Zedekunst dat is wellevenskunste

Vierde hoofdstuck
Vande valsche godsdienst

1. Wt het ghene nu ghezeyt is vande ware Godsdienste magh lichtelyck de valsche ghekent werden. Deze is een ongherechticheyd, Gode van zyne behoorlycke eere (zo vele in haar is) berovende.

2. Zy bestaat op loghen, waan ende schyn, ende en maackt daarom gheen dienaren Godes, maar dienaren des ydelheyds ende schyns. Want zy 'twezen verlatende den schyn navolghen ende benaarstighenaant.. Alle zodanighe arbeyden meer om ghoed te schynen dan te werden, ende zyn mitsdien niet dan dubbelde schyndueghden.

3. De klare waarheyd die henluyden beschaamt, vlieden ende haten zy als de dood, ende lieven de duystere loghenen om in desselvens macht huer boosheyd te verberghen.

4.⁴ Ende zo zy het ware dueghdelyck wezen vyand zyn, is huer hooghste lust inder dueghden schaduwen, ick meyn de ceremonijen, die zonder 'twezen haarder betekeninghenaant. niemanden ghoed en moghen maken. Hier inne zyn zy naarstigh, deze dichten zy zelf vele, ende dienen alzo Gode na henluyder ghoedduncken ende niet na Godes wille.

5. Daar mede zy hen zelf schynen te eeren, weynigh tot Godes eere, rechtsaant. of die niet wys of ghoed ghenoegh en ware om henluyden te konnen of te willen gheven gheboden, die henluyden zulx onderhoudende ter zalicheyd zouden moghen leeden. Zo dienen zy Gode niet met Godes, maar met huer eyghen gheboden.

6. Want zy betrouwen niet God, maar huer eyghen ghoedduncken. Ende nadien zy in huer zelfs ooghen wys zyn ende rechtvaardigh, en behoeven zy Gode niet te bidden om zyne ghaven. Hoe moghen zy, nu al wezende by huer zelfs als goden, Gode navolghen om godlyck te werden?

4 ceremonijen ... maken zie hiervóór, IV. 3. 5.

[p. 230]

7. Neen, te min noch overmidsaant. zy huer eyghen in plaatse van Godes wille onderdanigh zyn, die haar niet eeraant. toelaat Godes wille te willen onderdanigh worden, veel min te wezen.

8. Eyndlyck nadien zy alle wanen alle dueghden door huer eyghen wysheyd, krachten ende wercken verkreghen te hebben, zo moghen zy inden schyn metten lippen Gode wel dancken, eeren of pryzen, maar huer herte is verde van Gode, twelck ten laatsten oock niet en blyft verholen voor andere menschen, die zich dan an henluyden argheren.

9. Wie zodanigh is en beroeme zich des Religions niet. Hy en maghs oock niet doen met waarheyd, zonder welcke gheen rechte godsdienst en is, want niet de waarheyd, maar de loghen, een schyn ende een niet is zyn grondfest.

10. Hy hangt niet an God, maar an menschen. Menschen hoort hy, niet Gode, om te verstaan, niet om te doen, om te schynen ende niet om te wezen dueghdelyck, ende dit alles onder de mommerijen der ceremonijen. Hier mede is hy zo ghants onledigh om Gode grooten dienst te doen, als hy ledigh is om bermherticheyd te bewyzen an zynen naasten.

11. Welcke zyn nu de vruchten van deze waangodsdienst voor zodanighe schyndueghden? Het stadigh ontberen vant licht des waarheyds, het blyven inde duystere loghen, het ontberen van huere begheerten, ydelheydaant. van dueghden, overvloedicheyd van zonden, quelling des wroeghelyken ghewetens, vervreemding van Gode ende ellendighe onzalicheyd, blindheyd ende (bedaren zyluyden zich niet) verharding in alle godlozicheyd. Daar inne gheraken zy door henluyden moedwillighe onachtzaamheid, onkunde huers zelfs, verwaantheyd, onboetvaardicheyd, eyghen betrouwen ende mestrouwen Godes.