Interest van Holland, ofte gronden van Hollands-Welvaren

[p. 14]

Cap. VII.
Dat Holland door de Vissery de Negotie, en door die twee de Manufacturen verkregen heeft.

⁺IN een land daar visserye en negotie is, konnen ook zeer lichtelik alle handwerken gedaan werden, want noodzakelik moet daar uit ontstaan een zeer groote bequaamheid tot alle rouwe stoffen ofte materialen, om daar omtrent te arbeiden, te bekomen; en de gemaakte waren door de zelfde gelegentheid over zee, ofte langs de rivieren te versenden.

Dus zietmen dat in Holland het grof zout gezoden: van zijde, vlas, en wolle allerley Manufacturen gemaakt: van hennip, gaaren, touwen en kabels gedraaid en netten gebreid: als mede van buitenlands hout veel scheepen getimmert werden; want het is klaar, dat de scheeps-timmery in Holland niet moet werden geconsidereerd als een pure consumtie, maar als een zeer gewichtige koopmanschap; vermits meest alle de groote scheepen, voor de vremde volkeren van Europen door de Hollanders werden getimmerd, behalven welke handwerken, noch zeer

+ Van de Visserye en Negotie, schijnen de Handwerken voor een groot deel te dependeren.

[p. 15]

veele anderen tot noodig gebruik, vermaak ofte cieraad dienende, zoodaanig zijn dat tot de zelve meest waater van nooden is, 't zy om die te pleegen, 't zy om die op het onkostelikste, niet te lande, maar te waater, af en aan te voeren. En daar de vallende wateren ons schijnen te ontbreeken, werd dat gebrek in ons laag, vlak en aan zee geleegen land, door de gedurige winden vervuld.

Daarenboven legt Holland in zoo een⁺ koud climaat, dat de menschen door de warmte niet werden belet te arbeiden. En vermits men hier doorgaands grove lucht heeft, harde kost eet, en gering bier drinkt, zijn de menschen veel bequamer om gedurig te arbeiden; en door de groote imposten werden zy genoodzaakt het zelve te doen.

+ En Hollands climaat is zeer bequaam voor de handwerken.