De legende van Uilenspiegel

III

Ziende dat men hem liet zeggen, stak de monnik den neus op; en de matrozen en soldaten, om hem nog meer te doen preeken, zeiden kwaad van de Maagd, van de Santen en van de godvruchtige praktijken der heilige Roomsche Kerk.

Toen, in woede ontstekend, braakte hij duizenden beleedigingen uit:

- Ja! schreeuwde hij, ja, ik ben hier wel in het hol van de Geuzen! Ja, dat zijn wel die verdoemde opeters van de landen! En men zegt dat de inquisiteur, de heilige man, te veel galgenbrokken verbrand heeft! Integendeel: er blijft nog veel te veel van dat ongedierte over. Ja, op die goede en brave schepen van Onzen Heer Koning, die vroeger zoo zindelijk waren en zoo goed geschrobd, ziet men nu het ongedierte der Geuzen, ja het stinkend ongedierte. Ja, allemaal zijn ze vuil, stinkend, afschuwelijk ongedierte, de kapitein die zingt van 's morgens tot 's avonds, de kok met zijn dikken buik vol goddeloosheid, en ook alle de anderen, met hunne heiligschennende halvemanen. Ja, als de koning zijne schepen met geschut zal doen kuischen, zal er voor meer dan honderdduizend gulden kruit en kogelen noodig zijn om die vuile, leelijke, stinkende besmetting te verdrijven. Ja, gij allen zijt geboren in de alkoof van vrouwe Lucifer, die veroordeeld was om te wonen met Satan tusschen muren van ongedierte, onder gordijnen van ongedierte, op een bed van ongedierte. Ja, en daar is het dat zij, in hunne afschuwelijke

[p. 646]

minnarijen, de Geuzen ter wereld brachten. Ja, en ik spuw op Ulieden.

Bij die rede, zeiden de Geuzen tot hem:

- Waarom onderhouden wij dien luien hond, dewelke niets doet dan beleedigingen braken? Laat ons hem liever ophangen.

En, tot dat einde, brachten zij alles in gereedheid.

Als de monnik zag dat de koorde vastgeknoopt was en de ladder tegen den mast stond, en dat men zijne handen ging binden, zeide hij op jammerenden toon:

- Hebt medelijden met mij, heeren Geuzen, 't is de duivel der grammoedigheid die spreekt in mijn hert, maar geenszins uw nederige gevangene, een arme monnik, die maar éénen hals heeft op deze wereld: genadige heeren, weest bermhertig: sluit mijnen mond, als gij wilt, met eene prop; aangenaam is dit niet, neen, maar om Godswil, hangt mij niet op.

Zonder te luisteren, en niettegenstaande zijn heftigen wederstand, trokken zij hem naar de ladder. Toen huilde hij zoo schromelijk dat Lamme zeide tot Uilenspiegel, die bij hem in de keuken was om hem op te passen:

- Mijn zoon! mijn zoon! zij hebben in den stal een verken gestolen en ze zijn bezig met het te kelen. Ho! de dieven! konde ik maar op!

Uilenspiegel klom op het dek en zag niets dan den monnik. Als deze hem ontwaarde, viel hij op de knieën en riep hij, met de handen naar hem uitgestoken:

- Messire kapitein, kapitein van de wakkere Geuzen, geducht te land en ter zee, uwe soldaten willen mij ophangen omdat ik zondigde met mijne tonge; dat is eene onrechtveerdige straf, messire kapitein, want dan moesten alle de advocaten, procureurs, predikanten en alle de vrouwen met kennep begiftigd worden, en dan zou de wereld zekerlijk uitsterven; messire, red mij van de koorde: ik zal voor U bidden, gij zult niet verdoemd wezen: geef mij vergiffenis. De spreekduivel sleepte mij mee en dede mij gedurig snateren: dit is een groot onge-

[p. 647]

luk voor mij. Toen verbittert zich mijne arme gal en doet ze mij allerhande dingen zeggen die niet gemeend zijn. Genade, messire kapitein, en gij allen, mijne heeren, bidt voor mij.

Plotselings verscheen Lamme in zijn hemde op het dek, en hij zeide:

- Kapitein en vrienden, wat ben ik blijde, 't was maar de monnik dien ik hoorde schreeuwen, en geenszins het verken. Uilenspiegel, mijn zoon, ik heb een uitmuntend plan uitgedacht ten opzichte van Zijne Paterschap; schenk hem het leven, maar laat hem niet vrij, of hij speelt ons nog slechte poetsen op het schip: laat liever voor hem op het dek eene enge, goed verluchte kooi maken, in dewelke hij slechts kan zitten en slapen, gelijk men doet met de kapoenen; laat mij hem spijzen, en hij worde gehangen als hij zooveel niet eet als ik wil.

- Hij worde gehangen, als hij niet eet, zeiden Uilenspiegel en de Geuzen.

- Wat schikt gij met mij te doen, dikzak? vroeg de monnik.

- Dat zult ge later gewaarworden, antwoordde Lamme.

En Uilenspiegel dede zooals Lamme wilde, en de monnik wierd in de kooi gestoken, en elkeen konde hem op het gemak komen zien.

Lamme was terug in de keuken gekeerd, Uilenspiegel volgde hem daar en hoorde hem twisten met Nele:

- Ik leg mij te bed niet, zeide hij, neen, ik leg mij te bed niet, anderen zouden in mijne sausen komen morsen; neen, ik blijf in mijn bed niet liggen gelijk een kalf!

- Maak U niet boos, Lamme, zeide Nele, of uwe wond opent zich weder, en gij sterft.

- Wel, zeide hij, dan sterf ik: ik ben moede van te leven zonder mijne vrouwe. Is het niet hard genoeg voor mij, heur verloren te hebben, dat gij mij, den kok van het schip, nog wilt beletten zelf te zorgen voor den pot? Weet gij dan niet dat er eene ingeschapen gezondheid steekt in den geur van sausen en stoverijen? Zij voeden zelfs mijnen geest en pantseren mij tegen rampspoed.

[p. 648]

- Lamme, zeide Nele, gij moet luisteren naar onzen raad en U laten genezen door ons.

- Ik wil mij laten genezen, sprak Lamme; maar dat geen andere, geen weetniet, geen leepoogige, stinkneuzige, etterige, slijmerige rabauw zich vervordere hier binnen te komen, om hier als kok te tronen in mijne plaats en met zijne vuile vingeren te morsen in mijne sausen, of ik sla hem den kop in met mijnen houten pollepel, dewelke dan van ijzer zoude zijn.

- Maar, zeide Uilenspiegel, gij moet toch een helper hebben, gij zijt ziek...

- Een helper, ik! zeide Lamme; ik, een helper! Om dat te zeggen moet gij vervuld zijn met ondankbaarheid als eene worst met gekapt vleesch. Een helper, mijn zoon, en gij zijt het die dit zegt tot mij, uwen vriend, die U zoo lang en zoo lekker gevoed heeft! Nu zal mijne wond zeker weer opengaan. Slechte vriend, wie hier zoude uwe spijzen bereiden, dan ik? Wat zoudt gij beiden doen, als ik hier niet was om U, kapitein-hoofdman, en U, Nele, een of ander smakelijk gerecht voor te dienen?

- Wij zouden ons verhelpen en zelven den pot koken, zeide Uilenspiegel.

- De pot, zeide Lamme, gij zijt goed om ervan te eten, om zijn reuk op te snuiven; maar om hem te maken, neen: arme vriend en kapitein-hoofdman, met al den eerbied dien ik U verschuldigd ben, ik zoude U in reepen gesneden weitasschen geven en gij zoudt ze eten voor vette darmen; laat mij, mijn zoon, hier kok blijven, of ik verdroog als een stok.

- Blijf dan kok, zeide Uilenspiegel; geneest gij niet, dan sluit ik de keuken en eten wij niets dan beschuit.

- Ha! mijn zoon, zeide Lamme, die weende van geluk, gij zijt goed als de madonna.