Logo DBNL
De leeuw van Vlaenderen (1838)

De leeuw van Vlaenderen

(1838)–Hendrik Conscience–rechtenstatus Auteursrechtvrij

Vorige Volgende

XXIII.

 
Daer ligt die trotsche heldentrein.
 
Verstikt in 't bloed, besmeurd met brein!
 
By Kortryks wal op 't bloedig plein
 
Was hem dit lot beschoren.
 
Hy kwam in losgevierden draf
 
Te vroeg naer Vlaendrens bodem af
 
Daer ligt hy neder zonder graf
 
Daer roesten zyne sporen.
 
Th. Van Ryswyck.

De vlaemsche ridders, die in Kortryk geherbergd waren, lagen allen te bedde, wanneer de tyding van de komst der Franschen, als een schrikkelyk nieuws door de stad loopende, hen kwam wekken. Seffens deed

Gwyde de bazuinen aenheffen, de trommen rondgaen; en eene uer later waren alle de in de stad zynde mannen tegen de wallen vergaderd. De ridders waren ook in volle uitrusting toegeloopen, in gedachte dat de Franschen hen onmiddelyk zouden aenvallen.

Dewyl het te vreezen was dat de kastelein van Lens gedurende het gevecht uit het kasteel kwame en op de stad viele, deed men de Yprelingen uit de legerplaets komen, om de fransche bezetting te bewaken en derzelver uitvallen te beletten(1). Aen de Steenpoort werd eene tallyke wacht gesteld, om de vrouwen en kinderen binnen de muren te houden; de vervaerdheid trouwens, was zoo zeer onder hen dat zy nog denzelfden nacht door de velden wilden ontvluchten. Een onvermydelyke dood bedreigde hen; van den eenen kant kon de Kastelein van Lens met zyne wreede Soldeniers alle oogenblikken uit het slot vallen; van den anderen kant was het vooruitzicht nog aekliger, want zy hadden geen betrouwen genoeg in het geringe getal hunner gewapende broeders om te hopen dat de zege door hen behaeld werde. En waerlyk indien heldenmoed en onversaegdheid den Vlamingen niet belet hadden het gevaer te merken, zouden zy ook wel aen hunne laetste bede gedacht hebben, want, terwyl er reeds meer voetvolk in het fransche leger dan in het hunne was,

bleven er bovendien nog twee en dertig duizend ruiters te bevechten.

De vlaemsche Oversten berekenden de kansen van den aenstaenden slag met kouden bloede; hoe groot de dapperheid en de strydenslust ook in hen was, konden zy zich echter het gevaer niet verbergen: - de heldenmoed belet den menschen niet al het aeklige eener gesteltenis te zien, dezelve doet den ingeboren schrik des doods niet vergaen, maer geeft den man macht genoeg om die krachtroovende aendoeningen te overwinnen en te tarten, - tot daer slechts kan de ziel het lichaem tot zyne vernietiging dryven. Voor zich zelven vreesden de vlaemsche heeren niet, maer het Vaderland, de vryheid, welke men tegen eene zoo ongelyke machtging verspelen, boezemde hun een angstig voorgevoel in. Ondanks de weinige hoop die zy mochten koesteren, besloten zy den stryd aen te nemen en liever als helden op het slagveld te sterven dan eene schandelyke onderwerping te doen.

De jonge Machteld met de zuster van Adolf en meer andere Edelvrouwen werden naer de abtdy van Groeninge gezonden om aldaer eene veilige schuilplaets te hebben, indien de Franschen Kortryk vermeesterden. Dit alles alzoo beschikt zynde, namen de ridders nog eenige andere maetregelen, en vertrokken te gelyk naer het leger.

Het fransche volk heeft altyd de andere natiën misacht en miskend; de opgeblazenheid is het kenmerk hunner inborst. Die ydele waen heeft hun zoo dikwyls verderfelyk geweest! Zoo veel Franschen liggen er op vreemden bodem begraven, die als slagoffer hunner

lichtzinnigheid in den bloei des levens gesneuveld zyn! De Veldheer Robert d'Artois was wel een ervaren en dapper krygsman, maer hy was al te vermetel; hy dacht het hier niet noodig met voorzichtigheid te werk te gaen, en stelde zich voor dat hy met den eersten aenval het vlaemsch leger over hoop zou loopen. Die trotsche meening was ook in de harten zyner mannen, ja zoo ver dat, terwyl het leger van Gwyde zich in de duisternis tot den slag bereid maekte, het fransche leger zoo gerust sliep als of het ergens in eene vriendenstad geherbergd ware geweest. Op hunne tallooze ruitery steunende, waren zy overtuigd dat niets aen zulk een heir wederstand bieden kon: indien zy echter niet zoo onbezonnen en niet met zoo veel vermetelheid waren te werk gegaen, zouden zy de plaets, waer op zy stryden moesten, eerst wel bezien en derzelver voor-en nadeelige ligging berekend hebben. Dan zouden zy hebben bevonden dat de grond tusschen de beide legers hunne ruitery ten onnutte maekte; - doch waer toe kon die overtollige zorg hun dienen? Was het vlaemsche leger hun de moeite weerd om voorzichtigheid te gebruiken? Robert d'Artois dacht het niet.

Het heir der Vlamingen had op den Groeningkouter stand genomen. Achter hen, ten noorden, liep de Leye, eene breede rivier, die allen aenval langs dien kant onmogelyk maekte: vóór de slagorde vloeide de Groeningerbeek(1) welke door hare eigene breedte en hare

lage modderige boorden der fransche ruitery eenen onverwinbaren hinderpael aenbood: de rechtervleugel steunde tegen dit deel der wallen van Kortryk in wier nabyheid Sint Maertens Kerk staet: de linker vleugel was door eene bocht der Groeningerbeek omvangen; in zulker voege, dat de Vlamingen als op een eiland stonden, en moeielyk konden aengestast worden. De uitgestrektheid, welke hen van het fransch leger scheidde, bestond uit eenige lage weiden wier gronden door de Mosscherbeek, die er kronkelend doorliep, bewaterd en doorweekt waren. Dus moest de fransche ruitery ten minste over twee kleine rivieren springen, eer zy iets kon uitrichten, en het was niet gemakkelyk die hinderpalen te verwinnen, aengezien de voeten der peerden op de modderige boorden geenen steun vinden konden, en er tot de knien moesten inzakken.

De fransche Veldheer ging te werk als of hy op eenen vasten en harden grond zou stryden, en ontwierp den aenval op eene wyze, die met de krygskunde niet overeenstemde, - zoo waer is het dat een al te groot betrouwen den mensch onvoorzichtig maekt.

By het aenbreken van den dag, eer de zon hare gloeiende schyf op de kim vertoonde, stonden de Vlamingen reeds in slagorde op eene enkele ry tegen de Groeningerbeek. Mynheer Gwyde voerde het bevel over den linkervleugel en had alle de mindere ambachvan Brugge met zich; Eustachius Sporkyn met de lieden

van Veurne stond in het midden dier bende: - de tweede schaer had Mynheer Jan Borluut tot aenleider, en telde vyf duizend Gentenaers: - de derde schaer stond onder Mynheer Willem van Gulik, en was uit de wevers en vrylaten van Brugge gevormd: - de rechtervleugel, die tegen de wallen van Kortryk raekte, bestond uit de beeuhouwers met hunnen Deken Breydel en de Zeeuwsche laten; Mynheer Jan van Renesse was over dezen bevelhebber. De andere vlaemsche ridders hadden geene vaste plaets, zy gingen waer het hun goed dacht of waer hunne hulp kon noodig zyn; de elf honderd naemsche ruiters werden achter de slagorde geplaetst, want men wilde ze niet gebruiken, op dat er door hen geene wanorde onder het voetvolk kwame.

Eindelyk begon het fransche leger zich ook te bereiden,-duizend bazuinen hieven te gelyk hunne scherpe toonen aen, de peerden brieschten, en de wapens klonken met zulk een yslyk geruisch door een, dat de Vlamingen by het naken van dit doodgevaer met eene huiverige koude werden bevangen. Welk eene ontzaglyke wolk vyanden ging op hen storten! Voor die moedige mannen was dit niets, - zy gingen sterven, dit wisten zy; maer hunne verlatene vrouwen en kinderen wat zouden die geworden? Ho, op dit plechtig oogenblik dachten zy allen aen hetgeen zy meest op aerde beminden.- De jonge gezel weende in zyn hart over het meisje dat hem verloofd was; de vader werd met innige pyn gefolterd, nu hy zyne zonen den vreemden tot slaven laten moest; en de zoon zuchtte weemoedig by de heugenis zyns gryzen kranken vaders, welke nu alleen ten prooi der dwingelandy blyven moest. - In

hen waren twee driften, de onversaegdheid en de angst. Wanneer deze twee hartstochten zich in de tegenwoordigheid van een dreigend gevaer te samensmelten, veranderen zy in razerny. Dit gebeurde ook onder de Vlamingen; hunne oogen werden styf en halstarrig, hunne tanden nepen zich bitsig op een, een brandende dorst kwam hunnen mond dor en droog maken, en de adem, die uit hunne hygende longen opkwam, was kort en lastig. Eene schrikverwekkende stilte heerschte boven het leger, niemand gaf zyne aendoeningen aen anderen te kennen want zy waren allen in sombere gepeinzen verzonken. Zy stonden reeds eenigen tyd aldus in eene lange ry geschaerd, wanneer de zon, boven de kim gerezen zynde, hun het leger der Franschen zien liet.(1)

De ruiters waren zoo menigvuldig dat een korenveld minder haren draegt dan er speren boven de vyandlyke benden uitstaken. De peerden der voorste gelederen stampten ongeduldig met de voeten, en besproeiden hunne yzeren deksels met witte vlokken schuim. De bazuinen zonden hunne galmende toonen als in een feestgejuich door de zuchtende boomen van het Neer-

landerbosch, - en zweepend speelde de wind in de wentelende vouwen der wimpels en banieren. De stem der Veldheeren kwam dit krygsgerucht by poozen beheerschen, terwyl soms de wapenkreet: Noel! Noel! Frankryk! Frankryk! uit eene bende opging, en al ander geschal verdoofde. Ongedurig en vol moed waren de fransche ridders, zy prikkelden hunne slagpeerden met den punt der spoor, om hen meer drift in te boezemen en dan weder streelden zy dezelve, en spraken tot hen opdat zy de stem huns meesters in den stryd beter zouden herkennen. - Wie zal de eer hebben van den eersten steek te doen? was het algemeen gepeins dat hen met ongeduld vervoerde. Die eer was onder de ridderen zeer groot; wanneer dezelve hun in eenen voornamen slag te beurt viel, roemden zy hun gansch leven er op, als een bewys van onbetwistbare dapperheid; allen hielden daerom hunne peerden gereed en de speer geveld, om op het eerste bevel, op het minste teeken des Veldheers vooruit te springen.

In de weiden, welke nevens het leger lagen, bewogen de fransche voetknechten zich in wentelende scharen en dreven langzaem als eene schrikbare slang met kronkelende wendingen door het veld, terwyl de grootste stilte onder hen heerschte.

Wanneer Gwyde bemerkte dat de aenval ging geschieden, zond hy duizend slingerwerpers, onder het bevel van Salomon heer van Sevecote, tot tegen de tweede beek, om de fransche voorwacht te ontrusten; dan deed hy aen zyne onderscheidene benden eene richting nemen, welke hen in een vierkant schikte en hen toeliet in het midden der legerplaets te zien. Een

altaer van zode was aldaer opgericht, de groote standaerd van Sint-Joris, beschermer der krygers, ontvouwde den ridder met den draek boven het hoofd van den Priester, die in volle plechtgewaed op de trappen van het altaer bezig was met gebeden voor den goeden uitslag des gevechts te storten. Zyne aenroeping geëindigd hebbende, klom hy op den bovensten trap des altaers, keerde zich om naer het volk, en hief zyne handen boven het leger.

Plotselings, en met dezelfde beweging, zonken alle de scharen ten gronde, en ontvongen, in eene doodsche stilte, de laetste zegening(1). Zy werden by die plechtigheid hevig ontroerd; een onbekend gevoel kwam hunne harten in edele zelfverloochening ontsteken, en het scheen hun dat de stemme Gods hen tot de marteldood riep. Met een heilig vuer vervuld, vergaten zy al wat hun op aerde dierbaer was, en zy werden door geestontheffing tot de helden hunne vaderen gevoerd. Dan werd hunne boezem wyder, het bloed stormde onstuimiger door hunne aderen, en zy hegen naer den stryd als naer de verlossing.

De Priester zyne handen tot zich trekkende, richtten zy zich even stilzwygend op; de jonge Gwyde sprong van zyn peerd, kwam te midden onder hen en riep: ‘Mannen van Vlaenderen, geheugt u, de roemryke

daden uwer vaderen, - zy telden hunne vyanden niet. Hun onverschrokken moed bevocht die vryheid, welke de vreemde dwingelanden ons willen ontrooven. Gy ook zult heden uw bloed voor dien heiligen pand doen stroomen, - en zoo wy sterven moeten, het zy dan als een vry en manhaftig volk, als nimmergetemde leeuwenzonen! - Denkt aen God, wiens tempels zy verbrand hebben, aen uwe kinderen die zy moorden zullen, aen uwe benaeuwde vrouwen, aen al wat gy bemint, - en dan zullen onze vyanden, indien wy bezwyken moeten, niet op de zege roemen; want er zullen meer Wallen dan Vlamingen op onzen bodem gevallen zyn. Geeft acht op de ruiters, steekt uwe Goedendags tusschen de beenen der peerden, en verlaet uwe scharen niet. - Wie een' verslagen vyand plundert, al wie uit den stryd wil loopen, zult gy zelf doodslagen, ik beveel het u. - Indien er een enkele laffaerd onder u bevonden wordt, hy sterve door uwe handen; zyn bloed kome over my alleen(1)’

Hy bukte zich met hevige geestdrift, en nam een weinig aerde van den grond. Hetzelve in den mond stekende, verhief hy zyne stem hooger, en hernam: ‘Ik zweer by deze duerbare aerde, welke ik in my dragen wil, dat ik heden zal sterven of overwinnen. God hoore my!’

Alle de scharen bukten zich te gelyk, en aten insgelyks een weinig aerde van den vaderlandschen grond. Die aerde in hunnen boezem zinkende, vervulde hen met een gevoel van stille razerny en van sombere wraeklust; vergiftig was de blik hunner weifelende oogen; men zag hunne aengezichten afwisselend bleek of rood worden, terwyl eene doodsche uitdrukking er op bleef staen. - Een dof gebrom, als het bulderen des orkaens in den schoot der holle rotsspelonken, ontstond onder het vervoerde leger; alle de kreten, alle de eeden, alle de vloeken vereenigden zich in een naer gerucht, waer uit men slechts dit verstaen kon:

‘Wy willen en zullen sterven!’

De slagorde werd in allerhaest hernomen, en gelyk te voren tegen de Groeningerbeek geschikt.

Onderwyl was Robert d'Artois met eenige andere fransche Veldheeren tot op eenen kleinen afstand van het vlaemsch leger gekomen, om hetzelve te erkennen. Zyne boogschutters werden terstond tegen de slingerwerpers van Gwydeaengevoerd, en men zag de voorwachten der beide legers zich reeds eenige afzonderlyde pylen of steenen toezenden, terwyl Robert zyne ruiters vooruit deed zakken. Ziende dat Gwyde zich op eene enkele ry met zyn volk geschaerd had, verdeelde hy

zyn leger in drie lichamen(1); het eerste onder Rodolf De Nesle was tien duizend man sterk; het tweede behield hy onder zyn eigen bevel, en vormde hetzelve uit de beste benden ten getalle van vyftien duizend uitgelezene ruiters; het derde, dat de achterwacht hebben moest, en tot de bewaring der legerplaets bestemd was, liet hy onder het bevel van Gui De St.-Pol. Gelyk hy zich bereid maekte om met die verbazende heirkrachten tegen het vlaemsche leger in te loopen, kwam de heer Jan De Barlas, overste der vreemde benden, by hem, en sprak hem aldus aen:

‘Om de liefde Gods, Mynheer d'Artois, laet my met myne mannen eerst ten stryde gaen; stel de bloem der fransche ridders niet bloot om door de handen dier byeengeraepte Vlamingen te sterven, het zyn razende mannen die door de wanhoop uitzinnig geworden zyn. Ik ken hunne gewoonte: zy hebben hunnen voorreed in de stad gelaten. Blyf gy hier in slagorde, en ik met myne lichte ruitery zal ze van Kortryk afsnyden en hen met kleine aen vallen bezig houden. De Vlamingen eten veel en den ganschen dag door, - zy hebben veel levensmiddelen noodig; indien wy hun dezelve ontrooven, zullen zy weldra van honger moeten vertrekken, en dan kunt gy in eene gunstigere plaets op hen vallen. Alzoo

zoudt gy dit gespuis geheel verdelgen zonder veel edel bloed te vergieten.’

De Konstabel De Nesle en meer andere heeren keurden dien raed goed, maer Robert, door verbolgenheid verblind, wilde er geenzins van hooren, en raesde tegen Jan De Barlas dat hy zwygen zou.

Alle die bereidingen hadden den tyd doen voorbysnellen: het was reeds zeven uren in den morgen, wanneer de fransche ruiters zich tot op twee slingerworpen van den vyand bevonden. Tusschen de schutters der Franschen en de steenwerpers der Vlamingen lag de Mosscherbeek, in zulker voege dat zy elkander niet naderen konden en er slechts weinig mannen aen beide zyden dood bleven. De Seneskael d'Artois gaf aen Rodolf de Nesle, aenleider van het eerste lichaem, het bevel tot den aenval.

De eerste schaer ruiters sprong met onstuimige drift vooruit, en rende tot by de Mosscherbeek, maer hier zonken zy tot aen de zadels in het slyk. Elkander overhoop loopende, vielen de voorsten van hunne peerden en werden door de Vlamingen doodgeworpen, of zy versmachtten in den modder. Die er uitgeraken konden keerden in allerhaest terug, en dorsten het niet meer wagen zich nog zoo roekeloos bloot te stellen(1). Onderwylen stond het vlaemsche leger beweegloos achter de

tweede beek, den val der vyanden in de diepste stilzwygenheid aenziende.

De Konstabel Rodolf, merkende dat de doortocht voor zyne ruiteren onmogelyk was, kwam by Mynheer d'Artois en riep:

‘Voorwaer, ik zeg u, Graef, dat wy onzelieden in groot gevaer stellen met hen alzoo in die beek te jagen; geen enkel peerd wil, noch kan er over. Laet ons liever onze vyanden uit hunne legerplaets lokken; geloof my, gy waegt ons allen in dit spel.’

Maer de Veldheer was al te zeer door spyt en woede ingenomen, om op dien wyzen raed acht te geven; hy schreeuwde met grammoedigheid:

‘By den duivel, Konstabel! dit is een Lombarden raed. Zyt gy bang van dien hoop wolven, of zoudt gy van hun hair hebben?’

Hier door wilde hy te kennen geven dat de Konstabel de Vlamingen beminde en, ter schade van Frankryk wellicht, begunstigen wilde. Rodolf door dit verwyt gekwetst, ontstak in eenen hevigen toorn, hy naderde dichter by den Veldheer, en antwoordde met bitsigen nadruk:

‘Gy twyfelt aen mynen moed? Gy hoont my? Maer ik vraeg u, - durft gy my op staenden voet en alleen tusschen den vyand volgen? Ik zal u zoo ver brengen dat gy nimmer wederkomen zult..........’

Eenige andere ridders wierpen zich tusschen de twee twistende Veldheeren, en deden zoo veel door hunne woorden dat zy hen tot bedaren brachten; zy vertoonden insgelyks aen den Seneskael dat de doortocht by de beek onmogelyk was; maer hy wilde er niet van ge-

sproken hebben, en gebood aen Rodolf dat hy op nieuw zou vooruitgaen(1).

De Konstabel, door spyt vervoerd, rende met zyne scharen onstuimiglyk naer het vlaemsch leger; maer by de beek vielen alle de ruiters der eerste gelederen overhoop: de eene verpletterde den anderen, en meer dan vyf honderd versmachtten in die verwarring, terwyl de Vlamingen zoo menigvuldige steenen onder hen wierpen dat hunne harnassen en helmen op hunne leden verpletterd werden. - Mynheer d'Artois, dit ziende, werd genoodzaekt de benden van Rodolf terug te roepen. Met de grootste moeite kon men dit lichaem weder tot regelmatige scharen vormen, want er was eene schriklyke verwarring onder hen gekomen.

Intusschentyd had Mynheer Jan De Barlas eene plaets gevonden, waer men door de eerste beek gemakkelyker waden kon, en was met twee duizend kruisboogschutters er overgetogen. In de weide, waer de vlaemsche slingeraers stonden, geraekt zynde, schikte hy zyne mannen in eene dichtgeslotene schaer en begon zoo veel yzeren schichten op de vlaemsche slingeraers te zenden dat de lucht er door verduisterd werd(2). Een groot ge-

tal Vlamingen vielen dood of gekwetst op de weide, en de fransche schutters wonnen op hen veel gronds.

Mynheer Salomon van Sevecote had zelf de slinger van eenen gesnenvelden ambachtsman opgenomen, en moedigde de zynen door zyn voorbeeld aen; maer een yzeren pyl boorde door het voorstuk van zynen helm en wierp hem dood ter aerde. De Vlamingen hunnen aenleider nevens zoo veel makkers ziende vallen, en geene keien meer hebbende, deinsden zonder wanorde naer hun leger af; een enkele slingeraer van Veurne bleef te midden der weide alleen staen, als of hy de schichten der Franschen trotsen wilde. Beweegloos stond hy, alhoewel de pylen boven zyn hoofd en rondom hem fluitende vlogen(1). Met eene langzame beweging plaetste hy eenen zwaren kei in zynen slinger, en mikte met styve aendacht op het doel dat hy treffen wilde. Na den slinger eenige malen met kracht rondgedraeid te hebben, liet hy het een einde los, en de kei vloog builend door de lucht. - Een pynlyke schreeuw kwam uit de borst van den franschen aenleider, die zonder leven op den grond stortte; zyn helm was tegen zyne hersens verpletterd. - Mynheer Jan De Barlas lag neder in zyn bloed, en zoo sneuvelden de aenleiders der twee strydende benden by denzelfden aenval.

Op dit gezicht werden de fransche schutters zoo verwoed dat zy hunne kruisbogen wegwierpen, den degen in de vuist nemende, liepen zy de vlaemsche slingeraers met onstuimigheid op het lyf, en vervolgden dezelve tot by de tweede beek, welke voor het vlaemsch leger vloeide.

Mynheer Valepaiële, die by Robert d'Artois stond, den voortgang der schutters ziende, riep:

‘ô Seneskael, die slechte voetknechten zullen zoo veel doen dat zy alleen de eer des gevechts zullen halen. Indien zy den vyand uiteendryven, wat komen wy, ridders, hier dan doen? - Dit is schande, wy staen hier als of wy niet dorsten stryden.’

‘Montjoie St.-Denis!’ schreeuwde Robert ‘Vooruit Konstabel! Val aen!(1)’

Op dit bevel losten alle de ridderen van het eerste lichaem den teugel, en dreven hunne peerden in wanorde voort; ieder wilde de eerste zyn om den eeresteek te doen. Met zulke onvoorzichtige dwaesheid liepen zy hunne boogschutters overhoop, en boorden door hun eigen volk; honderden voetknechten worstelden met den dood tusschen de voeten der peerden, welke hen verpletterden, de overigen vluchtten langs alle zyden van het slagveld. Zoo deden de ridderen het behaelde voordeel te niet, en gaven aen de vlaemsche slingeraers den tyd om zich weder in geslotene benden te hervormen.

Er ontstond uit het gekerm der gevallene ridders een akelig doodsgehuil, dat men van verre wel voor het juichen eens zegepralenden legers zou genomen hebben. De ongelukkige ridders, over wier lichaem eene gansche wolk andere ruiters vooruitrende, schreeuwden dat men hen toch niet vertrappen zou; maer er was geen tegenhouden aen(1) Reeds was de stem dergenen die eerst gevallen waren, in eenen laetsten doodkreet vergaen; zy, die hen omvergeloopen hadden, werden nu ook door anderen verpletterd, zoo dat het gehuil bleef aenhouden. De achterste benden, denkende dat de stryd aengevangen was, joegen hunne peerden met de spoor in de huid naer de beek op welkers boorden dit gebeurde, en velen van hen kwamen het getal der slagoffers van des Veldheers onbezonnenheid vermeerderen. In die verwarring sneuvelden verbazend veel ridders en voetknechten(2).

De Vlamingen hadden zich nog niet verroerd; even

beweegloos en even stilzwygend stonden zy in eene lange ry, en bezagen dit schouwspel met verwondering. Met meer kunde en met meer voorzichtigheid gingen de vlaemsche oversten te werk; door allen anderen ware dit oogenblik tot eenen aenval gunstig gekeurd geweest, en hy zou wellicht over de beek gekomen en de Franschen op het lyf gevallen zyn; maer Gwyde, en Jan Borluut, wiens raed hy geloof gaf, ziende dat hunne standplaets zoo voordeelig was, wilden dezelve om een gedeeltelyk voordeel niet verlaten. De grootste stilte bleef in het leger heerschen opdat de bevelen van ieder wierden gehoord.

Eindelyk waren de twee beken met lichamen van menschen en peerden opgevuld, en het gelukte Rodolf De Nesle met omtrent duizend ruiters er over te geraken. Dezelve dan in eene dikke schaer geschikt hebbende, riep hy:

‘Frankryk! Frankryk! Vooruit! Vooruit!’

Met woede en on versaegdheid viel hy tegen het midden van het leger der Vlamingen in; dezen hadden hunne lange Goedendags met het achterst einde in den grond gevestigd en ontvingen de fransche ruiters op den punt van dit verschriklyk wapen. Eene groote menigte vyanden viel by dien schok uit den zadel en zy waren weldra doorstoken(1).- Maer Godfried van Braband,

die ook met zyne negenhonderd zware ruiters over de beek geraekt was, kwam met zoo veel kracht op de schaer van Willem van Gulik aengeloopen, dat hy dezen ridder met de drie eerste gelederen ten gronde wierp, en in die plaets door de vlaemsche slagorde boorde(1).

Hier begon een vervaerlyk gevecht: de fransche ruiters hadden hunne speren neêrgeworpen, en hakten met hunne schriklyke slagzweerden op de Vlamingen; dezen weerden zich dapper met knodsen en helmbylen en versloegen ook al menigen ruiter, doch het voordeel bleef aen Godfried van Braband; want zyne mannen hadden reeds eenen hoop lyken rondom zich uitgestrekt, - eene wyde gaping was in de vlaemsche slagorde gemaekt. Door die opening kwamen alle de Franschen, welke over de beek geraken konden, dit deel des vlaemschen legers langs achter aenvallen. Deze gesteltenis was voor de Vlamingen verderfelyk; daer de vyand hun van achter en van voren op het lyf was, hadden zy geene wydte genoeg om de goedendags te gebruiken; zy werden dan genoodzaekt zich met helmbylen of knodsen of zweerden te verdedigen; het geen den franschen ruiteren zeer voordeelig

was, aengezien zy hooggezeten zynde, op de Vlamingen met gemak houwen konden, en bykans met elken slag eenen het hoofd kloven of een lid van het lyf hakten(1)

Willem van Gulik vocht als een leeuw: hy stond alleen met zynen vaendrager en met Philips van Hofstade te midden van dertig vyanden die zyne baniere wilden ontrooven, maer alle de armen, welke zich hiertoe uitgereikt hadden, waren onder zyn zweerd gevallen.

Arthur De Mertelet, een normandisch ridder, sprong op dit oogenblik met een goed getal ruiteren over de beek, en kwam met vollen draf op Willem van Gulik aenrennen. De komst van die bende moest den toestand der Vlamingen op die plaets nog verergeren, nu toch werd het getal der vyanden te groot, en de aenval onweêrstaenbaer. De Normandiër, de vaen van Willem in het oog krygende, dreef zyn peerd als eenen pyl er naer toe, en velde de speer om den vaendrager te doorbooren; maer Philips van Hofstade, dit merkende, sprong door eenige fransche voetknechten, en rende De Mertelet te gemoet. De schok der twee ridderen was zoo geweldig dat beide hunne speren door de borst van

een vyand drongen, - in het hart van elken ridder had het moorddadig yzer eene sckeur gemaekt. - De kampers en hunne peerden bleven beweegloos staen, als of iets bovennatuerlyks hunne drift plotseling verkoeld had; men zou geloofd hebben dat zy elkander met aendacht bezagen, en echter lagen zy nog met alle het gewicht huns lichaems op de speer drukkende, als of zy met meer nydigheid en met een boos vermaek hunnen vyand pynigen wilden; maer dit duerde niet lang, weldra deed het peerd van De Mertelet eene beweging en de twee lyken vielen uit den zadel op den grond.

Mynheer Jan van Renesse, die aen den rechter vleugel stond het gevaer van Willem van Gulik merkende, verliet zyne plaets en achter de slagorde loopende, viel hy met Breydel en zyne beeuhouwers ter zyde op de Franschen(1). Niets kon aen zulke mannen, als de Macecliers van Brugge waren, weêrstand bieden. Zy wierpen zich met de bloote borst tusschen allerlei wapenen, en ontvingen den doodsteek of den slag die hen kwam treffen, zonder het hoofd eenigzins terug te trekken. Die mannen alleen dorsten waerlyk den dood onder de oogen zien en bespotten; ook viel alles onder hunne voeten,

zoodra zy zich vertoonden. Hunne bylen hakten de beenen der peerden af en deden den ridder op den grond rollen; de zelfde byl kloof zyn hoofd. Een oogenblik na dat zy ter hulp van Willem van Gulik gekomen waren, was de plaets zoo zeer gezuiverd, dat er slechts een twintigtal Franschen achter de slagorde overbleef. Onder dezen bevond zich Godfried van Braband, welke voor den vyand zyner tael- en stamgenoten streed.

Mynheer van Renesse hem bemerkende, riep hem toe: ‘Godfried! Godfried! Geef acht, gy gaet sterven.’

‘Gy hebt het van uw eigen gezegd!’ antwoordde Godfried, terwyl hy Mynheer Jan eenen geweldigen slag op het hoofd gaf; maer deze zyn zweerd met eene krachtige wending, van onder naer boven zwaeiende, sloeg hy Godfried zoo sterk tegen de kin dat hy uit den zadel stortte. Dan vielen twintig beeuhouwers hem op het lyf, en hy ontving twintig wonden waer van de minste tot zyne dood genoegzaem was. Intusschen was Jan Breydel met eenigen zyner mannen dieper in den vyand gedrongen, en had zoo lang gevochten dat hy den standaerd van Braband gewonnen had; met denzelven al strydende by de slagorde gekomen zynde, scheurde hy het doek aen stukken, en wierp de schaft weg, roepende:

‘Schande, schande aen die verraders!’

De Brabanders dien hoon willende wreken, vielen met meer woede op den vyand, en deden ongehoorde poogingen om de baniere van Mynheer Willem in weêrwraek ook te scheuren, maer de vaendraeger, Jan Ferrand, vocht met eene dolle razerny tegen al wat hem naderde. Vier mael werd hy ten gronde geworpen, en

vier mael stond hy weder met den standaerd op, alhoewel hy met wonden overdekt was.(1)

Willem van Gulik had reeds een groot getal Franschen voor zyne voeten uitgestrekt, elke houw van zyn reuzenzweerd gaf eenen vyand der dood over. Door al te geweldige poogingen afgemat, en overal door slagen gekneusd, sprong het bloed hem langs neus en mond uit, hy verbleekte en voelde dat de kracht hem begaf. Met bitter spyt vervuld, week hy achter de slagorde om zich een weinig te herstellen. Jan De Vlamynck, zyn schildknaep, deed de riemen van zyn harnas los en ontlastte hem van zyne wapenen om hem vryer te laten ademen(2).

In de afwezenheid van Willem hadden de Franschen weder eenigen grond gewonnen, en de Vlamingen schenen achteruit te willen wyken. Dit ziende, gaf Willem zyne droefheid door wanhopige klachten te kennen. Jan De Vlamynck bedacht seffens eenen aerdigen list, welke van de gewoone dapperheid zyns meesters ge-

tuigt. - Hy deed alle de wapens van Mynheer Willem aen, en zich te midden der vyanden werpende, riep hy: ‘Achteruit, de mannen van Frankryk! Hier is Willem van Gulik weder!’

Terzelfder tyd hakte hy dapper onder de verbaesde vyanden, en wierp er een groot getal op den grond; de anderen deinsden achteruit, en gaven alzoo aen de gelederen den tyd om zich weder aen te sluiten(1).

Rodolf De Nesle met de grootste macht zyner ruiters was op de vyf duizend Gentenaers van Mynheer Borluut gevallen. Vruchteloos had de moedige Franschman gepoogd die schaer te doorbooren; reeds driemael hadden de Gentenaren hem met verlies van veel volks afgedreven zonder hunne gelederen te breken. Jan Borluut overwegende dat het zeer schadelyk zou zyn indien hy zyne plaets verliet om de mannen van Rodolf aen te vallen, bedacht eenen ander middel. - Van zyne achterste gelederen nam hy er drie, en vereenigde dezelve spoedig in twee nieuwe scharen, welke hy achter de slagorde schikte, der mate dat het eene einde derzelve tegen den rug des legers en het ander einde dieper

in het veld achter de slagorde stond. Hy gebood aen de middenbende, welke zich tusschen den afstand der twee nieuwe scharen bevond, dat zy, by den eersten schok der Franschen, achter uit wyken zou.

Rodolf De Nesle, zyne ruiteren weder in orde gebracht hebbende, viel op nieuw met vollen ren tegen de Gentenaren, terzelfder tyd zakte de middenbende achter uit, en de franschen denkende dat zy de slagorde gebroken hadden, hieven aen met blyde kreten: ‘Noël! Noël! Zege! Zege!’

Zy drongen zich op een in de opening, en meenden het leger langs achter neêr te hakken, maer dit gelukte hun niet; zy vonden overal eenen muer van speren en helmbylen. Jan Borluut, de twee vleugels zyner schaer vooruitzwaeiende, deed zyne vyf duizend Gentenaren in eenen kring dringen, en sloot alzoo het net, waerin hy by de duizend Franschen had gevangen. - Hier begon hy eene akelige slachting; er werd een vierendeel uers lang gehakt, gekorven, gestoken en gepletterd, zonder dat men zien kon wie er bezweek of wie er zegepraelden. De peerden en de mannen lagen het onderste boven, schreeuwend, huilend, briesschend; men hoorde of zag er niets: het was als een schrikkelyke bloedstroom.

Rodolf De Nesle bleef lang, met wonden overdekt en met het bloed der zynen bespat, boven de lyken vechten, zyne dood was zeker. Jan Borluut, dit ziende, gevoelde een innig medelyden voor den heldhaftigen ridder, en riep tot hem:

‘Geef u over, Mynheer Rodolf, ik zou u niet geerne zien sterven!’

Rodolf was van wanhoop en razerny zinneloos geworden, hy verstond de woorden van Borluut wel, en wellicht kwam een dankbaer gevoel zyn hart ontroeren; maer het verwyt van verstandhouding met den vyand, hem door den Seneskael Robert gedaen, had hem met zulke bittere spyt vervuld dat hy niet langer leven wilde. Hy deed met de hand een teeken als of hy Jan Borluut een laetst vaerwel wenschte, en sloeg plotseling nog twee Gentenaren dood. - Eindelyk door eene knods op het hoofd getroffen, viel hy op het lichaem van zynen reedsgesneuvelden broeder levenloos neder(1). Veleandere ridders, die van hunne peerden gevallen waren, wilden hunne wapens afgeven, doch men luisterde er niet naer; - geen enkele Franschman ontkwam uit den kring.

Terwyl de bende van Mynheer Borluut die slachting uitvoerde, werd er even zoo sterk op de geheele lengte der slagorde gevochten. Aen den eenen kant hoorde men het geschreeuw Noël! Noël! Montjoie St-Denis! Daerby kon men verstaen dat de Franschen op de plaets waer die kreten aengeheven werden, het voordeel hadden; aen den anderen kant weder klom het geroep Vlaenderen den Leeuw! Wat walsch is valsch is! Slaet al dood! in krachtige galmen hemelwaerts, hetgeen dan

ook den ondergang eener fransche bende deed kennen.

De Groeninger-beek was met bloed en lyken opgevuld. Het akelig gehuil der stervenden werd door het geratel der wapenen verdoofd, men hoorde een verschriklyk gerucht dat als een rollende donder boven de strydenden bleef dryven. De speren en knodsen vlogen aen stukken: een lange hoop lyken lag als een dyk overal voor de slagorde. De gekwetsten waren der dood zeker, niemand werd opgeraept, en dus moesten zy in het slyk versmachten, of zy werden onder de peerden vertrappeld(1).

Onderwyl was Hugo van Arckel met zyne acht honderd onverschrokken mannen tot in het midden der Franschen geraekt; zoo zeer was hy aen alle kanten door den vyand omringd, dat het den Vlamingen onmogelyk ware geweest hem nog te zien. Hier vocht hy zoo dapper en met zoo veel behendigheid, dat de menigvuldige vyanden, die hem aenvielen, zyne bende, hoe klein ook, niet doorbooren konden; rondom hem lag een goed aental vyanden op den grond, en al wie hem naken dorst bekocht het met zyn leven. Allengskens drong hy meer en meer naer de legerplaets der Franschen op, en scheen dezelve te willen bereiken. Dit was zyn inzicht niet, want te midden der fransche scharen gekomen

zynde, sprong hy ter zyde op den slandaerd van Navarre, en rukte hem uit de handen van den vaendrager. De navarsche bende viel met woede op hem en hakte vele zyner mannen ter neder; doch hy verdedigde het gewonnen vaendel zoo wel, dat de Franschen het niet meer uit zyne handen krygen konden. Hy was reeds bykans tot by het leger der Vlamingen terug, wanneer Louis De Forest hem eenen zoo zwaren slag op de linker schouder gaf dat hy hem den arm half afhakte. Men zag het verlamde lid nevens het harnas hangen, het bloed sprong in dikke stralen nevens zyne zyde, en eene bleeke doodverw verspreidde zich op zyne wangen; toch liet hy den standaerd niet los. Louis De Forest werd door eenen anderen Vlaming doodgeslagen, en Hugo van Arckel kwam byna zonder leven met het vaendel van Navarre in het midden des legers. Den schreeuw Vlaenderen den Leeuw poogde hy nog eens te herhalen; maer zyne stem was vergaen, zyne ziel was langs de wonde met het bloed ontvlucht; - hy stortte met den gewonnen standaerd ter aerde(1).

Aen den linker vleugel, voor de schaer van Mynheer Gwyde werd er nog heviger gevochten; Jacques De Chatillon was met eenige duizende ruiteren legen het Veurnes ambacht gevallen, en had reeds by de honderd

mannen neêrgehouwen. Enstachius Sporkyn lag zwaer gewond achter de slagorde, en schreeuwde tegen zyne bende dat zy niet wyken mocht; maer het geweld, dat dezelve terugdreef, was te groot, - zy moest deinzen. Door een groot getal ruiteren gevolgd, hoorde De Chatillon door de slagorde, en men begon boven het hoofd van den nederliggenden Sporkyn te vechten, die dan ook welhaest den geest gaf.

Adolf van Nieuwland was alleen met Gwyde en zynen vaendrager blyven staen, zoo dat zy van het leger gescheiden waren en eenen gewissen dood te verwachten hadden. De Chatillon deed alle mogelyke poogingen om het groote vaendel van Vlaenderen te grypen, doch alhoewel Segher Lonke, die den standaerd droeg reeds menigmael omvergeworpen was, kon De Chatillon zyn doel niet treffen; hy raesde en schreeuwde met verwoedheid tegen zyne mannen, en hakte als dol op de uitrusting der drie onverwinbare Vlamingen(1). Voorzeker zouden deze het niet lang uitgehouden hebben, om zich tegen eene wolk moedige vyanden te verweeren; maer zy hadden er in den eerste zoo veel neêrgehakt dat de lyken, rondom hen door opeenstapeling eene tamelyke hoogte verkregen hebbende, de nadering der andere

ruiters moeielyk maekten en hun tot borstweer dienden.

Door woede en ongeduld vervoerd, nam De Chatillon eene lange speer uit de handen van eenen zyner ruiters, en kwam er mede tegen Gwyde ingeloopen. Hy zou den jongen Graef onfeilbaer gedood hebben; want deze tegen andere ridders strydende zag zynen nieuwen vyand niet aenkomen. Reeds scheen de speer tusschen den helm en het harnas in zynen hals te dringen, wanneer Adolf van Nieuwland zyn slagzweerd als eenen bliksem opheffende de speer aen twee stukken hakte, en aldus het leven van zynen Veldheer behield.

Op hetzelfde oogenblik, en eer De Chatillon den tyd gehad had om zyn zweerd te hernemen, sprong Adolf door de lyken, en voor den franschen ridder komende, houwde hy hem zoo verschrikkelyk op het hoofd dat hem een groot gedeelte der wang te gelyk met het stuk van zynen helm ontviel. Het bloed vloeide op zyne schouders, en hy wilde zich nog verweeren, maer twee krachtigere slagen wierpen hem uit den zadel tusschen de voeten der peerden. De Vlamingen trokken hem daeruit, en hem achter de slagorde gesleurd hebbende hakten zy hem aen veel stukken, terwyl zy hem zyne wreede vervolging vloekend verweten.

Intusschen was Arnold van Audenaerde, langs achter, den linker vleugel ter hulp gekomen, hetgeen den stand van zaken geheel veranderde: - het Veurnes-ambacht had zich weder met die nieuwe bende vooruitgeworpen, en de Franschen werden overhoop teruggedreven. De peerden en de ruiters vielen in zoo groot getal ten gronde, de verwarring werd onder dezelve zoo groot, dat de Vlamingen, den stryd gewonnen achtende, op de

gansche ry niet afhielden van juichend te schreeuwen: ‘Zege! Zege! Vlaenderen den Leeuw! Wat walsch is valsch is! Slaet al dood!’

De aenschouwer die op dit oogenblik de beeuhouwers had mogen zien, zonder aen hunne slagen blootgesteld te zyn, zou wellicht van schrik en afgryzen den dood gevoeld hebben. - De hel met hare duivelen, hare verdoemden, hare vlammen kon niets schriklykers aenbieden. - Men zag de Macecliers over de lyken van peerden en menschen, met bloote borst, bloote armen en roodgeverwde bylen loopen en springen, alles omver kappende, gansch met bloed en brein overdekt, hunne haren verward, hun aengezicht met slyk en zweet en bloed onkenlyk gemaekt; en tusschen alle deze yslykheden nog een' venynigen grimlach, die bestendig op hun gelaet bleef, - eenen grimlach, waer in de bittere haet tegen de Franschen en de vreugde des gevechts zich schetste.

De Wallen, die in hunne verwaendheid van de Vlamingen gesproken hadden, als of zy dezelve zoo maer met eenen aenval zouden hebben verpletterd, bevonden ter hunner schade dat men met ydel gezwets op het slagveld niet veel uitricht; zy betreurden de gevolgen hunner onbezonnenheid en merkten, aen de Macecliers, wat slach van volk zy voor handen hadden; echter gaven zy den moed niet op, zy waren toch nog veel talryker dan de Vlamingen, en bezaten nog benden genoeg die niet gevochten hadden.

Terwyl de voorste scharen van het fransch leger dus de nederlaeg hadden, stond de Seneskael d'Artois met het tweede lichaem verder van het vlaemsche leger.

Vermits de slagorde des vyands niet breed genoeg was om met zoo veel scharen in eens bevochten te worden, was hy nog niet vooruitgekomen. Niet wetende hoe het met den stryd gelegen was, stelde hy zich voor dat zyne mannen ongetwyfeld de overhand hebben moesten,- want hy zag er geene terugkomen. Onderwyl zond hy Mynheer Louis De Clermont met vier duizend normandische ruiters door den Neêrlander om de vlaemsche slagorde op den linker vleugel aen te vallen. Het gelukte De Clermont aen die zyde eenen vasteren grond te vinden; hy geraekte met alle zyne ruiteren over de beek, en viel plotseling op de benden van Gwyde. Dezen, door nieuwe vyanden van achter besprongen, terwyl De Chatillon's lieden hen langs voren werk genoeg gaven, konden niet langer weêrstand bieden, de eerste gelederen werden omvergeworpen en aen stukken gehakt; de verwarring kwam onderde anderen, en dit gansche gedeelte des vlaemschen legers week in wanorde achteruit. De stem van den jongen Gwyde, die hen by het Vaderland bezwoer om te blyven staen, gaf hun moeds genoeg; maer dit holp niet, het geweld was te groot, en al wat zy op de bede huns Veldheers doen konden, was hunne ontwyking zoo langzaem mogelyk uit te voeren.

Het ongeluk wilde dat Gwyde op dit oogenblik eenen zoo zwaren slag op den helm kreeg dat hy voorover op den nek van zyn peerd stortte en zyn zweerd vallen liet; in die gesteltenis, verdwelmd en suiselend, kon hy zich niet verweeren. Het ware met hem gedaen geweest, indien de minnaer van Machteld niet met hem geweest ware. Die jonge ridder sprong voor het peerd van

Gwyde, en zwaeide zoo kundig en zoo onversaegd met zyn wapen in het ronde, dat de Franschen, in hem eenen hinderpael vindende, by den jongen Graef niet geraken konden; na eenige oogenblikken van dit felle stryden werd zyn arm zwak en moede; dit was zichtbaer aen de wendingen van zyn zweerd, welke steeds langzamer en trager werden. Het regende slagen en houwen op zyne uitrusting, hy voelde zyn vleesch onder het harnas gepletterd, en hy stuerde reeds eenen laetsten zucht zyner beminde Machteld toe,- want de dood zag hy daer vóór zich, die hem wenkte.

Gedurende dien tyd was Gwyde achter de slagorde geraekt, en van zyne bedwelming teruggekomen; met angst bemerkte hy den toestand zyns redders, en een ander zweerd vattende, kwam hy hem ter zyde en begon op nieuw te vechten. Met hem waren nog eenige der stoutsten toegesneld, en de Franschen werden nog tegengehouden, tot dat er nieuwe vyanden door den Neêrlander gedrongen zynde, de anderen kwamen helpen. De onversaegdheid der vlaemsche ridders kon de Franschen in hunnen loop niet tegenhouden. De schreeuw Vlaenderen den Leeuw! werd door eenen anderen vervangen, nu waren het de Franschen die riepen:

‘Noël! Noël! Vooruit! Aen ons de zege! Slaet dood die voetgangers!’

De Vlamingen werden overhoopgeworpen en uiteengedreven; ondanks de verwonderlyke poogingen van Gwyde, kon hy den aftocht van zyn volk niet stuiten, want er waren wel drie ruiters tegen eenen Vlaming; de peerden stieten hen ten gronde of dreven hen met on-

wêerstaenbaer geweld af. Dan kwam de wanorde onder hunne gelederen, en de helft des vlaemschen legers moest voor den vyand vluchten; een groot getal werd verslagen, de anderen werden allen zoodanig verstrooid dat zy den ruiteren geene tegenweer meer bieden konden en tot tegen de Leye door de Franschen werden vervolgd, alwaer er een groot deel in het water verdronk(1). Tegen den boord dier rivier had Gwyde zyne mannen weder eenigzins in gelederen kunnen vormen, maer het getal der vyanden was te groot. De lieden van Veurne, alhoewel verstrooid, vochten met eene dolle wanhoop, het schuim stond op hunnen mond, en bloed liep overal langs hunne lichamen af; en nochtans kon die heldenmoed hun niet te baet zyn: zy hadden elk reeds drie of vier ruiteren verslagen, maer hun getal verminderde te zeer, terwyl dit der vyanden steeds aengroeide; - met eer en wraek te sterven was hun gedacht.

Gwyde de nederlaeg van zyn leger ziende, en den slag verloren achtende zou van pyn wel geweend hebben, maer er was geene plaets voor de droefheid in

zyn hartoverig; eene sombere razerny had zich van hem meester gemaekt. Volgens zynen eed wilde hy niet langer leven, en hy dreef als een zinnelooze zyn peerd te midden der zegepralende vyanden. Adolf van Nieuwland en Arnold van Audenaerde volgden hem van naby; zy streden zoo verwoed, dat de vyanden op hunne wonderdaden verschrikten, de ruiters vielen voor hunne zweerden als door toovery neder. - De meeste Vlamingen lagen nu overhoop en de Franschen schreeuwden met recht Noël! Noël! want niets scheen de benden van Gwyde te kunnen redden.

Op dit oogenblik zag men in de richting van Audenaerde, achter de Gaverbeek, iets dat hevig tegen de zou blonk, zich tusschen de boomen bewegen; dit wonderbaer verschynsel naderde met snelheid en kwam eindelyk in het open veld; twee ruiteren vertoonden zich en kwamen in vollen draf naer het slagveld geloopen. De eene was een ridder, dit kon men aen zyne prachtige uitrusting zien; zyn harnas en alle het yzer dat hem en zyn peerd bedekte was verguld en schitterde verwonderlyk. Een groote blaeuwe vederbos rolde op den wind achter zynen rug, het leder van zyn tuig was geheel met zilveren schelpjes bekleed, en op zyne borst was een rood kruis geschilderd: boven dit teeken op eenen zwarten grond stond het woord Vlaenderen in groote zilveren letteren te lezen.

Geen ridder was er op het slagveld zoo prachtig uitgerust als deze onbekende; maer hetgeen hem meest onderscheidde was zyne gestalte, hy was een hoofd langer dan de zwaerste mannen en zoo machtig van lichaem en leden dat men hem voor eenen reuzenzoon

zou genomen hebben. Het peerd dat hy berende, bracht veel tot die wonderbare gestalte toe, want het was ook bovenmate hoog en sterk, - de schoonste duitsche hengst dien men zien mocht. Lange vlokken schuim vlogen om zynen mond, en twee dikke ademwolken gingen blazend uit zyne longen. - De ridder had geen ander wapen dan eenen schrikkelyken marteel of wapenhamer, waervan het stael zich hevig op den gelen glans der vergulde wapenrusting uitlostte.

De andere ruiter was een monnik met slechte uitrusting; zyn harnas en zyn helm waren zoodanig verroest dat zy met rood geverwd schenen. Zyn naem was broeder Willem van Saeftinge. In zyn klooster ter Doest zynde, vernam hy dat men by Kortryk tegen de Franschen ging vechten; hierop nam hy twee peerden uit den stal, en verruilde het eene tegen de verroeste wapenen, welke men op hem bemerkte; met het andere kwam hy nu aengerend om in den stryd tegenwoordig te zyn(1). Hy ook was buitengewoon sterk van leden en onversaegd van harte: een lang slagzweerd blonk in zyne vuist, en zyne oogen gaven genoeg te kennen dat hy eenen vreeslyken kamper zyn moest;

hy had den wonderbaren ridder zoo even ontmoet, en daer zy beide dezelfde plaets bereiken wilden, waren zy te samen voortgereden.

De Vlamingen wendden hunne oogen met blyde hoop naer den gulden ridder, die in de verte kwam aenreunen. Zy konden het woord Vlaenderen nog niet lezen, en konden dus niet weten of hy een vriend of een vyand was; maer in hunnen uitersten toestand droomden zy dat God, onder die gedaente hun eenen zyner Heiligen toezond om hen te verlossen. Alles kon hun dit doen gelooven, zyne glansende uitrusting, zyne buitengewoone gestalte en het rood kruis dat hy op de borst droeg.

Gwyde en Adolf, die zich te midden der vyanden verweerden, bezagen elkander met de grootste opgetogenheid, zy hadden den gulden ridder erkend. Nu scheen het hun dat de Franschen veroordeeld waren, want zy hadden een volle betrouwen in de macht en de kunde van dien nieuwen kryger. De blikken, die zy zich onderling toestuerden, zegden:

‘ô Geluk, daer is de Leeuw van Vlaenderen!’

De gulden ridder naderde eindelyk by de fransche benden; eer men hem vragen kon wie hy bestryden of bystaen wilde, viel hy op het dikste der ruiters en sloeg

met zynen marteel zoo woest en zoo verschriklyk onder hen, dat zy, met vrees bevangen, elkander omverdrongen om zyne slagen te ontwyken. Alles viel voor zynen pletterenden hamer, - en achter zyn peerd bleef in de vyandlyke scharen een ydel spoor gelyk het sog dat een zeilend schip na zich laet; in dier voege, al wat hy treffen kon overhoop smytende, kwam hy met wonderlyke snelheid tot by de benden, welke tegen de Leye gedreven waren en riep:

‘Vlaenderen den Leeuw! Volgt my! Volgt my!’

Deze woorden roepende, wierp hy een groot getal Franschen in het slyk, en ging zoo verbazend in de slachting voort dat de Vlamingen hem als een bovennatuerlyk wezen aenzagen.

Nu Jaelde de moed in hunne harten terug, zy smeten zich te gelyk met een bly gehuil vooruit, en volgden den gulden ridder in wonderdaden na. De Franschen konden aen deze onverschokken leeuwen niet verder wederstaen, de voorsten keerden zich om en wilden vluchten, maer zy vielen tegen de peerden hunner makkers, en wierpen elkander op den grond. - Eene algemeene moordery ving aen op de gansche lengte des legers; de Vlamingen deden niets dan dooden, en sprongen over groote hoopen lyken om de verdere vyanden aen te vallen. Nu werd er niet meer Noël! geschreeuwd; de kreet Vlaenderen den Leeuw! Wat walsch is valsch is! Slaet al dood! beheerste alle ander gerucht, en de stryders werden zoo doof dat zy de slagen hunner eigene wapens niet meer hooren konden.

Broeder Willem, de monnik, was van zyn peerd gestegen en vocht te voet; al wat in zyn bereik kwam

werd door eenen doodelyken slag getroffen, hy zwaeide zyn zweerd als of het eene veder geweest ware, en lachtte spottend tegen de vyanden, die hem wilde aenvallen. Men zou gedacht hebben dat hy zich aen eenig spel verlustigde, want hy was zoo blyde en sprak zoo losse schertsende woorden als of hy met kinderen te kampen had. Niettegenstaende zyne behendigheyd vielen er evenwel menige zweerden op zyn verroest harnas: maer terwyl een ander onder elken dier slagen zou zyn gevallen, bleef Broeder Willem onwrikbaer boven zyne geslachte vyanden staen; al wie het ongeluk had hem te raken viel op hetzelfde oogenblik voor zyn reuzenzweerd en bekocht het met den dood. Eensklaps zag hy Mynheer Louis De Clermont met zyne baniere een weinig verder staen.

‘Vlaenderen den Leeuw!’ riep Broeder Willem. ‘Die standaerd is myn!’

Als of hy dood gevallen ware liet hy zich ten gronde gaen, kroop op handen en voeten onder de peerden heen, en stond nevens Louis De Clermont recht; van allen kanten vielen de zweerden op hem, doch hy wist zich zoo wel te verdedigen dat hem slechts eenige zware kneuzingen bezeerden. Hy deed niet merken dat hy het op den Standaerd gemunt had, ja keerde er zelfs den rug naer toe; maer zich plotseling omkeerende, hakte hy den arm van den vaendrager in eens af, en scheurde de gevallene baniere aen stukken.

Gewis zou de monnik daer de dood gevonden hebben, doch nu was de gansche slagorde reeds tot by hem gekomen en de Franschen, welke om hem stonden, werden overhoop teruggedreven. De Gulden ridder had

de vyanden, die den jongen Gwyde omringden, in eenige oogenblikken verstrooid, en hy ging zonder rusten voort, altyd vooruitdringende; met zynen hamer verpletterde hy helmen en bekkeneelen, en vond niemand die hem wederstand bieden kon, al wie door zyne slagen bedwelmd ten gronde viel, werd onder de voeten der peerden vertrapt. - Gwyde naderde hem, en sprak met haestige woorden:

‘ô Robrecht, myn broeder, hoe dank ik God dat hy u hier gezonden heeft! Gy hebt het Vaderland gered.....’

De gulden ridder antwoordde niet, maer plaetste zynen vinger op den mond, als of hy zeggen wilde: ‘Geheim! Geheim!’

Adolf had dit teeken ook gezien, en hy besloot zich te houden als of hy den Graef van Vlaenderen niet kende.

Intusschen liepen de Franschen elkander over het lyf, de vlaemsche scharen drongen met geweld tegen den wykenden vyand op, en verpletterden de gevallene ridders met knodsen en helmbylen. Duizende peerden lagen in de geknede aerde half verzonken, en de lyken der vyanden overdekten den grond - in zoo groot getal dat de strydenden niet meer op het gras, maer wel op een bed van doode lichamen en gebrokene wapens vochten. De Groeningbeek kon men niet meer zien, de lyken met dewelke zy opgevuld was, vormden slechts eenen hoop met degene die op de boorden lagen; men zou den loop dier beek wel aen den bloedstroom herkend hebben, doch bloed lag er overal in groote plassen. Het gehuil der stervenden, de klachten dergenen die verstikten, met het gejuich der zegepralende Vlamingen, mengden zich in een afgryzelyk gedruis; daer by de

schaterende toonen der bazuinen, het gekrysch der zweerden op de harnassen, het pynlyk brieschen der gepletterde peerden: - een volkaen die barst en tusschen het rollen der losgebrokene donders het ingewand der aerde scheurt, kan alleen een denkbeeld van dergelyk schrikgeluid geven. - Het was als of het jongste uer gekomen ware.

Negen uren sloeg het op den Halletoren van Kortryk, toen de wykende ruitery van De Nesle en De Chatillon naer de benden van den Seneskael Robert d'Artois gevlucht kwam. - De nederlaeg der zynen vernemende onstak Robert in eene blinde woede, en wilde met het talryk lichaem, dat hy onder zich had, op het vlaemsch leger inloopen. Andere ridders poogden hem van zyn onvoorzichtig voornemen te doen afzien, voorgevende dat geen peerd zich op de strydplaets bewegen kon, maer hy wilde naer niemand luisteren, en sprong, door alle zyne mannen gevolgd, dwars door de vluchtelingen heen. De ruiters, aen de eerste nederlaeg ontkomen, werden door den Seneskael en zyne nieuwe benden het onderste boven gesmeten, en zy liepen in wanorde langs alle kanten van het slagveld, om uit die yslyke verwarring te komen; maer dit was hen niet mogelyk: de eerste scharen werden door de achtersten vooruit gestuwd, en alzoo viel die wolk versche troepen met de grootste vermetelheid op de vlaemsche slagorde. By den eersten schok werd het leger van Gwyde genoodzaekt achter de Groeningbeek te wyken, doch daer dienden de gevallene peerden hun tot borstweer, als of zy binnen eene verschansing getrokken waren.

De fransche ruiters konden zich in den modderigen

grond niet staende houden; zy vielen de eene over den anderen, en doodden elkander in den val. Mynheer d'Artois dit ziende werd uitzinnig, hy sprong met eenige onversaegde ridders over de beek en viel op de benden van Gwyde. Na een kort gevecht, in hetwelk vele Vlamingen sneuvelden, greep Robert d'Artois den grooten Standaerd van Vlaenderen by het doek en scheurde een stuk met den voorsten klaeuw van den Leeuw er af(1). Een razend gehuil klom uit de omstaende vlaemsche scharen.

‘Slaet dood! Slaet dood!’ was de algemeene schreeuw.

De Seneskael poogde den standaerd uit de handen van Segher Lonke te rukken, maer Broeder Willem, zyn zweerd weg werpende, sprong tegen het peerd van Mynheer d'Artois op, en sloeg zyne twee armen om den hals van den Veldheer; dan zyne voeten tegen den zadel drukkende, trok hy met zoo veel kracht aen het hoofd van Robert dat deze uit den zadel geraekte, - zy rolden beide op den grond. De beeuhouwers waren ondertusschen toegeloopen, en Jan Breydel die den hoon aen den standaerd van Vlaenderen geschied, wreken wilde, hakte met eenen houw den arm van Robert af. De ongelukkige Seneskael, zich by den dood ziende, vroeg of er geen edelman was aen wie hy zyne wapenen mocht overgeven; maer de beeuhouwers huilden

dat zy die tael niet verstonden, en hakten en kerfden zoo lang op hem dat hy den geest gaf(1).

Terwylen had Broeder Willem Pierre Flotte, den Kanselier, ook op den grond geworpen, en hief zyn zweerd op om hem het hoofd te klieven; de Franschman smeekte om genade. Broeder Willem lachte spottend, en hakte hem achter in den nek dat hy, van leven beroofd, met het aengezicht in het gestorte bloed viel(2). De fransche heeren De Tarcanville en d'Aspremont werden door den hamer van den gulden ridder verpletterd, Gwyde kloof het hoofd van Renold De Longueval, met eenen houw, en Adolf van Nieuwland wierp Raoul de Nortfort uit den zadel. In weinig oogenblikken sneuvelden er meer dan honderd edellieden.

Mynheer Rodolf I, heer van Gaucourt, met de twee Koningen Balthazar en Sigis, en met nog zeventien

uitgelezene ridders had zich sedert langen tyd tegen de Gentenaers van Jan Borluut verdedigd. Wanneer de twee Koningen met alle de andere ridders reeds gesneuveld waren, en dat zyn peerd ook reeds gevallen was, stond Rodolf nog met eene wonderbare onversaegdheid te midden zyner vyanden. Hy verweerde zich behendiglyk tegen de Gentenaers, en dreef dezelve met schriklyke slagen van zich. Eenen hoop van by de veertig fransche ridders ziende, liep hy te midden onder hen; doch Jan Borluut vervolgde hem met een groot getal Gentenaers. De veertig ridders waren weldra verslagen, en nog verdedigde Rodolf De Gaucourt zich altyd even moedig. Door wonden en vermoeidheid afgemat zonk hy ten laetsten op de lyken zyner wapenbroeders neder en de Gentenaren liepen toe om hem te dooden; maer Jan Borluut wilde den dapperen Franschman niet laten sterven, hy deed hem achter de slagorde dragen, en nam hem onder zyne bescherming(1).

Alhoewel de Franschen by de voorste gelederen gedurende dit gevecht de nederlaeg hadden, voorderde de vlaemsche slagorde slechts weinig, overmits er altyd nieuwe vyanden kwamen toegeloopen om de gesneuvelden te vervangen.

De gulden ridder vocht als een echte leeuw aen den linker vleugel, tegen eene gansche bende ruiters. Aen

zyne zyde streden met even veel moed, de jonge Gwyde en Adolf van Nieuwland, deze laetste wierp zich gedurig tusschen de vyanden, en stelde zich menigmael in levensgevaer: het was als of hy besloten had onder de oogen van den gulden ridder te sterven. De vader van Machteld ziet my! dacht hy, - en dan voelde hy in zyne longen meer lucht, in zyne spieren meer kracht en in zyne ziel meer mispryzen des doods. De gulden ridder riep menigmael tot hem dat hy zich zoo zeer niet zou blootstellen; maer die woorden, als eene loftuiting in het oor van Adolf klinkende, hadden een verkeerd uitwerksel, dewyl by elken roep des gulden ridders, het peerd van den dapperen minnaer vooruit sprong en dieper in de Franschen sprong. Gelukkiglyk voor den jongeling dat een sterkere arm dan de zyne over zyn leven waekte, en dat er iemand nevens hem was, die uit vaderlyke liefde gezworen had hem te behoeden.

In het gansche leger der Franschen stond maer een standaerd meer recht. De groote Kroonvaen ontrolde nog hare schitterende wapenteekens, hare zilveren leliebloemen, en alle de vonkelende peerlen waer uit het zinnebeeld van Frankryk gevormd was. - Gwyde wees met de hand naer de plaets waer den vaendrager stond, en riep tot den gulden ridder:

‘Dat is hetgeen wy hebben moeten!’

Zy poogden vervolgens, elk langs zynen kant, door de fransche benden te dringen; doch dit gelukte hun in den eerste niet, hoe onvermoeid zy ook de vyanden overhoop en uiteendreven. Adolf van Nieuwland, eene gunstigere plaets gevonden hebbende, boorde alleen

door de ruiters en kwam, na eenen langen stryd, by den grooten standaerd.

Welke vyandige hand, wat nydige geest dreef den minnaer alzoo tot zynen dood? - Indien hy geweten had, hoe veel bittere tranen er op dit oogenblik voor hem gestort werden, hoe dikwyls zyn naem, uit den mond eener vrouwe, den Hemel als een gebed werd toegestuerd; - ho, dan zou hy zich zoo roekeloos den dood niet overgegeven hebben, - hy ware wellicht als een lafaerd teruggekeerd.

De Kroonvaen was door een groot getal ridderen omringd. Zy hadden op hunne eer en trouwe gezworen onder dit laetste teeken eerder te sterven dan het te laten ontrooven. Wat kon Adolf tegen zoo vele moedige kampers? Ook zoodra hy zich vertoonde, werd hy door schertsende woorden begroet; alle de zweerden zwaeiden te gelyk boven zyn hoofd, hy was aen alle kanten in eenen kring vyanden gesloten, de slagen vielen zonder ophouden op zyne uitrusting, en ondanks zyne wonderlyke behendigheid, kon hy zich niet meer verdedigen. Reeds liep het bloed onder zynen helm uit, zyn gezicht verduisterde; - zyne spieren waren onder zoo vele kneuzingen verlamd. Met eene razende wanhoop gansch vervuld en voelende dat zyn laetst uer gekomen was, riep hy met luider stemme, dat de Franschen het hoorden:

‘Machteld! Machteld! Vaerwel!’

By dien roep, sprong hy dwars door de zweerden der vyanden heen, tot by den Standaerd, en rukte hem uit de vuist van den vaendrager: - maer tien handen ontnamen hem den zelven, - het regende meer slagen

op zyn lichaem en hy viel krachteloos op den rug van zyn peerd.

De vlotting, welke op dien oogenblik onder de strydenden gebeurde, liet den gulden ridder toe het gevaer van Adolf te merken. Dan dacht hy aen de pyn welke zyne ongelukkige Machteld treffen zou indien de man die hy haer geschonken had door de handen der vyanden stierf, hy wendde zich om tot de scharen, en riep met eene stem, die, als een donder, het krygsgerucht beheerschte:

‘Vooruit, mannen van Vlaenderen. Komt aen! komt aen!’

Gelyk de razende zee, die hare palen met onberekenbaer geweld bestrydt - gelyk zy, na een lang gevecht, den dyk onder eene hemelhooge golf verplet en hare schuimende baren over de velden rollende, de wouden ontwortelt en de steden ten gronde werpt, - zoo sprong de vlaemsche leeuwenschaer by den roep des onbekenden ridders vooruit.

De franschen werden met zoo veel razerny aengetast dat er by den eersten schok heele hoopen nederstortten, de slagen der knodsen en de houwen der bylen vielen zoo menigvuldig op hen, als de hagel die de vruchten der aerde verdelgt. - Nooit zag men zoo een hartnekkig gevecht, alle de stryders waren met bloed overdekt, en vele hadden het wapen nog in de vuist terwyl eene doodelyke wond hen over lang had getroffen. Het was eene verwarring van peerden en menschen, die niet kan beschreven worden. De akeligste moordkreten, de pynlykste klachten vormden eenen enkelen zucht, een bruisschend geraes dat de harten nog meer in woede

kwam ontsteken. De fransche ruiters konden zich niet meer bewegen; want men drong hen ten allen kanten tegen de achterste scharen, terwyl de lyken en zweerden de voorste gelederen beurtelings ter neder hakten.

De gulden ridder had zich met zynen verdelgenden wapenhamer eenen weg door den vyand gebaend, en was by de Kroonvaen van Frankryk genaderd, Gwyde en Arnold van Audenaerde met nog eenigen der moedigste Vlamingen hadden hem van naby gevolgd. Hy poogde in die verwarring de groene veder van Adolf van Nieuwland by den standaerd te ontdekken, doch te vergeefs; het scheen hem echter na een oogenblik dat hy dezelve wat verder tusschen de Vlamingen ontwaerde. De veertig uitgelezene ridderen die nog by de baniere stonden, sprongen als ware helden tegen den gulden ridder op; maer hy zwaeide zynen marteel zoo behendig rond, dat geen zweerd hem raekte. De eerste mael dat hy zynen hamer als een rotsgedeelte vallen liet, sloeg hy het hoofd van den heer Alin De Bretagne te pletten; met den tweeden slag verbryzelde hy het harnas van Richard De Falais en brak hem de ribben in het lyf. Intusschentyd streden de andere Vlamingen met even veel moed; Arnold van Audenaerde kreeg eene wonde aen het hoofd, en meer dan twintig zyner mannen werden door de Franschen neêrgehakt.

De gulden ridder verpletterde al wat hy raken kon; reeds lagen de heeren Jean d'Emmery, Arnould De Wahain en Hugo De Viane voor zyne voeten. Het oog kon de wendigen van zynen hamer niet volgen, zoo snellyk slingerde hy denzelven van den eenen vyand op den anderen. De vaendrager bemerkte welhaest dat de

baniere in die plaets niet kon behouden worden, en vluchtte met dezelve achteruit; maer de gulden ridder, dit ziende, wierp met eene wonderbare kracht drie of vier vyanden uit den weg, en vervolgde den vaendrager te midden der Franschen op eenen grooten afstand des gevechts; hem ingehaeld hebbende vocht hy zoo lang en zoo onversaegd dat hy eindelyk den standaerd kreeg. Eene gansche bende ruiters was op hem gevallen om de baniere te herwinnen; doch de gulden ridder, dezelve als eene speer in den stygbeugel geplaetst hebbende, begon op eens zoo woest onder hen te slagen dat hy er veel om den hals bracht. Nu drong hy al strydende door de vyanden, en kwam te midden onder het vlaemsche leger. Hy hief den gewonnen standaerd in de hoogte, en riep:

‘Vlaenderen den Leeuw! Aen ons de zege! Heil! Heil!’

De scharen antwoordden door een galmend gejuich, en zwaeiden hunne wapens in de lucht ten teeken van blydschap; hun moed vergrootte by het zien van het gewonnen teeken.

Gui De St-Pol stond nog by den Pottelberg met omtrent tien duizend voetknechten en eene goede bende ruiteren. Hy had reeds de kostelyke goederen in de legerplaets doen te samenpakken, en wilde zyne lieden door de vlucht redden; maer Pierre Lebrum, een der ridderen die by de Kroonvaen gevochten hadden, en om eene bedwelming zich van het slagveld had vertrokken, dit ziende, kwam by hem en riep:

‘ô St.-Pol durft gy dit wel bestaen? Zult gy als een lafaerd de dood van Mynheer d'Artois en van alle onze broeders ongewroken laten? ô ik bid u, om de eer van

Frankryk doe het niet. Laet ons liever sterven om die schande te ontgaen. Leid uwe scharen vooruit, misschien zult gy met uwe versche benden de zege bevechten.’

Gui De St-Pol wilde van geen stryden hooren, de vrees had hem bevangen. Hy antwoordde:

‘Mynheer Lebrum, ik weet wat ik te doen heb. Den legertros zal ik niet laten rooven; het is beter dat ik de overblyvende mannen in Frankryk terugbrenge, dan dezelve noodeloos te laten verslagen.’

‘En zult gy alle degenen, die nog met het zweerd in de vuist staen, verlaten en den vyand overleveren? Ho, dit is een verraderlyk werk! Indien ik na heden leven mag, zal ik u als een' trouweloozen voor onzen Koning beschuldigen.’

‘De voorzichtigheid gebiedt my den aftocht, Mynheer Lebrum. Ik zal vertrekken wat gy ook zeggen moogt, want uw raed is u door de vervoerdheid ingegeven; gy zyt te zeer in woede ontsteken.’

‘En gy te zeer door de vrees benaeuwd! Maer het zy zoo, mits gy het wilt; om u te doen zien dat ik meer voorzichtigheid dan gy gebruik, zal ik met eene bende vooruitgaen om den aftocht te bedekken en gemakkelyk te maken. Vertrek nu, ik zal den vyand terughouden(1).’

Hy nam eene bende van twee duizend voetknechten, en leidde dezelve naer het slagveld. Intusschen was het

getal der strydende Franschen zoo zeer verminderd dat in hunne slagorde menigvuldige gapingen waren, dit liet den Vlamingen toe hen langs achter en langs voren te bespringen.

De gulden ridder, die door zyne eigene gestalte en door de hoogte van zyn peerd boven het gansche slagveld zien kon, bemerkte de beweging van Lebrum en verstond zyn inzicht. Het was duidelyk voor hem dat St.-Pol met den legertros wilde ontsnappen; by Gwyde naderende gaf hy hem het voornemen van den vyand te kennen. Met een werden achter de slagorde eenige ridderen gezonden om de bevelen aen de oversten te dragen. Weinig oogenblikken daer na bewogen zich verscheidene benden en spreidden zich langs alle kanten in het veld. Mynheer Jan Borluut met zyne Gentenaers liep nevens de wallen der stad, en viel Lebrum ter zyde aen; de beeuhouwers met hunnen Deken Breydel draeiden om het kasteel van Nedermosschere en besprongen de fransche legerplaets langs achter.

De benden van St.-Pol verwachtten zich niet aen die bevechting, zy waren bezig met de kostelykste goederen in te zamelen, wanneer zy de by bylen der beeuhouwers en terzelfder tyd den dood boven hunne hoofden zagen. Het yslyk geschreeuw der aenvallende Vlamingen verschrikte hen zoo zeer, dat zy in wanorde door elkan-

der liepen, en langs alle kanten door de velden ontvluchtten; de beeuhouwers kapten en kerfden schriklyk onder hen. Gui de St.-Pol op eenen goeden draver gezeten zynde, ontkwam het doodsgevaer, en vlood met snelheid heen, zonder zich meer om zyn volk te bekommeren. De legerplaets was welhaest gezuiverd, er bleef na eenige stonden geen enkele levende Franschman meer in dezelve.

Alzoo wonnen de Vlamingen alle de kostelyke gulden en zilveren vaten en oneindig meer schatten welke de vyand met zich gebracht had.

Op het slagveld was de stryd nog niet ten einde: omtrent duizend ruiters verdedigden zich nog in eenen hoop, en vochten als leeuwen, niettegenstaende dat zy met wonden overdekt waren; onder hen waren meer dan honderd edele ridders, welke deze nederlaeg niet wilden overleven en met eene dolle woedeonder de Vlamingen hakten. Allengskens werden zy onder de wallen der stad in den Bittermeersch(1), gedreven. Hier vielen hunne peerden omverre in de Ronduitebeek of zonken op derzelver boorden in de aerde; de ridders konden zich niet meer met hunne peerden behelpen, zy sprongen de eene na den anderen op den grond en zich weder in eenen kring geschaerd hebbende vochten zy te voet en sloegen menigen Vlaming dood, terwyl er nog meer ridderen in het slyk geraekten. De Bittermeersch

was slechts één plas bloed, waer in de voeten der strydenden zich verborgen. Hoofden, armen, beenen, het lag er al met helmen en gebroken zweerden verward.

Eenige Leliaerts, waer onder Jan van Gistel met een getal Brabanders was, ziende dat er geen uitkomen meer aen was kwamen te midden der Vlamingen geloopen, roepende:

‘Vlaenderen den Leeuw! Heil, Heil Vlaenderen!’(1).

Zy meenden zich daerdoor te redden; maer er kwam dadelyk een wever uit de menigte tot by Jan van Gistel geloopen, en gaf hem zulken zwaren slag op het hoofd dat hy hem den schedel aen stukken brak; de wever morde met doffe stem:

‘Myn vader heeft het u gezegd dat gy op uw bed niet sterven zoudt, verrader!’

De anderen werden aen hunne wapenen herkend en als bastaerden neêrgehakt en doorkorven.

De jonge Gwyde kreeg medelyden met de nog overblyvende ridders, welke zich zoo moedig verweerden; hy riep tot hen dat zy zich gevangen geven zouden, opdat het leven hun bewaerd wierde. Overtuigd dat moed en onversaegdheid hen niet meer helpen kon, gaven de ridders zich over en werden ontwapend; Jan Borluut kreeg dezelve onder zyne wacht.



illustratie

De voornaemste dezer edele krygsgevangenen, wier getal tot by de zestig beliep, was Thibaud II, namaels Hertog van Lotharingen; de overigen waren allen van hoogen stam, en als dappere krygers befaemd.

Nu bleef er geen enkele vyand meer op het slagveld te bevechten; maer in alle de richtingen zag men de vluchtelingen zich voortspoeden om het gevaer te ontkomen. De Vlamingen, heel verwonderd dat zy niet meer te stryden hadden, en nog gansch door de drift vervoerd, liepen by hoopen door de velden om de gevluchtten te vervolgen; by Sinte Magdalena's pesthuizen achterhaelden zy eene bende van St-Pols lieden en sloegen ze allen dood; een weinig verder vonden zy Mynheer Willem van Mosschere, den Leliaert, die met nog eenige anderen uit den stryd ontloopen was. Zich omringd ziende, bad hy om genade, en beloofde dat hy Robrecht van Bethune als een getrouwe onderdaen zou dienen; maer er werd niet naer geluisterd, de bylen der beeuhouwers benamen hem de spraek en het leven.

Dit duerde den ganschen dag, tot dat er geen enkele Franschman of franschgezinde meer te vinden was.


Vorige Volgende