In Haerlem den 14. Ianuarij 1581.
HUyden jonstige Vrient is my behandet V. E. schryven vande naest-lesten December lest-leden, beneven een geschrift van Donderclock, Inhoudende 7. oft 8. vragen, beroerende die Toelatinge. Welcke vragē ick niet sonder groote verwonderinge en hebbe gelesen, eensdeels overmits ick weet meest al die selve vragen so volkomentlijck en̄ naecktelijck beantwoort te sijn in myne boecxkens vande toelatinge, dat ongeleerde menschen die licht daer uyt weten te verstaen. Daeromme het vreemt bedencken maeckt dat dese geleerde man mijn meyninge daer niet en kan verstaen: en̄ oock eensdeels dat ick in myne oversonden antwoorde op Donderclocks schrift vande toelatinge onlochbaerlijck bewijse uyt Donderclocks eygen klare woordē, dat hy wanende met Calvino tegen mijn meyninge te houden ront, plat en naect met my heeft moeten houdē tegens Calvyns meyninge. So dat daer blijckt dat Donderclock niet en wist of hy niet dan tegen hem self sprack, en̄ van saken affirmeerde die hy self niet en verstaet. Desen bal behoorde hy voor alle vragen eerst af-gekaetst te hebben, ‘twelck hy wel siende voor hem onmogelyck, hier immers wil schynen noch wat te doen met vragen, maer dat noch tot sijnder grooter oneere, want na dien hy hier door’t vragen schijnt te arbeyden om te mogen komē tot kennisse mijns gevoelens int stuck vande toelatinge: So moet hy immers bekennē dat hy mijn gevoelē daer af niet en verstaet, nu seyt hy opentlijck int eerste sijns geschrifts van toelatinge zyn meyninge met Calvijns ende Beze over een te komen en̄ poogt te bewysen henluyden meyninge daer inne recht, en den mynē daer inne onrecht te zijn. Verstaet hy niet wat myn gevoelen daer is, hoe mach hy verstaen of mijn gevoelē onrecht is dan recht? So oordelen die blinden vande verwē, also poogt dese onbedachte man daer inne te wedervechten en̄ onrecht te doē blijckē myn meyninge vande toelatinge of decrete Godes, die hy self bekent dat hy niet en verstaet: Is dat niet onwijslic gehandelt, van een die’t gesichte der blindē wil sijn? Voorts schynet of sy my behendelic poogden te overladē met dese onnutte en uytsluypende vragē in dese sake vande toelatinge dewyle wy noch staē indē handel vā d’erf-sonde.
Dese sake vande Erf-sonde heb ick niet sonder groote oorsake bewillight met henluyden te handelen, niet tegenstaende ick als aenseggere eerst wilde handelen van’t Ketter-dooden,‘twelck zy af-sloegen ende my aenseggere drongen om vande erf-sonde eerst te handelen. Want als ick die sake grontlijck in-sach, bevont ick dit stuck vande Erf-sonde wel af ghedaen zynde oock met een af ghedaen soude wesen, drie andere hooft-saken, namentlijck, vande Predestinatie mette toelatinghe Godes, vande Vrye of genootsaeckte wille tot sondigen, ende vande Justificatie oft rechtveerdichwordinge.
Want dolen zyluyden in dese heure leere vande verdoemenisse van alle’t menschelycke geslachte en̄ vande verdorven menschelycke nature, so valt inder asschen henluyden hooftpilaer van heure Predestinatie: Te weten dat alle menschē door Adams sonde inde verdoemenisse staen en̄ mitsdien den verdoemden grooten hoop geen ongelijck en geschiet: Dat God eenige deur krachtige genade nootsakelijck saligh maect, en̄ d’ander in heur verdoemenisse laet steken: Is dan oock de menschelycke nature so niet verdorven (als sylieden leeren) so is onse vrye wille door Adams sonde niet verloren, en̄ zyn noch so vry gheboren als geschapen. En̄ so die menschelijcke nature niet is verdorven noch ten quaden genegen, so mach oock’t quade dat niet aengeboren maer aengenomen en̄ verkoren is gantschelyck afgeleyt en̄ door Godes genade gedoodet werdē inder waerheyt: ‘twelck plat stryden soude tegen haerluyder Justificatie. Na dien wy dan handelende vande Erf-sonde het geheel voor hebben, dat alle die voorsz deelen in sich behelst so ist beter dat wy daer by blyven. Want het geheel te recht verstaen zynde, salmen die voorschreven deelen wel verstaen, wat noot ist dan middelertydt ons met het stuck-werck te bekommeren van de toelatinghe van ons voorstel te wijcken, en̄ twee wegen teffens te willen bewandelen. Doch so’t henluyden die veel sijn en̄ vanden lande gevoet werden, my eensame die met myn hant arbeyt, myn huys moet erveren, goet dunct en̄ nut my teffens met vele questien te overvallen, Sy mogen bestaen myne Toelatinge in druck wesende, ende myn meyninge wel naect uytdruckende te bevechten, te overwinnen, en̄ te beschamen, hebben zy’s macht. Want ick daer so veel geseyt hebbe dat op dese henluyden uytvluchtige vragē te antwoorden, niet anders zijn en soude dan het geseyde te seggen. Die verloren moeyten en lust my niet immers tegen dese jonge mannen, die daer pogen te bevechten myn meyninghe die zy self bekennen dat zy niet en verstaen, maghmē daer uyt oock anders wat verstaen dan dat zy onbedachtelijck handelende, antwoorden eer zy verstaen? Ja veroordelen en̄ verdoemen ‘tgene zy niet en verstaen? Die geheele Antwoorde op henluyden, der Predikanten schrift vande Erf-sonde wort gheschreven uyt mijn minute, so ick selfs geen tijt hebbe om dat te mogen doen, middelertydt mogen zy verstaen uyt die waren by my henluyden gesonden, dat ick henluyden schryven ende meyninge wel heb verstaen.
Auteursrechtvrij