40 jaar n.P. Pé Hawinkels 1942-1977, Nijmeegs schrijver, dichter, vertaler

[p. 95]

Jazz in de Malando Bar
- Frits Robeerst

Het is best wel een gezellig muzikaal plekje, daarboven aan de Grotestraat in het centrum van ons oude Nijmegen. Uit de cafés die daar gebroederlijk naast of tegenover elkaar staan, voor een deel in eeuwenoude panden gevestigd en deels ook van naoorlogse architectuur, weerklonk al zeker vanaf de jaren zestig - en eerder - allerlei fraaie muziek die de uitgaanders nieuwsgierig en dorstig maakte. Franse chansons in het enigszins chique café De Brasserie van Pa Horde en zijn Nederlands-Franse dochter, veel rock 'n' roll uit de andere etablissementen en natuurlijk ook blues en jazz. Meestal vanuit een glanzende en knipperende jukebox, maar ook van tape- en bandrecorders en opgevoerde grammofoons. Daarnaast deden disc-jockeys hun best. Er werd af en toe levende muziek gespeeld, zoals jazzconcerten in de iets dichter bij de Waal gelegen Stellakelder.

Ons stamcafé was jarenlang de Malando Bar (thans Café Lenthe) op Grotestraat 3/5, van eigenaar en kastelein Bert van Maassen. Hij was groot liefhebber van de tangomuziek van het orkest van Danny Malando, vandaar de naam. Deze muzikant vond het wel leuk dat er een café zijn naam droeg en hij bezocht daarom meerdere malen de Malando Bar en werd een goede kennis van Bert.

Het café van Bert en zijn vrouw Truus was ons zeer dierbaar. Deze kastelein was een kwieke, vriendelijke en humorvolle gastheer. Hij had ook veel flitsende platen in zijn jukebox, van Elvis en andere ouwe rockers, Stones, latin, bossa nova, en ja, ook wat blues en jazz. Uiteraard ontbrak bij dit laatstgenoemde genre Dave Brubeck niet, met Take Five, en Art Blakey met zijn Jazz Messengers. Jazz was een geliefd genre bij Bert en zijn klanten.

Bert was ook een goeie kok. Mijn broer Jo - die enkele jaren met zijn vrienden boven het café heeft gewoond - vertelde me dat Bert vaak in het keukentje boven het café een goedgevulde, met varkensbovenbeen en andere heerlijkheden versterkte erwtensoep stond te brouwen die naderhand in het café beneden werd geserveerd: ‘Heden erwtensoep’ stond er op het schoolbordje met krijtletters aangegeven. Bert was na al die moeite dan ook niet echt geamuseerd, toen een plaaggeest uit zijn klandizie stiekem op het bordje vóór het woord erwtensoep de letter B had geschreven: ‘Heden Ber(w)tensoep’.... Maar de soep was gewoon heel lekker en ook het bier smaakte best.

Bert had een uitgebreide klantenkring: jonge middenstanders, vertegenwoordigers, kunstenaars, studenten, scholieren en buurtbewoners. Ook ouderen kwamen bij Bert en Truus. Het was er altijd gezellig en druk.

Begin jaren zeventig besloot Bert, zoals dat overal al gebeurde, levende muziek in zijn zaak toe te laten, zo af en toe. Hij bedacht dat het dan jazzavonden moesten worden, op de woensdagen. Zo gezegd, zo gedaan. Enkele Nijmeegse jazzmuzikanten gingen er optreden in een gelegenheidscombo. Men speelde Free Jazz, toen juist flink in de mode. Ik kan me de meeste spelers nog wel herinneren: leider was de beeldend kunstenaar Hubert Estourgie (vibrafoon, slagwerk). Hij was de zoon van de bekende Nijmeegse architect Charles Estourgie. Verder speelden mee: Wim

[p. 96]

Arentsen (slagwerk), Peter van de Locht (baritonsax) en Boy Raaymakers (trompet). Er waren dacht ik soms nog enkele andere spelers, helaas weet ik niet meer precies wie. Wel begreep ik onlangs van Bert van Maassen dat er soms leden van de Nijmeegse Luchtmachtkapel meededen, en ook niet-muzikanten. Die musiceerden dan mee met pan en pollepel, want muzikanten kregen van Bert gratis bier!

Men speelde er lustig en vooral vrij op los. Ook ik mocht meedoen, op altsax. Ik was dat instrument, gekocht van mijn buurman meneer De Groot die écht bij de Luchtmachtkapel speelde, aan het leren te bespelen. Dat deed ik zelf met behulp van het boekje Methode voor Alt Saxophoon, een gidsje voor ‘oprichting van eerstbeginnende

[p. 97]

Harmonie- en Fanfare-genootschappen’, uitgegeven bij N.V. Konefa Muziekuitgaven te Rotterdam, z.j. (ca. 1960). En als ik vertelde dat ik er als beginnend altsaxofonist nog niet veel van terechtbracht, was dat niet erg, zei Hubert, ‘want we spelen immers Free Jazz.’ En zo gebeurde, we speelden en toeterden er lustig op los en hadden samen veel schik. Of het aanwezige publiek een en ander op prijs stelde weet ik echt niet meer. Miep, mijn vrouw, was kritisch: ‘Je moet maar goed blijven oefenen.’

De goede Hubert Estourgie is in 1982 in het harnas overleden, toen hij in café De Grut in Nijmegen-Oost als drummer met een jamsessie bezig was.

Onze vriend Pé Hawinkels kwam ook wel eens luisteren in de Malando Bar. Welwillend en geamuseerd, leunend tegen een muur. Vond hij er echt wat aan? Ik weet het niet meer, ik betwijfel het. Ik meen me te herinneren dat Pé in die jaren de Free Jazz niet zo geweldig meer vond.

Maar goed, wij, spelers, waren enthousiast. Jazz in Nijmegen kreeg in ieder geval van ons een duwtje in de rug mee in de goede richting. Al was het wellicht alleen maar in dat gezellige, muzikale stukje Nijmegen, daar vlakbij de Blauwe Steen.

Hoe dan ook, ik heb nog steeds twee gekleurde, gestencilde affiches in mijn bezit: JAZZ in MALANDO (...) aanvang 22, resp. 21 uur, op 12 maart, resp. 9 april, zonder jaartal. Maar Bert en ik denken dat het 1972 was. Er is acht tot tien keer zo'n jazzavond gehouden. Op beide posters zie je een gestileerde (bas?)muzikant, staande naast een grote trom met zwevende paukenstokken en nog wat muzikale aanduidingen.

Op één van de stencils staat vermeld: HE - Hubert Estourgie. Ik gedenk hem met bewondering en plezier, Hij speelt naar ik hoop nog steeds vibrafoon, al is het ergens in de hoge hemelen, bij de ware Free People...

Nog een laatste muzikale herinnering aan onze stamkroeg, de Malando Bar. Bert en Truus van Maassen hadden twee beeldschone dochters, Sylvia en Trudy. Ook zij waren af en toe klant bij hun vader, de kastelein. En als hun moeder Truus, aan de bar gezeten, wel eens in een enigszins melancholische stemming geraakte - vanwege door dochter Sylvia aan haar moeder vol droefheid toevertrouwde liefdesverdriet - draaide Truus op de jukebox altijd haar troostnummer de song Sylvia's Mother van Dr. Hook (die met dat ooglapje) and The Medicine Show, uit 1972. Met tranen in de ogen zat moeder Truus dan te luisteren naar het droeve verhaal van Dr. Hook, met die ook wel wat verdriet aanwakkerende melodie. Het troostte haar. Het was popmuziek, maar ook blues. En eigenlijk ook jazz, Waaljazz... De Malando Bar, een soort Nijmeegse Cheers, daarboven links aan de Grotestraat.