Vande predestinatie, verkiesinghe en de verwerpinghe Godes

Tweede Hooftstuck.

Vande lasteringen teghen Iesum Christum, druypende uyte onreyne goten vande Calviniaensche schriften, ende eerst

A Dat Iesus zyn Ampt niet en heeft volbracht.

1.

CHristi ampt is de sonde wech te nemen, want hy tot dien eynde expresselyck van den Vader is ghesonden. Dit schrijft Calvinus op de woorden des Apostels, 1.Ioan.3.5. houdende: Ende ghy weet dat hy is verschenen, op dat hy soude wech nemen onse sonden.

2.

Op wat wyse, imputavelijck (dat is toerekentlijck?) of reelijck (dats metter daet?) het eerste niet, seyt Calvyn, maer opte laetste wijse: namentlijck niet mette quijtscheldinghe alleenlijck, maer mette kruycinghe onses ouden menschen ende mette doodinghe door synen geest, vermits berou van onsen vleesch ende van desselfs quade begeerlijckheyden: want den loop des texts en maghs niet lijden, dat dit vande quijtscheldinghen werde uytgheleyt.

3.

Hoe neemt Christus dadelijck de zonde, wech, ten halven of gantselijck? min noch meer, seyt Calvijn noch aldaer, opt seste vers, dan de zonne, door zyn klaerheyt verjaegt de duysternissen, wanter gheseyt is zyn eyghentlycke werck te wesen, de zonde te verjaghen.

4.

Wanneer ende waer doet Christus sulckx om zijn ampt te volbrenghen? na der doodt ende inden Hemele segghen eenighe Consistorianten. Na der doodt zyn oock de zonden metten sondighen vleesche doot. Maghmen 'tghedoode door den doot, dooden? inde Hemele komt gheen zo[n]de: daer de zonde niet en is magh die niet ghedoodt noch verjaeght worden.

5.

Dit moet dan hier inde werelt geschieden, of nerghens ende nemmermeer. Wat seydt Calvijn hier toe? Dat het niet en magh zyn, of de ghelovighen en moeten noch de zonde onderworpen zyn soo langhe sy hier leven

[fol cclxxiijv]

in dese werelt, schrijft daer mede noch al Calvijn opt vijfde verset voorsz.

6.

Soo en magh dan mede niet zijn, na dit segghen van Calvijn, dat Christus uyt een eenigh mensch hier op aerden dadelijck ende gantselijck de sonde verdrijft, ende dat Christus zijn ampt volbrenght: maer moet dan zijn dat Calvijn met zij[n]e navolghers Christum schandelijck lasteren.

B Dat Iesus niet en is des werelts Salighmaecker.

1.

Daer blijckt nu klaer der Consistorianten leere, die Christlasteringhe in te houden: dat Iesus zijn Ampt of eygentlijcke werc, daer toe hy by den Propheten belooft is, Isa.19.20, 62, 11, 63, 11. Ierem.14.8. Sach 9.9, te sullen komen, namentlijck, om onse sonden wech te nemen, 1.Ioan.3.5. niet en heeft volbracht.

2.

Dat Iesus oock daer toe is ghekomen, wert oock verklaert midts dat hem die name is ghegheven. Want: Seyt Mattheus 1.21. hy [s]al het volc saligh maken van heur sonden.

3.

Moghen sy Iesum met waerheyt soodanighen salighmaker noemen, swijghe metter herten geloven te wesen: die niet en geloven, dat een eenigh mensche, veel min een volck, noch vele minder de werelt, 1.Ioan.4.14 door Iesum saligh en is gemaeckt van zonden.

4.

Sulcx wederspreken, dats meer dan niet gh[e]loven, so opentlijc met vollen monden de Consistorianten: dat sy oock den ghenen, die dat ghelooven, voor ketteren schelden: ende dat met soo kenbare waerheyt, als hier nu waerlijck is bewesen: dat alsulcke Consitorianten Christ-lasteraers zijn, alsoo sy daer door lochenen Iesum te wesen de salighmaker des werelts.

C Dat Iesus niet en is Christus.

1.

Dit en magh niemant ghelooven, van alle Consitorianten die Calvini leere gheloven. Want die schrijft opten woorden des Apostels, 1.Ioan.4.1. aldus: te ghelooven dat hy (Iesus) is Christus, is van hem te hopen ende te verwachten alle t'ghene belooft is vande Messias.

2.

Hier naest voor heeftmen moghen sien sulcx te zijn wechneminghe, ende volkomen (niet voor een deel) salighmakinge van zonden. Sulcx wederspreeckt Calvyn mette zyne. Dit blijckt mede hier naest voor.

3.

Sy en moghen dan niet het teghendeel gelooven, hopen noch verwachten van 'tghene dat vande Messias is belooft: maer moeten mitsdien logenstraffen dat Evangelium houdende dat, dat Iesus is Christus, of de beloofde Messias (Matt.1.21. Ioan.20.31.) dat tot dien eynde is gheschreven, ende den sone Godes lasteren.

D Dat Christus niemandt en reynight van zonden.

1.

De geest Gods bedouw[e]t onse zielen metten bloede Iesu Christi, niet alleen om ons vander zonden smet te reynighen, nopende de verdoemenisse, maer oock mede, omme die te heylighen met ware suyverheydt. Dat schrijft Calvinus op Rom.8.2.

2.

Ende Comment.2.Pet.1.10. schrijft Calvyn noch aldus: maer om dat hy ons verkiest ende beroept te dien eynde, op dat wy souden wesen suyver ende sonder smet voor zijnen aenghesichte: soo en is de suyverheyt van leven niet sonder sake ghenaemt het teecken ende tuyghenisse vande verkiesinghe. Waer door de gheloovighe niet alleenlyc en betonen voor de menschen dat sy kinderen Godes zijn: maer sy bevestighen oock heur self in dit geloof, etc.

3.

Hier inde wereldt, ende niet hier na in den Hemel maghmen tuygenisse hebben van zijn verkiesinghe. Wat behoeven oock de salighen die tuyghnisse hier na inden hemele, daer zy die met saligheyt ghenieten? maghmen sulcke suyverheyt hier in desen leven heb[b]en?

4,

Wat suyverheydt is, wanneer ende waer Christus door synen bloede inden gelovigen ende God door Christum in syne verkorenen suyvert, na Calvijns leere selve, heb ick daer ghetoont. Nu salmen sien hoe lasterlijck syn ghevoelen is vande eere Christi, ende hoe oneens Calvyn is met sich selve.

5.

Want hy schrijft, L.iiij.15.dist.11. dat wy moeten aenmercken, dat dese verdraeytheyt ende verdorvenheyt der natueren in ons nemmermeer en rust, maer altijdts nieuwe vruchten baert, te weten, de wercken des vleesch, die wy boven beschreven hebben.

6.

Even ghelijck een brandende oven altydt vlamme ende sprancken uyt g[h]eeft, of ghelyck een fonteyne, sonder ophouden, water uyt giet. Want dese boose begheerlijckheydt en vergaet nemmermeer gantselijck in den

[fol cclxxiijr]

menschen: tot dat wy door den doodt van dit lichaem des doodts verlost zynde, onsselven gantschelyck nyt ghetogen hebben.

7.

so mede schrijft hy elwaerts, C.x.36. dat wy bestiert zynde vanden H. Geest, in des Heeren wegen, noch altydt blyven in de resten onses onvolkomenheydts, immers het alderbeste werck, dat vande rechtvaerdighe mach voortkomen noch altydt verdorven, ende met des vleeschs onsuyverheyt besprenghet is.

8.

So nu yemant mach ghelooven gheen lasteringhe Christi te wesen, datmen houde dat hy met synen dierbaren ende suyveren bloede niemandt van alle Adams kinderen en heylight met ware suyverheydt, ende ons suyver oock onbesmet stelle voor het aensichte Godes, die ons in Christo daer toe heeft verkoren: die sal moghen vermoeden dat Calvyn, sulckx den synen leerende, Christo van zijn eere niet en berooft ende niet schandelycken en lastert, my ist onmogelyck.

E Dat Iesus niemant en verlost van zonden.

1.

Op des Apostels woorden: VVetende dat onse oude mensche met hem is ghekruyst, op dat der zonde lichaem te niet ghedaen soude wesen, ten eynde wy niet meer de zonde en soude dienen: Commenteert of gloseert Iohannes Calvinus ditte.

2.

Dit woort, d'oude mensche beteeckent de heele natuere, die wy brenghen uyt ons moeders buyck. Ick en ben ooc niet vander geenre ghevoelen diet uyt legghen: dat hy gheseyt heeft dat d'oude mensch meer ghekruyst, dan doot soude zyn, vermidts hy (maer ghekruyst zynde) noch in eenigh deel leeft, ende kracht heeft, &c.

3.

Calvyn wil dan dat d'oude mensch gantselyck niet en halven doot zy, om de sonden niet meer te dienen, sulcx schrijft hy mede C.ix.7. segghende: men mach niet meynen dat het vleesch wel sy ghestorven: ten sy dan dat vernielt zy alsoo wat wy van ons self hebben.

4.

Geschiet dat in eenigh mensche? hier nemmermeer daer men Gode moet ende magh dienen, soo Calvyns eyghen woorden (hier naest voor (ij.D.5.6.7.) opentlijcken uyt drucken: maer moeten oock d'alderheylighsten altydt, oock in heur beste wercken[,] sondighen, ende maer een kleyn beginsel hebben der ghehoorsaemheydt, A.D.114. wat menschen heeft Christus dan verlost van sonden? niemant. Wat menschen lasteren Christum? Calvyn met zyne volghers.

F Dat Christus niemant waerlyck en heeft vry gemaect.

1.

Uanden Heere Chriso self gesproken te zijn tot zynen jongeren, leestmen by den Evangelist, Ioan 8, 32, 36. dese woorden, Ende de vryheyt sal u vry maken, ende noch: Ist dat u de zoon vry maeckt, soo zydy waerlyck vry. De zoon self is de waerheyt, Ioa.14.6. die magh niet lieghen, ende die selve beloo[f]t den geloovigen blyvers in syne woorden, ware vryheyt.

2.

Die selve waerheyt seyt daer oock, Ioan.8.34. wie zonde doet, die is een dienaer der zonden. Uintmer die soo waerlijck van de sone zyn vry ghemaeckt? na Calvijns seggen waerlijck niet, oock niet een van alle herboorenen, want het niet zijn en magh schrijft hy Comment. A.1.Ioan.3, 9, of de kinderen Godesen sondighen noch alle daghe.

3.

Wie sondight die doet sonde, soo zijn dan oock de kinderen Go[d]es noch self altydt dienaren der sonden. Soude dat heeten waerlijc vry gemaeckt te zijn vanden Sone?

4.

Wilmen des meer: Tegen Piggium (V.65.) schrijft Calvinus also: na dien de vryheyt maer half is na de wedergheboorte: wat mach in d'eerste gheboorte des vleeschs doch anders zyn, dan een volle dienstbaerheydt? sondighen sy herboren zijnde noch alle daghe tot des lichaems doot toe, vermits sulcke halve dienstbaerh[e]yt, daer af sy hier niet heel en worden ghevr[y]et: so en maeckt Iesus niet een eenich mensche waerlijck vry.

5.

Waer bl[y]ft dan zyn waerheyt, die hy self is, die wort dan te niet ghemaeckt van Calvijn met syne navolgers, voor so veel in heur is, ende die en sparen Christum niet int lasteren zyns persoo[n]s, ampts ende heylsamen waerheyts, om heur eere, staet, ende heyloose loghen te doen ghelooven.

G Dat Iesus, de waerheydt, ontrou is in zyne beloften.

1

Dit is nu al vastelyck bewesen hier naest voor (ij.F.) ende sondet daer by laten goedt wesen: ten waer ick wiste hoe hinderlijck ter deughden, ende hoe diep die voorschreven Calviniaensche valsche waen, ghewortelt is in meest al deser luyden herten.

[fol CClxxiijv]

2.

Om de welcke doort noch meer waerheyts natten, meer te lossen, op dat heur de waerheyt self waerlyck van die logen soude moghen verlossen ende die gantselijc uytroeden. Ick hier noch wil stellen dese waerheyt, geschreven by Calvinum selve, die immers geloof behoort te hebben in zijn waerheydt, meer dan in zijn onwaerheyt leeren, zaeyen ende planten.

3.

Calvinus schrijft (Inst.L.boeck, 3.cap.dist.13.) uyt Augustino alsoo: De ghenade (seyt hy) om volstandigh te blyven in het goede, was Adam ghegheven, soo hy wilde: ende ons wort ghegheven dat wy willen, ende metten wille de quade begeerlycheyt te overwinnen.

4.

Soo hadde Adam de macht, soo hy wilde: maer niet den wille om te moghen. Ons wort den wille ende den macht ghegheven. De eerste vryheyt was te moghen niet sondighen, onse vryheyt is veele meerder, te weten: niet te moghen sondighen.

5.

Ende op datmen niet en meyne dat hy (te weten Augustinus) spreeckt vande toekomende volmaecktheyt in de onsterffelyckheyt (gelyck hem Lombardus verkeerdelyc hem daer toe dtaeyt) so beneemt hy dese swarigheydt, weynigh daer na, als hy seyt.

6.

Dat der heylighen wille also wort door den heylighen Geest ontsteken: dat sy daerom konnen, om dat sy alsoo willen: ende dat sy daerom willen, om dat God in hen werckt dat sy alsoo willen. Dat alles zijn Calvijns woorden ghestelt uyt Augustino (de corrept. & gratia.cap.ij.)

7.

Ende noch schrijft Calvijn (K.Rom.6.18.) Het is een absurt of ongheschickt ding, dat een mensch, na dat hy is vry ghemaeckt, noch soude blyven inden dienstbare staet.

8.

Alle dit laetste voorschreven seggen Calvini, so uyt Augustino als uyt zyn selfs meyninghe blijckt waerheyt te wesen, tot grootmaking Christi te wesen, ende met zyne woorden Ioan.8, 32, 36. voorschreven volkomentlyck eens te wesen. Och of hy altydt daer inne sich self ghelijck hadde willen wesen.

9.

Maer leyder neen, dat betuyght zijn voorschreven segghen teghen Piggium, vander herborenen halve vryheyt, van heur sondigen noch alle daghe, etc. ende oock namentlijck van zijn onware gloose op Pauli ware woorden: want wie gestorven is, die is gerechtvaerdight vande zonde.

10.

Want wie anders dan of zijn voornemen waer gheweest te loghen straffen den Apostel, ende sich selve mede (soo ick hier na noch wil doen blijcken) wederspreect dese gloseerder, den text Pauli ende seydt alsoo: Al ist nu so, dat men onder den menschen niet een en sal vinden, die dese volmaeckte verlossinge heeft, sodanigh als hier is ghese[y]t, & c.

11.

Daer siedy Calvinum d´Apostel l[o]chenen, daer ziedy Calvinum Christi kracht lochenen, ende daer ziedy Calvinum Christi ware vrymakinge lochenen, die sy beyde den gelovigen uytdruckelijck beloven. Derhalven soude hy oock met Calvijn de waerheyt moeten lochenen, die des al niet teghenstaende noch wilde lochenen, dat Calvijn met alle zijn navolghers, hem is dese syne onware opinien gelovende, Christum openbaerlijck lasteren.

H Dat Iesus Christus niet heeft volbracht daer toe hy is gesonden, ende niet den beloofden Christus is.

1.

Wy gheloven (leeren dese luyden) dat God die volkomelijck barmhertigh ende rechtvaerdigh is, synen sone ghesonden heeft om aen te nemen de natuere, in welcke de ongehoorsaemheyt gheschiedt was, om inde selve te voldoen ende te straffen de zonde, door de doot ende lyden zyns soons (x.artic.xx.) want doe God onsen eersten ouderen Adam ende Eva inde Paradyse haer onghehoorsaemheyt ende afwijckinghe voor de oogen stelde, beloofde hy haer, ende in heuren persoon den gheheelen menschelijcken gheslachte, dat vrouwen saet 'twelck daer is Christus, O. Predicatie ij.fol.15. Om dat die rechtvaerdigheyt Gods vorderde, dat de menschelijcke natuere, die ghesondight hadde, voor die sonde betaelde, A.D.Cate.artic.16. want God en wil aen gheen ander creatuere die schult straffen die de mensch gemaeckt heeft, Cat.14.O: Predicatie vij.fo.31.etc. Daerom ist, onse Heere Iesus Christus die ons tot een volkomen verlossinghe ende gherechtigheyt gheschoncken is. Idem 18. welckers tijdtlijck ende korte doot een volkomen ende gelijckweerdige betalinge is voor des gantschen werelts zonde, etc. O Predicatie v.fo.25, ende 33. (ende dees) is ghekomen om de menschelijcke natuere weder in als te recht te brenghen, Catechista fo.64.

2.

Nu leeren dese oock dat de menschelijcke natuyre, door Adam verdorven, noch soodanigh is, dat de menschen van natueren gheneyght zyn God ende den naesten te haten, A.E.Cat.5. Dat God noch schrickelyc verthoornt over de aengheboren ende (daer uyt nootvolghelijck) werckelycke sonden, ende die door een rechtvaerdigh oordeel tydtlyck ende eeuwigh wil straffen, A.D:10: ende ooc doorgaens dat der natuyren verdorvenheydt oock inden herborenen al 'tleven door een hin

[fol CClxxivr]

der is om God te moghen ghehoorsamen, viij.145. Ia dat in dees erfzonde, erf-schult, ende straf God 'tmeerdeel des menschelycken gheslachts laet steken (x.belydenis, artic.xvj.) daerom oock verwerpt ende ter verdoemenis predestineert van moeders buyck aen, L.iij.23.dist.6. die 'toordeel des doodts niet konden verdienen, alleen, om dat sy uyt een verdorven maffe ghenomen zyn, L.iij.23.23, dist.3. want die peste van hem (Adam) is (leeren zy) in ons ghekomen, blyft in ons, de welcke te recht ghestraft wert, L.ij.j.dist.8. So dat so wel gheloovighe als ongheloovighe uyt verdorven natuere verdoemde kinderen genereren, Calvijn Instit.L.ij.j.dist.7.B, iij.loc,4,dist,13. ende over al.

2.

Is dit waer, soo heeft Iesus Christus de menschelijcke natuyre (daer hy gekomen was niet te recht ghebracht is, (niemant, veel min in) alles heeft daer voor niet betaelt noch voldaen, noch de straffe op hem ghenomen, noch 'tmenschelyck gheslacht versoent, dat Adam ende Eve int Paradys belooft was, heeft oock den toorn Gods tegen de zonde des gantschen menschelycken gheslachts niet ghedraghen, A.d.37. ende en is gheen salighmaker, verlosser, noch de beloofde Christus. Want zijn de menschen noch so quaet, ende van natueren verdorven om eens eenighen Adams sonde: waer blyft de salighmakinghe Christo? zijn sy noch vyanden Gods, so dat hem Godt te recht vertoornt: waer blijft Christi versoeninghe? straft God noch so verdoemelyc alle Adams afkomste, om desselvens eenige sonde: hoe mach die den boetvaerdighen Adam in Christo, xiij.1.O.4. vergheven zijn? Is hem die self vergheven, ende vergeeft Godt ghesamentlyck de straffe met de zonde sonder inder eeuwigheyt te ghedencken, (Predicanten, vooren ghesprake xiij, 1, A, C, 3.) Hoe moghen de nakomelingen Adams noch ghestraft werden met so boosen natuere, ende om Adams vergheven ende gheboete sonde verworpen ende verdoemt werden?

3.

Of God is tyrannigh ende onrechtvaerdigh die met zyns Soons volkomen voldoening ende betaling niet vernoegt. Oock veranderlijck als die teghen zyn vorighe wil van aen gheen andere Creatuere die schult die de mensche (Adam) ghemaeckt heeft te straffen. (Cate.14.O. Predic.vij.fo.131.) nu noch straft met een quade natuere ten quaden gheneyght in allen menschen, ende met verwerping ende eeuwigh verdoemen van 'tmeerdeel van al Adams onnosel afkomste.

4.

Of dees leeren lasterlijcke onwaerheyden vanden goeden God ende onsen salighmaker Christo, streckende inden onwijsen menschen tot verkleyninghe Christi, verstijvinghe int quade, ende verarging der menschen, 'twelc een yeghelijck hoort te weren, oock syluyden int verbeteren van so lasterlijcken leere.

5.

Want maghmen verderflijcker leere drijven dan te leeren dat alle menschen buyten heur schulde argher gheboren werden als de Duvyel (door eygen verschulde misdaet geworden is?) soudy dit maer voor geseyt houden, so hoort bewijs: H.Bulling. schrijft Q.iiij.ser.ix.fo.195.2. Dat de Duyvel na zyn enghelycke natuere niet boos is, maer na zyn eygenwillige verdraeytheyt. De selve schrijft (Q.iij.ser.x.fo.135. oock meest alle d'ander) De kinderkens brengen uyt des moeders buyc de ve[r]doemenisse in dese werelt om dat sy een verdorven natuyre met hen brenghen, Item Calvyn Insti.L.ij.boeck, j.cap.dist.8. ooc oock iij boeck 23.capit.dist.6.N.105. Ia haer nature is niet dan enckel zaet der sonden. meester Lenert Predicant in zyn waerschouwing.f.93. ende zyn van natueren gheneyght God ende den naesten te haten, Cat.5.

6.

Wie is hier nu arger die van soo aenklevelycker aengheboren booser natueren is, daer alle quade wille ende hatelycke daden nootlijck uyt voort spruyten moeten, soo dees alle menschen dichten: of die alleen boos is (niet van natueren) maer na zyn eyghen willighe verdraeytheydt? soo de Duyvelen zijn. Ende door dees leere ketentmen den menschen aen de boosheyt onafscheydelijc so lange de mensche blyft, dats totter doot toe. Soude sulcke leere de werelt verbeteren? soude dat een ghesonde leere zijn? die Adams misdaet grooter ende veel overvloedigher dan Gods genade: ende Adams verderven met des vleesch krancheyt veel machtiger, dan Christi genesinghe maeckt? Die God so hatelijck, toornigh ende grouwelyck dicht, ende de menschen van so verdorven natueren ende so quaet, dat de gheloovige der selver leere geneyght werden God ende heur naesten te haten, ende Christi ampt ende kracht te lochenen met woorden ende daden?

7.

Daerom ghy Consistorianten die desen Calviniaenschen dool-hof noch helpt planten. Wildy maer op uwe vruchten mercken, ghy sult moeten aenmercken dat het niet verbeteren van u leere de menschen noch meer sal verargen, so dat de werelt dagheljicx in [a]rgher verkeerende sal werden vol goddelose Libertynen, die sonde gheen misdaet achtende, heur knagende conscientie, ende wel-levens voornemen uyt sullen byten, heur moetwille met uwen voorghebeelden Calviniaenschen verderf-god na volghen sullen tot heur self ende veler menschen uyterste verderven, dat den barmhertighen God ende Uader ons Heeren Iesu Christi wende, Amen.