Interest van Holland, ofte gronden van Hollands-Welvaren

Cap. XII.
Dat Amsterdam met meer middelen van subsistentie voorsien, en grooter koopstad is, en Holland een kooprijker land als ooit in de wereld was.

MAar boven alle is Amsterdam in⁺ alle koopmanschap en middelen van subsistentie en vermeerdering toegenomen. Want de Antwerpse negotie is niet alleen gekomen by haren Oostersen handel en Visseryen; maar door het zwaard hebben

+ VVaarom Amsterdam de machtigste koopstad die ooit in Europa was, zy.

[p. 34]

zy verkregen genoegsaam den geheelen Oost-Indischen handel, immers het Monopolium aller kostelikste speceryen, en ook veel handels op West-Indien; en daar op is gevolgd die considerable Walvisvangst, als mede meest door den Duitsen oorlog het vertier der Italiaanse zijde stoffen, die aldaar te lande pleegen gevoerd te werden. Ia dat meer is, de rouwe zijden hebben haar gelegentheid verschaft, vele zijde stoffen te maken, gelijk de Leidse Hallen, en quade maxime van een geheel beboude stad niet tijdelik uit te leggen ofte buiten gebouwen toe te laten, de eenige oorsaak is geweest dat de wol-weveryen niet alleen in vele andere Provintien en Steden, maar ook door geheel Holland en voornementlik t' Amsterdam werden geoeffend, en daar op is eindelik gevolgd de verwerring in Engeland, onsen ruineusen, doch korten oorlog tegen haar, en de haren tegen den Koning van Spanjen, als mede die ons zoo schadelike oorlogen der Noordse Koningen onder malkanderen, door welke leste achtjarige troublen onser negotien, de Ingesetenen van Holland waarschijnelik meer goeds hebben verlooren, als zy binnen de leste twintig jaren hebben konnen winnen; nochtans is het klaar dat de Hollanders by

[p. 35]

naast alle Natien, zo uit den grooten Oceaan,⁺ Middellandse, Indische, als Belt-zee gevaren hebbende, genoegzaam door de geheele wereld, alleen op vracht aanleggen en ter zee koopmanschappen. Het welk zoo groot een zegen is voor alle Ingesetenen, en voornementlik voor de Regeerders des Lands, en die van haar werden gebeneficieerd, dat geen grooter kan werden bedacht: en dienvolgende meen ik dat het der pijne waardig is zijne gedachten te laten gaan om dien kosteliken zegen te conserveeren.

+ De Hollanders zijn nu genoegsaem de eenige voer- en veer-luiden ter zee.