|
| |
| |
| |
Achtste hoofdstuk.
België onder de heerschappy van Roomen.
Van 49 jaer vóór, tot 445 jaren na Christus geboorte.
De Belgen waren overwonnen. Negen jaren van bykans gedurigen stryd hadden de bevolking zeer verminderd; de kloeke jongelingschap, zy, die in de liefde voor de vryheid gevoed en groot geworden was, had het oorlogszweerd afgemaeid; de aenkomende jeugd, in de nederlaeg opgegroeid, liet zich misleiden door de schoone beloften des veroveraers, en door den schitter des krygsroems dien zy verwerven zouden met te vechten onder de banieren van Cesar.
Deze was met weinige troepen het gebergte overgetrokken; maer duizenden van Galliërs en Belgen waren bereid om hem te volgen in Italië, alwaer hy met den degen ging beproeven wie van twee, hy of Pompeius, de wet zou geven te Roomen.
Pompeius was in bezit van de oppermagt en had voor hem den Raed en den adel; Cesar, in wiens oogen de tweede plaets te gering was, zou zyn' mededinger den voet ligten, en had het volk op zyne
| |
| |
zyde weten te trekken. Hy had millioenen en millioenen opgeofferd om het getal zyner aenhangers te vergrooten. Maer zoo haest Pompeius gewaer werd dat het gezag hem ontsnappen zou, indien men aen den veroveraer van Gallië het bestier der wingewesten, en de talryke keurbenden liet, waermeê hy zoo veel wonderen verrigt had, zag hy naer middelen uit om hem het bewind doen neêr te leggen, en zyne legioenen af te danken. Dit ging niet. De partyschappen braken uit; de gemoederen werden opgehitst; men gebruikte geweld tegen de vrienden van Cesar, en de twist ging over tot burger kryg. Het lot was geworpen.
Cesar zag dat het oogenblik gunstig was, en dat de menigte hem by zou vallen; daerom zond hy bevel aen zyne legerhoofden in Gallië om hem zoo veel krygsvolk aen te brengen als er daer kon gemist worden: en aen het hoofd van een enkel legioen, stapt hy de grens zyner provincie over, en trekt gewapenderhand naer Roomen, al de steden die op zynen weg lagen innemende.
In zyne oorlogsplannen stond de spoed, de verrassing altoos op de eerste plaets, gelyk wy meermaels hebben aengemerkt: hier wederom was hy
| |
| |
zoo haestig, dat zyn tegenstrever den tyd niet had om zich in gereedheid te stellen, en, te midden der algemeene verslagenheid welke de enkele nadering van Cesar te Roomen verwekte, geen ander middel vond dan de hoofdstad te ruimen met al de Raedslieden, met de romeinsche ridders, de overheidspersoonen, de aenzienlykste burgers en al wie de tegenparty niet aenkleefde. Hy hoopte door deze vlugt de gemoederen tegen zynen vyand te verbitteren, en terwyl hy achteruit trok, naer Griekenland op, om des noods in het Oosten, waer zyn naem groot was, hulp te vinden, gaf hy bevel om door gansch Italië krygsvolk op de been te brengen, ten einde den aentogt van Cesar te stuiten. 't Was alles te laet: Cesar won de eene stad voor en de andere na, wierf soldaten by naer mate hy doordrong, lokte geheele legioenen die tegen hem uitgezonden waren onder zyne vaendels, ging Pompeius belegeren te Brundusium, en dwong hem Italië op te geven en naer Epirus over te steken.
Cesar zou zynen tegenstrever aenstonds in Griekenland opgevolgd zyn, om uit de eerste verwarring en ontsteltenis zyn voordeel te trekken, en den twist door een enkelen slag te beslissen; maer
| |
| |
hy had geene schepen aen de hand. Daerenboven vreesde hy dat de legerhoofden van Pompeius in Spanje, waer deze de landvoogdy door stadhouders bekleedde, met de vyf keurbenden die zy onder de wapens hadden, in Gallië mogten rukken of zelfs Italië ontrusten, terwyl hy afwezig zyn zou. Hy trok dan regelregt naer Roomen, alwaer hy van de raedsheeren die de vlugt niet genomen hadden en van het volk met den grootsten geestdrift ontvangen werd. Hy vond er 's ryks schatkamer zoo goed als verlaten, en sloeg er de hand op, in weêrwil van den gemeensman Metellus die het zocht te beletten. Daer de Consuls de sleutels hadden mede genomen, werden de sloten aen stukken geslagen, de deuren ingestort. Vervolgens haelde hy alles uit wat er in was, namelyk 25,000 staven of 4,136 pond gouds, 35,000 staven of by de 900,000 pond zilvers, en 40 millioenen Sestercen, of omtrent acht millioenen franks, gemunt geld. Deze geweldige roovery baerde in't oogenblik veel misnoegen; maer Cesar wist er eenen draei aen te geven, en stelde er verder zich boven. Dan deed hy in der haest twee vloten timmeren; hy nam goede maetregelen om in Italië meester te blyven, en begaf zich met
| |
| |
een leger naer Spanje om de stadhouders van Pompeius te bevechten. Daer volgden hem talryke ruiterbenden, samengesteld uit Galliërs en Belgen, welke hem de eene overwinning op de andere deden behalen: kort, hy versloeg alles, en dwong de soldaten van zynen tegenstrever de wapens neêr te leggen. Vervolgens kwam hy weder naer Roomen, werd opperbevelhebber of Dictator gekozen, gaf eenige wetten uit die geschikt waren om de menigte te believen, en maekte gereedschap om naer Griekenland over te steken en Pompeius op 't lyf te vallen.
Deze laetste had hemel en aerde geroerd om zich in goeden staet van verdediging te stellen. Vyf legioenen waren met hem vertrokken, een was uit Sicilië ontboden, dry waren in Asië en elders aengewerfd, twee andere werden verwacht uit Syrië. Wat de hulp van vreemden aengaet, daer zou het ook niet aen ontbreken: al de koningen, al de volkeren van Griekenland en van het Oosten moesten krygsvolk leveren, en hadden reeds boogschutters, slingeraers en ruitery in menigte bygebragt. Maer het voorwerp van Pompeius meeste zorg was om eene onverwinbare vloot uit te rusten, ten einde
| |
| |
Cesar te beletten van in Griekenland te geraken. Schepen zonder tal werden hem van alle kanten verschaft, en bewaerden de kusten van Epirus en Illyrië, zoo ver als er eenig gevaer te vreezen was.
De toebereidsels waren groot, verschrikkelyk, als men ziet; maer zy waren niet groot genoeg om Cesar af te schrikken. De zomer ging ver, Cesars soldaten waren afgemat van 't vechten en 't marcheeren; ja, voor het meerendeel ziek van de hitte die zy hadden uitgestaen. Tot overmaet van tegenspoed, de schepen ontbraken om het leger in zee te voeren. Dit alles belette niet dat de Dictator zyn opzet doordreef; want hy had liever met de helft zyner krygsmagt vooruit te gaen, dan tyd te verliezen om het leger voltallig te maken. Hy scheepte in te Brundusium met 20,000 man en 600 peerden; daermeê moest hy eene vloot van vyf à zes honderd schepen ontwyken of bevechten, en het uithouden tegen een leger van meer dan zestig duizend soldaten zonder de hulptroepen. - Cesar was zoo haest niet verwacht; dit vermeerderde zyne kans, en maekte dat hy zonder tegenstand in Epirus aenlandde. Daer nam hy onderscheidene steden in, eer Pompeius den tyd had om er zich tegen te ver- | |
| |
zetten, en sloeg zyn kamp neêr in de nabyheid eener rivier, voornemens zynde het overig zyner krygsmagt af te wachten om met meer zekerheid voort te gaen.
Het kostte geweldig veel moeite voor de manschap die in Italië gebleven was, om eene tweede mael de zee over te geraken, want de vloot van Pompeius hield ze zoo nauw bezet, dat er geen schip ongezien voorby kon zeilen. Intusschen Cesar drong er zoodanig op aen, en zyne soldaten waren zoo onverduldig, dat zy toch, in weêrwil van alle beletsels, beproefden om over te steken, en met vier legioenen te gelyk inscheepten. Hoe vermetel zulks ook ware, het viel hun meê: zes groote galeijen die hen kwamen aenranden, en in staet waren om de vrachtschepen met éénen schok te overrompelen, werden tot de laetste toe, door 't schielyk keeren van den wind, tegen de kusten aen stukken geslagen, en Cesars mannen ontsnapten niet alleen, maer geraekten onverhinderd by 't gros van 't leger. Nu had de gelukkige oorlogsman nagenoeg 40,000 stryders onder zyn bevel; nu moest het, wat Pompeius ook verzinnen mogt om eenen algemeenen veldslag te ontwyken, welhaest
| |
| |
tot een treffen komen, want Cesar had geen eten genoeg om het lang te trekken, en dat was hy overigens niet gewend. Daerby geviel het dat hy, door verraed van twee Galliërs, eenige schade leed en verpligt was zyne plannen te veranderen; maer nu werden de aenhangers van Pompeius op eens zoo verwaend, zoo laetdunkend, dat zy hunnen overste bykans dwongen om slag te leveren. Dit geschiedde in der daed te Pharsalië, den 12 Mei van het jaer 48 vóór Christus geboorte: Pompeius werd verslagen, 15,000 van zyne soldaten sneuvelden in den stryd, 25,000 gaven zich over, en hy zelf vlugtte naer Egypte, alwaer Cesar hem opvolgde, en rust noch duer had tot dat het hoofd van zynen vyand hem voor de voeten werd neêrgelegd.
Cesar was overwinnaer; daer bleven hem nog vyanden over die de party van Pompeius met hert en ziel aenkleefden; doch zy werden een voor een, in Asië, in Africa, in Spanje bevochten, verslagen of verstrooid, en nu kwam eindelyk Cesar naer Roomen om de vruchten van zoo veel arbeids en van zoo veel overwinningen in te zamelen. De grootste eer die een romeinschen krygsoverste kon te beurt vallen, was de Triomf of zegeprael.
| |
| |
Deze eer werd hem door den Senaet, die het nu, gelyk meestal gebeurt, met den sterkste hield, eenpariglyk toegewezen; doch dit was niet genoeg: men besloot dat er gedurende veertig dagen openbare feesten zouden gevierd worden, en dat de praelwagen des krygshelds op den dag van zynen triomf getrokken zou worden door vier sneeuwwitte peerden, gelyk de wagens van Jupiter en van Apollo; het dictatorschap of opperbevel werd hem voor tien jaer opgedragen; eindelyk, zyn standbeeld zou op eenen triomfwagen in het Capitolium, regt over dat van Jupiter, opgerigt worden, met den wereldbol aen zyne voeten, en voor opschrift dragende: Aen Cesar halven god.
Nooit in de wereld had men iets gezien dat vergelykbaer was aen den luister van Cesars zegeprael, die niet ééns, maer tot viermael toe, met eenige dagen tusschenruimte, gevierd werd. De eerste reize triomfeerde hy over Gallië; deze zegeprael was de prachtigste van allen: de wagen (die maer ééns dienen moest) was gemaekt van een kostbaer en zeldzaem hout dat tegen het goud opgewogen, ja nog duerder zelfs betaeld werd. Voorop stapten de koningen en veldoversten der verschil- | |
| |
lende overwonnen natiën; zy waren voorgegaen van eene ontelbare menigte romeinsche burgers geladen met den buit der onderworpen vyanden. Eenige droegen gouden beelden vertoonende den Rhyn, de Rhône, den Ocëaen geketend en verslaefd; schilderyen waerop de namen van dry honderd veroverde volken, acht honderd ingenomen steden en het getal der gesneuvelde vyanden, begroot op een millioen menschen, uitgedrukt waren. Nog anderen droegen achttien honderd tweeen-twintig gouden kroonen, wegende te samen 20,000 pond: dit waren geschenken van overwonnen vorsten en steden; anderen wederom droegen korven met geld en zilverwerk geschat op 65,000 talenten of ruim 175 millioenen franks. De zegepraler, met eene lauwerkroon op het hoofd en den triomfmantel op de schouderen, gevolgd van zyne bloedverwanten, van zyne vrienden, en eindelyk van zyne overwinnende legioenen, werd, door de byzonderste straten van Roomen, onder het vreugdgejuich der menigte en het geschal der trompetten, geleid naer het Capitolium of den tempel van Jupiter, alwaer eene offerande gepleegd moest worden. Daer de praeltrein eerst laet in den avond
| |
| |
ter bestemde plaets aenkomen zou, had men zich voorzien van duizende fakkels in ryke luchters opgestoken en gedragen door veertig olifanten, welke van wederzyde den stoet vergezelden. Zoo bereikte men eindelyk den afgodstempel, alwaer twee blanke stieren geslagt werden, en na eenige andere plegtigheden, eindigde het feest met gastmalen, schouwspelen, volksvermaken, geldgiften aen de soldaten, en dit alles zoodanig in 't groot, dat wy er ons geen denkbeeld kunnen van maken.
Zoo luisterlyk was de eerste triomf van Julius-Cesar. De tweede, derde en vierde waren insgelyks overprachtig: de praelwagens werden telkens vernieuwd, en de rykste stoffen die men vinden kon, acanthus-hout, schildpadschelp, elpenbeen, werden daer beurtelings voor gebruikt. Zelfs het jaer daerna, wanneer Cesar voor de vyfde mael zegepraelde, was de wagen en alles wat tot den toestel behoorde, uit louter zilver gesmeed. Niets was te kostbaer om Cesar te vereeren; niets te schitterend om den roem van den krygsheld op te helderen. Grooten en kleinen bogen voor hem de knien; de Senaet verhief hem tot in de wolken, gaf hem het bewind van al de romeinsche legers met
| |
| |
den titel van Keizer en van Dictator zyn leven gedurende, droeg hem den eernaem op van Vader des Vaderlands, en gaf, tot eeuwige gedachtenis van den grooten man, zynen naem aen de zevende maend des jaers, gelyk het op den huidigen dag nog gepleegd wordt.
Nu was Cesars eerzucht verzadigd; nu was hy meester van het romeinsche ryk en derhalve van de gansche wereld; nu werd hy als eene godheid geëerd en zag zyn standbeeld pralen by dat van den dondergod. Zyne vorige vyanden moesten hem lief hebben, want hy had alles vergeven en vergeten; het volk en de soldaten moesten hem aenbidden, want hy had hen overladen met giften; wachten of lyftrawanten had hy niet noodig, want hy heerschte in al de herten. - Cesar meende het zoo, en smaekte eindelyk het geluk dat hy altyd betracht had; toen hy, den 15 Meert van het jaer 44 voor 's Heilands geboorte, in den vollen Raed op de jammerlykste wyze vermoord werd. Eene samenzwering was tegen hem gesmeed; weêrstand bieden was onmogelyk: hy wond zich het hoofd in zynen tabbaert, sloot de oogen digt, viel, voor het standbeeld van Pompeius, doorboord van
| |
| |
dry-en-twintig dolksteken, en versmachtte in zyn bloed.
Zoodanig was het einde van dien heerschzuchtigen mensch, die geheel zyn leven had opgeofferd aen den ydelen roem. Niet te vrede met den rang die hem door geboorte en door zyne hooge bekwaemheden verzekerd was, wilde hy den oppersten trap bereiken, en alle zyne medeburgers aen zyne voeten zien. Zyn wensch wordt volbragt; maer nauwelyks heeft hy den vorstelyken zetel beklommen, of een moordpriem stort hem daer af, en verandert op eenen oogenblik den trotschen prael der aerdsche grootheid in het afgrysselyk schouwspel van een bloedbad!
Zoo eindigt veelal de eerzucht, het zy in 't groot of in 't klein: zy, afgod van zich zelve, offert alles op aen hare verheffing, en wordt ten laetste dikwyls geslagt op haren eigen altaer.
Keeren wy nu weder tot onze geschiedenis. Wy hebben de op bladzyde 144 gedane belofte vervuld, met Cesar na te gaen tot op het einde zyner loopbaen, en wy meenden zulks verschuldigd te wezen aen de nieuwsgierigheid van den lezer, welke niet onverschillig blyven kon omtrent de lotgevallen
| |
| |
van eenen oorlogsman, die door zoo veel heldendaden de magt van Roomen hier heeft gevestigd, en eene heerschappy gesticht waer België meer dan vyf eeuwen onder gestaen heeft.
Hoe was het hier te lande gesteld, terwyl Italië in vuer en vlam stond, en terwyl de burgerkryg woedde in Griekenland, waer wy het bloedig pleit tusschen Cesar en Pompeius hebben zien beslist worden? Men zou natuerlyker wyze genegen zyn om te denken dat Belgen noch Galliërs die gelegenheid konden laten voorbygaen, zonder te beproeven om het vreemde juk van hunne schouderen te schudden. Zulks ware inderdaed niet moeijelyk geweest, en men was er te Roomen genoeg voor bevreesd: echter viel het geheel anders uit. Gallië en België bleven stil en lieten zelfs, na Cesars dood, aen zekeren Aurelius, die toen het bevel voerde, weten dat zy getrouw zouden blyven. Deze gedweeheid zal minder verwonderen, indien men opmerkt dat de hoofden der onderscheidene natiën door geschenken en andere, middelen van verleiding reeds gewonnen waren, gelyk wy te voren gezegd hebben. Daer kwam nog by dat de belgische jongelingen die de overwinnaers gevolgd waren
| |
| |
om in Spanje, in Epirus, in Egypten, de party van Cesar te ondersteunen, zich door den eernaem van bondgenooten lieten begoochelen, maer inderdaed tot waerborg en tot gyzelaers dienden van de getrouwheid hunner natie. En wanneer die jonge Belgen hun vaderland wederzagen, dachten zy aen geene voorouderlyke vryheid meer, maer aen de pracht en de weelde die zy in de zuidelyke gewesten hadden leeren kennen, en waervan zy den smaek onder hunne landgenooten allengskens verspreidden. Hierdoor werd de beschaving wel eenigzins bevorderd, doch de voorvaderlyke deugd en vryheidsliefde gingen er meê ten gronde.
Na lange onlusten en bloedige twisten, die te Roomen ontstonden ter gelegenheid van Cesars moord, kwam de oppermagt in de handen van zyn' neef Octavianus-Augustus. Deze nieuwe keizer (want nu was er geen republiek meer, het ryk werd voortaen de prooi van den sterkste) volgde het voorbeeld van Cesar niet na. Verre van de gemoederen der Belgen tot zich te trekken, gelyk zyn oom gedaen had, verwyderde hy alle de herten door de nieuwigheden die hy wilde invoeren. Tot dan toe hadden de Belgen geleefd volgens hunne
| |
| |
oude wetten, zeden en gebruiken; de voornaemste natiën hadden hunne vorsten of opperhoofden, hunnen adelstand, hunne volksvergaderingen mogen behouden; zy zagen zich aen als bondgenooten van Roomen: en moesten zy zich naer vreemde bevelen schikken, daer bleef hun ten minste nog eene schaduwe der oude vryheid. Deze staet van zaken duerde vóór en na de dood van Cesar, zoo lang men de armen der Belgen in Italië of elders noodig had, en zoo lang hunne misnoegdheid de krygskans had kunnen doen keeren. Doch nauwelyks had Augustus zyne mededingers ten onder gebragt; nauwelyks was hy alleen met de opperste magt bekleed, of alles veranderde in de romeinsche wingewesten. Hy wilde geen bondgenooten, maer onderdanen; derhalve moesten alle nationale instellingen ophouden, en België op zyn romeinsch bestierd worden. Dit bragt in 't begin, groote ontevredenheid voort; meer dan eens raekte deze of gene streek in vollen opstand: doch dan zond men er krygsvolk naer toe, en de muitery werd gedempt. Eindelyk kwam Augustus zelf, van een talryk leger vergezeld, in België, om al de moeijelykheden in eens te beslissen, en de provinciën aen
| |
| |
een regelmatig bestier te onderwerpen. Te dien einde deed hy den staet van geheel Gallië opnemen, dat is te zeggen dat ieder inwooner verpligt was zynen naem, zyne hoedanigheid, verblyfplaets en vermogen, met het getal zyner kinderen en slaven, aen te geven, welk alles in openbare registers werd opgeteekend. Vervolgens kwam er eene nieuwe verdeeling van Gallië, waerby oud België in dry deelen of departementen gesplitst werd: het eerste bleef den naem van België behouden en had Rheims tot hoofdplaets, alhoewel de landvoogden of gouverneurs van dit deel somtyds hun verblyf hadden te Bavay by Kameryk. Volgens Plinius strekte België zich alsdan uit van de Schelde tot aen de Seine: het zal dus waerschynlyk den loop dier laetste rivier oostwaert gevolgd hebben, om langs de Maes weêr te komen. Men ziet derhalve dat een groot deel van Vrankryk toen ter tyd tot België behoorde.
Het tweede deel kreeg den naem van Opper-Germanië, waer Mainz of Mayence de hoofdstad van werd. Het was aen de oostzyde door den Rhyn bepaeld, en liep van dien kant tot boven Straetsburg.
Het derde deel kreeg den naem van Neder-Ger- | |
| |
manië. Het besloeg, van de noordzyde opgaende, behalve het nederduitsch-sprekende deel van hedendaegsch België met Luik daerby, Kleef-en Gulikerland, en strekte zich uit tot boven Bonn, alwaer het van het ander Germanië niet ver af bleef. Keulen en Tongeren werden er daerna de hoofdplaetsen van.
Door deze nieuwe verdeeling werden de onderscheidene volken noodzakelyker wyze onder elkander vermengd, iets wat hun zeker ten hoogste mishagen moest, dewyl hun eigen volksbestaen daerdoor vernietigd werd. Maer de keizer had meer dan één middel om ze in bedwang te houden. Het was van ouds de gewoonte dat Roomen, wanneer het eene natie had ten onder gebragt, een deel van het veroverd land aensloeg, hetwelk alsdan het eigendom van den Staet werd. Dat land wierd vervolgens verhuerd ten voordeele der republiek, of men gebruikte het voor de volksplantingen der uitgediende soldaten, in welk geval het onder eene min of meer talryke menigte verdeeld werd. Dewyl nu Cesar ook by zyne verovering van Gallië en België, groote domeinen aengeslagen had, vond zyn neef goed die te benuttigen voor de ontelbare
| |
| |
soldaten welke hem hadden helpen meester worden, en die nu hunne belooning verwachtten. Duizenden van Romeinen kwamen zich dan in Gallië en België neêrslaen, en bragten eene bykans nieuwe bevolking in vele streken. Dit had een dubbel voordeel: de tegenwoordigheid dier vreemden was een groot beletsel voor allen verderen opstand, en hunne vermenging met de landzaten maekte dat op den duer alles een romeinsch uitzien kreeg.
Deze volksplantingen, hoe talryk dan ook in de vruchtbaerste gewesten der veroverde landen verspreid, waren echter nog niet bekwaem om al de ledige plaetsen te vervullen, inzonderheid in het noordelyk en oostelyk deel van België. Daer was eene gansche natie uitgemoord, namelyk die der Eburonen; van de Atuatikers ook waren er slechts weinigen overgebleven, en zoo was het haest by al de oude belgische volken, die, gedurende zoo veel jaren worstelens, in getal zeer verminderd waren. Tusschen Maes en Rhyn, en zelfs aen dezen kant der Maes tot aen het land der Nerviërs toe, waren er byna geene inwoonders meer. De keizer vond een gemakkelyken middel om die streken te vervullen, met ze af te staen aen Germaensche volks- | |
| |
gemeenten, welke tot dan toe aen gene zyde van den Rhynstroom gehuisd hadden. De Ubiërs waren de eersten die zich in België kwamen nederzetten. Dit volk, hetwelk wy vroeger reeds hebben leeren kennen, had alle dagen te lyden van de woeste Zweven, welke aen hunne geburen niet vergeven konden dat zy in bondgenootschap met Roomen getreden waren. Marcus-Agrippa, de toenmalige landvoogd dezer streken, liet hun dan toe, dat zy den stroom zouden overkomen en zich vestigen tusschen Maes en Rhyn, alwaer de Eburonen gewoond hadden. Dit geschiedde 35 jaren voor de geboorte des Zaligmakers. De toekomende keizer (want toen was hy 't nog niet) dacht dat die bondgenooten hem kloeke soldaten zouden opleveren, om den Rhyn te bewaren tegen de invallen van andere Germanen: ook had hy te dien einde den linken oever doen bezetten met sterkten of kasteelen; en daer de Ubiërs altoos getrouw gebleven waren aen het verbond dat zy met Roomen aengegaen hadden, meende hy op hen te mogen rekenen.
Hierin verwyderde hy zich nogtans van het voorbeeld dat Cesar gegeven had. Deze schrandere krygsman wilde nooit gedoogen dat de overrhyn- | |
| |
sche volken hunnen zetel op romeinschen bodem overbragten; hy vreesde dat zy zich allengskens mogten meester maken van de landen welke men hun zou inruimen, en dat zy met der tyd, ondersteund door andere vreemdelingen, al verder en verder mogten indringen, om eindelyk Italië en Roomen zelf aen te randen. Het vervolg zal toonen dat Cesar zich in zyne vooruitzigten niet bedroog; maer zoo ver dacht Augustus niet, noch die in zynen naem dit land regeerden. Zyn aengenomen zoon Tiberius, die na hem den keizerlyken troon beklom, ging nog verder: hy had, met zyn' broeder Drusus, groote overwinningen behaeld op de Zweven en de Sikambren, en er meer dan 40,000 krygsgevangen gemaekt. Deze, al kon men ze niet voor vrienden aenzien en derhalve op hunne getrouwheid geen' staet maken, werden meestendeels den Rhyn overgebragt en in de noordelyke streken van België neêrgezet, om de onbewoonde landen te bevolken. Een deel dier vreemdelingen vestigden zich in Gelderland; men vindt ze daer later onder den naem van Gubernen. Anderen kregen hunnen zetel in het namalige Luikerland, alwaer zy met de kleine overgebleven volksstammen den
| |
| |
gemeenen naem van Tongren voerden, en de stichters geweest zyn van de stad welke wy heden onder dien naem nog kennen. Bewesten dit volk, namelyk in de hedendaegsche Kempen en verderop in Noordbrabant, gingen er andere woonen, welke by later tyd bekend worden onder den naem van Taxandren. Het schynt dat die allen een gemeenen oorsprong hadden en, onder verschillende benoemingen, deel maekten van het Zwevisch bondgenootschap dat wy vroeger (bl. 129) reeds hebben leeren kennen.
Deze onderscheidene volksplantingen behooren, hoogstwaerschynelyk tot het achtste jaer voor Christus geboorte. Sedert dien tyd tot in het midden der derde eeuw, wanneer Germanië voor goed het hoofd begon op te steken en het romeinsche Ryk van alle kanten te bestormen, leest men van geene nieuwe volken meer, die in België zouden toegelaten zyn geweest. Voor het oogenblik bleef alles stil; de overrhynsche natiën waren verslagen, al de vyanden van Roomen overwonnen, Gallië en België, onderdanig, het Ryk zelf bevredigd, zoo dat keizer Augustus den tempel van Janus, die in oorlogs tyd altoos open stond en nu sedert meer
| |
| |
dan twee eeuwen zoo gestaen had, eindelyk sluiten mogt. De Messias, sedert vier duizend jaren aen het menschdom beloofd, zou haest geboren worden; de goddelyke Voorzienigheid had al de deelen der toen bekende wereld aen de romeinsche magt onderworpen, opdat in de eenheid van het tydelyk ryk de hemelsche leering van Gods eeuwigen Zoon zich des te gemakkelyker zou kunnen verspreiden. De burgerkryg, die zoo lang in den staet gewoed, en door eene zee van bloed de ondeugden van het bedorven heidendom gewroken had, houdt eensklaps op, en de Koning van vrede daelt op de aerde te midden van den algemeenen vrede dien Augustus had aengebragt.
|
|
Auteursrechtvrij