|
| |
| |
| |
7
Kievitseieren
't Was nog pikdonker, toen de wekker ging.
Aai schrok op uit een diepe slaap - hij had het gevoel, dat hij uit een vreemde wereld een andere wereld inkwam, niet minder vreemd dan de eerste. Maar onmiddellijk drong de werkelijkheid tot hem door: Sundag... te eisoek... met vader... En in een ommezien was hij 't bed uit en trok over z'n borstrok z'n blouse aan, klaar voor de strijd, die hem wachtte.
In de achterkamer hoorde hij al gestommel van vader en moeder. Natuurlijk was moeder óók opgestaan al ging ze niet mee naar de Bol - ze moest haar ‘mannen’ toch thee geven vóór ze de barre polder introkken in de kille Aprilmorgen. Er moest brood mee - niemand kon van tevoren voorspellen, hoe lang de tocht zou duren. En 't sprak vanzelf, dat moeder daar voor zorgde - zo zijn ze nu eenmaal.
Aan tafel was 't gezellig: de petroleumlamp brandde, op 't theelichtje wasemde de trekpot en moeder had 't brood op haar knieën: met het grote broodmes jaapte ze er stevige pillen af, die ze dan met een flinke laag boter bekliederde. Vader hompte met z'n zeemansmes dikke plakken kaas van de zoetemelkse; voor zichzelf besmeerde hij een paar sneden met echte Texelse groene. En onderwijl voerde hij met moeder een plagend, geanimeerd gesprek over 't nachtjak dat ze droeg en de zondvloed van haren, die om haar hoofd zwierden.
‘Jee gaat natuurlijk weer te bèd as wèe de kost ferdiene,’ zei vader. ‘Inplaats dat je mee gaat achter de kievieten an...’
‘Dat most er nag beekomme,’ kaatste ze terug; ‘werk foor kleine kienders en niet foor volwasse mense... Die lège op Sundag te
| |
| |
bèd om uut te ruste van 't werk... Die gane om tien uur behoorlijk na de kerk... Allien halve wilde as Piet Visman en sien maat stróópe in de polders. Goddeloos benne alle Vismantjes...’
‘Onze lieve Heer sit ok in 't Noorde,’ zei de baas. ‘Deer singe de lieuwe en de tureluurs en de kieviete psalme en gezange foor Him... Mooier dan de mense in de kerk... En deer luustert ie veul liever na dan na 't gegalm uut de Vermaning.’
‘So Ie 't goed fiende, dat we de eiers uut de neste hale?’ vroeg Aai opeens: ‘Nag wel op Sundag?’
‘Vast wel,’ - Vismans mond was beslister dan ooit. ‘As de mense niet wat fan de eiers uuthale komme d'r op 't lest allien maar feugels... veuls te veul... d'r bluwe d'r genog over... kiek maar zelf: al honderde jare hale de Texelaars de eiers weg en der benne nag net zoveul kieviete as vroeger... En ik ken niet begriepe, weerom dat werk op Sundag erger weze so as op are dage... We doen dut niet om te werke, maar foor plezier.’
En met stevige hand propte hij de boterhammen in z'n broekzakken, plantte z'n pet op z'n dikke haarvacht en beende de kamer uit. Aai sprong op en rende achter hem aan. In 't achterhuis ‘struunde’ Visman een poosje rond. Uit een kistje diepte hij op wat hij zocht: een stel eierdoppen van 't vorig jaar, netjes uitgeblazen, gevuld met zand en aan de einden dichtgelakt. Ook een paar kurken, gesneden in de vorm van een ei. Aai wist, wat 't waren: eieren voor de gaarnesten. Vogels zijn dom. Als je een nest met een of twee eieren vindt, neem je die mee en verkoopt ze. En in het nest leg je zo'n gaarei. De kieviten kunnen het verschil niet zien tussen dat gaarei en hun echte eieren. Ze leggen ijskoud twee eieren erbij, die je later kunt ophalen. Eenden doen net zo. Aai had meermalen een pijpekop met stopverf en soms zelfs een steen gebruikt om de eenden aan 't leggen te houden. Je kunt die sufferds gewoon uitmelken: ze leggen net zolang tot ze 10 of 12 eieren hebben geproduceerd. Dan moet je ook je gaarei meenemen, anders gaan ze daarop zitten broeden. En volgens vader broeden ze zich daar dood
| |
| |
op. 't Is trouwens niet eerlijk, een vogel zó voor de gek te houden. Zolang hij bijlegt, kun je dat zonder gewetensbezwaar doen, maar daarna is er geen geldige reden meer.
Visman stopte de gaareieren in z'n pet. Hij grinnikte:
‘We zelle zorge, dat we ze an de gang houwe.’
En toen gingen ze de deur uit.
Moeder kleedde zich verder aan. Ze dacht er niet over weer naar bed te gaan: er was immers de scheur uit Aai z'n bloesje, en, erger dan dat: de kapot gebeten opknapperse broek. Sijp Keizer moest wel een nieuwe geven volgens vader, maar voorlopig zou ze hem toch maar oplappen: je moest maar afwachten, wat er van terecht kwam. En 't was zonde, hem zo maar in de lappenmand te douwen. Terwijl ze piekte, de fok op, omdat de petroleumlamp maar een spaarzaam licht gaf, peinsde ze over Annie en Lee. Wat moest er van terecht komen op den duur? Sijp zou nooit toegeven - en
| |
| |
Lee evenmin. Twee koppige boeren, die niet van wijken wisten. Thuis zou 't daar ook niet alles wezen... ruzie zonder eind of bokkig zwijgen... 't Was eigenlijk niet verstandig, dat Visman er heen ging om over die broek te praten... dat werd een vechtpartij, want ze waren allebei even driftig... non, een vechtpartij misschien niet... Visman zou z'n handen wel in z'n zak steken... die gebruikte hij alleen maar aan boord en niet tegen mensen. Maar goeds zou er niet van komen. Dat wist hijzelf ook wel en toch zou hij het doen... 't moest er uit, wat er inzat, zo wàren de mannen nu eenmaal.
Middelerwijl waren de ‘mannen’ door de doodstille Peperstraat gestapt. Iedereen sliep nog. Alles was potdicht - geen sterveling dacht eraan, 's nachts een raam open te zetten: de tocht en de dieven hadden geen kans, de mensen ziek en arm te maken. Ook bij Sijp Keizer was geen leven te bekennen.
Vader lachte, toen ze langs z'n ramen liepen.
‘Moete we nag 'rs even?’ knipoogde hij tegen Aai.
‘Geeft niks,’ zei Aai ernstig. ‘Ze sleepe bove en ze hoore de knoopietik toch niet. En 'k hew meer dan genog van die hond.’ Langs 't ‘fijne end’ bereikten ze de Aliesbrèg. In 't Oosten was de hemel al rood gekleurd, maar verder was 't donker: de sterren flonkerden nog en Aai rilde nu en dan van kou. Maar ze stapten stevig door, langs Zeuvenhuzen in de richting van Oost. Langs 't pad lagen hier overal ‘tuunwoaltjes’. 't Sprak vanzelf, dat Aai ze beklom en in de hoogte naast vader voortmarcheerde. Er was wel kans, dat hij z'n broek of z'n kousen scheurde aan de dubbele rij prikkeldraad, die hier en daar boven op de tuuntjes prijkte om de schapen te beletten, 't land te verlaten. Maar dat maakte de opgave des te spannender, vooral nu de schemering nog zo diep was. Hij droeg zichzelf op, tot de dwarsweg naar 't Noorden niet meer op de begane grond te komen. Eenvoudig was dat niet - ieder land had een opening in de tuun, die afgesloten was met een hek. En balanceren op dat hek was bij klaarlichte dag al een lastige bezig- | |
| |
heid - nu, in 't halfdonker bleek 't volslagen onmogelijk. Daarom schreed hij voorzichtig langs de planken, kwam daardoor achter bij vader en moest dan rennen langs 't walletje om in te halen.
Opeens stond hij stil. Vlak voor z'n voeten vluchtte een vogeltje weg uit een holletje in de tuun. Een moment zag hij de witte stuit blinken.
‘Vader, een stògie,’ riep hij.
Onmiddellijk keerde Visman terug. Aai had z'n hand al diep in 't gat gestoken en hij toonde z'n vader vijf kleine, blauwachtige eitjes.
‘Ja,’ zei vader, ‘'t is fan een stògie. Die lège altoos in zoo'n diep kuultje...’
‘Moete we ze meeneme, vader?’
Visman trok diepe rimpels in z'n voorhoofd.
Toen zei hij bars: ‘Ik wist niet, dat jee dat nag frage so. Wat moet je mit die kleine eitjes beginne? Laat dat beessie ze maar rustig houwe. Wee hewwe d'r niks an.’
Aai schaamde zich. Hij wist, dat z'n vader 't vanzelfsprekend vond, eieren uit te halen, die je kon eten of verkopen. Maar hij wist ook, dat Visman 't land had aan slingers van eierdoppen, die bij de meeste mensen aan de balken van de zolder waren opgehangen ter versiering. En hij herinnerde zich levendig, hoe hij en Jaap een paar vinnige draaien om hun oren hadden gekregen, toen ze elkaar verleden jaar met eitjes van spreeuwen en mussen bekogelden. Alle jongens deden dat. Ze namen een ei en hielden 't dreigend in de hoogte. En dan vroegen ze: ‘Ei of dop?’ Zei je dan ‘ei’, dan riepen ze: ‘Pik vrij’ en kreeg je 't ei toegesmeten. Riep je ‘dop’, dan zeien ze: ‘Flak foor je kop’ en werd je wéér bespat met struif. En zo was je altijd kind van de rekening. Ze namen alle eieren, die ze konden krijgen, roofden ze van de daken, schepten ze met een lepel uit de holten van de lindebomen op het kerkhof, bebroed of niet, en smeten ze dan in een minimum van tijd kapot. Vader noemde dat een schandelijk bedrijf. ‘Jullie moste je ooge uut je
| |
| |
| |
| |
kop skame,’ hij tegen de jongens. En met een stevige draai om de oren had hij ze weggestuurd. Hij kon geweldig te keer gaan tegen dierenplagerij.
‘Bèèste mag je allien doodslaan as 't foor de mense goed en nòòdig is. Riepe mag je wegneme fan de koolblade - aars frete ze alles op en houwe wee niks over. Luze en flooie moet je fermoorde en mit fliege en neefies hoef je ok gien medelee te hewwe. Die benne d'r al te veul. Kniene mag je slachte, vis mag je fange en feugels, die je ete ken, ok. En eiers, die je koke ken en dan opete, hoef je niet lège te late. Maar fan kleine feugeltjes moet je afbluve. Je het er niks an en 't is ruw en lillik om de eitjes kepot te gooie. En de jonges, die kikkers opblaze dat ze barste, moste ze zelf op die manier behandele.’
Woest was hij geworden, toen hij ontdekte, dat Aai vliegen ving, ze de kop aftrok en die koppen tussen een papiertje plat drukte: er kwam dan zo'n aardig bloedfiguurtje aan weerskanten van de vouw.
‘Fang de fliege, as je d'r last van het. Maar mit de lieke fan die beessies hoef je gien grappe uut te hale. Dat doet je mit dooie mense ok niet.’
En daarom lei Aai de eitjes van de tapuit maar weer in 't nest. Vader had natuurlijk gelijk - je moest niet meer moorden dan nodig was om de mensen in 't leven te houden.
Na dit intermezzo gingen ze verder. Ze sloegen de dwarsweg naar 't Noorden in en beklommen de Noorderdiek. 't Was ochtendschemering nu. In de polder sliertten hier en daar lichte nevelwolken. De zon was nog niet boven de horizon, maar de Oosterhemel gloeide. Als een barre vlakte lag de polder voor hen. Links lag Oosterend, rechts blonken de daken van Oost. En de eenzaamheid van de polder werd alleen onderbroken door de molen achter 't water bij de Bol. Daar woonde Gerrit Dekker, ‘een halve wilde’ volgens moeder. ‘Seg maar gerust een hééle wilde!’ beweerde vader. ‘Je ken gien goed woord uut him krigge. Hee is gewoon menseskuw.’
| |
| |
‘Dat gaat zoo, as je deer altoos allien in die polder sit,’ zei moeder weer. ‘Dan leer je 't of, om mit mense om te gaan.’ ‘Ja,’ was 't antwoord, ‘maar dan hoef je nag niet zoo'n ruwwe, lillike keerel te worre as hee is. As er een hoop eiers lège op de Bol: lieuwe en kragemakers en tureluurs en kluten en stoartjes dan komt die molenaar mit sien bootje en alles rooft ie weg. Duzende eiers. En deer foert ie sien farkes mee. Ik begriep niet, dat Kwantes dèèr niet wat meer achter sit. Want dat is gewoon een skandaal.’
Aai was bang van die halve wilde. Soms kwam hij in Oosterend om boodschappen te doen. Geen mens groette hij. Een woeste haarpruik hing tot z'n schouders. En de jongens meden hem: hij was niet te vertrouwen. Had hij Jan de Reiziger niet een keer half dood geranseld, toen die in alle onnozelheid had gevraagd: ‘Kom je je heer 's late knippe, Gerriet?’ Wat was deeraan miszeid? Een vent mit zoo'n bosduvel kon toch wel ers na de barbier moete? Nee, te vertrouwe was ie niet, bluuf maar uut sien vaarwater!
Terwijl Aai zo peinsde over de molenaar, spiedde vader de polder af. ‘Er is gien mens te sien,’ zei hij tevreden. ‘Kwantes is nag an Ouwe Skil moet je maar rekenen en de Oosters lège ok nag te bèd. En de kieviete zelle nag wel op 't nest sitte. Vooruit, jong, de polder in.’
Ze holden de dijk af en gingen de brug over. Luid kwakend vlogen een paar eenden uit de wal langs de dijksloot.
‘Sowe ze gien nest hewwe?’ vroeg Aai.
‘Gien sprake fan. Onthou 't goed:
En dut ware een eend en een waard. Laat ze maar fliege. 't Is ons om de kieviete te doen.’
| |
| |
Ze klauterden over het hek. Daarnaast stond een bordje, waarop met grote letters de waarschuwing grijnsde: Verboden eieren te rapen. Vader grinnikte. ‘Een goeie mop,’ zei hij. ‘Deer kenne we nag plezier van beleve.’ Aai snapt niet, wat voor plezier dat wezen moest. Maar zijn aandacht ging uit naar de vogels: een paar lieuwen, die over 't land scharrelden, een tjerk, die op een paaltje zat te hikken en, dit vooral de kieviten, die met vlugge trippelpasjes over 't land liepen, de kuif parmantig in de wind en de snavel ree voor iedere prooi. Hij keek naar vader. Maar die negeerde iedere vogel. En hij zei: ‘Hier sitte ze niet, Aai - de achterste Bol moete we hewwe. Hier hewwe de Oosters de boel al skoonfeegd. Meester Daalder het te veul concurrente: d'r skiet gien eitje foor him over.’
‘Hoe weet je nou, vader, dat hier niks is?’
‘Nou, jong, dat sien je toch an de kieviete. Die loope maar zoo'n beetje te skarrele en te pikke. Die hewwe gien neste. Je moet kieviete hewwe, die een endje teuge de wind infliege en dan sitte gaan. Die komme fan 't nest.’
Ze liepen stevig door, passeerden een paar hekken en bereikten de achterste Bol. Daar was 't land woest en kaal. Zandvlakten vol schelpen wisselden af met kleine eilanden vol gras. Alleen langs 't water lag een uitgebreid grasveld.
‘Deer sitte de kieviete,’ zei vader. Hij keek rond. ‘Eigelijk is 't hier erg gevaarlijk. Je sit hier as een rot in de foal. Allien mit dat iene hek, weer we net overkwamme, ken je d'r op en d'r af komme. As Kwantes ons in de smiese het, benne we d'r bee ok.’ Maar hij liep verder. Achter een hoge graspol ging hij liggen; Aai volgde z'n voorbeeld. 't Werd nu wat drukker in de polder. De zon kwam boven de dijk uitgluren, schapen blaatten nu en dan en de vogels werden levendiger. Vader keek scherp rond. Een paar keer knikte hij goedkeurend. Dan had hij een kievit in de gaten, die enkele meters laag over de grond scheerde en dan zitten ging. Hij onthield precies de plaatsen, waar ze vandaan kwamen. ‘Kiek,’ fluisterde hij tegen Aai. ‘Zóó moet je kievitseier fiende. Je het fan
| |
| |
die hufters, die loope zóó'n heel land langs, akkertje foor akkertje, telkens fan de iene kant na de are. Dan hei je me werk en je loopt ze nag foorbee ok. Nee, jong, je moet ze hewwe as ze nag op 't nest sitte. Dat gaat veul gauwer en je weet clan mitien weer se lège.’ Hij bleef liggen, minstens drie kwartier. En telkens noteerde hij in z'n gedachten de plaatsen, waar de kieviten opvlogen. Toen stond hij op en zonder een woord begon hij zijn ronde. 't Duurde maar een ogenblik: ‘drie in een nessie, turelureluur,’ riep hij triomfantelijk. Aai holde naar hem toe. 't Was een prachtig gezicht: de drie zwart-met-groene eieren in 't kuiltje, dat met hooi was bekleed - twee met de punten naar 't midden, het derde dwars er tegen aan. Aai bukte zich om de eieren op te rapen.
‘Afbluve,’ zei Visman scherp. ‘Mag niet fan meester Daalder: verbode eiere te rape.’
Aai keek verwonderd op.
‘Lège late,’ zei vader weer. ‘En onthouwe, weer ze benne.’ Aai prentte de plaats in z'n geheugen. En vader liep verder. Van nest tot nest ging hij. Even oriënteren, een moment zoeken en telkens weer waren er de kostbare eieren. Bij een nestje van vier bukte hij zich, nam er een uit en liep er mee naar 't water. ‘Effe skouwe’, zei hij tegen Aai. ‘Ze zelle nag wel skoon weze, 't is nag wel wat vroog in 't jaar foor vule kievieseier. Maar je kent niet wete. En 't so sonde weze om ze mee te neme as ze niet goed benne. Dan ken de kieviet ze beter uutbroede.’
Voorzichtig lei hij 't ei op z'n wijsvinger en de lange Jaap. Hij doopte de platte hand in 't water. Tot z'n grote vreugde bleef 't ei plat liggen - als 't bebroed was zou 't dikke eind opgewipt zijn: 't nest was ‘skòòn’.
Maar ook hier zei hij de raadselachtige woorden: ‘Lège late en onthouwe.’
Aai begreep er niets van. Maar hij was gewoon, z'n vader als een orakel te beschouwen en hem onvoorwaardelijk te gehoorzamen.
Ze hadden minstens vijf en twintig eieren gevonden, toen vader
| |
| |
ordonneerde: ‘Non ruste en brood ete.’ De zon was nu lekker warm, 't gras was droog en liggend op hun rug aten ze de ‘stikke mit soetemelkse’. Praten deden ze niet. Ze genoten van de stilte, de zon en de wijdheid van de polder. Overal was druk vogelgedoe. Strandpleviertjes, ‘froekies’ noemde vader ze, renden tussen de schelpen, waarmee ze hun nest versierden. Kieviten buitelden over de kop en ze vlogen wankelend door de lucht met zoevende vleugelslag. Een tureluur hing trillend tegen de blauwe hemel; hij jammerde een melancholische deun. En overal waren leeuweriken - kleine stippen, die tierelierden van vreugde om de zon en het goede leven. Was er iets heerlijkers te bedenken, dan op een vrije Zondag met je vader tussen de vogels te zwerven? Aai hield van de hele wereld, van z'n vader 't meest van al. Die lag nu stil als hij en schouwde de oneindige blauwheid van de hemel in. Een zware, krachtige man, één met de ‘froekies’ en de kluten.
Lang duurde de rust niet.
Vader wentelde zich om en zei: ‘We benne hier niet om te sleepe, maar om te soeke, jong.’ En z'n scherpe ogen tuurden weer de polder af. Er waren nog gedeelten, die ze niet bezocht hadden. En ook dáár moesten eieren in overvloed zijn De kieviten waren nu natuurlijk al lang van 't nest gevlucht, maar aan hun manier van vliegen en aan de plaats, waar ze liepen, kon een ervaren eierenzoeker als Visman ontdekken, òf ze eieren hadden en waar die zo ongeveer moesten liggen. Dat was niet zo eenvoudig als 't zoeken in de vroege morgen, maar 't had zijn eigen bekoring.
Opeens richtte vader zich verder op. Hij hield de hand boven de ogen. Toen zei hij glimlachend: ‘We krigge hóóg bezoek. Aai.’ En hij wees naar een donkere gedaante bij 't hek, dat toegang gaf tot de achterste Bol.
Aai keek en schrok.
‘Kwantes?’ vroeg hij angstig.
Vader knikte.
‘Wat nou?’
| |
| |
| |
| |
‘Stil lège bluve. Hee het ons natuurlijk al lang in de gate. We zelle him op een stik-met-soetemelkse tractere. Hei je d'r nag ien over?’
Aai hàd er nog een. Maar hij begreep vaders kalmte niet.
‘Gaan we dan niet an de haal?’ vroeg hij benepen.
‘Weer na toe?’
‘Deur 't water misskien?’
‘Veuls te diep. En ik hew gien zin natte koese te hale foor een hufter as Kwantes. We hewwe trouwes ok niks deen, dat niet mag.’ Laconiek liet vader zich weer achterover zakken. Hij stak een paar grashalmen in z'n mond en zei verder geen woord. Maar Aai was ongerust. Kwantes was een kwaaie en hij had de pik op de Vismannetjes van Oost en Oosterend.
't Bleef stil. Een kwartier lang. 't Leek wel of vader sliep. En Kwantes naderde, kwiek en lenig, zoals het een rijksveldwachter betaamt.
Vader keek pas op. toen de schaduw van de diender op hem viel. Toen zei hij:
‘Ok goeienmorge. Kwantes. Je bent eral vroog bee, man. Het Aagie je 't bèd uutjaagt? Och. wil je wat opsee gaan, je neemt net 't sontje weg en 't is pas April - 't is nag koud in de skaduw.’
Kwantes keek nijdig.
‘'k Wo wel ers wete, wat jij hier doet?’
‘Wat ik hier doen. man? Nou, dat sien je. Lège, uutruste fan de visseree en Sundag houe. Maar kom een beetje bee ons sitte. Aai het nag wel een stik-mit-soetemelkse foor je. Da's pittiger kost dan de leste tied: sukerstikke worre op 't lest een beetje fleeuw.’ Aai schoot, ondanks de vrees, die z'n hart deed kloppen, in de lach. Aagie van Kwantes had pas een ‘buitje’ gekregen. En dan tracteerde men zichzelf en de buren op ‘sukerstikke’, wit brood en beschuit met suiker er tussen.
‘Hoe gaat 't eigelijk mit Aagie.’ vroeg vader onverstoorbaar. ‘Wil je kleine meike nag een beetje groeie? Hoe hiet ze?’
| |
| |
‘Kles nou maar niet voarder,’ zei Kwantes bars. ‘En fertel me maar ers, weerom je hier op de Bol skarrelt?’
‘Skarrele,’ herhaalde vader. ‘Non moet je me niet beledige, Kwantes. Dat doe je as je zeuventien of achttien bent en foor 't eerst mit een meike uutgaat. Maar as je teuge de feertig bent doe je dat niet meer. Ik hew 't je trouwens al seit: we houe hier Sundag. Aai doet de preek en de feugels singe de psalme. 't Is hier veul mooier dan in de kerk.’
‘Set je pet maar es af,’ grauwde Kwantes. ‘Ik sien de bobbels fan de kievitseiere der duidelijk in.’
‘Asjeblieft,’ zei vader. Met een sierlijke zwaai nam hij z'n pet af en reikte die aan de veldwachter.
‘Sie je wel,’ riep die triomfantelijk. ‘Kievitseiers!’
Maar hij had al gauw in de gaten, dat 't eieren van kurk waren en doppen vol zand. Hij keek teleurgesteld. Maar hij zei:
‘Fertel me dan maar ers, wat je met die gaareier moet?’
‘Och, die hew ik nou al meer dan een jaar onder mien pet. Ik wo een kievietefokkeree opzette en ik probeer ze uut te broede in mien heer. Maar de kievietekukeltjes wille maar niet komme. Misskien weet jee er raad op, Kwantes?’
Aai schaterde. En de veldwachter keek al venijniger.
‘'k Hew toch sien, dat je hier op de Bol aldeur maar heen en weer liep,’ zei hij scherp. ‘Weerom deed je dat?’
‘Och, och.’ spotte Visman. ‘Da's toch niet mooi fan je om op Sundag de mense nag te bespionnere. Je het natuurlijk weer achter de diek leit om te kieke of je gien mense kon callangere. 't Was beter, dat je op Sundag na de kerk ging of net as wee kerk hieuw in de butenlucht. Maar d'r op uut gaan en nag wel as je vrouw pas een buitje het, om vrome mense 't vel over de nek te hale, dat is onchristelijk.’
‘Weerom liep je aldeur heen en weer?’ Kwantes deed duidelijk moeite, z'n zelfbeheersing niet te verliezen tegenover de treiterende vijand.
| |
| |
‘Nou, dat wil ik je wel fertelle. We ware an 't kievitseier soeke.’ ‘Deer hew ik je,’ juichte de diender. ‘Je weet, dat dat niet mag.’ En hij haalde al 't beruchte boekje te voorschijn, waarin de namen van de boosdoeners zouden worden opgetekend.
Vader keek onnozel.
‘Niet magge? Fan wie niet?’
‘'t Staat toch duidelijk op de bordjes: verboden eieren te rapen. Meester Daalder en Jan Trap hewwe de Bol foor de vreemdelingen huurd en die bordjes benne duidelijk genog.’
‘Oo,’ riep vader, schijnbaar opgelucht. ‘Nou ben ik er. Op de Bol lòòpe, dat mag. 't Is nooit ferbode deur 't Bestuur fan de dertig gemeenskappelijke polders. Eiere soeke, dat mag ok. Eiere fiende is ok niet ferbode. Je mag ze allien niet ràpe. En dat hewwe we niet deen. Gien ei hewwe we òpsocht. We hewwe ze allien maar socht en fonde.’ En vertrouwelijk voegde hij er aan toe: ‘En 'k fiend zoo'n kievietsnessie mit drie of vier toch zòò mooi om te sien. 'k Ken er wel een kwartier na staan te kieke. En dan seg ik: nou Aai, nou gaan we weer. Die eier benne van de kieviete, laat die beessies ze maar uuthroede. Meester Daalder en Jan Trap benne beste mense. As die die eier lège late foor de freemde, dan zellen wee d'r niet ankomme. Wee benne ok fan de feugelbescherming, net as Meester Daalder. 't So toch sonde wese om die kieviete d'r jonkies of te neme. Jow vrouw so ok raar kieke as de ien of tare d'r met je buitje fandeur ging...’
Kwantes keek sip; hij wist zich kennelijk geen raad.
‘Je maakt mee niet wies, dat je niet hier of deer eier bee je hebt,’ zei hij toen bars.
Vader klopte op z'n zakken.
‘Gien ien, man. Aai ok niet.’
‘Dan hei je ze verstopt, doe je me komme zag. Iederien weet, dat de Vismannen stroopers benne.’
‘Nou moet je mien familie niet beledige, Kwantes. We neme allien, wat fan gien mens aars is. En ik ben nou toevoalig de braafste van
| |
| |
de Vismanne. Elke Sundag sit ik in de Vermaning teugewoordig en ik ben nou ok lid fan de feugelbeskerming worre. Soeke en fiende, maar rape homaar... deer doene we niet meer an. Je kent beter na 't Snobheland gaan, Kwantes, of na Diekmanshuuzen. Deer stròòpe ze alles weg, twield jee hier je tied ferdoet. Fan ons is niks meer te hale man. Ik sit nou as beskermer zelf achter de stroopers an hier in 't Noorden. Je kent je tied wel beter gebruke...’ Kwantes gromde. Er was inderdaad geen enkele aanleiding om Aai en z'n vader in 't zwarte boekje te schrijven. Ze overtraden geen enkele bepaling.
En met leedvermaak voegde Visman nog aan zijn woorden toe: ‘Nou moet ik je ien ding aanraden. Bluuf nou strakkies bee 't hek van de achterste Bol of bee de brèg fan de Noorderdiek op ons sitte wachte. Want je begriept wel: as we je foor de gek houe en toch de kievietseier ferkòòpe wille, dan hale we ze uut as je weg bent en neme ze mee. En dan ken je ons tòch nag opskrieve fandaag.’
‘Ik krig je nag wel,’ snauwde de diender. Met een ruk keerde hij zich om en beende weg.
‘De groete an Aagie en 't beste mit je buitje,’ riep Visman hem achterna. Maar Kwantes gunde hem geen blik en geen woord meer. Hij liep in rechte lijn naar 't hek; ze zagen hem er over klimmen en koers zetten naar de dijk.
‘Wat doen we nou, vader?’ vroeg Aai.
‘Eerst soeke we alle eiers op en die lège we op ien plaas neer. Dan gane we de are helft fan de Bol langs en wat we fiende, neme we mitien mee en dan late we de hele hus op die iene plaats lège. En fanevend, as 't donker is, gaan jee en Jaap er op af om ze te hale.’
‘Jaap mag toch niet op Sundag.’
‘'t Is waar. Dan gaan je maar allien. Misschien is 't beter tot morgenochtend te wachte. Nag vrooger dan fandaag. Dan ken Jaap ok mee.’
Zó bleef 't. Ze zochten nog uren. Vonden er nog vijftien eieren bij.
| |
| |
En alle veertig brachten ze bij elkaar op een gemakkelijk te herkennen plaats. Veertig kwartjes - dat was tien gulden: de dag was bèst.
Toen ze teruggingen naar Oosterend en de dijk beklommen, rees plotseling Kwantes voor ze op. Vader veinsde verbazing.
‘Ben je d'r nou nag?’ vroeg hij met een grimmig lachje. ‘Docht je nou heus, dat je ons nog snappe kon? Dan moet je vroeger opstaan, man. We hewwe niks.’ En weer klopte hij op z'n zakken.
Kwantes zweeg. Z'n laatste hoop was vervlogen. Hij was er zeker van, dat Visman de eieren had verstopt. Maar hij kon toch niet nacht en dag op die ene stroper blijven loeren. Hij hield de eer aan zich en vlijde zich weer neer achter de dijk. Misschien was een andere stroper niet zo link als dit tweetal.
's Avonds - 't was al pikdonker - ging niet Aai, maar Vader Visman zelf terug naar de Bol. Hij kende er de weg zo goed als in z'n eigen tuintje. En zonder iets van Kwantes te zien bracht hij de veertig eieren thuis. De volgende morgen verkocht Aai ze met een stalen gezicht aan... Jan Trap, die óók in eieren handelde. En moeder incasseerde dankbaar het briefje van tien: 't leven was duur en de visserij niet altijd even voordelig...
|
|
Auteursrecht onbekend
