Interest van Holland, ofte gronden van Hollands-Welvaren

Cap. XXXVI.
Consideratien over Hollands alliantien, aan te gaan met
Spanjen.

⁺SPanjen aangaande, is zeer considerabel, dat alle het welvaren desselven hangt van de Commercie op West-Indien. En dat het daarenboven niet uitlevert als Spaanse wolle, vruchten en yser; en dat het daar tegen zoo vele Hollandse manufacturen en waaren trekt, dat alle de Spaanse en Indische waaren niet genoeg zijn om de retouren te maken.

Sulks de Hollandsche koopluiden, die in alle Landen van de wereld geld brengen, uit dit eenige Land, haar geld en zilver, 't welk zy in betalinge ontfangen, vruchteloos en steels-gewijse over die woeste zee t'huiswaarts moeten voeren.

⁺Ten tweeden is klaar, dat in Spanjen alle de havens genoegsaam met geen andere als Hollandsche schepen werden bevaren: en dat aldaar so weinig bootsluiden en schepen zijn, dat zy, sedert onse vrede, hebben begonnen opentlik

+ Spanjen bestaat op de Commercie met VVest-Indien:

+ is sonder schepen en boots-volk:

[p. 165]

onse schepen te huuren, om te bevaren de Indien, daar zy voor desen zoo sorgvuldiglik alle vreemden plegen buiten te sluiten.

Ten derden is klaar, dat dese West-Indische⁺ mage aan het Spaansche hoofd moet werden gekoppeld door scheeps-macht, en dat het rijk van Napels met de Nederlanden, gelijk als twee armen, hare krachten niet besteden konnen omtrent, noch ontfangen van het hoofd, als door schepen. Alle het welke dien-volgende door onse scheeps-macht zeer bequamelik geschieden kan in vrede; en belet kan werden in oorlog.

Ten vierden is ook waarachtig, dat⁺ Holland door zijn scheeps-macht, dit gantsch verspreid lighaam, in tijde van oorloge, wonderlik bekommeren en grieven kan: en dien-volgende verplichten tot ongelovelik veel garnisoenen.

Maar aan de andere zijde is ook klaar,⁺ dar de Koning van Spanjen tegen dat machtige Vrankrijk, en groote jalourse Nederlandsche Steden, altijds een groote krijgs-macht onderhouden, ofte zijn' landen verliesen sal moeten.

Ten tweeden is kennelik, dat gemelde⁺ Koning, zijn pretensie op Holland, en alhier een zeer machtigen aanhang der Roomsch-Catholiken is hebbende.

+ is seer verspreid van landen;

+ en kan de Hollandse scheepsmacht alle die onderlinge communicatie beletten.

+ Spanjen vreesd Vrankrijk:

+ heeft pretensie op Holland;

[p. 166]

⁺Ten derden is klaar, dat hy, door Braband, aan Holland grenst, en dat hy door de Vlaamsche zee-havens, onse visseryen en negotien, in dese kleine Noord-zee, uitnemend zeer incommoderen kan.

⁺Ten vierden is klaar, dat by dese constitutie van vrye Regeering, men hier niet goed vinden sal, zelfs in oorlog gekomen zijnde, meer Nederlandsche Steden door geweldig-kostelike belegeringen te incorporeren.

⁺Ten vijfden is ook klaar, dat alle de frontieren der geunieerde Nederlanden zoodanig gesterkt zijn, dat wy in oorlogen geene, dan door de menigte, staan te verliesen; soo nochtans, dat indien de selve maar eenigsins wel gedefendeerd werden, zy voor Spanjen zeer ruïneuse conquesten zullen strekken.

En daarenboven zoude Spanjen altijds te verwachten hebben, dat wy alsdan Vrankrijk zouden opwekken, om, volgens het interest van dat Rijk, de Spaansche conquesten te beletten, door een oorlog op zijn Nederlandsche frontieren. Het welk voor Spanjen, altijds in soo een geval, zeer formidabel zoude wesen.

Uit alle welk geposeerde blijkt, dat Spanjen van Holland zeer groote voordeelen

+ paald tegen Holland.

+ Offensive oorlog is ons onnut.

+ Tot defensie zijn wy wel gestelt;

[p. 167]

kan trekken in vrede. En dat een oorlog⁺ aan wederzijden ruïneus is; soo nochtans, dat voor Spanjen veel meer apparentie zy, op ons te konnen conquesteren te lande, als voor ons op hem; 't en zy wy daar onder rekenen en tegen stellen het verliesen van zijn Gallioenen op zee.

Waar uit wijders volgd, dat wy, uit vreese van een oorlog, nooit alliantien tegen het interest van desen Staat, absolutelik geconsidereert zijnde, met Spanjen behoorden aan te gaan; en dat wy ons noch veel min behoorden te laten vervoeren, om ter contemplatie van Spanjen, eenige de minste oorlog aan te nemen tegen eenige nabuuren, die by hem formidabel zijn; nademaal de meeste rust van desen Staat ten desen reguarde hier in bestaat, Dat Vrankrijk voor hem formidabel, en Engeland ons toegedaan zy.

+ sulks wy tegen Spanjen ons absolut interest konnen volgen.