Vaderlandsche historie. Deel 1

[p. III]

Niet weten wat voor uwen tyd gebeurde, is altyd kind zyn. CIC.

[p. V]

Voorrede.

Ziet hier, myne Landgenooten, een boek dat gy lezen moet: het is voor u geschreven, het wordt u opgedragen, en 't is de geschiedenis van uw land, de geschiedenis uwer vaderen, Tot nu toe moest men Fransch kunnen, om eenige grondige kennis in de Historie van België te bekomen; thans zal men volstaen met zyne moedertael een weinig beoefend te hebben, om ook met de daden van het voorgeslacht en de gebeurtenissen die op den vaderlyken grond zyn voorgevallen bekend te wor-

[p. VI]

den. En kan er wel iets zyn, Myne Vrienden, dat meer verdient uwe aendacht en nieuwsgierigheid op te wekken dan de vaderlandsche geschiedenis? Weten wat er in vroegere eeuwen is omgegaen in de steden die gy bewoont, in het land waer gy geboren zyt, is dat niet eene der schoonste kennissen die gy verkrygen kunt? Gevoelt gy geene achting voor iemand die u kan vertellen welke oorlogen de Belgen in oude tyden gevoerd, welke vorsten ons land bestierd hebben, welke groote mannen België heeft voortgebragt? En zult gy dus niet verheugd zyn dit op uwe beurt te kunnen leeren? Daer is niemand onder u of hy heeft honderdmael hooren spreken van keizer Karel, van Albertus en Isabella, van Maria-Theresia; gy hebt de wyze regering dier vorstin door uwe ouderen hooren roemen, en haren naem hooren zegenen naest dien van prins Karel van Lorreynen: gy hebt hooren gewagen van de hertogen van Brabant, van de graven van Vlaenderen, en

[p. VII]

ziet die oude nationale namen weêr herleven in de zonen van onzen geëerbiedigden koning. Dit alles moet natuerlyker wyze by u het verlangen doen ontstaen om daer meer van te weten. Wel nu, in dit werk, ten minste in de volgende Deelen, zult gy daer volkomen van onderrigt worden.

In het Eerste Deel dat wy heden u aenbieden, zult gy leeren hoedanig de staet was van ons land en welke volkeren het bewoonden vóór de geboorte des Zaligmakers. Gy zult zien hoe de oude Romeinen de Belgische volkeren zyn komen aenranden, wat moeite het hun gekost heeft om ons land te veroveren, en hoe de Belgen gedurende vyf eeuwen onder het bewind van Roomen gestaen hebben. Tot beter verstand der gebeurtenissen, zullen wy meer dan eens eenen uitstap moeten doen en in de romeinsche geschiedenis zelf treden, omdat wy niet onderstellen mogen dat gy het noodige daervan elders geleerd hebt, en zonder dat nogtans alles wat wy u te verhalen

[p. VIII]

hebben niet wel zoudt begrypen. Vervolgens zult gy zien hoe het christendom hier te lande is ingevoerd, welke apostelyke mannen het Evangelie aen onze voorvaders eerst gepredikt hebben, en hoe zy de vruchten van hunnen arbeid hebben trachten te vereeuwigen door het stichten van kerken en kloosters, welke niet alleen den akker der zielen bewerkt maer tevens ook den belgischen bodem bebouwd, en de dorre heiden herschapen hebben in korenryke velden.

Daerna zult gy het romeinsche Ryk zien ten ondere gaen, bezwyken onder het gewigt der heidensche ondeugden, en België op nieuw veroverd worden door germaensche volkeren, in den loop der vyfde eeuw.

De geschiedenis dezer nieuwe verovering zal de stof uitmaken van het tweede Deel. Daerin zal gehandeld worden van de opkomst, den voortgang en de vestiging van het ryk der Franken in de Nederlanden. Byzonderheden over de germaensche wetten, over den

[p. IX]

feodalen edeldom, de regtspleging, den oorsprong der leenen, enz. zullen er hare plaets vinden. De val van het koninklyke huis der Merovingers, de oorsprong en de aengroei van dat der Pepynen, de regering van Karel den Groote, de twisten zyner kleinkinderen, de verdeeling zyner staten na de dood van Lodewyk den Vrome, de wisselvalligheden van Lothryk en daerna van het hertogdom van Lotharingen, eindelyk de opkomst der verschillende graefschappen van België, dit alles zal verhandeld worden in het tweede Deel, dat sluiten zal met het jaer 1106⁽¹⁾.

Het derde Deel zal toegewyd zyn aen de geschiedenis der graven van Leuven, daerna hertogen van Brabant, tot aen de vereeniging van dit land met de overige staten van hertog Philip den Goede, in 1430.

De geschiedenis van Vlaenderen, van de

(1) De stof van dit deel is zoo ver uitgeloopen, dat de schryver ze heeft moeten splitsen en er twee Deelen van maken.

[p. X]

eerste tyden af tot aen denzelfden hertog Philip; of tot het jaer 1419, zal den inhoud des vierden Deels uitmaken⁽¹⁾.

Het vyfde Deel zal toegewyd zyn aen de byzondere geschiedenissen der overige graefschappen van België, als Henegau, Namen, Luxemburg en Limburg, sedert hunnen oorsprong, tot aen hunnen overgang in het huis van Burgondië, in de eerste helft der vyftiende eeuw.

Het zesde Deel zal de geschiedenis der vereenigde belgische provinciën voorstellen, onder de regering van Philip den Goede en zyne opvolgers, tot aen den afstand van Karel den Vyfde, in 1555.

Het zevende Deel zal de regering van Philip den Tweede behelzen, en de geschiedenis der belgische onlusten, mitsgaders de rege-

(1) By nader overleg heeft de schryver raedzaem gevonden de geschiedenis van Vlaenderen voor die van Brabant te laten gaen, welke laetste dus het vyfde Deel zal uitmaken.

[p. XI]

ring van Albertus en Isabella en van hunne opvolgers, tot aen de uitsterving van het koninklyk huis van Spanje, in 1700.

Eindelyk het achtste en laetste Deel zal vervatten de geschiedenis van België onder het huis van Oostenryk, de Brabantsche revolutie, de verovering van België door de Franschen, en het tydvak van het koningryk der Nederlanden, tot aen de omwenteling van 1830.

Ziet daer, myne lieve Landgenooten, het plan van het geheele werk. Daer zullen jaren verloopen eer dit plan in zyn geheel zal uitgewerkt zyn; maer ieder Boekdeel zal een zoodanig geheel voorstellen, dat men het gemis der volgende deelen schier niet zal gewaer worden. Wy vertrouwen dat, na verloop van eenigen tyd, de meeste Belgen hunne geschiedenis zullen kennen, en dat die kennis voor hen geene ydele wetenschap wezen zal, maer hen zal opwekken tot de beoefening der christelyke en burgerlyke deugden, die tot

[p. XII]

luister en tot roem eener natie verstrekken, en de zekerste waerborg zyn van de onafhankelykheid des vaderlands.

Die onafhankelykheid, die wy in onzen leeftyd hebben zien geboren worden, is in onze handen. Indien de belgische natie aen haren ouden roem getrouw blyft, dat is, indien zy voortgaet met het voorbeeld te geven van zedelykheid, van gehechtheid aen het voorvaderlyk geloof, van liefde voor de openbare rust en goede orde, van werkzaemheid en matigheid, dan hebben wy voor 's lands onafhankelykheid niet te vreezen, al moesten wy nog al moeijelyke omstandigheden en groote schokken doorstaen. Maer indien zy zich liet bedriegen en meêsleepen door den geest van ongeloof, van overdaed, van wanorde, die zoo veel onheils sticht by onze naeste geburen: dan mogten wy, klein en zwak als wy zyn, op de toekomst niet rekenen; dan zouden wy gevaer loopen om by den eersten twist die er in Europa mogt ontstaen, onze onaf-

[p. XIII]

hankelykheid te verliezen, en weêr aen vreemde meesters onderworpen te worden.

De geschiedenis, zegt de wyze Rollin, is de bron van goeden raed en het rigtsnoer des levens; de vaderlandsche geschiedenis, mogen wy er byvoegen, is eene opregte nationale school, alwaer gansch een volk de nuttigste lessen ontvangt wegens de middelen en de beletselen van zynen voorspoed. Daer leert het wat in vroegere eeuwen het land gelukkig of ongelukkig heeft gemaekt; daer ziet het de steden bloeijen often ondere gaen volgens dat de burgers aen de brave lieden gehoor geven, of zich door valsche vrienden laten misleiden; daer ziet het hoe eene gematigde vryheid vervoegd met werkzaemheid, welstand voortbrengt in al de klassen der maetschappy, daer in tegendeel overdreven vryheid en losbandigheid het volk verarmen en allen koophandel vernietigen; daer ziet het hoe al de landzaten zonder onderscheid van provincie met elkander moeten

[p. XIV]

verbroederd zyn, om in den oogenblik van gevaer op elkander te kunnen rekenen en sterk te wezen door de eendragtigheid; daer ziet het wat ieder burger aen zyn vaderland schuldig is, hoe hy voor het gemeene best zyne eigen belangen moet achterstellen, ja bloed en leven opofferen, gelyk zoo menige beroemde mannen gedaen hebben, wier namen gezegend zullen worden tot by het verste nageslacht.

Dit alles leert de vaderlandsche geschiedenis, wanneer zy niet vervalscht en door geene leugenachtige pen geschreven wordt; dit alles verhopen wy onze lieve landgenooten in dit en de volgende Deelen te zullen leeren, indien zy onzen arbeid, gelyk wy 't vertrouwen, met dezelfde gunst ontvangen, waermede zy reeds meer dan eens onze vorige schriften, hoe gering dan ook, onthaeld hebben.

Leuven, 21 December 1841.