|
| |
Messire Gentil van Carissende gekomen zijnde van Modena haelt een
vrouwe die van hem bemint ende voor doodt begraven was, uyten grave: de welcke
tot haer selven ghekomen ende van eenen Jongen Sone verlost wesende: vanden
selven Messire Gentil met haer soonken wederomme ghelevert werdt in handen van
haren Man ghenaemt Nicolas Chassennemy.
| |
De ses-en-veertighste Historie.
Verklarende, dat liefde somtijts oorsake is van groote heusheyt.
TOt Boloignen, dat een van de vermaertste steden is in
Lombaerdyen, woonde voormaels een Ridder ghenaemt Messire Gentil van
Carissendi, van grooten aensien ende achtbaerheydt, soo wel om zijn deughden
als om zijn edeldom: de welcke in zijnder jonckheydt verliefde op een schoone
Maghet genaemt Jonckvrou Katherina, die eenen Edelman gheheeten Naclaes
Chassennemy te wijve werdt ghegheven: dies hy aent verwerven zijns liefs
wanhoopende, van Boloignen vertrocken is metter woon tot Modena, om aldaer dies
versocht zijnde, Potestaet vander stede te wesen.
Een wijle tijdts hier na (Messire Nicolaes uyt Boloignen
ghereyst zijnde erghens daer hy te doen hadde) ginck haer zijn Huysvrouwe,
overmidts zy bevrucht was, op een van hare hoeven houwen, ontrent een mijle
weeghs van Modena gheleghen, al waer haer soo swaren ende haestighen hertvanck
over quam, datmen gheen teecken van leven meer in haer en vermerckte: sulckx
dat zy oock vanden Medecijn, die daer over gheroepen was, voor doot te zijn
gheoordeelt was. Nu seyden oock haer naeste Maghen (die daer haestigh ontboden
zijnde ghekomen waren) uyt haer ghehoort te hebben, dat sy noch soo langh niet
swangher en was gheweest datse levende vrucht mochte draghen, dies zy sonder
eenigh langher vertreck heurluyder Nichte (alsoo zy was) met een seer
deerlijcke beweeninghe begraven hebben in een tombe staende op het Kerck-hof
vande naeste Kercke daer ontrent. Dese mare heeft Messire Gentile deur het
schrijven zijnre Vrienden terstondt vernomen: dies hy (niet teghen staende zy
hem noyt eenigh teecken van jonste ghethoont hadde) uytter maten bedruckt is
gheworden, ende sprack by hem selven: Ach leyder Joffrou Katherina nu zydy
doodt, ende my en heeft, soo langhe ghy in 't leven waert, niet een
vriendelijck oogh opslagh van moghen gewerden: daerom moet ick nu overmits ghy
u niet weeren en meught, noch een mondeken van u nemen. Dit gheseyt ende de
nacht gekomen zijnde ende bestelt hebbende dat zijnen ganck verholen
mochte blijven, is hy met een zijnre | |
| |
dienaren heymelijck te
paerde geseten, ende sonder eenigh vertoeven ghereden daer hy verstaen
hadde dat de Jofvrou begraven lach: voort opende hy 't graf, trad daer binnen,
streckte hem selfs aen haer zyde, leyde zijn aensicht op der Vrouwen aensicht,
ende heeftse menighmael met klagelijcke tranen gekust. Maer also wy sien dat de
menschelijcke begheerlijckheyt binnen geenen palen vernoegende, altijt verder
ende verder begheert, ende dat noch bysonder inden minnaren, soo heeft
hy wiens voornemen nu al was om weder uytten grave te gane, tot hem selven
gesproken: Och arme, waeromme (nu ic doch hier ben) en taste ick haer borstkens
niet een reyse, ick en hebse noyt ghetast, noch en sal die oock mijn daghen
niet meer tasten. Hy dan in dese begheerte gheraeckt zijnde, heeft hy zijn
handt op haer borste gheleydt, ende die selve daer een wijlken ghehouden
hebbende, docht hem dat hy daer yet, als oft haer herte waer gheweest,
ghevoelde kloppen: dies hy nu alle anckxste uyt sijnen sinne verjaeght
hebbende, met meerder achtneminghe daer na ghevoelt heeft: ende bevandt voor
seecker dat sy noch leefde, niet tegenstaende het leven in haer seer
kranck ende swack was. Daerom heeft hy haer met zijns Dienaers hulpe uytten
grave ghenomen, soo hy aldersoetelijcxst mochte, ende selve voor hem op zijn
Paerdt stellende, binnen Boloignen ghebracht, ten huyse van zijn Moeder. Dit
was een deughtsame ende wijse vrouwe: de welcke alle de gheleghentheyt uyt
haren Sone bescheydentlijck verstaende, met mededoogen beweeght wert: sulcx dat
sy met groote vieren ende met sommighe badingen het verborgen leven inde
vrouwe weder ten voorschijne heeft gebracht. Als nu de Vrouwe began te bekomen,
heeft sy swaerlijc versucht, ende geseyt: Ay my waer ben ic nu?
De deuchtsame vrouwe haer antwoordende, sprack: weest getroost Dochter, ghy
zijt hier ter goeder steden. Maer nae dat sy geheel weder tot haer selven was
ghekomen, ende sy haer ooghen opslaende, niet en wiste waer sy was, ende sy
oock Messire Gentil voor haer sach staen, heeft sy vol verwonderens wesende des
selfs moeder ghebeden haer doch te willen vertellen hoe ende in wat wijse sy
daer binnen ghekomen was: het welcke Messire Gentil haer al t'samen in goeder
ordeninghe vertelt heeft. Dies heeft haer die Vrouwe deerlijck beklaeght,
ende hem daer af so hooghelijcken bedanckt als haer moghelijck was: hem
daer benevens biddende door de liefde, die hy oyt op haer ghedraghen mochte
hebben, ende deur zijn eerbare heusheydt dat hy haer binnen zijnen huyse doch
niet en soude ghedooghen yet te gheschieden dat eenighsins tot haerder, oft tot
haers Mans oneere mochte strecken: ende dat hy haer doch binnen haren huyse
soude willen seynden als den dagh ghekomen soude wesen. Daer op haer van
Messire Gentile gheandtwoordt werdt. Mijn vrouwe, nae dien Godt my die gratie
ghedaen heeft dat hy u doort middel vander liefden, die ick u hebbe ghedraghen,
vander doodt weder int leven gebracht heeft, soo en staet mijnen sinne niet om
u immermeer yet te vergen oft voor oogen te legghen anders dan oft ghy mijn
vleeschelijcke ende waerde suster waert, Godt geve oock hoedanighe
begeerten ick voormaels ghehadt mach hebben: maer dese weldaet, desen nacht van
my aen u bewesen, behoordt wel eenige danckbaerheyt te verdienen, ende begeer
daeromme dat ghy my niet en wilt weygheren een vrientschappe die ick aen u wil
begheeren. Die Vrouwe sprack goetwillighlijcken daer op, dat sy gantsch bereyt
daer toe ware, indien 't selve eerlijck ende in haer vermoghen was. Doen seyde
Messire Gentil: mijn Vrouwe, alle uwe maghen ende gheheel Boloignen ghelooft
ende houdt voor seker dat ghy doodt zijt, sulckx dat u niemandt meer tot uwen
huyse verwachtende is: daeromme is mijn vriende- | |
| |
lijcke bede dat u
believe hier heymelijck by mijne Moeder te blijven, ter tijdt toe dat ick
wederomme come van Modena, 't welck niet lange en sal lijden. Ende de oorsake
waeromme ick dit aen u begheere, is alleenlijck om dat mijn meeninghe is u Man,
in 't by zijn van den besten des lants, een heerlijcke ende waerde
beschenckinghe met u te doene. Al wast nu soo dat de Vrouwe groot verlanghen
hadde om haren Man ende Vrienden met de tijdinghe haers levens te verblijden,
soo heeft sy nochtans, aenmerckende hoe seer sy inden Ridder ghehouden, ende
dat zijn begheerte eerlijck was, besloten Messire Gentils bede te volbrenghen,
ende hem ter goeder trouwen alsulcx belooft. Hunlieder ghespraecke en
was nauwelijcks voleyndet oft zy en bevoelde dat haer tijdt om te baren voor
oogen was: sulcx dat zy ghetrouwelijck van Messire Gentils Moeder gheholpen
zijnde, niet langhe daer nae ghenesen is van eenen schoonen jongen sone: welc
geval Messire Gentils ende haer blyschappe grootelijck vermeerdert heeft.
Messire Gentil bestelt hebbende dat zy van alle nootdruftige dingen
overvloedelijck voorsien was, ende dat zy niet anders dan oft zijn selfs
huysvrouwe waer gheweest, ghedient soude werden, is wederomme heymelijcken na
Modena gereden: ende nae dat hy daer den tijdt van zijnen ampt geweest hadde,
ende nu wederomme soude keeren binnen Boloignen, heeft hy tegen dien dagh dat
hy in Boloignen soude komen, een groote heerlijcke weerschap beroepen
binnen zijnen huyse, voor veel van de vermaerste edelen van der stadt,
onder de welcke Niclaes Chassennemy oock eene was. Als hy nu wederomme gekomen
ende vanden paerde geseten was, heeft hy dat goede geselschappe binnen zijnen
huyse ghevonden: hy vant oock de Vrouwe schoonder ende ghesonder dan oyt, van
ghelijcken mede haer jonghe Soonken welvarende dies hy met onghelooflijcker
blijtschappen ende vreughden by 't gheselschappe ter tafelen is geseten: daer
zy met overvloedigher spijsen rijckelijck ghedient waren: De maeltijt nu by na
al ten eynden zijnde ende hy oock van te vooren de Vrouwe al gheseydt hebbende
wat hy van meenige was te doene, ende hoe sy haer draghen soude, began aldus te
segghen: My ghedenckt noch mijn Heeren, voormaels ghehoort te hebben van een
ghewoonte (mijns bedunckens gantsch loflijck) die in Perssen is: te weten, als
yemandt sijnen vrient op 't alder hooghste eeren wil, dat hy den selven tot
sijnen huyse noodet ende hem aldaer een wijf, vriendinne, dochter oft yet
anders dat hem alderwaertste is, thoont ende voor ooghen stelt: versekerende,
ghelijck hy hem die dinghen toont, dat hy hem van gelijcken ooc (mocht hy) zijn
herte soude toonen: welck ghebruyck mijn voornemen nu is, oock binnen Boloignen
te plegen. Ghy lieden hebt door uwe goetwilligheyt mijn weerschappe ghe-eert:
dies wil ic u wederomme opter Perssen maniere tracteren: ende thoone u de
alderwaertste dinghen die ick ter wereldt hebbe oft immermeer sal mogen hebben:
Maer eer dat ic sulcx doe, is mijn begeeren dat ghylieden my elcks u ghevoelen
wilt verklaren van eenen twijfele die ick u seggen sal: Daer zy eenen man die
binnen sijnen huyse heeft een goet ende getrou dienaer, de welcke in een
sware kranckheyt valt. Dese meester sonder het eynde van sijns knechts sieckte
te verwachten, doet hem mits opter straten brengen, soo dat hy zijnre
gheen sorghe meer en draeght. Daer komt een vreemde die uyt mededoogen beweeght
zijnde, den selven knecht binnen sijnen huyse doet brenghen, slaet zijnder
sorchvuldelijcken gade, ende brengt hem sonder eenige kosten te sparen, wederom
tot sijn eerste ghesontheyt. Nu is mijn vraghe, indien dese den opghenomen
dienaer behielt ende ghebruyckte, oft die eerste Meester hem oock met recht
bedroeven ende den laet- | |
| |
sten Meester beklagen mach: om dat die
selve daeromme ghevraeght zijnde, hem den dienaer niet weder en wilde geven?
Die Edellieden nae verscheyden meeningen dieshalven onder
henluyden voortghebracht, zijn al t'samen over een ghekomen in een
meeninghe, dien sy Nicolas Chassennemy (als die wel de beste bespraeckt was)
opleyden Messire Gentil op hun alder name te antwoorden: dies hy eerst de
maniere van den Perssen ghepresen hebbende, hem selfs met alle d'andere van
sulcken ghevoelen seyde te zijn, dat d'eerste Meester met allen gheen recht
meer totten dienaer en hadde, ghemerckt hy den selven in sijnen noot niet
alleen verlaten, maer oock mede verworpen hadde: ende dat het scheen met recht
dese tweeden dienaer gheworden te zijn door des selfs weldaet aen hem
bewesen, dies hem die selve wel behouden mochte, sonder den eersten Heere
eenigh onghelijck oft hinder daer aen te doene. Alle die andere aender Tafelen
(dat treffelijcke ende degelijcke mannen waren) seyden eendrachtelijcken vander
selver meeningen te wesen, soo van Messire Nicolas uytghesproocken was. De
Ridder wel vernoeghende met sulcken antwoorde, ende dat noch dies te meer,
overmidts die door Messire Nicolas self uytghesproocken was, seyde hem selven
mede van sulck ghevoelen te wesen,
ende sprack daer nae: Nu ist voorts meer tijt dat ick u (nae mijn belofte) eere
bewijse. Ende twee zijnre dienaren tot hem gheroepen hebbende, sant hy
die om de vrouwe, die hy kostelijck ende chierlijck hadde doen kleeden: ende
dede haer bidden dat het haer doch wilde believen 't gheselschappe der
Edelluyden met haer teghenwoordigheyt te konnen verblijden. De Vrouwe heeft
haer schoone Soonken in haer armen ghenomen, ende is met de twee dienaren inde
Sale gegaen: daer sy (soo des Ridders believen was) benevens een vroom Edelman
is gaen sitten. Doen sprack de Ridder: Mijn Heere, dat is 't ghene ick boven al
waert hebbe, ende oock dencke ic houden boven allen dinghen, aenschouwet wel,
ende besiet oft ick daer gheen goede redene toe en hebbe. De Edellieden hebben
faer al t'samen groote eere bewesen, hoogelijck ghepresen, ende den Ridder
gheseydt dat hyse lief ende waert behoorde te hebben. Daer nae begonden sy de
Vrouwe soo wel te besien, datter vele waren die gheseydt souden hebben wie sy
was, indien sy die niet voor doodt ghehouden en hadden. Maer boven alle die op
haer sagen, sach Messire Nicolas op haer, die welcke siende dat de Riddere een
weynigh vander Tafelen op ghestaen was, ende brandende van begheerten om
te weten wie sy was, en mochte hem niet langer bedwinghen, ende vraeghde
de Vrouwe oft zy van Boloignen oft van buyten was. De Vrouwe hoorende dat sy
van haren Man wert aenghesproken, heeft haer met nauwer noodt van
antwoorden konnen onthouden, maer om te volbrenghen 't ghene datter inne
ghestelt was, heeft geswegen. Een ander vraeghde haer oft dat knechtken
haer soonken was, een ander oft sy Messire Gentils huysvrouwe was, een ander
oft sy zijn nichte was, op alle 't welc sy niet met allen en antwoorde:
middeler tijdt quam Messire Gentil wederomme aen der tafelen, totten welcken
een vanden gasten sprack: Dese uwe vrouwe, Messire, is een schoon
creatuere, maer sy schijnt stom te wesen, is dat sulcx. De Ridder antwoorde,
dat sy tot noch toe niet ghesproken en heeft, mijn Heeren, en is geen
cleyn bewijs van haer deuchtsaemheyt. Seght ghy ons dan, sprack die selfde, wie
sy is. Dat sal ick gheerne doen seyde Messire Gentil, ist maer dat ghy my al
t'samen beloven wilt dat hem niemant van zijnder plaetsen beweghen en sal, ter
tijdt toe ick dese mijne nieuwigheydt ten eynde toe vertelt sal hebben. Als hem
sulckx van elckerlijck belooft, ende de tafel nu al op genomen was,
began Messire Gen- | |
| |
tile, sittende aender Vrouwen zijde, te seggen
aldus: Dese Vrouwe, mijn Heeren, is de ghetrouwe ende oprechte dienaer daer af
ick u terstondt mijn vraghe voor gehouden hebbe: dewelcke vanden heuren luttel
gheacht, ende als een snoot onnut dinck midts op der straten gheworpen zijnde,
van my ontfanghen ende door mijnen sorchvuldighen arbeydt uyt des doodts handen
verlost is gheweest: sulckx dat Godt mijn goede herte aenschouwende, van een
verschrickelijcke doodt schijnende rompe, sulcken minnelijcken levendighen
Mensche wederomme heeft laeten werden. Maer op dat ghy te klaerder sult moghen
verstaen in wat manieren my dit gheschiet is, soo wil ick 't u met korte
woorden verklaren. Voort began hy van het beginne zijnder liefde af alle
datter tot dier uren toe gheschiet was, ordentlijck met groote verwonderinghe
van den aenhoorders te verhalen, ende heeft daer by gevoeght: Door alle 't
welcke (ist anders dat u luyder ende bysonder Messire Nicolas oordeel niet
binnen luttel tijdts herwaerdts verandert en is) soo behoort dese Vrouwe
rechtelijcken my toe, sulcks datmen my die voorts aen met gheenrehande recht
noch redene, weder af eysschen en mach. Hier op en heeft niemandt eenigh
antwoorde ghegheven, want elck verbeyde om hooren wat hy noch meer soude willen
segghen: hier en tusschen saten Messire Nicolaes ende die Vrouwe, ooc dede die
andere uyt mededooghen ende weende innerlijck. Maer Messire Gentil op ghestaen
zijnde, nam 't kindeken in zijnen arme, ende de Vrouwe metter handt, ende ginck
staen voor Messire Nicolaes totten welcken hy sprac: Staet op ghevader,
ende ontfanghet hier weder van mijnen handen, niet u huysvrouwe, dien ghy ende
de magen opter straten verworpen hebt, maer dese Vrouwe mijn gevaderinne met
haer kleyne soonken 't welck ghy voor seker meught weten dat van u gewonnen,
van my te vonte gheheven, ende Gentil ghenaemt is: u daer benevens biddende dat
ghy haer dies niet te onwaerder en houdt om dat sy nu ontrent drie maenden
tijdts binnen mijns moeders huys is gheweest: Want ick sweere u by den selven
Gode die my ter avontueren op haer heeft doen verlieven, op dat mijn liefde
oorsaecke haers levens (soo gheweest is) zijn soude, dat sy by haer Vader, by
haer Moeder, noch oock by u selven gheen eerlijcker leven, dan sy by mijn
moeder in onsen huyse gheleydt heeft, en soude hebben moghen leyden. Ende dit
ghesproken hebbende, keerde hy hem om tot der Vrouwen waerts ende seyde: Van nu
af schelde ick u quijte van alle beloftenissen die ghy my ghedaen meught
hebben, ende levere u midts desen vry ende vranck in handen van uwen Man
Messire Nicolaes: Ende als hy 't kindeken in Messire Nicolaes armen ende
de Vrouwe aen zijn handt ghestelt hadde, is hy wederomme op zijn plaetse gaen
sitten. Messire Nicolaes heeft zijn Huysvrouwe met zijn kindeken begheerlijck
ontfanghen, ende dat met dies te meerder vreughden, soo die hope al over langhe
minder was gheweest, ende danckte den Riddere soo hy best konde ende mochte.
Oock mede werdt die Ridder Gentil van alle d'andere die uyt medoogentheyt
weenden, oock van elckerlijck die die hoorde, hoogelijck gelooft ende ghepresen
om dese zijne beleefde daet. Voorts is de Vrouwe met wonderlijcke vrolijckheydt
binnen haren huyse ontfanghen, oock langhen tijdt daer na vanden Boloignesers,
als vander doodt verweckt, met groot verwonderen aenghesien, ende is oock Messire
Gentil al zijn leven lanck Messire Nicolaes, des selfs magen ende zijnder
Vrouwen vrient gebleven.
|
|
Auteursrechtvrij