Oorsaken ende middelen vander menschen saligheyt ende verdoemenisse

Wat de Godlijcke Rechtvaerdigheyt niet en doet.
Dat 22. Capittel.

1   VAn’t doen of wercken Godes, nopende zijn rechtvaerdigheydt, hebdy uyter heylighe Schrift moghen sien. Siet nu oock wat van’t niet doen, rusten, of vieren Godes, aengaende de selve, want na zijn rechtvaerdigheyt en a eyscht God van ghenen Mensche yet boven zijn vermoghen, b verdoemt den rechtvaerdighen niet, noch en c ontbarmt sich niet over den onbarmhertighen. Oock en d verdoemt God niemandt om eens anders zonde. God en maeckt oock niemant e saligh om eens anders rechtvaerdigheyt, noch hy en f spaert den Godloosen oock niet.

a God en eyscht van ghenen Mensche yet boven syn vermogen.

   siet voor Capit.xx.1.b.

b God en verdoemt den Rechtvaerdighen of den onschuldighen niet.

   Maer de Heere en sal hem (den Rechtvaerdighen) ⁺ niet verlaten, noch hy en sal hem, als hy gheoordeelt wort, niet verdoemen, Genes.18, 25, 20, 4. Exod.32.31, 32, 33. Iob 8.3 Psalm 54.23. Prov.11.3, 21.18. Ezech.18.9, 17, 21, 27.28, 30.

c God en ontfarmt sich niet over den onbarmherrighen.

⁺   Oordeel sonder barmherticheyt sal gaen over den ghenen die gheen barmhertigheyt en heeft ghedaen. Exempel, 4.Reg.24, 2, Esai.1, 15. Ezech.9.9.10, Matth, 6.15.18, 33.34.35.

e God en verdoemt niemant om eens anders zonde.

   Siet voor xix.1.b.

d   God salight niemant om eens anders rechtvaerdigheydt.

⁺   Ende al stonden die drie Mannen (Noe, Daniel ende Iob) int midden van henluyden, soo en souden sy hare sonen nochte dochteren niet verlossen, maer sy alleen sullen verlost worden. Exod.33, 32, 33. Ezech.14.13.14, 15, 16.17.19 20, Abac.2.4. Roma.1.17.

f God en spaert den Godloosen niet.

   Daeromme en sal hy, die hem ghemaeckt⁺ heeft, zijnre niet ontfarmen, noch die hem gheschapen heeft en sal hem niet sparen.

2   In welcke vier naest-voorgaende Capittelen men nu uyt groote menighte van klare ende naeckte sproken der Godlijcker Schriftueren heeft moghen sien, ja tasten, de voorghemelde vier onveranderlijcke ende nootsakelijck hooftschickinghen Godes, te weten, dat niemandt vervallen zijnde in quaedtheyt (‘twelck der zielen sieckte is) wederomme totte goetheyt (dats der zielen ghesondtheydt) en mach komen, sonder zijn quaedtheydt oock waerachtelijck (niet toerekentlijck alleen) te ontworden: dat is, sonder hem self, te weten, zijns selfs (niet Godes) maecksel te laten, namentlijck zijn zonde, zijn sieckte, ende zijn nietigheyt (ontberinghe des goeden wesens.) Ist oock moghelijck dat yemant wanende de handt vol gouden penninghen te hebben, hoe wel de handt ydel is, soo langhe hy die ydele nietigheydt niet en wil verlaten, waerachtighe goude pennighen begheeren, de handt vol ontfanghen soude? Alsoo wil gheen Mensche vande loghen betovert synde, zijn ydel Niet, soo langhe hy’t waent, Wesen te zijn, verliesen: om het ware Wesen, soo langhe hy’t niet te wesen meynt, te ontfanghen. ‘tIs onmoghelijck.

3   Ende ghelijck het oock onmoghelijck is, dat een ghesont hongherigh Mensche ghesont soude blijven ende verzaedt worden, al stondt hy oock voor een Tafel vol ware ende gesonde spijse, soo langhe hy door een Toversche lust sich soo stadelijck bleef vergapende op een konstigh gheschilderdt Tafereel van alrehande Leckere spijse: dat hy de ware spijse niet eens aenroerde, smaeckte, noch inswelghde. Soo onmoghelijck ist oock dat een ander hongherigh Mensche, die gheschilderde spijse voor sulckx, ende oock die ware spijse voor sulckx, als zy beyde zijn, inder waerheydt kennende, sich niet van die ydele bedrieghelijcke waenspijse afkeeren, sich tot die ware spijse keeren, die met ernst begheeren, smaken in-swilgen, ende midtsdien noch onversadight blijven soude. Neen ‘tis onmoghelijck. Want wie het broodt des levens eet, moet versadight worden. Alsoo moet mede al die dese ghenade Godes aenneemt ende bewaerdt, nootvolghelijck saligh worden.

4   Dat broodt des Levens is Iesus Christus alleen. Door hem alleen werden alle ware Gheloovighe saligh, want hy is ’t Leven der zielen. Sonder leven mach niemant saligh wesen. Ist dan oock moghelijck dat yemant sonder dit leven in sich te hebben inder waerheydt, dats in Christo, saligh mach worden? Men vinter die leeren, dat sy het Leven ende Saligheydt wel hebben, maer dat niet binnen of in, maer buyten haer in Christo, die in den Hemel, niet in haer is, toerekentlijck alleenlijck: maer sy bedrieghen sich selve met sulck waen-leven ende waen-saligheyt niet minder, dan of een krancke waende ghesondt te wesen, om zijn Medecijn-meesters ghesondtheyt wille, die in des Medecijn-meesters (niet in de krancken) lichame is. Want ghelijck des lichts aerdt is (waert in komt) de duysternisse te

+ Psa.36.33

+ Iaco.2.13

+ Eze.14, 18

+ Isai.27.11

[fol. 103r]

verjaghen ende de lucht te verlichten: soo is de eyghentlijcke aert des Levens en des gesondtheydts (waer inne sy komen) den Doodt ende sieckte te verdrijven, ende levendigh oock ghesondt te maken. Ist oock moghelijck, dat die Doot ende ‘tleven, oock de Sieckte (dats de Sonde) ende de ghesondtheydt (dats gherechtigheyt) te samen blijvelijck in eenen Mensche soude woonen? Neen. Waer Christus, het ware Leven, het ghesondtmakende Woort ende ghesonde Leere (dat Christus is) binnen komt, daer moet noodtlijck de Sieckte ende Doodt ruymen ende verdwijnen. Wederomme, ghelijck niemant sonder ‘tLeven ende de ghesondtheydt der Sielen saligh en mach worden (want Christus mach niet ledig zijn, daer hy is, xviij.9.10.11.&c. soo ist onmogelijc dat yemant sonder Christum in sich blijvelijc woonende te hebben, saligh soude mogen worden. Dit leven ende dese salighe ghesontheydt Christus woont inder Gheloovighen herten, Eph.3.17. Ioha.14.23. Apoc.3.20. Exempel, Galat.2.20.

5   Ende na dien sy beyde grouwelijc zijn voor den Heere, so wel die den Godlosen rechtvaerdight, als die den rechtvaerdighen verdoemt: (Proverb.17.15.) soo en machmen niet seggen dat sulckx ghedaen wort van Gode, sonder van God een grouwel te maken, d’welck een grouwelijcke lasteringhe Godes soude zijn. VVie is nu Rechtvaerdigh? die (seyt d’Apostel 1. Iohan.3.7.) Rechtvaerdigheydt doet. Dat doen is des rechtvaerdighen Menschen werc in Gode, Isai.26.12. sulcke en verdoemt God niet, maer maecktse saligh, Matth..25.34.35.36. want hy vint zijn goetheyt in henluyden. Wat zijn over d’ander zijde de Godloosen? Niet alleen die des Duyvels, haers Vaders aert hebbende, haers Vaders wille doen met moorden der oprechten, Ioan.8.44. maer oock die Godes barmhertighe aerdt niet en hebben, ende derhalven gheen barmherigheydt en wercken, noch en doen. Dese en maeckt God niet saligh, maer verdoemtse. Matth.25.41.42.43. Oock xxij.c. Want God en vint daer niet goedts of Godes inne, ghemerckt sy niet en hebben Godes goede aerdt, ende zijn daerom Godloosen. Die kent hy niet, Genes.3.9. Abac.1.13. Psa.1.6. Osee 8.4. Matth.25.12 1.Cor.14.38. maer verdoemtse. Moetmen dan niet met Waerheydt segghen, dat God onveranderlijck door zijn eeuwighe Nootschickinghe altijt alle Menschen oordeelt na haer eyghen, ende niemandt na een anders wercken.