Vijftigh lustighe historien oft nieuwigheden Joannis Boccatij

Francois Fortaigue verspeelde tot Bonconvent alle dat hy ter werelt hadde, ooc mede t'gelt van zijnen meester Francois Aniollier, den welcken hy daer na int hemde naloopende ende roepende dat hy van hem berooft was, van de

[p. 2C2v]

boeren dede vanghen, sulcx dat hy des selfs cleederen aen dede, op zijn paert schreet, ende zijnen voorseyden Meester te voete int hemde latenende, na Sienen ghereden is.

De negen-en-dertighste Historie.

Leerende datmen hem moet hoeden voor dobbelaers ende dronckaerts in dienste te nemen.

TEn is noch gheen langhe jaren geleden datter binnen Sienen waren twee jonge mannen, beyde tot heur manlijke jaren gecomen ende ooc beyde Francoys genaemt zijnde: maer d'eene was vander Aniolliers, ende d'ander vander Fortariguer geslachte: de welcke niet teghenstaende zy in veel saecken van verscheyden oft onghelijcker natueren waren, so droegen sy nochtans zoo wel over een in een saecke (te weten dat sy alle beyde haete droeghen tot hun vaders) dat sy dieshalven vrienden waren geworden, ende veeltijdts by malcanderen waren. Maer want Aniollier dat een schoon jonckman van goede zeden was, hem liet beduncken hem niet eerlijck genoegh te mogen onderhouden op 'tgene dat hem jaerlijcx van zijnen vader uyt gereyct wert, heeft hy voorgenomen, op hope om zijn staet te moghen verbeteren, te trecken tot Anconen: al waer ghecomen zijnde, ghehoordt hadde des Paus legaet, een Cardinael, die zijnen jonstighen Heere ende goet vrient was: ende na dat hy met zijnen vader hier af ghesproken hadde, is hy't met hem eens geworden, dat hem de Vader t'eenemael ghereedt soude tellen tghene hy hem anders in ses maenden tijdts ghegheven soude hebben, om hem selfs daer mede te cleeden ende te eerlijcker op te moghen leven. Als hy nu eenen dienaer sochte om met hem te nemen, soo ist gevallen dat Fortarigue sulcks vernomen hebbende ghecomen is by Aniollier, aenden welcken hy (soo hy best mochte) begeerde van hem te moghen mede ghenomen werden: segghende dat hy hem voor pagie, voor knape, en voor alle dat hem beliefde, sonder eenich ander loon, dat alleenlijck om den blooten cost dienen soude. Daer op hem van Aniollier gheantwoort was dat hy niet van meeninghe en was hem mede te leyden, niet dat hy hem niet bequaem ghenoech en kende tot alle diensten, maer om dat hy dobbelde, ende somtijdts oock droncken dronck. Daer op Fortarigue antwoorde, dat hy hem voor beyde wel hoeden soude, twelck hy hem met veel eeden, oft met biddinghen vergheselschapt waren oock beloofde, so dat Aniollier ten laetsten alzo verwonnen zijnde, daer inne seyde te verwillighen. Als sy nu tsamen op den wege waren, hielden sy op eenen morghen henlieder maeltijdt tot Bonconvent alwaer Aniollier, als hy ghegheten hadde, siende dat den dach seer heet was, een bedde inder herberghen voor hem dede spreyden, ende hem met Fortarigues hulpe ontcleet hebbende, ginck hy ligghen om te slapen, nae dat zijnen knecht van hem bevolen was hem te wecken, terstont als de middach overstreken soude wesen. Ter wijlen dat nu Aniollier lach ende sliep, is Fortarigue in een taverne ghegaen, daer hy wat gedroncken hebbende, began te spelen met eenighe die hy daer vant: de welcke hem binnen weynich tijdts niet alleen het selve ghelt dat hy mochte hebben, afwonnen, maer oock mede alle de cleederen van zijnen lijve. Daeromme hy begheerlijck zijnde om alle tselve wederomme te winnen, alsoo int hemde, als hy was, ghegaen is daer Aniollier lach en sliep, den welcken hy, siende dat hy in eenen vasten slape was, alle het ghelt dat hy inder borssen hadde, benomen

[p. 2C3r]

heeft: ende is daer mede wederomme na de speelbane ghekeert, daer hyt alsoo wel verloor, als hy 't ander verlooren hadde. Aniolier ontwakende, stont op vanden Bedde cleede hem, ende vraechde na Fortarigue: maer als hy hem niet en vernam, viel hem inne dat hy erghens tot eeniger plaetsen al droncken mochte liggen, so zijn ghewoonte wel eertijts was van doen dies hy voor hem nemende hem te verlaten, dede die sadele ende zijn male op zijn Peert leggen, ende dacht hem tot Corsignan van eenen anderen knape te voorsien. Maer als hy nu wilde betalen, en vandt hy helder noch penninck in zijnder borsse, dies hy so grooten rumoer maeckte dattet gantsche huys ende oock de Weerdt mede in roere was: segghende dat hem zijn gelt daer in huys gestolen was, ende dreychdese altsamen ghevanghen te doen voeren tot Sienen. Onder dit gheruchte, siet soo comt Fortarigue naeckt in het hemde daer aen treden, in meeninge om Anioliers cleederen te stelen, alsoo hyt ghelt uyt zijnre Borsse ghedaen hadde. Maer als hy hem al ghereedt sach om te Peerde te stijghen, sprack hy tot hem: wats dit Aniolier? sullen wy dan zoo haest van hier scheyden? ick bid u vertoeft een weynich, hier sal terstondt een man comen die mijn wambeys te pande heeft voor achtendertich stuyvers: ende ick ben seecker dat hy't wel weder over gheven sal om vijf en dertich, die hem nu terstondt soo veel wilde tellen. Terwijlen dese woorden noch geduerden, is daer een ander ghecomen, die Aniollier voor ghewis verclaerde dat Fortarigue de ghene was, die hem zijn ghelt terwijlen hy sliep, ontstolen hadde, hem daer by segghende hoet groot die somme was die hy verspeelt hadde.

Daeromme Aniollier hittichlijck ver gramt zijnde, Fortarigue schandelijc gelastert ende ghescholden heeft: so dat hy hem overdaet ghedaen soude hebben, indien hy niemandt meer ontsien en hadde dan Godt: ende hem dreyghende by zijnder kelen te doen op hanghen, oft op zijnen halse te doen bannen is hy te peerde geseten. Fortarigue hem ghelatende als oft Aniollier eenen anderen, ende niet hem gedreycht hadde, seyde: Ey Aniollier, laet ons doch (dat bid ick) alle sulcke dwaesheden varen laten, want zy niet een boone weerdich en zijn, maer laet ons hier op letten: wy sullent voor vyf-en-dertich stuyvers moghen wederom hebben, mits dat nu terstont betalende, daer hy ter avontueren morgen (ist dat wy so langhe beyden) achtendertich sal willen hebben, soo hy my die geleent heeft. Dese gratie doet hy my noch, overmidts ick sulcks stelde aen sijn wel believen: waerom (segget doch) en souden wy dan die drie stuyvers niet profijt doen? Als Aniollier hem noch aldus hoorde spreken meynde hy van spijt te rasen, ende dat noch overmits de gene die daer ontrendt stonden vast op hem saghen, niet gheloovende (soo't scheen) dat Fortarigue de Man was die zijn ghelt verspeelt hadde, maer dat Aniollier noch van 't zijn hadde: dies hy tot hem seyde: Wat duyvel hebbe ick met u Wambeys te doen? ick wilde wel dat ghy metten halse gehanghen waert, want ghy en hebt niet alleen mijn ghelt verdobbelt, maer oock mijn reyse behindert, ende daer en boven spot ghy mijnder noch. Aen dese woorden en keerde hem Fortarigue niet eens, niet anders dan oft sulcks tot hem niet en waer geseyt geweest, ende sprack: Ach waeromme en wilt ghy my die drie stuyvers niet laeten: meyndy dat icx u niet en sal moghen betalen? ick bids u doet het om mijnen wille, hebdy nu sulcken grooten haest, wy sullen desen avont noch goets tijdts tot Tourennier comen. Nu wel aen, gaet doch te Borsse, ick verseeckere u dat ick door de gantsche stadt van Sienen soude moghen soecken sonder een wambeys te vinden dat my soo heel wel, als dit, daer soude passen. Aengaende dat ick het soude laten, daer't is voor

[p. 2C3v]

achtendertich stuyvers, het isser noch wel veertich oft meer waerdich, sulcks dat ghy my schade soudet doen in twee manieren. Aniollier, die aldul was van drucke, hem selven van desen berooft, ende nu noch met woorden ghetercht siende, en wilde hem niet meer antwoorden: maer keerende thooft van zijnen paerde, nam hy zijnen wech nae Tourrenier. Waer door Fortarigue nu al een argelistige schalcheyt bedacht hebbende, hem also int hemde na began te draven. Hy hadde hem nu al by nae een mijle, altijdt hem om dit wambeys biddende, nae gevolcht, niet teghenstaende Aniollier om van sulck ghequel ontslagen te sijn, dapper aen noopte, als Fortarigue voor Aniollier arbeyders int velt sach staen, totten welcken hy soo luyde als hy mochte, began te roepen, grijpt hem, grijpt hem. Daeromme sy luyden meynende den genen die daer int hemde nae quam geloopen afgeset te wesen van Aniollier, quamen sy hem, d'een met een graef, ende d'ander met een forcke den wech af snyden, sulcx dat sy hem grepen ende vast hielden. Daer en mocht het Aniollier niet met allen baten, al seyde hy henluyden wie dat hy was, ende hoe hy ghevaren hadde. Maer als nu Fortarigue daer oock by was ghecomen, heeft hy met toornighen gelate tot Aniollier gheseyt, ick en weet niet waeromme ick my doch bedwinge dat ick u niet en doorsteecke, segt verradersche dief als ghy zijt: waer om loopt ghy wech met het mijn? Daer nae hem om keerende nae den Boeren, sprack hy tot henluyder: siedy wel mijn Heeren hoe naeckt ende berooyt ic van dese boeven in mijn herberge was gelaten, nae dat hy alle t'syne verspeelt hadde? ick mach Gode ende u luyden wel dancken dat ick noch aldus veele weder gecregen hebbe dies ick mijn leven lanck in u luyden ghehouden sal sijn. Aniollier seyde oock so vele van sijnre zijden, maer hy en was daer niet ghehoort. Also heeft hem Fortarigue met der Boeren hulpe vanden Paerde doen af sitten, hem ooc alle zijn cleederen uyt ghetrocken: ende daer nae hem selfs met Aniolliers cleederen ghecleet, op't paert gheset hebbende, liet hy zijnen meester daer in zijn hemde met naeckte beenen staen, ende is alzoo wederomme nae Sienen gheheert, over al segghende dat hy Aniollier zijn Peert ende cleederen af ghewonnen hadde. Aniollier die daer wel rijckelijcken in Anconen meynde te gaen by den Cardinael, is armelijcken in zijn hemde wederomme ghekeert te Bonconvent, ende en dorste op die tijdt van schaemte niet weder tot Sienen keeren. Ten laetsten werden hem daer sommighe cleederen gheleent op't Paert daer Fortarigue te vooren op ghereden hadde, twelck noch inder herberge gebleven was: ende ginck tot Corsignan by sommighe van zijne maghen die daer woonden, by de welcke hy bleef ter tijdt toe dat hy van zijnen vader ontset wert. Ende also heeft Fortarigues argelisticheyt ende boosheydt den goeden wille ende t'voornemen van Aniollier behindert: hoe wel die selve ter gheleghender tijdt ende plaetse dien handel niet ongestraft en liet blyven.