Vande predestinatie, verkiesinghe en de verwerpinghe Godes

redactionele ingrepen

Een deel van de tekst is moeilijk leesbaar. Dat is steeds tussen vierkante haken aangegeven.

fol. clxxivv: ourecht → onrecht: ‘dat zy den name, Ghereformeerde, t'onrecht voeren’.

fol. clxxvr: Schrife → Schrift: ‘Dat seyt de H. Schrift niet, daer wert de Predestinatie’.

fol. clxxviv: verderderfnisse → verderfnisse: ‘doet Godt dat werck van yemandt ten verderfnisse te scheppen’.

fol. clxxviv: bedrodroghen → bedroghen: ‘wil die niet bedroghen sijn, die hem noch weder’.

fol. clxxixv: Adrm → Adam: ‘laet ghy toe dat Adam maer gewont was of half levendigh’.

fol. clxxxr: oordel → oordeel: ‘Moghelijck om dat een oudt voor oordeel u die spijse’.

fol. clxxxv: aenghebogrner → aengheborener: ‘souden sijn gheworden (so ghy leert) uyt aengheborener natueren’.

fol. clxxxir: gheslechte → gheslachte: ‘wesende het eenigh overghebleven menschelijcke gheslachte op aerden’.

fol. clxxxiir: enpe → ende: ‘al d'andere doodtschuldige ende rebelle wolven’.

fol. clxxxiiir: Het onjuiste folionummer clxxxir is verbeterd in clxxxiiir.

fol. clxxxiiir: ontdecbten → ontdeckten: ‘zy voor des volckx ooghen tot waerschouwinghe ontdeckten’.

fol. clxxxiiir: sodani he → sodanighe: ‘dat ick sodanighe onwijsheyt in heur soude vermoeden’.

fol. clxxxiiiv: ghetronwelijck → ghetrouwelijck: ‘begeerlijck sullen ontfangen ende ghetrouwelijck bewaren’.

fol. clxxxivr: nochtaus → nochtans: ‘die nochtans voor u meyning gants duyster ende u self teghen’.

fol. clxxxvr: geondt → grondt: ‘Soudemen op sulcken driftzandige grondt dan grontvesten’.

fol. clxxxvr: nwe → uwe: ‘te kennen ghegheven hebben dan ghy doet, of uwe leeraren’.

fol. clxxxvv: ghesondichc → ghesondicht: ‘na u eyghen leere, ende seggen, die hebben in Adam al ghesondicht’.

fol. clxxxviir: dessels → desselfs: ‘want desselfs besluyt soude op't korste ende vaste moeten staen’.

fol. clxxxviir: gebrnycken → gebruycken: ‘zijn eenmael ghegheven vryheydt soude gebruycken’.

fol. clxxxviiv: plegeu → plegen: ‘maer wy plegen so niet te spreken’.

fol. clxxxviiv: vallenevermidts → vallen overmidts: ‘of dat hy niet soude vallen overmidts’.

fol. clxxxixv: auderen → anderen: ‘allen sodanighen 't gene God wil, maer in d'anderen’.

fol. clxxxixv: genoec → genoech: ‘hier mede noch niet genoech bewesen’.

fol. clxxxixv: seggeu → seggen: ‘wie magh daer dan ja toe seggen’.

fol. cxcr: eenigheu → eenighen: ‘den wille Gods den eenighen reghel zy’.

fol. cxcv: oerechtvaerdigheyt → onrechtvaerdigheyt: ‘na deselve, volmaeckte onrechtvaerdigheyt is’.

fol. cxcv: vareu → varen: ‘maer noch een uyrken metter saken voort varen’.

fol. cxcr, cxcv: Deze folianummers komen in het origineel twee keer voor, dat is hier onveranderd overgenomen.

fol. cxcv: duchren → duchten: ‘door partydighe twistigheyt, ende (zo te duchren is)’.

fol. cxcv: vau → van: ‘Aengaende u segghen van Adams herte, daer toe zy meest scheenen’.

fol. cxciiv: niee → niet: ‘en is gegeven omme die te doen: niet en zondighen’.

fol. cxcivr: hebbeu → hebben: ‘Het hebben van de pondekens der natuerlijcke gaven’.

fol. cxcivv: sonsonder → sonder: ‘de gaven Godes verdienen, maer sonder welcke onse wercken’.

fol. cxcviv: houdv → houd v: ‘Of houd v dat begeeren self oock niet en is een menschelijck werck’.

fol. cxcviir: wecckinghe → werckinghe: ‘met des daer aen kleeft, sonder mede werckinghe der selver’.

fol. xcxviiir: 'tselvn → 'tselve: ‘dat God 'tselve heeft ghedaen naer zyn wille ende wel behagen’.

fol. cxcixr: steude → steunde: ‘te weten dat opte voorsienigheydt het voornemen des verwerpens steunde’.

fol. cxcixv: eu → en: ‘Sodanige morrende honden en achtede hy de paerlen der waerheyt’.

fol. cxcixv: verdorveu → verdorven: ‘uyten verdorven Adam ghesproten’.

fol. cxcixv: mogeu → mogen: ‘niet verdorven, soude hebben mogen haten’.

fol. ccr: uiet → niet: ‘wie soude dat niet en is bewijsen’.

fol. ccr: ghenotmt → ghenoten: ‘zijn selfs vermetel oordeel te recht heeft ghenoten’.

fol. ccv: ziju → zijn: ‘welcx kinderen zijn niet alleen de Ioden’.

fol. ccir: eude → ende: ‘ende dat hem verworpen de gene totten welcken hy al den dagh’.

fol. cciv: werworpelinghen → verworpelinghen: ‘oorsake zoude zijn vander verworpelinghen verdoemenisse’.

fol. cciv: lateu → laten: ‘van aller menschen doen ende laten met al der selver’.

fol. cciir: nn → nu: ‘seght nu, of ghy noch meynt dat Calvijn niet en leert’.

fol. cciir: alderghettouste → alderghetrouste: ‘voor d'alderghetrouste uytlegger der oudtheyt’.

fol. cciir: gheloost → ghelooft: ‘maer die niet en ghelooft, dreyght Christus de verdoemenisse’.

fol. cciiir: In het origineel zijn twee regels in de verkeerde volgorde afgedrukt. Dat is hier verbeterd: ‘niet voor so veel hy een zondaer is. So is dan God een schepper’.

fol. cciiiv: aeu → aen: ‘ten waer dan sake dat ick u onlust daer aen dede’.

fol. cciiiv: Augustinns → Augustinus: ‘Maer soo daer (schrijft Augustinus’.

fol. cciiiir: werek → werck: ‘Dit is dan het werck ende de [h]oedanigheydt ofte qualiteyt’.

fol. cciiiiv: seghhen → segghen: ‘men sal segghen dat hy het willen, hoewel ghedwonghen’.

fol. ccvir: eeu → een: ‘Is dat dan oock een selve sake met het inne schencken’.

fol. ccvir: iut → int: ‘ende int verwerpen daer op niet te sien’.

fol. ccviiir: ɐengebooren → aengebooren: ‘Die geneghentheyt is oock niemant aengebooren’.

fol. ccviiir: vatelijck → batelijck: ‘daeromme in saecken die ick my batelijck ende van noode’.

fol. ccviiir: biedec → biedet: ‘God biedet middelen ter saligheyt aen die twee Steden’.

fol. ccviiiv: Calvinnm → Calvinum: ‘Hier bevinde ick trouwen Calvinum omsichtigher gheweest’.

fol. ccviiiv: uiet → niet: ‘oock aen den ghenen, die niet ghesondight en hebben’.

fol. ccxr: foudt → soudt: ‘die daer door oock soudt worden ghelastert’.

fol. ccxr: Het onjuiste paragraafnummer 105 is verbeterd in 106.

fol. ccxv: Ucrtellinghe → Uertellinghe: ‘Uertellinghe der gheschiedenissen’.

fol. ccxir: maet → maer: ‘steen die heur navolghde, maer die steen was Christus’.

fol. ccxivr, ccxivv: Het onjuiste folionummer ccxii is verbeterd in ccxiv.

fol. ccxiv: ziin → zijn: ‘daerome zijn heur wercken, ghedaen wesende uyten gheloove’.

fol. ccxiv: Heynen → Heyden: ‘Die Heyden Cornelius worde deelachtigh der beloften’.

fol. ccxiv: fwijghe → swijghe: ‘men vint de name, swijghe de historie’.

fol. ccxiv: geeen → geen: ‘Daer en was inder waerheydt geen ander’.

fol. ccxiv: eeu → een: ‘maer door een Hemelsche gemeenschappe, oock uyte ware Israeliten’.

fol. ccxiir: Chrestum → Christum: ‘salighmakende gheloove gehadt dat Christum aen-neemt’.

fol. ccxiiir: tersto ntaltsaem → terstont altsaem: ‘God mach ons terstont altsamen eeuwelijck saligh maken’.

fol. ccxiiiv: menscheu → menschen: ‘als sy van weynich menschen wort gheweten’.

fol. ccxiiiv: ghegetrn → ghegeten: ‘Indien nu Adam vanden boom des levens hadde ghegeten’.

fol. ccxiiiv: eeuweiijck → eeuwelijck: ‘in Adams macht stont eeuwelijck te leven door het eten’.

fol. ccxivr: valleu → vallen: ‘onseker te maken, niet te vallen, ende niet een mensch te bederven’.

fol. ccxivr: makeu → maken: ‘die sy dichten onseker te maken’.

fol. ccxivr: uu → nu: ‘daer was nu niet slechtelijck een niet willen Godes’.

fol. ccxivr: Gad → God: ‘overmidts God doe wilde dat hy daer niet af soude eten’.

fol. ccxivr: ghegekomən → ghekomen: ‘onse meyninghe is ter loop niet in my ghekomen’.

fol. ccxvr: benooren → behooren: ‘soo en behooren wy in desselvens naspooringhe niet curieux te zyn’.

fol. ccxviir: henr → heur: ‘yemant verblint buyten heur schult’.

fol. ccxviir: onwttenheyt → onwetenheyt: ‘opentlijck betuygende van blinde onwetenheyt die een straf der zonden is’.

fol. ccxviir: vau → van: ‘die een straf der zonden is, als van ondanckbaerheyt,’.

fol. ccxviir: henr → heur: ‘daer over hy heur dan spotlijck beklaghen soude’.

fol. ccxviir: andeeen → anderen: ‘ende meer anderen der onseren groote geleertheyd[t]’.

fol. ccxviiv: rechtvderdigheyt → rechtvaerdigheyt: ‘door zijne Predestinatie sonder, maer door zijne rechtvaerdigheyt’.

fol. ccxviiv: ongheloodigheydt → ongheloovigheydt: ‘ongheloovigheydt ende andere voorgaende sonden verblindet’.

fol. ccxviiir: het onjuiste folionummer CCxxr is verbeterd in CCxviiir.

fol. ccxviiir: ziju → zijn: ‘god onrechtvaerdich, als die zijn onschuldigh schepsel’.

fol. ccxviiir: nyt → uyt: ‘volght sulcx niet nootlijck uyt uwe leere’.

fol. ccxviiir: menscheu → menschen: ‘maer niet tot des menschen sonde ende quaet-heydt’.

fol. ccxviiiv: vərdoemen → verdoemen: ‘te verderven ende 'tselve daerom eeuwelijc te verdoemen’.

fol. ccxviiiv: schuyst → schuyft: ‘schuyft Calvijn met d'anderen, oock eyndelijck op de wille Godes’.

fol. ccxixv: dnnckt → dunckt: ‘Wat dunckt u vrunt, als God die sulckx doen’.

fol. ccxixv: eude → ende: ‘ende schrijven sonder ja teghen de selve recht’.

fol. ccxixv: sulleu → sullen: ‘daer toe sullen wy doch entlijck moeten komen’.

fol. ccxxr: ts → is: ‘soo en is de mensche daer af d'oorsake niet’.

fol. ccxxr: schaepken: ken: → schaepken: ‘van een onnosel schaepken: so ist soo goet een wolf te zijn’.

fol. ccxxv: goetkuncken → goetduncken: ‘alleenlijck door zijn enckel goetduncken tot de eeuwighe doodt’.

fol. ccxxiv: niei → niet: ‘godlose boosheyt int kindermoorden Gode mede niet verholen en was’.

fol. ccxxiv: heete → herte: ‘ick sal Pharaons herte verharden’.

fol. ccxxiir: lijdtlaemheydt → lijdtsaemheydt: ‘Goddelijcke patientie of lijdtsaemheydt Pharaonem heeft verhardet’.

fol. ccxxiir: tə → te: ‘Ende om eens te eynden, schrijft Augustinus noch’.

fol. ccxxiiv: Augustiui → Augustini: ‘sietmen klaerlijck Augustini ghevoelen te zijn geweest’.

fol. ccxxiiv: onschnldigh → onschuldigh: ‘ende dan is de mensch daer aen onschuldigh, maer God schuldigh’.

fol. ccxxiiv: [o]nschnldigh → [o]nschuldigh: ‘soo is Godt daer aen [o]nschuldigh ende de mensch schuldigh’.

fol. ccxxiiiv: onschnldisgh → onschuldigh: ‘maer Godt aen zijne sonden ende quaet doen onschuldigh’.

fol. ccxxiiiv: Predestinaeie → Predestinatie: ‘Maer wildy seggen dat Godes Predestinatie hem ter eeuwiger verdoemenisse’.

fol. ccxxiiiv: eu → en: ‘Ghy noch niemant en mach dat besluyt der H. schrift wederspreken’.

fol. ccxxiiiv: deu → den: ‘ghemerckt daer in den mensche niet altoos en mach toe geschreven worden’.

fol. ccxxiiiv fulcx → sulcx: ‘Is dit fulcx (na u luyder segghen) int goede’.

fol. ccxxvr: yemanbt → yemandt: ‘merckteken van verkooren te zijn: soo yemandt sich spiegelende’.

fol. ccxxvr: Het onjuiste paragraafnummer 26 is verbeterd in 29.

fol. ccxxvv: gijeven → gheven: ‘soo da[t] hy't wel wil, maer niet en mach gheven’.

fol. ccxxvir: idne → inne: ‘waer inne dat? dat zijt alles hadden verlaten’.

fol. ccxxviv, noot: Herboten → Herboren: ‘Herboren zyn’.

fol. ccxxviir: eu → en: ‘ghelooft, swijghe noch niet en is herboren’.

fol. ccxxviir: dedriegen → bedriegen: ‘ten waer sy met opset sich self jammerlijc wilden bedriegen’.

fol. ccxxviiir: weweten → weten: ‘te weten eerst dat woort, rechtvaerdighmakinghe voor rechtvaerdigh doen’.

fol. ccxxviiiv: Heyligligheydt → Heyligheydt: ‘wat van die twee woorden Heyligheydt ende Rechtvaerdigheydt’.

fol. ccxxixv: verdtensten → verdiensten: ‘Niet op onse wercken, noch min verdiensten’.

fol. ccxxxr: Go → Gode: ‘so heyligh is, dat hy voor Gode Onberispelijck zy’.

fol. ccxxiiiv: hyint → hy int: ‘want hy int minste zijn seggen niet en bewijst’.

fol. ccxxxivr: vermogheu → vermoghen: ‘eenighe Engelen ende d'eerste Menschen sulcx hebben vermoghen’.

fol. ccxxxvr: het onjuiste folionummer ccxxxivr is verbeterd in ccxxxvr.

fol. ccxxxvr: nytgesondert → uytgesondert: ‘oock Koeyen ende Paerden vleesch: niet uytgesondert’.

fol. ccxxxvv: weyuigh → weynigh: ‘Ick vermach dat so weynigh by heur te ghelijcken’.

fol. ccxxxvv: eyude → eynde: ‘het quade oock ten goeden eynde streckt’.

fol. ccxxxviv: dispnteren → disputeren: ‘te disputeren vande wille Godes of hy rechtvaerdigh is of niet’.

fol. ccxxxviir: het onjuiste folionummer ccxxxivr is verbeterd in ccxxxviir.

fol. ccxxxviir: Almogentheytheydt → Almogentheydt: ‘maer voor goet doen ende voor een werck dat Godes Almogentheydt’.

fol. ccxxxviiir: waersehijnlijck → waerschijnlijck: ‘om sulck u ghevoelenen waerschijnlijck te maken’.

fol. ccxxxviiiv: selye → selve: ‘Of sal een selve misbruyc in den Libertynen berispelyck’.

fol. ccxxxviiiv: dar → dat: ‘voor Gode en |is, om dat hy rechtvaerdigh is’.

fol. ccxxxixr: waerscijijnlijcke → waerschijnlijcke: ‘Laetse doch hooren, welck zijn de waerschijnlijcke redenen’.

fol. ccxxxixr: defoorsaker → de oorsaker: ‘dat God de oorsaker of wercman vande zonde zy’.

fol. ccxlir: onrecheveerdigheydt → onrechtveerdigheydt: ‘dats ghenade voor onrechtveerdigheydt’.

fol. ccxliir: volckeke → volcke: ‘aen den strafwaerdigen Coninc ende volcke’.

fol. ccxliir: Augnstinus → Augustinus, keunen → kennen: ‘Augustinus een groot deel aen malkanderen te kennen gevende’.

fol. ccxliir: Iuliannm → Iulianum: ‘Teghen Iulianum, Pelagianum, lib.5.cap.3. daer schrijft hy ditte’.

fol. ccxliir: vooort → voort: ‘Maer van aller menschen sondige wercken comt niet voort’.

fol. ccxliiiv: dt → de: ‘Die niet maeckt de mensch’.

fol. ccxliiiir: selheyt → felheyt: ‘van felheyt, die meer dan duyvelsch is’.

fol. ccxliiiiv: v → b: ‘b Want God doet al dat hy wil’.

fol. ccxlv: het onjuiste folionummer CCLxjr is verbeterd in CCxLjr.

fol. ccxlvr: schickon → schicken: ‘om haren arbeyt te schicken tot volbrenginghe’.

fol. ccxlijr: het onjuiste folionummer ccLxijr is verbeterd in ccxLijr.

fol. ccxlviv: haudelt → handelt: ‘Lieve seght, handelt Augustinus daer niet met allen af’.

fol. ccxlixv: opuemen → opnemen: ‘so moghen wy dat tot sijnre tijdt weder opnemen’.

fol. cclr: onthonde → onthoude: ‘Daer leyt d'aentekeninghe tot mijnen onthoude’.

fol. ccliir: gbehadt → ghehadt: ‘ghespaert soude hebben ghehadt vijf volckrijcke steden’.

fol. ccliir: werckeu → wercken: ‘maer niemant na eens anders wercken’.

fol. ccliiv: rechtvaervigheyt → rechtvaerdigheyt: ‘maer sy beschuldigen rechtlijck de rechtvaerdigheyt’.

fol. ccliiv: onschvldigen → onschuldigen: ‘int voorgaende veroordeelen begaen by den onschuldigen menschen’.

fol. ccliiir: ghepredestiueert → phegpredestineert: ‘daer beneven datse ten doode ghepredestineert zijn’.

fol. ccliiir: onbermheriighe → onbermhertighe: ‘Daer siedy nu Calvini God te wesen een onbermhertighe ende onrechtvaerdige God’.

fol. ccliiiv: alleenlijek → alleenlijck: ‘ende dit alleenlijck tot zijnder eerlijckheydts openbaringhe’.

fol. cclivr: roe → toe: ‘soo de hemelsche rechter ons niet toe en eyghende’.

fol. cclivr: gheopenkaerde → gheopenbaerde: ‘dat doen sy by ghebreecke vande gheopenbaerde oordeelen’.

fol. cclvr: het onjuiste folionummer cclviijr is verbeterd in cclvr.

fol. cclivv: schrjiven → schrijven: ‘Ende schrijven noch d'onse’.

fol. cclivv: Libertyuen → Libertynen: ‘voert hy inne Calvijns schrijven tegen de Libertynen’.

fol. cclvr: wederstaeu → wederstaen: ‘als dient onmoghelijck was de al-mogende wille Godes te wederstaen’.

fol. cclviv: wiliighe → willighe: ‘Het willighe gheschiet eensdeels door een uyterlijcke macht’.

fol. cclviir: uootlijck → nootlijck: ‘d'ander zyde vande duyvel, die is nu nootlijck quaet’.

fol. cclviir: noo tsakelijck → nootsakelijck: ‘quaetheyt alder verdorven menschen selve niet nootsakelijck’.

fol. cclviir: onveranderlijeke → onveranderlijcke: ‘ghelijckenisse van den onveranderlijcke God ende Duyvele’.

fol. cclviir: nooesaekelijckheydt → nootsaekelijckheydt: ‘dat vryheyt nevens de nootsaeckelijckheydt mach wesen inden mensche’.

fol. cclviiv: voorsienicnigheyt → voorsienigheyt: ‘Ick kan niet verstaen dat Godes voorsienigheyt verborgen soude mogen zijn’.

fol. cclviiv: gischiet → geschiet: ‘quaden ende sondighen staet: 'twelck in beyden nochtans is gheschiet’.

fol. cclviiv: niec → niet: ‘kan ick verstaen, ende en kan dat ooc niet wederspreken’.

fol. cclviiv: alv. → calv.: ‘maer met tweesinnighe, woorden. geref, calv.’.

fol. cclviiir: segghan → segghen: ‘Ende dan segghen wy sonder twyfel waerheyt’.

fol. cclviiiv: l:ere → leere: ‘de saken die nootlijcken volghen uyt dese uwe onware leere’.

fol. cclxixr: het onjuiste folionummer cclxviijr is verbeterd in cclxixr.

fol. cclixr: bewandereu → bewanderen: ‘dat de menschen sonder het volherdigh bewanderen des weeghs’.

fol. cclixv: aen aen → aen, buxten → buyten: ‘aen gode verbonden, dien Godt self buyten schulde’.

fol. cclixv: andec → ander: ‘Al wat Godt self doet, dat en doet geen ander dan God’.

fol. cclxr: niemannt → niemant: ‘dat hy self, ende niemant anders doet’.

fol. cclxr: ontwordeu → ontworden: ‘voor de krachtighste wille wijcken ende ontworden’.

fol. cclxv: eeughe → eeuwighe: ‘Sone des eeuwigen Godes: of de eeuwighe sone Godes’.

fol. cclxir: wesənde → wesende: ‘dat de wille Adams die menschelijck ende veranderlijc wesende’.

fol. cclxiir: eude → ende: ‘ende is hy ghevallen inde schult der eeuwiger doot’.

fol. ccliiv: gheopenbaecde → gheopenbaerde: ‘maer de gheopenbaerde wille Godes, daer inne sullen wy soecken’.

fol. ccliiir: geeu → geen: ‘God heeft maer een wille, geen twee willen’.

fol. cclxiiiir: eeu → een: ‘Quaet was het willen ende doen, (om een te nemen)’.

fol. cclxvv: opentlhck → opentlyck: ‘daer Calvijn metten Catechismus preker opentlyck uyt sijn goetduncken’.

fol. cclxviir: schfijft → schrijft: ‘of alsmen hem yet toe schrijft dat strydigh teghen zyn natuere is’.

fol. cclxviir: wɐs → was: ‘Die was niet goet so Calvinus leert’.

fol. cclxviiv: haət → haet: ‘dat God het quade ende de zonde haet’.

fol. cclxviiir: beslnuyt → besluyt: ‘soo moet oock Calvyns ende Bese voorsz. besluyt’.

fol. cclxviiir: strenghelijek → strenghelijck: ‘ende den eersten lastersteen soo strenghelijck te werpen op ons’.

fol. cclxixr: doot → door: ‘Adams val, die God ghewilt heeft ende door synen wonderlycken raedt’.

fol. cclxixr: bnyck → buyck: ‘die van des moeders buyck aen sekerlyc ter doot zyn overgegeven’.

fol. cclxixr: genootsaec- → genootsaect: ‘sulcx in heur genootsaect door sodanighe Predestinatie’.

fol. cclxixr: ghemercht → ghemerckt: ‘ghemerckt zy den noot tot sondigen niet en konnen ontgaen’.

fol. cclxxv: tegheu → teghen: ‘teghen Calvinum ende al zijn navolgeren’.

fol. cclxxiv: schenckeu → schencken: ‘Ist ghenade den doot-schuldighen het leven te schencken’.

fol. cclxxiv: selle → felle: ‘die hem valschlyc toe schryft felle wreetheyt’.

fol. cclxxiiv: uoch → noch: ‘daer moetmen noch altijdt weder sondigen’.

fol. cclxxiiv: soudigh → sondigh: ‘nieuwe schulde maken, sondigh ende quaet blijven’.

fol. cclxxiiv: valghende → volghende: ‘ende dies volghende een doen of werck Godes selve’.

fol. cclxxiiv: aeulocken → aenlocken: ‘ende daerom oock de mensch dat aenlocken ten quaden’.

fol. cclxxiiir: Dit folionummer komt in het origineel twee keer voor, dat is hier onveranderd overgenomen.

fol. cclxxiiir: waten → waren: ‘wy waren gewont, nu zyn wy ghenesen’.

fol. cclxxiiir: B → E: ‘E Dat Iesus niemant en verlost van zonden’.

fol. cclxxiiir: Christns → Christus: ‘Hoe neemt Christus dadelijck de zonde’.

fol. cclxxiiiv: hondende → houdende: ‘logenstraffen dat Evangelium houdende dat’.

fol. cclxxiiiv: svyverheyt → suyverheyt: ‘maghmen sulcke suyverheyt hier in desen leven’.

fol. cclxxiiir: naesr → naest: ‘Dit is nu al vastelyck bewesen hier naest’.

fol. cclxxiiiv: menscheu → menschen: ‘dat men onder den menschen niet een en sal vinden’.

fol. cclxxivr: gheslaehts → gheslachts: ‘God 'tmeerdeel des menschelycken gheslachts laet steken’.

fol. cclxxvr: wewesen → wesen: ‘datse souden wesen heyligh ende onbesmet’.

fol. cclxxvr: dcod → dood: ‘den dood der zondaren met zyn ondersoeckelycke wille’.

fol. cclxxivr: het onjuiste folionummer cclxxiiir is verbeterd in cclxxivr.

fol. cclxxvir: eude → ende: ‘Kalvijn L.ij.j) dist.8, ende iij.23.dist.’.

fol. cclxxvir: Predestineeat → Predestineert: ‘Predestineert blindelijck sonder aenschou’.

fol. cclxxviv: metbrengen → meebrengen: ‘Doetse een verdorven nature meebrengen’.

fol. cclxxviir: selveu → selven: ‘maer ooc tegen hen selven ende elck-anderen’.

fol. cclxxviiir: Uerworpeu → Uerworpen: ‘Die hy (God) heeft Uerworpen’.

fol. cclxxviiiv: meuschen → menschen: ‘Dit doet God alle menschen niet’.

fol. cclxxviiiv: denre → deure: ‘doet hy de deure der beteringhe niet op’.

fol. cclxxviiiv: Predicanteu → Predicanten: ‘der saligheydt ontbeert (Predicanten)’.

fol. cclxxixv: Kinderkeus → Kinderkens: ‘Doen de Kinderkens noch niet geboren en waren’.

fol. cclxxixv: levcn → leven: ‘ende in alder billigheydt met sijnen naesten te leven’.

fol. cclxxxv: natuerlijckc → natuerlijcke: ‘staen op de ghemeen ende natuerlijcke maniere’.

fol. cclxxxir: rechtvaeedigheyt → rechtvaerdigheyt: ‘Rechtvaerdigheyt is anders niet dan toerekening van rechtvaerdigheyt’.

fol. cclxxxir: 'tLerterkennen → 'tLetterkennen: ‘vrucht ende werck is dat uyt 'tLetterkennen komende’.

fol. cclxxxiv: nytwendige → uytwendige: ‘ende andere uytwendige dingen ende wercken’.

fol. cclxxxiir: Pansdoms → Pausdoms: ‘aen[d]e valsche [l]eere [d]es Pausdoms houden’.

fol. cclxxxiiv: gheaeht → gheacht: ‘Is by hem ende Besa hoogh gheacht’.

fol. cclxxxiiiv: meuschen → menschen: ‘Godes ende der menschen doen moeten tsamen komen’.

fol. cclxxxivv: eeu → een: ‘In zyn selfs ooghen een grouwel’.

cclxxxivr: Dit folionummer komt in het origineel twee keer voor, dat is hier onveranderd overgenomen.

fol. cclxxxivr: zoude → zonde: ‘Self de zonde doet’.

fol. cclxxxvv: gesehieden → geschieden: ‘En is gheen nootsakelyckheydt der dinghen die geschieden’.

fol. cclxxxviv: Godslasterinhhe → Godslasteringhe: ‘Godslasteringhe wat’.

fol. cclxxxviiv: gerekeot → gerekent: ‘Ten wort dy niet tot schulde gerekent’.

fol. cclxxxixr: vlyteljck → vlytelijck: ‘in dese Ghespraken hier ende daer wat vlytelijck ghehandelt’.

fol. cclxxxixv: bry → vry: ‘En zyn vry van der zonden heerschappye’.

fol. ccxcr: verwept → verwerpt: ‘Godt verwerpt’.

fol. ccxcr: verdoemdeu → verdoemden: ‘Dat godes wille alleen oorsake zy van der verdoemden verwerpinge’.

fol. ccxcr: willən → willen: ‘Sonder goedt Uerstant mach niemandt goet willen’.

fol. ccxcr: verholeutheyden → verholentheyden: ‘ende niet inde verholentheyden Godes’.