Vaderlandsche historie. Deel 1

verantwoording

gebruikt exemplaar

exemplaar universiteitsbibliotheek Leiden, signatuur: 1013 G 1

 

algemene opmerkingen

Dit bestand biedt, behoudens een aantal hierna te noemen ingrepen, een diplomatische weergave van de tweede druk van Vaderlandsche historie. Deel 1 van Jan Baptist David uit 1852. De eerste druk verscheen in 1842. Het totale werk bestaat uit elf delen.

 

redactionele ingrepen

Bij de omzetting van de gebruikte bron naar deze publicatie in de dbnl is een aantal delen van de tekst niet overgenomen. Hieronder volgen de tekstgedeelten die wel in het origineel voorkomen maar hier uit de lopende tekst zijn weggelaten. Ook de blanco pagina's (p. II en XVI) zijn niet opgenomen in de lopende tekst.

 

[pagina I]

VADERLANDSCHE HISTORIE.

 

[pagina III]

VADERLANDSCHE HISTORIE, DOOR J. DAVID, KANONIK HON. DER METROPOLITANE KERK VAN MECHELEN, LID VAN DE KONINKLYKE AKADEMIE TE BRUSSEL, VAN HET KONINKLYK NEDERLANDSCH INSTITUET, EN VAN DE MAETSCHAPPY DER NEDERL. LETTERKUNDE TE LEYDEN, PROF. AEN DE KATHOLYKE HOOGESCHOOL, ENZ.

EERSTE DEEL.

TWEEDE UITGAVE.

 

LEUVEN, BY VANLINTHOUT EN C^ie, DRUKKERS DER HOOGESCHOOL.

1852.

 

[pagina IV]

Opus quod inscribitur: Vaderlandsche Historie, door J. David, Kanonik hon. der metropolitane Kerk van Mechelen, Lid der koninklyke Akademie van Brussel, Prof. aen de katholyke Hoogeschool, enz. Eerste Deel, ex auctoritate Eminentissimi et Reverendissimi Cardinalis Archiepiscopi Mechliniensis et legum academicarum praescripto recognitum, quum fidei aut bonis moribus contrarium nihil continere visum fuerit, imprimi potest.

 

Datum Lovanii, 31 Decembris 1841.

 

P.-F.-X. DE RAM, Rect. Univ.

 

[pagina 323]

Bladwyzer.

	Bladz.
Voorrede.	v
Inleiding. - Van België en zyne bewooners voor den tyd van den inval der Romeinen. - Zeden en gebruiken der oude Belgen.	1
Bepaling van het oude Celtica. 1. - Wanneer ons land is begonnen bewoond te worden. 2. - De eerste bewooners van België waren de Kelten of Gallen. 3. - Krygshaftigheid van dat volk. ib. - De togten der Kelten in Italië. ib. - Zy worden daer uit geslagen door de Romeinen. 4. - Die op hunne beurt de Alpen overkomen en een deel van Gallië onderwerpen. ib. - Hoe ver het veroverde deel zich uitstrekte. 5. - Dit voerde den naem van romeinsche Provincie. 6. - Het nog niet veroverd deel onderscheiden in Aquitaensch, Celtisch en Belgisch Gallië. ib. - Bepaling dier dry deelen. ib. - Welke volkeren in dien tyd Belgisch Gallië bewoonden. 7. - Zetel der Eburonen. 8. - Der Trevieren. ib. - Der Nerviërs. ib. - Der Atuatikers. 9. - Der Menapiërs. ib. - Der Ambivariten. ib. - Waer die volkeren van daen gekomen waren. ib. - Hoe hun staetsbestier geregeld was. 10. -

 

 

[pagina 324]

Hunne volksvergaderingen. 11. - Of er by hen steden en dorpen waren. 12. - Hoe zy huisden, ib. - En den kost kregen. ib. - Hunne herbergzaemheid. 13. - De Passante-Gasthuizen. 14. - Der Belgen opregtheid en vaste trouw. ib. - Hunne zedigheid. 15. - En als gevolg daer van, hunne sterke gezondheid. 16. - De gebreken der Belgen. Hunne twistzucht. 17. - Hunne driftigheid tot het spel. 18. - En genegenheid tot den drank. 19. - Hun drank was bier en Mede. ib. - Hunne matigheid in het eten. 20. - Wat hun voedsel was en hoe zy dat namen. ib. - Hoe zy de gezondheid dronken. 21. - Hoe de Belgen gekleed gingen. ib. - En hoe de belgische vrouwen. 22. - Hunne oefeningen in den wapenhandel. ib. - Hoe de jongeling tot strydbaer man werd. 23. - De wapens der Belgen. ib. - Hoe zy ten stryd trokken en slag leverden. 24. - Standen der oude Belgen. De adelstand. 25. - De vrygeborenen. ib. - De vrygemaekten. ib. - De slaven of lyfeigenen. 26. - Godsdienst der Belgen. ib. - Koophandel der Belgen. 27.
Eerste hoofdstuk. - Staet van het romeinsche Ryk. - Karakterschets van Julius-Cesar.	29
Opkomst en bloei van Roomen. 29. - Verval der zeden. ib. - Oorzaek van Roomens onderwerping aen ondeugende menschen. 30. - Marius en Sylla. ib. - Pompeius en Cesar. 31. - Welk

 

 

[pagina 325]

een slechte kerel deze laetste was. ib. - Zyne verregaende eerzucht. ib. - Zyne eerste bedieningen. 32. - Hoe hy zich Consul wist te doen kiezen. ib. - En uit zyn ambt profyt te trekken. 33. - Zelfs niet ontziende 's lands schatkist te bestelen. 34. - Hoe hy, na 't afleggen van zyn Consulaet, het bestier van Gallië tegen de Alpen wist te krygen. 35. - En hoe dat van Gallië over de Alpen of de Romeinsche Provincie. 36. - Wat hy daermeê van zin was. 37. - Cesars krygskunst. ib. - Zyn vooruitzigt en werkzaemheid. 38. - Hoe hy zyne soldalen wist te betooveren. 39. - Welke voorzorgen hy nam, eer hy Roomen verliet. 40.
Tweede hoofdstuk. - Eerste veldtogt van Cesar in Gallië. - Het jaer 58 voor Christus geboorte.	41
Toestand der Romeinsche Provincie. 41. - De Helvetiërs en hunne woonstede. ib. - Zy willen verhuizen naer een ander deel van Gallië. ib. - En vragen om door de romeinsche provincie te trekken. 42. - Dat wordt hun afgeslagen. 43. - Nu beproeven zy den togt door het land der Sequaners en dat der Eduenzen, dat is door 't namalig Burgondië. 44. - Maer spelen daer de beest op hunnen doortogt. 45. - De Eduenzen doen klagten aen Cesar. ib. - Deze komt er tusschen en verslaet een deel der Helvetiërs. 46. -

 

 

[pagina 326]

Hy houdt de overigen in den draei, tot dat hy de kans klaer heeft. 47. - Hoe hy die kans weet aen te brengen. 48. - De Helvetiërs willen nu zelf vechten. 49. - Maer worden verpletterd en vernield. 50.- Verbazing der Galliërs wegens zulke overwinning. ib. - De Sequaners en de Eduenzen, gedurig in twist. 51. - De eersten vragen hulp van Ariovistus, koning der Zweven. ib. - Ariovistus komt de Sequaners ter hulp, maer neemt een deel van hun land in bezit. 52. - En grypt welhaest nog verder. ib. - De Sequaners nemen hunnen toevlugt tot Cesar. 53. - Hoe zy dien in zyn kaerten spelen. 54. - Cesar geeft hun goede woorden en maekt zyn plan. 55. - Hy zendt eenen bode tot Ariovistus. ib. - Maer de Germaen geeft een norsch antwoord. 56. - Een tweede gezantschap gaet hem aenmanen om het land der Eduenzen te ruimen. ib. - En wordt op nieuw van der hand gewezen. 57. - Cesar trekt op tegen de Zweven. 58. - Hy houdt rustdag te Besançon. ib. - Hoe zyne soldaten den schrik in 't lyf kregen, toen zy van de Galliërs vernamen welk een krygshaftig volk de Zweven waren. 59. - Wat moeite Cesar had om hun dat uit het hoofd te zetten en nieuwen moed te geven. 60. - Zyn schoone redevoering. 61. - Hy trekt op legen Ariovistus. 62. - Deze beproeft om onderhandelingen aen te knoopen. 63. - Maer daer komt niets van. ib. - De Germanen

 

 

[pagina 327]

zoeken niet te vechten dan met nieuwe maen. 64. - Van dat bygeloof maekt Cesar gebruik om hen aen te vallen. ib. - Bloedig gevecht tusschen de Germanen en Cesars soldaten. 65. - Deze behalen de zege. 66. - Uitwerksel dier beide overwinningen op de Galliërs. 67. - Einde van den eersten veldtogt. ib. - Cesar vertrekt naer Roomen, en waerom. 68.
Derde hoofdstuk. - Tweede veldtogt van Cesar in Gallië, zyn eerste in België. - Het jaer 57 voor Christus geboorte.	69
De overwinningen van Cesar hadden de Belgen niet verschrikt. 70. - Zy maken een verbond tegen den gemeenen vyand. 71. - Welke volkeren deel namen in dat bondgenootschap. ib. - Hoe veel manschap ieder leverde. 72. - Hun leger bestaet uit meer dan 300,000 strydbare mannen. 73. - Wie daer het opperhoofd van was. 74. - Cesar maekt zich gereed tot den oorlog. 75. - En komt naer België. 76. - Waer hy zyn leger neêrsloeg. 77. - En waer de Belgen het hunne. ib. - Beschryving van de landstreek waer het pleit moest beslist worden. 78. - Cesar talmt om het de Belgen moede te maken. 79. - Deze beproeven te vergeefs de Romeinen te overrompelen. ib. - De Belgen worden verraden door de Eduenzen. 80. - Zy besluiten hun kamp op te breken en ieder naer zyn land te

 

 

[pagina 328]

trekken. 81. - Maer hoe nu weggeraekt? ib. - Zy worden deerlyk gehavend by hunnen aftogt. 82. - Cesar marcheert naer Soissons. 83. - De inwoonders geven zich over. 84. - Vervolgens trekt hy naer Beauvais, dat zich insgelyks onderwerpt. 85. - De noordelyke Belgen alleen houden nog bet hoofd boven. ib. - Cesar trekt naer het land der Nerviërs. 86. - Lof van dat volk. ib. - Hoe zy zich tot den oorlog bereiden. 87. - Zy verzamelen een leger van 60,000 man. ib. - Uitleg van hun krygsplan. 88. - Zy gaen legeren tusschen Sambre en Maes. ib. - Hoe wel dat overleid was. 89. - Cesar komt door het Kameryksche ingedrongen. 90. - Wat hy doet om den vyand te verkennen. ib. - Hy kiest zyn kamp regt over dat der Nerviërs. ib. - Deze krygen valsche berigten over Cesars handelwyze. 91. - En besluiten den aenval te beginnen voor dat al de romeinsche magt verzameld zy. 92. - De Romeinen werken aen hun kamp. 93. - En worden verrast door de Nerviërs. 94. - Maetregelen door Cesar in der haest genomen. 95. - Beschryving van het gevecht. 96. - Misslagen van de bondgenooten der Nerviërs. ib. - Het kamp der Romeinen wordt ingenomen. 98. - Hereeniging der Legioenen. 99. - Cesars krygskunst triomfeert. 100. - Nederlaeg der Nerviërs. 101. - Hulde aen hunne kloekmoedigheid. ib. - Hunne bondgenooten onderwerpen

 

 

[pagina 329]

zich. 102. - Het overschot der Nervische natie smeekt en verwerft genade. ib. - De Atuatikers blyven in de wapens. 103. - Beschryving hunner woonstede. ib. - Cesar leidt er zyne legioenen naertoe. 104. - En belegert hen. ib. - Beschryving van zyn oorlogstuig. ib. - De Atuatikers spreken kwansuis van overgaef. 105. - En leveren een deel hunner wapens. 106. - Maer in den nacht verzamelen zy al hunne kracht en doen eenen uitval op het kamp der Romeinen. 107. - Zy worden afgeslagen en verliezen veel volk. 108. - Wraek van Cesar. De natie wordt in slaverny gebragt en verkocht. 109. - Einde van den tweeden veldtogt. Het romeinsche leger gaet naer zyn winterkwartieren. 110. - En Cesar vertrekt naer Roomen. ib. - Daer worden openbare feesten gehouden. ib. - Maer Cesar ontmoet er ook tegenspraek. 111. - Hoe hy die wist te doen zwygen, en zich in 't bewind van Gallië te houden. 112.
Vierde hoofdstuk. - Tweede en derde veldtogt van Cesar in België. - Het jaer 56 en 55 voor Christus geboorte.	113
De Armorikanen en hunne woonstede op de zeekust. 113. - Zy geven zich over aen Crassus. ib. - Maer in den winter spannen zy samen om het juk af te werpen. 114. - En verzamelen eene zeemagt van 220 schepen. 115. - Zoo haest

 

 

[pagina 330]

Cesar hoort wat zy van zin zyn, doet hy ook schepen timmeren. 116. - Hy komt de bergen over om Gallië in den toom te houden. ib. - En randt eenige wykplaetsen der Armorikanen aen. 117. - Maer deed daer verloren moeite. 118. - Aenkomst der romeinsche vloot. ib. - Onder welke opzigten de Armorikaensche schepen die der Romeinen overtroffen. 119. - Beschryving van het zeegevecht. 120. - Middelen door Cesar in het werk gelegd om 's vyands schepen te verlammen. 121. - De Armorikanen krygen de nederlaeg. 122. - En geven zich over. ib. - De Morinen en de Menapiërs zyn de eenigsten die nog hardnekkig blyven. 125. - Cesar bevecht ze. 124. - Doch zonder veel uitslag. 125. - Hy beproeft om hunne bosschen uit te roeijen. 126. - Maer de nadering des winters doet hem die onderneming staken. 127. - Einde des veldtogts. ib. - Cesar gaet naer Italië. ib. Inval der Tenchters en Usipeten gedurende den winter. 128. - Lotgevallen dier twee volkeren. 129. - Zy komen naer België afgezakt. 130. - En slagen zich neêr tusschen Waal en Rhyn. 131. - Cesar hoort dat en besluit er tegen op te komen. 132. - Hy vraegt graen en peerden aen die van Trier. 133. - Hy leidt zyn leger tegen de Tenchters en Usipeten. 134. - Die door gezanten zich zoeken te regtveerdigen. 135. - Maer krygen voor antwoord dat zy den

 

 

[pagina 331]

Rhyn terug moeten overgaen. ib. - Zy vragen tyd om zich te bedenken. 136. - Doch Cesar nadert al meer en meer met zyne krygsmagt. ib. - Schermutseling met de germaensche ruitery. 137. - Waer Cesar gelegenheid uit neemt om de twee volkeren te overvallen. 138. - Schroomelyke slagting der Tenchters en Usipeten. 139. - Boosheid der Romeinen. 140. - Cesars gedrag afgekeurd te Roomen. 141. - Maer Cesar lacht daer meê. ib. - Hy besluit zelf den Rhyn over te trekken. 142. - Tegenstribbeling der Sikambren. ib. - Gesteltenis der Ubiërs. 143. - Ware reden van Cesars onderneming. 144. - Hy slaet eene brug over den stroom. 145. - En valt in Germanië. ib. - Maer zet daer niet veel uit. ib. - Togt naer Brittanje. 146. - Wat Cesar daermeê bedoelde. ib. - Hy leidt zyne legioenen van den Rhyn naer de zee. 147. - En scheept in te Boulogne. 148. - Zyne aenkomst in Brittanje. 149. - Hoe veel moeite die kostte. 150. - Hy raekt meester van de zeekust. ib. - Maer moet wederkeeren zonder veel verrigt te hebben. 151. - Zyne terugkomst te Boulogne. 152. - Wat er in Cesars afwezigheid tegen de Morinen en de Menapiërs gedaen was. ib. - De Morinen onderwerpen zich. ib. - Maer de Menapiërs nog niet. ib. - De Romeinen moeten 't weêr laten steken. ib. - Lof der Menapiërs. ib. - Einde des veldtogts. 154. - Cesar vertrekt naer Roomen. ib.

 

 

[pagina 332]

Vyfde hoofdstuk. - Vierde veldtogt van Cesar in België. - Het jaer 54 voor Christus geboorte.	155
Daer komt een gezantschap uit Brittanje. 155. - Een deel der Britten blyven wederspannig. ib. - Een tweede togt naer hun eiland wordt besloten. 156. - Daer worden schepen in gereedheid gebragt. ib. - Cesar komt weêr naer België. ib. - Onlusten by de Trevieren. ib. - Hoe men te Trier de Romeinen moede was. 157. - Cesar stookt het vuer van tweedragt te Trier. 158. - En zoo houdt hy daer zyn gezag staende. 159. - Hy steekt in zee naer Brittanje. 160. - Deze krygstogt loopt niet veel beter af dan de eerste. 161. - Cesar komt terug. ib. - In België smeult het vuer van opstand. 162. - Cesar is bevreesd voor den winter. ib. - Hoe hy zyne legioenen verspreidt om , des noods, malkander te kunnen helpen. 163. - Aenwyzing der winterkwartieren. 164. - Of Cesar wel zoo voorzigtig was als hy zelf zegt. 165. - Hy vertrekt naer Amiens, maer gaet dezen keer de Alpen niet over. 166. - Alhaest begint het weêr te gisten by die van Trier. 167. - Klagten van het volk. 168. - En voorbereidsels tot nieuwen opstand. ib. - Hy breekt uit by de Eburonen. 169. - Het kamp van Atuatuca. ib. - Ambiorix beproeft om het in te nemen. ib. - Maer dat gelukt niet. 170. - Ambiorix overlegt het anders, en vraegt een

 

 

[pagina 333]

gesprek met de romeinsche krygsoversten. ib. - Zyne schalke redevoering. 171. - Wat men daer moet van gelooven. 173. - Twyfelmoedigheid van Sabinus en Cotta. 174. - Zy besluiten hun kamp te verlaten, volgens den raed van Ambiorix. 175. - De Romeinen ruimen Atuatuca. ib. - Ambiorix en de zynen liggen op hunnen loer. ib. - De romeinsche benden worden overvallen. 176. - En bezwyken. ib. - Sabinus sneuvelt. ib. - Cotta gedraegt zich kloekmoediger. 177. - Maer kan het ook niet vol houden. 178. - Schroomelyke nederlaeg der Romeinen. 179. - Wys beleid van Ambiorix. 180. - Hy gaet de Atuatikers opwekken. ib. - En trekt voort naer het land der Nerviërs. 181. - Daer had Quintus Cicero zyn kamp. ib. - De Nerviërs gaen het bestormen. 182. - Maer worden afgeslagen. ib. - Ambiorix beproeft om ook Quintus Cicero te verschalken. 183. - Doch deze is slimmer dan Sabinus en Cotta. 184. - Nu wordt zyn kamp belegerd. ib. - Krygskunst der Nerviërs. 185. - Zy willen het romeinsche kamp in brand steken. 186. - Hoe Quintus Cicero in 't nauw zat. 187. - Hy weet er Cesar kennis van te geven. ib. - Verlegenheid van Cesar. 188. - Hy rukt een handvol volk byeen en komt herwaerts. 189. - Zyn brief aen Quintus Cicero. ib. - De Belgen verlaten onvoorzigtiglyk hun kamp en trekken Cesar te gemoet. 190. - Hierdoor kreeg

 

 

[pagina 334]

Quintus Cicero de handen ruim. 191. - Cesar legert op eene hoogte. ib. - En weet de Belgen te bedriegen. 192. - Deze vallen zyn kamp aen. 193. - Maer worden overrompeld en op de vlugt gedreven. 194. - Cesar komt by Quintus Cicero. 195. - En bewondert de werken der Belgen. ib. - Hy verneemt de ramp van Atuatuca. ib. - Zyne verbittering tegen Ambiorix en de Eburonen. 196. - Gesteldheid van Labienus in zyn winterkamp te Trier. ib. - Dwaas gedrag van het hoofd der Trevieren. 197. - Cesar keert terug naer Amiens. 198. - Nieuwe poogingen der Trevieren tegen Labienus. 199. - Zy verliezen daer andermael het spel door het onverstand van hunnen bevelhebber. 200. - En moeten het hazen pad nemen. 201. - Hoe slecht aldus de zaken voor de Belgen uitvielen. 202.
Zesde hoofdstuk. - Vyfde veldtogt van Cesar in België. - Het jaer 53 voor Christus geboorte.	203
Cesar blyft te Amiens, en waerom. 203. - De Belgen scheppen nieuwen moed. 204. - Werkzaemheid en drift van Ambiorix. ib. - Die van Trier vragen hulp van de overrhynsche Germanen. 205. - Maer deze slaen de vraeg af. ib. - De Zweven alleen beloven hulpbenden. 206. - Celtisch Gallië neemt deel aen de beweging. ib. - Cesar ontbiedt nieuwe krygsmagt uit Italië.

 

 

[pagina 335]

207. - En stilt nu weêr Celtisch Gallië. 208. - Hy komt te midden van den winter naer hier. 209. - En verrast de Nerviërs. ib. - Die het hoofd buigen en genade smeeken. 210. - Voorloopige maetregels tot eenen togt tegen de Eburonen. 211. - Krygsplan van Ambiorix. ib. - Verydeld door dat van Cesar. 212. - Twee legioenen trekken naer Trier. ib. - Vyf andere vallen in het land der Menapiërs. 213. - Dat onderworpen wordt. 214. - De Menapiërs moeten belofte doen van de Eburonen niet te zullen helpen of herbergen. ib. - Cesar leidt zyne keurbenden naer Trier. 215. - Hoe Labienus zich daer gedragen had. 216. - En de Trevieren bedrogen. 217.- Die andermael verslagen werden. 218. - Hunne voornaemste edellieden nemen de wyk naer Germanië. 219. - De natie onderwerpt zich. 220. - Cesar gaet nog eens den Rhyn over om de Germanen een les te geven. 221. - Maer durft de Zweven niet gaen opzoeken. 222. - Hy laet eene brug op den Rhyn en eene goede bezetting om haer te verdedigen. 223. - Nu zyn de Eburonen van alle kanten afgezonderd, en kunnen van nergens hulp verwachten. 224. - De Romeinen vallen in hun land. 225. - Ambiorix raekt uit de voeten. ib. - Groote ontsteltenis onder de Eburonen. 226. - Die vlugten konden, wisten niet waerheen. 227. - Verwoesting van het land der Eburo-

 

 

[pagina 336]

nen. 228. - Uitmoording van dat volk. 230. - Na zeven dagen is de wraek volkomen. 231. - Einde van Cesars vyfden veldtogt 232. - Hy trekt de Alpen over. 233.
Zevende hoofdstuk. - Laetste veldtogten van Cesar in België. - Het jaer 52 tot 50 voor Christus geboorte.	233
Hoe drukkend het jok was dat de onderworpen volken te dragen hadden. 234. - Zedeloosheid der Romeinen. 235. - België blyft stil. 236. - Maer Celtisch Gallië maekt gebruik van de onlusten die te Roomen ontstaen waren, om eenen algemeenen opstand te wagen. ib. - Het kwaed breekt uit aen de kanten van Orleans. 237. - Vercingetorix stelt zich aen het hoofd der Galliërs. ib. - Middelen uitgevonden om gemeenschap te houden tusschen de verschillende volken van Gallië. ib. - Cesar hoort wat er gaende is. 238. - En komt de Alpen over. ib. - Maer bevindt zich verwyderd van zyne legioenen. ib. - Hoe hy 't overlegt om er by te geraken. 239. - Zyn krygslist gelukt. 240. - Welhaest staet hy aen 't hoofd van geheel zyn leger. ib. - Hy verovert dry steden. 241. - Hoop en moed van Vercingetorix. ib. - Zyne redevoering tot de opstandelingen. 242. - Die 't besluit nemen van hunne eigen steden in brand te steken. 243. - Bourges wordt echter ge-

 

 

[pagina 337]

spaerd en sterk bezet. ib. - Cesar gaet die stad belegeren. ib. - Maer Vercingetorix komt de Romeinen achter na. 244. - Die nu twee vyanden te bevechten hebben. ib. - De romeinsche soldaten lyden gebrek. ib. - Doch willen het toch niet opgeven. 245. - Heldhaftige poogingen der belegerden. ib. - En tegenpoogingen der Romeinen. 246. - Mislukte uitval der belegerden. ib. - Nu doet Cesar storm loopen. 247. - De stad wordt overweldigd. 248. - Zy wordt te vuer en te zweerd verwoest. ib. - De Galliërs verliezen daerom den moed niet. 249. - Zelfs die tot dan toe niet meê gedaen hadden vatten de wapens op. ib. - Ontzaggelyke magt van Vercingetorix. ib. - Cesar krygt ruitery uit Germanië. 250. - Vercingetorix komt in het veld en levert slag. ib. - Groote verlegenheid van Cesar, en hoe weinig het scheelde of hy was gevangen. 252. - De germaensche ruitery doet de kans keeren. ib. - Vercingetorix trekt naer Alisia in Burgondië. ib. - Daer slaet hy zich neêr op eene hoogte, gerugsteund door de stad. ib. - Cesar leidt zyne keurbenden derwaerts. 253. - En sluit den vyand in. ib. - De Galliërs worden van alle kanten opgeroepen. ib. - En komen met duizenden de stad en hunne landgenooten ter hulp. 254. - Middelen van verwering door de Romeinen aengewend. 255. - Uitval van de belegerden. 256. - Algemeen gevecht.

 

 

[pagina 338]

ib. - Dapperheid der Romeinen. 257.- Razerny der Galliërs. ib. - Het pleit, door den nacht onderbroken, wordt des anderdags voortgezet. 258. - Ysselyke worsteling van wederzyde. 259. - Cesar weet overal het hoofd te bieden. ib. - En krygt eindelyk toch de overhand. 260. - Alisia geeft zich verwonnen. ib. - En de Galliërs zyn verplet. 261. - Nu is alle hoop verloren. 262. - De Belgen echter geven het nog niet op. ib. - Hoe Cesar den winter door geraekt. 263. - Opbruisching by de Bellovaken. ib. - Deze geven Cesar nog veel werks. 264. - Maer worden toch eindelyk onderworpen. 265. - Zachtmoedigheid van Cesar na de overwinning. ib. - Het romeinsch bewind overal gevestigd. 266. - Cesars uitzigten op Roomen. ib. - Hy neemt zyn winterkwartier in het Atrechtsche. 267. - Hoe hy de gunst der volkeren weet te winnen. ib. - Den volgenden zomer doorwandelt hy aen 't hoofd zyner keurbenden geheel Gallië. 268. - Hoe hy Belgen en Galliërs uitlokt om onder zyne vaendels te dienen. 269. - Hy vertrekt naer Italië. 270.
Achtste hoofdstuk. - België onder de heerschappy van Roomen. - Van 49 jaer vóór, tot 445 jaren na Christus geboorte.	271
Staet van België na negen jaren strydens. 271. - Toestand van Roomen. ib. - Pompeius voor-

 

 

[pagina 339]

ziet dat de oppermagt hem gaet betwist worden. 272. - Hy beproeft om Cesar het bevel te doen nederleggen. ib. - Maer deze, in stede van te gehoorzamen, trekt naer Roomen. ib. - Pompeius verrast zynde ruimt de stad en weldra Italië. 273. - Hy wykt naer Griekenland. ib. - Cesar, te Roomen, rooft de schatkamer. 274. - Hy vliegt naer Spanje, en onderwerpt die provincie met behulp der Belgen en Galliërs. 275. - Hy komt weder naer Roomen en wordt Dictator gekozen. ib. - Nu ylt hy naer Griekenland, Pompeius achter na. ib. - Hoe deze hemel en aerde geroerd had om 't land te wapenen. ib. - Cesar geraekt er echter in. 276. - En bevindt zich aldra aen het hoofd van 40,000 man. 277.- Nu dwingt hy Pompeius slag te leveren. 278. - En behaelt eene groote overwinning. ib. - Pompeius moet overal het onderspit delven. ib. - Cesar gaet naer Roomen en vraegt den Triomf. ib. - De Senaet beveelt eene feestviering van 40 dagen. 279. - Beschryving van Cesars Triomf over Gallië. ib. - Zyn tweede, derde, en vierde Triomf. 281. - Zyn vyfde Triomf. ib. - Nu is zyne heerschzucht voldaen. 282. - Hy krygt den eernaem van Vader des Vaderlands. ib. - En wordt vermoord den 15 Meert. ib. Hoe het toen ter tyd in België gesteld was. 284. - Verval der voorvaderlyke zeden. 285. - Octavianus-Augustus wordt keizer. ib. - Zyn

 

 

[pagina 340]

gedrag ten opzigte der provinciën. 286. - Hy komt naer België. ib. - En rigt daer het bestier in op zyn romeinsch. 287. - Gallië ondergaet eene nieuwe verdeeling. ib. - België, Opper- en Neder Germanië. ib. - Volksplantingen in België gesticht. 288. - Een deel van België aen Germanen ingeruimd. 289. - De Ubiërs komen hier woonen. 290. - Onvoorzigtigheid van dien maetregel. 291. - De Zweven en de Sikambren in België toegelaten. ib.- De Tongren en Taxandren. 292. - Algemeene vrede in het romeinsche Ryk. ib. - Geboorte des Heilands. 295.
Negende hoofdstuk. - Opkomst en voortgang van het Christendom in België.	293
Onzekerheid wegens de eerste tyden. 293. - Hoe de Belgen de eerste kennis van het christendom ontvangen hebben. 294. - Teekens van christendom in België gevonden. 295. - Getuigenis van den H. Irenaeus in de tweede eeuw. ib. - Gedurende de derde wordt het geloof gepredikt in Haspengau, alsook in het land der Morinen en Menapiërs. 296. - Staet der Kerk in de vierde eeuw. 297. - Stichting der eerste kloosters. 298.- Tongeren krygt zynen bisschop. 299. - Wordt door de barbaren, in puinen gelegd. 300. - De bisschoppelyke zetel wordt vervoerd naer Maestricht. ib. - En van daer naer Luik. ib. - Wat de Kerk in België te lyden had

 

 

[pagina 341]

gedurende de vyfde eeuw. 301. - Het geloof gaet er grootendeels te niet. ib. - Doch herleeft weêr in de zesde eeuw. ib. - En breidt zich uit over geheel België. 302. - Voordeel der kloosters in de eerste tyden. ib.
Tiende hoofdstuk. - Bestier van België gedurende het romeinsche tydvak. - Beschaving, koophandel, nyverheid.- Inval der Barbaren. Ondergang van het romeinsche Ryk.	303
Hoe de Belgen aen het romeinsch bewind gewoon werden. 303. - Sommigen bekomen het romeinsche burgerschap. ib. - Dat welhaest aen al de inwoonders gegeven wordt. ib. - De Belgen nemen romeinsche namen aen. 304. - En zenden hunne kinderen naer de scholen van Roomen. ib.- Landvoogden of Gouverneurs van België. 305. - Waer die hun verblyf hadden. ib. - Hoedanig hun gezag was. ib. - De Schatmeesters. 306. - Waer hun ambt in bestond. ib. - Verschillende lasten die het volk betalen moest. 307. - Hoofdgeld. ib. - Grondlasten. ib. - Lasten op de eetwaren. 308. - Op de erfenissen. ib. - Klagten der Belgen daeromtrent. ib. - Vonden geen gehoor. ib. - Hoe de invordering geschiedde. 309. - Koophandel der Belgen onder het bewind der Romeinen. ib. - Veeteelt. ib. - Wevery. 310. - Smedery. 311. - Uitvoer. 312. - Groote wegen. ib. - Steden.

 

 

[pagina 342]

314. - Klassen der inwoonders. 315. - Adelstand. ib. - Burgerklas. ib. - Volksklas. 316.- Slaven. ib. - Vrye boeren. ib. - Verval der openbare welvaert. 317.- Ondeugende keizers. ib. - Monsters onder menschen-gedaente. 318. - Door de soldaten op den troon verheven. 319. - Verval van het ryk. 320. - Inval der Barbaren. ib. - Zy overstelpen het ryk. 321. - En werpen het eindelyk omver. 322.

 

einde van den bladwyzer.