Werken

Regelnummers proza verbergen

[p. 619]

Voorrede tot De Spelen van Gerbrand Adriaensz Brederoaant.

Amsterdammer.

t'Amsterdam, Voor Cornelis Lodewijcksz. vander Plasse, Boeckverkooper op den hoeck vande Beurs in d'Italiaansche Bybel. 1617.

Aen de E.E. Hooch-Achtbare, Wijse ende seer Voorsienige Heeren, myne Heeren de Borgemeesteren ende Raden Der Wijdt-beroemder Coop-stadt Amstelredam.

Myn Heeren,

1.De Poësie is by de doorluchtichste Volcken altyt in grooter acht-2.baerheydt, aensien ende waerdicheyt ghehouden. De Ghemeenten 3. hebben haer aenghebeden, de Oversten haer ge-eert, de Vorsten haer 4. geviert. De grootste van alles watter ter werelt leeft oft ghestorven 5. is, wiens ghelyck op aerden (uytgheseyt de Goddelycke, als hoogher 6. thuys behoorende grootheden) de Sonne niet gesien en heeft, Coning 7. Alexander, niet konnende missen te mercken wat den Goddelycken

[p. 620]

tekstkritische noten

8.Homerus in hadde, soude liever sijn nacht-rusten als hem van onder 9. sijn oorkussen ontbeert hebben. Daerom hy oock wel ende danck-10.baerlyck deed', als hy desen sijnen Leytsman liet genieten aen de 11. winste waer af hy op sijn aenvoeren meester was gheworden, huy-12.sende de Boecken van Homerus in 't kofferken der Koninglycke wel-13.rieckentheden, 'twelck ryck van Goudt en Oostersch Gesteente, 14. rycker van maeckxsel, voor't dierbaerste gehouden was van alle 15. dat men onder den Persiaenschen roof ende in't plonderen van Darius 16. kleynodien had gevonden. De selve groote Monarch heeft ooc selfs 17. int midden van so veel duysent werelts moeyelykheden in de Poësie 18. soo grooten vermaeck ghenomen, dat hy de wackere geesten sijnes 19. tyts met eerteeckenen ende milde belooningen tot het dichten aenporde, 20. betalende eenen Choerilo voor yder goedt veers een goude Croon, maer 21. den selven in teghendeele voor yder quaet veers een kinnebackslach 22. gevende, om door sulcken schandael syn verstant te beter op te wecken, 23. ende tot na-yveringe van Homerus te bewegen. Een saecke, die, sose 24. nu int gebruyck waer, misschien te wege brengen soude, dat men 25. min quade, ende meer goede Poëten soude vinden. Virgilius doen 26. hy voor den Keyser Augusto ende syn Suster Octavia ghelesen hadde 27. de veerssen by hem ghedicht over den doot van haren soon Marcellus, 28. is van de Moeder, die door de beweeghlijckheyt des gedichts wee-29.nende geworden was, met menichte van Goudt onghetelt begifticht 30. gheworden. Meer bewijs van der Ouden miltdadicheydt aen de Poëten 31. ghebruyckt voort te brenghen, soude veel te lang ende misschien 32. oock te verdrietelyc vallen. Maer op dat het niet en schyne, dat de 33. liefd' en gunst tot de Poësie met de selve Oude geheel verstorven 34. zy, de hoochloflijcke Republyck van Venetien heeft noch by onse 35. Vaders tijden den soetvloeyenden Poët Sannazario voor dese ses 36. navolgende Latijnsche veerskens by hem tot lof der selver Stadt 37. gemaeckt met so veel hondert goude Croonen beschoncken:

Viderat Adriacis Venetam Neptunus in undis

Stare urbem, et toto ponere jura mari.

Nunc mihi Tarpejas quantumvis Iuppiter arces

Objice, et illa tui moenia Martis, ait.

Si Pelago Tybrim proefers, urbem aspice utramque,

Illam Homines dices, hanc posuisse Deos.

8. II sijn nacht-ruste.

[p. 621]

44.Ende nu heel onlancx heeft Mons de Bassompiere Capiteyn van 45. de guarde des tegenwoordigen Konincx van Vranckryck den Toneel-46.speelder Vauderó dertich duysent guldens, ofte de waerdye van dien, 47. aen kleederen durven vereeren.
48.Alle dese ende ontallycke andere weldaden, mildicheden ende goede 49. jonste, ghelyck sy tot allen tyden de levendichste ende verstandichste 50. gheesten als een spoor ende prickel gheweest zyn om hun in dese 51. Goddelycke kunste der Poësie te oeffenen: Alsoo en waer het aen 52. d'ander zyde gheen wonder, dat door sommigher ondanckbaerheydt ende 53. onwetentheydt, vele daer van afgheschrickt wierden, ende gedwongen 54. haer pondt gelyck als in de aerde te begraven, 'ten ware dan dat de 55. lust ende yver die sy hebben om haere Tydt-genooten ende Na-komers 56. na vermogen te dienen, meer by haer vermocht ten goede, als de twee 57. voorgenoemde bitterste vyandinnen van alle goede kunsten vermoghen 58. ten quade. 'Ten is nu (Godt betert) sommige nydige Ba-Bokken niet 59. ghenoech, dat de Poëten, die voortyts tot last waren, huydensdaegs 60. tot verlichtinge van de Staet zyn: sy beloonense noch daer en boven, 61. in plaets van eer en ryckdom, met laster en achterklap. Dit weder-62.vaert (leyder!) in dese uwe Stadt, Myn Heeren, onder andere den 63. Dicht-schrijver van de Spelen, die ic uwe E.E. uyt zynen naem tegen-64.woordelyc opoffere, ende my oock selver. Het is immers de waerheyt, 65. dat van den tweeden Iulij 1615. af, tot April 1616. toe, 'twelck 66. minder is als thien achter een volgende maenden, het Oude-mannen 67. Goodshuys door den vlijt ende neersticheyt van ons Tween, over de 68. twee duysent guldens, boven alle onkosten, ghenoten heeft, behalven 69. dat de Camer noch soo aen kleeren als ander behoefticheden daerby 70. grootelicx is verrijckt. Ende dat inde drye iaren tydts oft daer ontrent 71. die Breroo by de Camer geweest is, het voorsz Gods-huys meer 72. inkomst gehad heeft, als in alle de voorgaende iaren dat voor 'tselve 73. by de Camer gespeelt is geweest. Op dat ick nu verswyghe den 74. grooten aenwas van soo veel kunst-lievende ende verstandt-rijcke 75. gheesten, die haer middeler tijdt tot de Camer begheven hebben, ende 76. 'ten waer door dit tegenwoordige misverstandt noch begeven souden, 77. niet alleen van hier binnen, maer oock uyt verscheyden andere Hol-78.landtsche Steden. Ia de geleertste ende treffelyckste persoonen vant 79. Lant en souden sich, sonder dat, onser voorghenomener Academie

[p. 622]

tekstkritische noten

80.niet schamen, maer dien met de aenschryvinge harer namen ende 81. met hare loflycke wercken komen vereeren: ende soo daer plaets 82. beschickt mocht worden die groot ghenoech waer om het volck te 83. stuwen, men soude met hulp vande Camer machtich wesen een heel 84. Godshuys volkomen te voeden. Maer wat ist? Wy, voor ons deel, worden 85. beyde bejegent gelyc een yeg'lyck weet. Andere worden door onse 86. quade belooning gedreycht: ende de voorschreven twee bitterste vyan-87.dinnen van alle kunsten, maer sonderlingh de laetste, ick meen de 88. afgunstighe onwetenheyt, gelyckse altijt getracht hebben de kunstrycke 89. menschen, waer onder met goeden rechte ghetelt behoort te worden, 90. ende van alle verstandighe luyden oock geacht wort onsen Gar-91.brandt Adriaensz. Bredero, in kleen-achtinge te brengen, door hare 92. wercken ofte te verachten, ofte soo veel in haer is te verdelgen, doen 93. noch also, ende pooghen de vermakelycke Poësie by de Hollanderen, 94. die door taels ryckdom, kortheyt en cieraet, al wat bedencklijck is, 95. konnen uytspreken, leelijck te maken. Brenghen oock by eenige so 96. veel te wege, dat sy harer begeerte ghenoechsaem machtich worden, 97. ende den Lief-hebbers lichtelijck den moet souden doen vallen,'ten 98. waer dese haer vastelijck daer op verlieten, dat sy het by de rechte 99. oordeelaers daer toe nimmermeer sullen brenghen, voornemelijck niet 100. by uwe E.E. Myn Heeren, die liever, in dese geluckighe ende 101. vruchtbare tijt van Poëten, de Poësie sult hanthaven, ende niet van 102. een hoope Moolicken, die haer t'onrecht Rederijckers noemen, laten 103. onderdrucken. Met welcke goede hope ick my selven vertroostende, 104. dese mijne aensprake wil eyndighen, ende uwe E.E. vriendelijck 105. ghebeden hebben dit werck in uwe bescherminge met alsulcken hart 106. aen te nemen, als het uwe E.E. wort aengeboden van my

uwer E.E. toegedane Dienaer

Samvel Coster.

92. II wercken hem te verachten.
93. I Hollandederen.
105. II alsulcken hert.

Deze voorrede is ook in andere uitgaven van Brederode's Spelen te vinden; o.a. in de Rotterdamsche (1622), uit welke de varianten zijn opgenomen.

46. I den Toneelpeelder.