyn en zyne opvolgers aen de Kerk bewezen. 495. - Groote magt der katholyke bisschoppen. 496. - Hunne heiligheid en godsdienstyver. ib. - Hunne getrouwheid en diensten tydens den inval der barbaren. 497. - Het Noorden lydt daer byzonder door. 498. - Terwyl het Zuiden treurt onder de vervolgingszucht der Arianen. ib. - De bekeering van Clovis brengt een eind aen de ariaensche dwingelandy.

 

 

[pagina 540]

ib. - De hoop der Kerk verydeld door het verregaend bederf van Clovis kinderen. 499. - Dat bederf zet zich voort tot den adel en het volk. ib. - En besmet ook de geestelykheid. ib. - De heilige paus Gregorius de Groote verzet er zich tegen. ib - Zyn bewonderensweerdigeyver. 500. - Gehandhaefd door deugdzame kerkvoogden. ib. - Die 't geloof stichten of herstellen in België. 501. - Vooral onder het bestier van Pipinus en diens nazaten. ib. - Prediking van den H. Amandus in Vlaenderen. ib. - En van andere apostelen in de andere streken van België. 502. - Zy stichten kloosters als bolwerken tegen 't heidendom. 503. - En die kloosters zyn tevens middelpunten van verlichting en beschaving. 504. - Vele steden zyn daer haren oorsprong aen verschuldigd. ib. - Onschatbaer nut der vrouwen-kloosters in die tyden. 505. - Hoe die geestelyke gestichten begunstigd werden. 507. - Naemlyst der voornaemste kerken en kloosters gedurende de zevende en de eerste helft der achtste eeuw in België gesticht of begiftigd. 508.

 

einde van den bladwyzer.