De legende van Uilenspiegel

XLII

De lucht was warm: van de kalme zee woei geen het minste windeken. Nauwelijks trilden de boomen van de vaart van Damme; de krekelen bleven in de meerschen, terwijl, in de velden, de mannen der kerken en abdijen het dertiende van de oogsten ophaalden, ten profijte van de papen en abten. Uit de hoogte van den blauwen, vurigen, diepen hemel overstroomde de zonne het aardrijk met warmte, en de Natuur sliep onder de zonnestralen als een dartel meideken dat trilt onder de kussen van heuren geliefde. De karpers sprongen boven het water naar de vliegen, die gonsden als een kokende ketel, terwijl de zwaluwen, met heur lang lijf en groote vleugelen, hun hunne prooi betwistten. Van de aarde steeg een warme, gewaterde damp naar omhoog, die schitterde in 't licht. Van op den toren van Damme liet de koster, door middel eener gebarsten klok die klonk als een ketel, den veldarbeiders weten dat het middag was, en tijd om te gaan eten. De vrouwen brachten hare twee handen trechtergewijze aan heuren mond om heure mannen en broeders te roepen: Hans, Pieter, Judocus; en boven de menigte zag men hare roode huiken uitsteken.

[p. 502]

Lamme en Uilenspiegel zagen den hoogen, vierkanten, zwaren toren van Onze-Lieve-Vrouwekerk in de verte verrijzen.

Lamme sprak:

- Daar, mijn zoon, daar zijn uwe smerten en uwe minne.

Doch Uilenspiegel antwoordde niet.

- Weldra, sprak Lamme van her, zijn wij aan mijne oude woning en kwestie zie ik daar mijne vrouw niet.

Doch Uilenspiegel antwoordde niet.

- Houten man, zeide Lamme, steenen hart, kan niets U dan bewegen, noch de nadering van het plekje waar gij leefdet als kind, noch de dierbare schimmen van den armen Klaas en de arme Soetkin, beide de martelaren? Hoezoo! gij zijt weemoedig noch blijde van zin; wie dan heeft aldus alle gevoel uit uw harte gerukt? Aanschouw mij, zie hoe de angst, de aandoening mijn hart in mijnen buik doen schokken; bezie mij.

Lamme keek op naar Uilenspiegel en zag hem met bleek gezicht, met gebogen hoofd, met trillende lippen, sprakeloos weenen.

En hij zweeg.

Zonder een woord te wisselen, reden zij voort naar Damme; zij kwamen de stad langs de Reigerstraat binnen, doch zij zagen niemand, ter wille van de hitte. De honden lagen op hunne zijde, met hangende tong, voor de zulle der deuren. Lamme en Uilenspiegel gingen dicht tegen het Schepenhuis, rechtover hetwelk Klaas verbrand was geworden; Uilenspiegels lippen beefden heviger, doch hij weende niet meer. Als hij noesch over het huis was van Klaas, dat nu bewoond was door een meester-koolbrander, ging hij er binnen, zeggende:

- Herkent gij mij? Hier wil ik rusten.

De meester-koolbrander sprak:

- Ik herken U, gij zijt de zoon van het slachtoffer. Doe wat gij wilt in deze halle.

Uilenspiegel ging in de keuken, vervolgens in de kamer van Klaas en van Soetkin, en weende daar bitter.

[p. 503]

Als hij terug beneden was, zeide de meester-koolbrander tot hem:

- Hier is brood, kaas ende bier. Eet als gij honger, drinkt als gij dorst hebt.

Uilenspiegel dede teeken met de hand dat hij honger noch dorst had.

Toen ging hij voort met Lamme die schrijlings op zijnen ezel zat, terwijl Uilenspiegel den zijne bij den halster geleidde.

Zij kwamen aan de hut van de uitzinnige Katelijne, bonden hunne ezelen vast en gingen binnen. Het was het etensuur. Op de tafel stond eene pateel prinsessenboonen, ondereengestoofd met boerenteenen. Katelijne was aan 't eten, terwijl Nele recht stond met de sauspan in de hand, gereed om saus te gieten in de teil van Katelijne.

Als Uilenspiegel binnentrad, was zij zoo ontroerd, zoo aangedaan dat zij de sauspan met heel den inhoud in de teil van Katelijne liet vallen. De uitzinnige schuddebolde en zocht met heuren lepel de boerenteenen uit, rondom de sauspan, en sloeg op heur voorhoofd en sprak:

- Doe het vuur weg! mijn hoofd brandt.

De reuk van de azijnsaus streelde Lammes neus en scherpte zijnen eetlust.

Uilenspiegel bleef staan en, in zijne groote droefheid, bezag hij Nele met een teederen, liefderijken glimlach.

En zonder tot hem een woord te richten, vloog Nele hem om den hals. Zij ook scheen uitzinnig, zij weende, lachte, en zeide enkellijk, blozend van zoet en innig genoegen:

- Thijl! Thijl!

Uilenspiegel, gelukkig, kon zijne oogen niet wenden van zijne geliefde, die zich eensklaps zachtjes losmaakte en eenen stap achteruitweek, om hem beter te bezien; vervolgens vloog ze, van her, blijde om zijnen hals en drukte ze hem tegen de borst, en dit herhaalde reizen achtereen. Zalig van geluk, hield hij ze vast, zonder van heur te kunnen scheiden, totdat zij, moede en

[p. 504]

als uitzinnig, op eenen stoel nederviel; en zonder verlegenheid zeide zij:

- Thijl! Thijl! mijn geliefde, ge zijt dus terug!

Lamme stond nog steeds nabij de deur; als Neles aandoening een weinig gestild was, bemerkte zij hem en sprak zij:

- Waar heb ik dien dikzak nog gezien?

- Het is mijn vriend, antwoordde Uilenspiegel. In mijn gezelschap zoekt hij zijne wettige vrouw.

- Nu herken ik U, zeide Nele tot Lamme; gij hebt gewoond in de Reigerstraat. Gij zoekt uwe vrouw, ik heb ze gezien te Brugge, alwaar zij godvruchtig en devotelijk leeft. Ik heb heur gevraagd waarom zij zoo wreedelijk heuren man had verlaten, en zij gaf mij tot antwoord: ‘Dus was de heilige wil van God, maar voortaan mag ik met hem niet meer wonen.’

Lamme wierd droevig gestemd bij die rede en keek begeerig naar de prinsessen met azijnsaus. En de leeuweriken zongen en verhieven zich hoog in den hemel en de smachtende Natuur liet zich kussen door het warme zonnelicht. En Katelijne stak met heuren lepel, rondom de sauspan, naar de boerenteenen en naar de prinsessen.