Vijftigh lustighe historien oft nieuwigheden Joannis Boccatij

Gulfaert maeckt Coopmanschappe met Gasparijns huysvrouwe van by haer te slapen om een somme gelts die sy eerst handelen wilde, de welcke hy ontleende van haren man selve, ende gaf die daer nae de Vrouwe, recht oft hy haer betaelde t'gene haer man hem geleent hadde, totten welcken nae zijnen wedercomste van Jenua hy int by zijn vande voorschreven vrouwe seyde, dat hy haer die voorschreven somme weder aenghetelt hadde omme haren Man te leveren, t'welck zy waer te zijn bekende.

De vierde Historie.

Betonende dat de Vrouwen die haer cuysheydt vercoopen, sulck snoode gewin niet te brengen inden oorbaer.

MEn sal weten dat tot Mijsanen was een Overlants lantsknecht genaemt Gulfart, van zijnen persone een eerlijc Man, ende seer getrou den genen die hy diende, die overmits zijn willicheyt int betalen van t'gene men hem leende, so goet gheloof hadde datter vele coopluyden waeren, die om luttel gewins (hem wel so vele ghelts te leen souden hebben gedaen, als hy te leen

[p. C4v]

hadde willen begheeren. Dese dan tot Mylanen voorschreven woonende, stelde zijn liefde op een seker schoone vrouwe genaemt vrou Ambrosia, Huysvrouwe eens rijcken coopmans die men noemde Gasparijn Sagastrate, die groote kennisse metten voorschreven Gulfart hadde, ende hem met allen seer beminde ende gaerne sach. Gulfart dese vrouwe dan niet alleen bedecktelijck beminnende, soo dat haer man noch niemant anders des geware en wert, heeft haer op eenen bequamen tijt doen aenspreken van zijnen weghen ende doen bidden hem haer een vrientschappe te willen gunnen hy waer bereyt alles ter liefden van haer te doen dat zy hem gebieden ende hy vermogen soude. Nae veel woorden over ende weder over heeft ten laetsten den Vrouwe verwillicht Gulfaerts begeeren te doen met voorwaerde, nochtans datter twee dinghen wt souden moeten volghen: ende was deene, dat nimmermeer mensche dit wt hem en soude vernemen, ende d'ander overmidts hy rijck ende sy in eenre hande haer noodtlijcke saecke van tweehondert Ducaten behoeftich was, dat hy haer die soude schencken mits welcke sy wederomme daer nae altijt tot zijnen ghebode ende dienste bereyt soude wesen. Maer als nu Gulfart vermercte de giericheyt van dese vrouwe die hy met alle eerlijck te zijn ghewaent hadde, wert hy deur hare snootheyt so over haer veronwaerdight, dat hy by nae zijn vyerighe minne die hy tot haer was draghende, veranderde in grooten haete, nemende voor hem, dat hijse wilde bedriegen. Also heeft hy sonder vertrec haer doen seggen, dat hy alle sulcx, ende noch veele meer dan dat ware (indient in zijnder machte was) ter liefde van haer gaerne doen wilde, daeromme en behoefde zy maer hem te doen weten wanneer haer gelieven waere dat hy haer soude comen besoecken, hy en soude niet versuymen tgeldt met hem te brenghen, daer af nemmermeer mensch ter werelt yet soude vernemen, dan alleenlijck een zijn gheselle, inden welcken hy hem grootelijck betroude, ende die altijt was in zijn gheselschappe ende by allen saecken die hy dede. De Vrouwe (maer om bet te seggen een mans ontrouwe) dit verstaende, was des te vreden, doende hem segghen dat Gasparijn haer Man binnen weynich daghen om eenrehande zijne saecken ofte coopmanschappen soude reysen nae Jenua, wiens vertreck zy hem soude doen weten, ende alsdan om hem seynden. Middelertijdt Gulfart zijnen slach oft ghelegentheyt ware ghenomen hebbende, is gegaen tot Gasparijn hem seggende. Hoort doch heere, ick behoeve in eenige mijn saecken daer aen my veele gelegen is, alleenlijck twee hondert gouden ducaten, de welcks ick wel soude begeeren dat u gelieven ware my te leenen tot sulcken gewinne, als ghy gewoon zijt van my te nemen inde leeninghe die ghy my voormaels placht te doene. Gasparijn antwoorde hem daer oppe, hy waer des willich, ende heeft hem sulcks die twee hondert gouden ducaten ter selver uren aenghetelt. Van dien tijt af binnen weynich tijdt is Gasparijn ghereyst nae Jenua soo Ambrosia zijn Huysvrouwe al van te vooren hadde doen segghen aenden voornoemden Gulfart. Daeromme zy den selven nu dede weten, dat haer man gereyst was, ende hy daeromme de twee hondert ducaten met hem brengende haer soude comen versoecken, soot gheseyt was. Gulfaert dese bootschappe ontfangen hebbende nam tgeldt en oock zijn gheselle met hem, ende ginck ten huyse vande Vrouwe, die hy vandt hem verwachtende. 't Eerste dat hy daer dede was dat hy haer de twee honderdt gouden ducaten inder handt gaf ende dat daer zijn geselle tegenwoordich stont, seggende tot haer. Mijn Vrouwe, daer zijn de twee honderdt ducaten, die meucht ghy uwen man gheven soo wanneer hy wederomme van Jenua te huys ghecomen sal wesen. De Vrouw ontfinck alsoo de penninghen sonder eenich acht te nemen

[p. D1r]

tot wat eynde Gulfart haer deser woorden toe sprac, maer liet haer beduncken de selfde van Gulfaert ghesproken te zijn tot Amoreuse beleeftheyt, om alle quaet vermoeden vanden coopmanschappe tusschen hem beyden gemaect, daer deur wt gedachten van zijnen geselle te nemen ende te voorcomen. Daeromme antwoorde zy hem: Ick salt geerne doen, maer ick wilse tellen ende sien oft daer oock twee hondert ducaten zijn. Alsoo storte zy de voorschreven ducaten al tsamen op de tafele, began te tellen ende vant datter net tweehondert waren, des sy met allen wel in haer selven te vreden was, de penningen op sloot ende daer nae wederomme gecomen is by Gulfart, dien heeft zy daer na ter gelegender tijt in haer Camer gebracht, ende hem wel vernoecht van haren persone, niet alleen dien eenen nachte, maer oock veel andernachten, totter tijdt toe dat Gasparijn haeren man wederomme van Jenua thuys ghecomen was. Gasparijn en hadde niet langhe thuys geweest oft Gulfart en heeft zijnen tijdt waerghenomen dat hy den selven Gasparijn met zijn huysvrouwe tsamen by den ander sach, ende is aldoo metten voorschreven zijnen gheselle tot hem gecomen, hem segghende in teghenwoordicheyt van Ambrosia, Sire Gasparijn de tweehondert ducaten die ghy my laestmael leende, en quamen my niet te stade, overmits ic niet en mochte volbrenghen 'tghene, daer toe ick die gheleent hadde, ende gemeynt te ghebruycken, sulcx dat die terstondt na dat ghy ghereyst waert alhier bracht ende leverde in uwer Huysvrouwen handen, daeromme salt u ghelievende selve deur te doen ende betaelt te schrijven in uwen Boecke. Gasparijn hem tot zijnder Vrouwen waert keerende, vraechde haer oft zy de tweehondert ducaten ontfangen hadde. Sy die ghetuyghe voor haer ooghen siende, die ghesien hadde dat haer die ducaten vande voorschreven Gulfaert te vollen gegeven waeren, en const het niet loochenen seggende tot haer man: Jae Heere, ic hebbe die somme van Gulfart te volle ontfangen, maer 't was my wten hoofde ghegaen dat icx u noch niet geseyt en hebbe. Als Gasparijn dit hoorde seyde hy 't is goet Gulfart, Ick ben daer wel mede te vreden, gaet vry thuyswaert ende verlaet u daer oppe dat ickt in mijnen Boecke deur sal doen. Alsoo is Gulfart wel vernoecht, van daer gescheyden, latende de vrouwe bespot, ende betalende den man 't schandelijck ghewin van zijnder huysvrouwen snootheyt, ghebruyckte hy zijn gierige liefd buyten zijnen coste.