Vijftigh lustighe historien oft nieuwigheden Joannis Boccatij

Vrou Franchoise bemint zijnde van twee jonge Mannen d'een genaemt Rynuce ende d'ander Alexander, sonder dat zy een van dees twee beminde, heeft haer van beyden met allen kloeckelijck ontslaghen, doende den eenen hem selfs in schijn eens dooden in een Graf neder legghen, ende den selfden

[p. 2B4v]

door den anderen daer uyt halen, zulcx dat noch d'een noch d'ander tot sijnen voornemen en quam.

De xxxviij. Historie.

Daer uyt men verstaen mach, dat eerlijcke ende cuyssche Vrouwen haerluyder Minnaren, die niet af laten, meer met abele dan schandelijcke middelen behooren af te setten.

INde stede van Pistoye was eertijts een uytgenomen schoone Weduwe: de welcke vierighlijcken bemindt werdt van twee Florentinen ghenaemt Rynuce Palermin ende Alexander Clermontois, die ballinghen zijnde uyt Florencen heur woonplaetsen hielden tot Pistoye: sonder nochtans dat d'een yet van des anders liefde vermerckte, overmidts de groote bedecktheydt die zy beyde in 't vervolgh, om haer jonste te verwerven, ghebruyckten. Dese edele weduwe genaemt Franchoyse des Lazarus aldus dickmael door hun beyder boden ende smeeckinghen aenghesocht zijnde, heeft hun ten laetsten wat ghehoorts verleent, ende dat al wat onvoorsichtelijcker dan wel betaemde: soo dat sy namaels begeerende haer selven daer af te trecken ende dat selfde qualijck by brenghen mochte, een middel bedacht heeft om vander Vryers moeyelijck aen soeck ontslaghen te werden: de welcke zulcx was, dat sy een vrientschappe van hunlieden soude begeeren, die gheen van hun beyden, niet teghenstaende die selfde wel moghelijck was om doen, en soude willen volbrenghen: op dat als de Vrijers sulckx niet en deden, zy eerlijcke ende schijnende oorsake hebben mochte hunluyder bootschappe gheen ghehoor te geven, ende was dese. Den selfden dagh dat de Vrouwe desen middel ende aenslagh bedacht, was daer tot Pistoye ghestorven ende begraven op het Minrebroeders Kerckhof een man, de welcke, niet teghenstaende zijn Voorouders edel waren, gheacht was voor soo snooden ende schandelijcken Man; als niet alleen daer tot Pistoyen, maer in de gheheele Werelt mochte wesen. Hier en boven was hy, in 't leven zijnde, zoo wanschapen ende so mismaect van aensichte: dat de gene die hem niet ghekent en hadde, int eerste ghemoeten voor hem verschrickt soude hebben. Daeromme overleyde zy in haer selven dat haer sulcx met allen wel te passe mochte komen tot haer voornemen, ende heeft om dies wille tot haer dienstmaerte gheseyt: V is onverborgen, vriendinne, wat moeyte ende gequel ick dagelijckx hebbe door dese boden vanden twee Florentiners, te weten Rynuce ende Alexander: ende en ben niet ghesint om yet daer toe te verstaen, noch oock niet om yet voor hunluyden te doen van 't gene zy begeeren, maer ben van meeninge (aenghemerckt zy my soo groote dingen beloven ende toe segghen) hunluyden te beproeven in een sake, die ick wel weet dat zy nemmermeer doen en sullen: daer door ick dan van dese moeyenisse eens ontslaghen sal moghen wesen, ende sult nu hooren hoe dit te wercke sal gaen. Huyden (soo ghy wel weet) is op het Minrebroeders kerchof begraven Scannadio (soo was die voornoemde snoode leelickaert genaemt) voor den welcken, niet alleen nu hy doodt is maer noch levendich wesende de stoutste Man van deser Stede vervaert was als hy hem aensach: daeromme suldy eerst tot Alexander gaen, ende hem dese bootschappe doen. Mijn Vrouwe Franchoyse doet u weten dat nu den tijdt ghekomen is dat ghy haer vriendtschappe (die ghy soo lange begeert hebt) meught verwerven, ende dat ghy by haer sult

[p. 2C1r]

moghen slapen indien ghy selfs wilt, ende dat door sulcdanigen middel als ic u seggen sal. Een van mijnder vrouwen magen sal desen avont (om eenrehande oorsake die ghy noch naemaels wel hooren sult) binnen mijnder vrouwen huysinghe brengen desen Schannadio, die van desen morghen begraven is. Nu is mijn vrouwe zo ancxtelijcken seere vervaert voor dien man alsoo doot als hy is dat zy om geen goet ter werelt en soude willen die dooden binnen haren huyse hebben. Daer om begheert zy op u voor den grootsten dienst ende liefde die ghy haer soudt begeeren te bewijsen, dat u believe te nacht ontrent elf uren te gaen liggen int graf daer dese Scannadio begraven leyt, het doot cleet daer hy inne leyt om u lijf te slaen, ende daer alzo blijven ligghen oft ghy de doode selve waert, totter tijdt toe datmen u daer come halen: ende dat ghy u dan sonder woort te spreken, uyten grave laet nemen ende binnen haren huyse brengen, daer zy u dan ontfangen sal, zo meuchdy voorts by haer slapen, ende scheyden alst u believen sal, latende haer voorts metter reste gewerden. Seyt hy dan (sprac de vrouwe tot haer maerte) dat hy sulcx doen sal, in Gods name: maer seyt hy neen soo suldy hem uyt mijnen name segghen dat hy nemmermeer en come daer ick ben: ende dat hy hem wacht (zoo lief als hy zijn leven heeft) eenich bode meer aen my te seynden. Daer nae suldy gaen tot Reynuce Palermijn, ende hem segghen aldus: Mijn vrouwe Franchoyse is bereyt alle te doen dat u sal believen, ist maer dat ghy haer een groote vrientschappe wilt doen: als namentlijck dat ghy ontrent de rechte middernacht soudet gaen tot het graf daer Scannadio desen morghen begraven is: ende dat ghy sonder eenich woort te spreecken, (al wat ghy oock sien ofte hooren meucht) hem stillekens daer uyt neemt ende binnen haren huyse brenght: daer suldy dan moghen weten waeromme sy hem hebben wil, ende sult uwen lust met haer volbringhen. Maer ist sake dat ghy dit niet doen en wilt, zoo ontbiedt zy u, dat ghy u voort aen wachten sult Bode oft bootschappe aen haer te senden. Alsoo is de maerte tot beyde die amoureusen ghegaen, tot elck bysonder in goeder ordeninge segghende tgene haer vander vrouwen bevolen was: de welcke van beyde tot antwoorde ontfinck, dat zy niet alleen in een graf, maer oock wel inde helle soude gaen, indient der vrouwen believen ware. Dese antwoorde ontfinck de vrouwe door haer Maerte, ende vertoefde daer nae om te sien oft zy wel so dwaes waren, dat zy sulckx bestaen souden. Als de nacht gecomen was, so is Alexander Claermontois tot op sijn wambeys toe ontcleedt zijnde, onlanckx nae thien uren uyt zijn wooninghe getreden om hem selfs in Scannadios plaetse int graf te gaen leggen, nochtans is hem opten wege zijnde zo grooten ancxt int verstant gecomen, dat hy tot hem selven sprack: lieve Heere Godt, waer gae ick nu doch henen? wat beest ben ick? wat weet ick oft deser vrouwen maghen moghelijck vernomen hebbende dat ick liefde tot haer draghe, ende vermoedende het ghene dat noch niet en is, haer dit doen bedryven om my in dit graf het leven te benemen. Waert dat sulcx geviel, het soude mijn schande zijn, sonder datmen daer ymmermeer yet af soude moghen vernemen dat hunluyden hinderlijck mochte wesen. Of wat weet ick oft dit niet door eenich van mijn vyanden aldus besteldt wert? oft van yemant die van haer bemint werdt, ende haer dese vrientschappe wil bewijsen? Daer nae seyde hy noch, maer laet ick dit nu al nemen dat alle dit sulckx niet en is, ende dat my haer magen binen haer huys sullen draghen: zoo can ick ymmers wel vermoeden dat zy dit lichaem van Scannadio niet begeeren om dat te omhelsen oft in haerder nichten armen te leggen: maer is eer te ghelooven dat zyt eenichsins ontcleeden wil-,

[p. 2C1v]

len om eenich leet dat hy voormaels henluyden ghedaen mach hebben. De Maerte heeft my gheseydt dat ick niet een woordt en moet spreken, Godt gheve wat ick oock ghevoele: Ho ho: en oft zy my mijn ooghen uyt mijnen hoofde dopten? oft dat zy my de tanden uyt mijnen monde braken? oft dat zy mijn handen afsloeghen? oft dat zy my eenich ander dierghelijcke stucken speelden? hoe zoudet dan met my ghestelt wesen? hoe soude ick connen sonder spreken blijven? Spreke ick dan, sy sullen my kennen en eer avontueren eenich verdriet doen: maer oft zy my dan al niet met allen en misdeden, so en hebbe ick niet bedreven, want sy en sullen my daer by haer niet laten blijven: oock sal ick dan noch naemaels van haer moeten hooren dat ick haer bevel niet volbracht en hebbe: dies ick dan oock nemmermeer mijnen wille met haer en sal moghen volbrenghen. Aldus in hem selfs sprekende, was hy al by nae ghesindt wederomme t'huyswaert te keeren: maer de groote liefde dwanck hem met contrarie argumenten voorts te gaen, ende dat met soo grooter cracht, dat hy ghecomen is tot aen't graf, dat selfde opende, daer binnen ginc, Scannadio zijn doot cleet benam, t'cleet om zijnen lijve sloech, het graef over hem toesloot, ende in Scannadios plaetse ginc ligghen. Niet langhe en hadde hy daer gheleghen, oft hem en is inden sinne gecomen wat Man dit in zijnen leven was gheweest, ende oock mede 't gene dat ghy wel eer hadde hooren vertellen by nacht te gheschieden niet alleen inden graven, maer oock mede elders: zulcks dat hem zijn hayren van ancxten te berghe resen, ende hem niet anders en dochte dan dat Scannadio t'elcken ooghenblicke hem soude comen verworghen.

Maer wederomme verstrect zijnde door sijn vierige liefde, heeft hy alle dese angstvallicheden verwonnen: ende hem daer houdende niet anders dan oft hy selfs oock doodt waer gheweest, began hy te verbeyden hoe dattet met hem eynde soude. Aen d'ander cant is oock Rynuce, als de middernacht aen quam, uyt zijnen huyse ghegaen om te volbrenghen dat hem vande Vrouwe ontboden was: den welcken oock veel dinghen inden sinne quaemen die hem ghebeuren mochten. Als te weten dat hy met den lichame van Scannadio opten halse geladen gaende, inden handen vander wacht soude mogen vallen, ende dieshalven als een quaetdoender ter viere veroordeelt werden, oft dat hy daer deure inden hate van Scannadio maghen mochte gheraken: met andere diergelijcke ghedachten, sulcx dat hy by na stille hielt sonder voorder te willen gaen. Maer terstondt weder anders gesint zijnde sprac hy: Heere Godt, soude ick dan neen segghen tot d'eerste begeerte deser edeler Vrouwe die ick so zeere bemint hebbe? ende dat noch d'meeste is, nu ick hier deur haer jonste mach verwerven? Seker al soude ick daeromme sterven, so sal ick tgene van my haer toegheseyt is, besoecken te volbrengen, ende daer mede is hy voort rechts weechs nae't graf ghetreden, twelck hy lichtelijc opende. Alexander oock gevoelende dat het graf open wert gedaen, en heeft niet een woordeken gesproken, niet tegenstaende hy in vervaerlijcken ancxte lach. Als Reynuce binnen tgraf quam, meynende het lichaem van Scannadio te nemen, greep hy Alexander by den beenen, sleypte hem uyten grave, leyde hem op zijn schouderen: ende began also te gaen na 't huys vande vrouwe. Als dan lancx de straten gaende, sonder daer yet anders op te siene, heeft hy dat lichaem dickmael gestooten, nu tegens een hoeckhuys vander straten, dan tegens een Hossel, oft teghens een banck die voor yemants deure stont: ende dit overmidts de nacht soo swerdt ende doncker was, dat hy niet en mochte sien waerwaerts hy ghinck. Maer als hy nu al nae by het huys was van de Vrouwe, de welcke met haer maerte inder vensteren lach

[p. 2C2r]

om te sien oft Rynuce Alexander brengen soude, al voorsien zijnde met onschuldiginghe om die twee wederom te seynden: soo ist ghevallen dat de wacht die hem in die strate verborghen hadden om eenen gebannen man te vanghen, Rynuce hebben hooren aencomen: dies sy terstondt heure bedeckte Lanteerne voorthaelden om heuren wech te sien, ooc wat hunlieden te doene stondt, ende henlieder Schilden ende javelijnen teghens den anderen slaende, riepen sy wie is daer? Rynuce merckte terstondt wel wat dat voor volck was, dus hy gheen tijt hebbende om hem langhe te beraeden wat hem te doen stondt, Alexander terstondt heeft laten vallen: ende is voort so snellijcken van daer geloopen als hem zijn beenen mochten draghen. Alexander en bleef daer niet langhe liggen, ende is (niet teghenstaende hy dat langhe doot cleedt van Scannadio om zijn lijf hadde) rasschelijck van daer gheloopen, gelijck Rynuce voor gedaen hadde. Dit spel hadde de vrouwe door des lichts behulp vander waeckers lanteerne, lichtelijck moghen sien, hoe dat Rynuce Alexander op zijn schouderen droech, ende hadde Alexander lichtelijck connen onderkennen, also hy met het doot cleedt van Scannadio omgort was: dies sy haer met allen seer van hen beyder onversaechde stoutheyt verwonderde: maer onder dit verwonderen began sy oock hertelijck te lacchen als sy Alexander also ter aerden neder sach werpen, ende hun beyden daer naer als herten van daer vlieden. Voorts seer verblijt zijnde van dit ghevalle, heeft sy Godt gedanckt dat hy haer van deser lieden gequel verlost hadde, ende is binnen haer camer ghegaen, alwaer sy ende haer maerte onderlinghen seyden dat die twee mannen haer sonder twijfele seer beminden: gemerckt die beyde (soo't ooc waer was) volbracht hadden, t'ghene hunlieden van haer bevolen was. Rynuce die uyter maten droevigh was, ende zijn ongeval vervloeckte en ginck nochtans om alle dit misval niet nae huyswaert, maer is terstont als hy de wacht van daer merckte te wesen, weder ghekeert ter plaetsen daer hy Alexander ter neder hadde gheworpen, om sijn voornemen te volbrenghen: maer als hy hem daer niet en conste ghevinden, is hy treurich nae zijn huys ghekeert, meenende het doode lichaem door de wacht van daer ghedraghen te wesen. Oock mede en wiste Alexander niet meer tot deser saecken met allen te doen, dies hy mede verdrietich zijnde om zijn misval, van gelijcken gantsch bedroeft zijnde, thuys ghegaen is, sonder den ghenen die hem ghedraghen hadde, ghekendt te hebben. Als nu den morghen ghecomen, ende het graf open ghevonden was van Scannadio die men niet en sach, overmidts hem Alexander opten grondt vant graf gheworpen hadde, soo is daer een verscheyden gherucht af verspreyt over de gantsche stede van Pistoye, alsoo daer veel dwasen meynde dat hy vanden duyvel wech ghevoert was. Dies niet te min heeft elck van dese twee minnaren de vrouwe doen weten wat hy ghedaen hadde, ende hoe dat het met de sake gevaren was, ende heur selfs in alle de onschuldinge haer gebodt niet volcomentlijck volbracht te hebben, versochten sy haer hulde ende liefde: de welcke haer ghelaetende oft sy noch d'een noch d'ander en gheloofde, eerlijck van hun beyden ghescheyden is, met een besneden antwoorde: segghende dat zy hun nimmermeer yet te ghevalle en wilde doen, ghemerckt sy lieden haer begheerte niet ghedaen en hadden.