Disputatie over den catechismus van Heydelbergh, openbaerlijck voor den volcke gehouden op't Hof van 'sGraven-Haghe in Hollandt, anno 1583

In Haerlem den 19. Februarij, 1583.

WAerde lieve Vrunt, ick met mijn Neeltgen sijn ghesont, groeten V.L. met desselfs Baertgen Kinderen, ende onsen Ioannem, ende wenschen u allen Liefde tot het eeuwighe ende eenighe goet in desselvens eenighe evenbeelde. Amen.

Langhe heb ick V.L. niet gheschreven, neemt nu tot vergeldinghe dese langhe ware gheschiedenisse.

Dit Boecxken vande Proeve des Catechismi hadde ick doen Drucken om den H. H. Staten toe te eyghenen, ende elck een in heur vergaderinghe te doen presenteren. Voort welcke ick eerst een zant aen Nicolaes van der Laen, doe wesende inden Haghe, met begeerte van dat met aendacht te lesen, ende so hy daer inne yet onrechts bevandt, dat sijn E. alleen, of verselschapt met Predicanten, sulcx soude willen onderrichten, so wilde ick sulcx verstaende al die ghedruckte Exempla-ren verbranden, of so sijn E. of anderen sulcx niet en vermoghten, maer wel dat het uyt-gheven van 'tselve Boecxken (in dese tyden) schadelijck soude vallen voor 'tgemeen beste, so wilse ick dat noch voor een wijle inhouden ende verdrucken.

Hy vander Laen dat ghelesen hebbende comt te Haerlem, ick vraghe hoe't hem behaeght, hy seyt qualijck: Ick vraghe na bewijs of reden, dat wilder niet uyte. Wy comen ten laetsten daer inne over een dat wy tot sijnen Huyse d'een dagh of d'ander by een comen souden,om hier af te handelen, in by-sijn des Predicants Damij, met drie of vier onpartydighe Mannen. Dit verandert weder, sulcx dat ontrent Iaersdagh Verlaen my inde handt gheeft vier vraghen met sijn handt (ick weet niet uyt wiens verstant) geschreven, begeerende dat ick die soude beant-woorden, dat dede ick 's anderen daegs: mijn antwoorde mishaeghde hem mede, ende onder anderen voer hy uyte, segghende: Het waer dan best datmen bestelde dat ghy ende de Predicanten selfs by den Heeren Staten in hun vergaderinge verhoort worden. Lieve ja sprack ick, bestelt doch dat, dat is mijn begheeren ooc inde brief aen hen-luyden voor de Proeve, het gaet henluyden oock alt'samen selve aen, &c. Hier na sprack hy dat hy den sijnen mijne antwoorde leveren soude, die souden daer weder op schrijven oock mijne vragen (ick hadde henluyden weder ghevraeght neven mijn antwoorde by gheschrifte) dan beantwoorden by geschrifte. Dit bewillighde ick blydelijck.

Maer of den Predicanten mijn vraghen so ongheleghen is te beantwoorden, als mijn antwoorde te wederleggen, en weet ick niet, maer 't is gheschiet dat Uerlaen, sonder my daer na van desen handel te spreken, ghereyst is inden Haghe, van waer hy my heeft uyten Haghe gheschreven, niet antwoorde op mijn vraghen of wederlegh van mijn antwoorde, maer sulcx als ghy hier na sult moghen zien int uytschrift van sijnen E. Brief, dien ick 'sanderen daeghs beantwoorde, so ghy daer mede sult moghen zien, sonder dat ick wijders yet voor alsnoch verneme.

De vier vraghen sijn dese:

j.Hoe de mensch ghestelt was voor sijnen val, wesende gheschapen na Godes Beeldt, ende wat het selve Beeldt Godes is gheweest?

ij.Wat schade de mensch door den val in dit Beeldt gheleden heeft?

iij.Hoe een mensche in Christo herboren sijnde in dit tijtlijck leven ghestelt is?

iiij.Ende hoe de selve ghestelt sal wesen na dat hy vanden doode verresen zijnde, der eeuwigher saligheydt in Christo deelachtigh sal wesen.

Antwoorde.

j.De mensche was goet, gheschapen tot een Beelde Gode, dat is om (soo hy Gode

[fol. ccccxxxiiv]

ghehoorsaemde) te worden een beelde Godes uyt genaden, ende dat in Christo het Woort Gode, die uyt eyghender natueren het beelde Godes, sulcx alleen is, dat so wie hem ziet die ziet oock den Uader.

ij.Nadien men niet en leest, dat de Mensche een Beelde Godes was, of dat hyt hadde, en mach hy niet int beelde Godes dat hy niet, maer wel in sijne goetheydt, onnooselheyt ende vrundtschappe Godes, die hy immers hadde, schade gheleden hebben gehadt. Want niemant en mach schade lijden int gene hy niet en is nochte en heeft.

iij.Rechts contrarie hy ghestelt was in sijnen val, doe was hy quaedt, Gode onghehoorsaem, zondigh, ende een vyandt Godes. Maer na de weder-gheboorte is hy goedt, Gode ghehoorsaem, heyligh, ende een vrunt ja een Kindt Godes. Met desen onderscheyde nochtans, dat hy na de wedergheboorte niet eeuwelijck en mach af-vallen, daer hy voor sijnen val wel moght af-vallen, ende ghevallen sijnde, wel eeuwelijck hadde moghen afghescheyden blyven van Gode.

iiij.Als Engelen Godes inden Hemele.