Logo DBNL
De leeuw van Vlaenderen (1838)

De leeuw van Vlaenderen

(1838)–Hendrik Conscience–rechtenstatus Auteursrechtvrij

Vorige Volgende

XXII.

 
De schande moet uw voorhoofd smetten,
 
Gy die wilt eeuwig slaven zyn:
 
De wroeging sal uw ziele pletten,
 
Uw' boezem scheuren met haer pyn.
 
P.F. Van Kerckhoven.

Op weinigen afstand der stad Ryssel, in een veld van buitengewoone grootte, had het fransche leger zich neêrgeslagen; de ontellyke tenten, welke voor zoo veel menschen behoefden, bedekten wel eene halve myl

gronds. Daer een hoog opgeworpen bolwerk de plaets omringde, zou men van verre gedacht hebben dat men eene sterke stad voor zich bad, indien het briesschen der peerden, het geschreeuw der Soldeniers, de rook der vuren en de duizend zweepende wimpels de tegenwoordigheid van een leger niet hadden verraden. Het gedeelte waer de edele ridders woonden, was kenlyk aen de kostelyke standaerden en gehorduerde vaendels; terwyl hier fluweelen tenten en paviljoenen van allerlei kleuren stonden, trof men in het andere deel slechts mindere hutten van lynwaed of stroo aen. Men zou zich wel hebben mogen verwonderen hoe het mogelyk was dat zulk een talryk leger niet van honger verging, mits men in die tyden zelden eenige levensbehoeften met zich nam; echter was er overvloed van alles, men zag er de tarwe in het slyk liggen, en de beste levensmiddelen werden er met voeten vertrapt. De Franschen gebruikten eenen goeden middel om zich alles te bezorgen en zich terzelfder tyd by de Vlamingen hatelyk te maken: elk oogenblik vertrokken groote benden Soldeniers uit de verschansing, om het land af te loopen en alles te rooven, te plunderen of te vernielen; de booze krygsknechten hadden het inzicht van hunnen Veldheer Robert d'Artois ten volle begrepen: om hetzelve uit te voeren, begingen zy de grouwzaemste euveldaden welke men in den oorlog plegen kon. Ten teeken der verwoesting, waer mede zy het land van Vlaenderen bedreigden, hadden zy altemael kleine bezems aen hunne speeren gehangen, daer door willende te kennen geven dat zy kwamen om Vlaenderen te keeren en te zuiveren: en inderdaed zy verzuimden niets om die

belofte te volbrengen: na weinig dagen stond er in het gansche zuidelyk gedeelte des Lands geen enkel huis, niet eene kerk, noch slot, noch klooster, ja, zelf geen boom meer recht; - alles was kael gemaekt en vernield. Ouderdom noch kunne werd geëerbiedigd, vrouwen en kinderen verkracht of vermoord en hunne lyken zonder begrafenis den roofvogelen overgelaten.

In dier voege begonnen de Franschen hunnen tocht. De geringste vrees, het minste berouw kwam de vreemde booswichten in dit misdadig werk niet treffen: op hunne overgroote macht steunende, dachten zy zich der overwinning zeker; maer des te laffer en te schandelyker waren hunne daden. Zy doopten hunne zweerden in het onnoozel bloed van zuigelingen, en onteerden met vloekbare onkuischheid de weerlooze maegd wier vader zy in hare tegenwoordigheid gedood hadden. En gansch Vlaenderen moest hetzelfde lot ondergaen, dit hadden zy by hunne eerlooze wapens gezworen!

In denzelfden morgen dat Gwyde bezig was met de trouwe diensten van Deconinck en Breydel te beloonen, had de fransche Veldheer zyne voornaemste ridders tot een prachtig gastmael genoodigd.

De tente van den Graef d'Artois was ongemeen lang en wyd, en in onderscheidene plaetsen verdeeld; er waren kamers voor de ridders tot zyn gevolg behoorende, kamers voor schildknapen en wapendragers, voor de mondbedienden en koks, en voor meer andere byzondere persoonen, die hem volgden. In het midden was eene wyde zael, beurtelings tot dergelyke gastmalen of tot de vergadering van den krygsraed bestemd, en welke een groot getal ridders kon bevatten. Op de gestreepte

zyde, waermede dit paviljoen overdekt was, lagen ontellyke kleine zilveren leliebloemen; tegen den voorgevel, boven den ingang, hing het wapenschild van den huize van Artois, een weinig verder, boven eenen opgeworpen heuvel, waeide de groote lelievaen van Frankryk. Binnen dit prachtig vertrek, dat met ryke tapyten was behangen, had men lange gesnedene tafels en fluweelen zetels geplaetst. Waerlyk een paleis kon niet meer rykdom of pracht voorstellen.

Aen het oppereinde der tafel zat Mynheer Robrecht Grave van Artois, hy was reeds in hoogen ouderdom, echter nog in de volle kracht des levens; een likteeken, dat een deel zyner rechter wang misvormde, getuigde zyner dapperheid in den kryg en gaf aen zyne wezenstrekken nog meer hardheid. Alhoewel zyne wangen door diepe rimpels en bruine vlekken verslensd waren, blonken zyne oogen nog met al het vuer der manlyke drift onder zyne zware wenkbraeuwen. Zyn voorkomen was wreed, en zyne woeste blikken gaven in hem den onverbiddelyken krygsman te kennen.

Nevens hem, aen de rechter zyde, zat de grysaerd Sigis, Koning van Melinde; de ouderdom had zyn hair verzilverd en zyn hoofd voorover gebogen, nochtans wilde hy by den slag tegenwoordig zyn. In het gezelschap van zoo veel oude krygsgezellen voelde hy den moed in zyn hart terugkomen, en beloofde zich innerlyk nog eenige schoone wapenfeiten uit te voeren. Het gelaet van den ouden Vorst boezemde den grootsten eerbied in; zachtheid en zielsrust stond er op geprent. Gewis had de goede Sigis niet de Vlamingen willen bestryden, ware hem de stand der zaken bekend geweest; maer men

had hem met veel anderen bedrogen, voorgevende dat de Vlamingen slechte kristenen waren, en dat men alzoo een goed werk voor God doen zou, indien men hen tot den laetsten uitroeide(1). Het was op dit tydstip van het vurigst geloof genoeg iemand van kettery te beschuldigen, om hem iedereen tot bloedvyand te maken.

Aen de linkerzyde des Veldheers zat Balthazar, Koning van Majorka, een onstuimige en dappere kryger: ook kon men dit op zyne wezenstrekken genoeg zien, ja het was niet mogelyk den styven blik zyner zwarte oogen te verdragen. Eene wilde vreugd verhelderde zyn gelaet om dat hy nu hoopte zyn Ryk, hetwelk hem door de Mooren ontnomen was weder te krygen. Nevens hem zat De Chatillon, gewezen Landvoogd van Vlaenderen, die mensch, welke, als werktuig der Koningin Johanna, de oorzoek van alle de gebeurde onheilen was; zyne schuld was het dat zoo vele Franschen in Brugge en in Gent vennoord waren; hy was de oorzaek der schriklyke menschenslachting, die er moest volgen. - Welke hoeveelheid wraekroepend bloed hing er niet boven het hoofd van dien dwingeland! Hy herinnerde zich, hoe de Bruggelingen hem, met schand beladen, uit hunne stad verjaegd hadden, en beloofde zich geene geringe

wederwraek; het scheen hem onmogelyk dat de Vlamingen aen de vereenigde macht van zoo veel Koningen Prinsen en Graven wederstonden; ook juichte hy reeds in zyn hart en betoonde een bly gelaet.

Op hem volgde zyn broeder Gui De St-Pol, die niet min wraekzuchtig dan hy was; dan kon men Thibaud, Hertog van Lotharingen, tusschen de heeren Jean De Barlas en Renauld De Trie, bemerken; hy was de Franschen met zes honderd peerden en twee duizend boogschutters komen bystaen. Rodolf De Nesle, een braef en edelmoedig ridder, zat nevens Mynheer Henri De Ligny aen de linker zyde der tafel; ongenoegen en droefheid schetste zich op zyn gelaet, en het was zichtbaer dat de wreede bedreigingen, welke de ridders tegen Vlaenderen uitspraken, hem niet behaegden. Te midden der rechter zyde, tusschen Louis De Clermont en den Graef Jean d'Aumale, zat Godfried van Braband, die den Franschen vyf honderd peerden had gebracht(1).

Nevens deze bewonderde men de groote gestalte van den Zeelander Hugo van Arckel, zyn hoofd stak boven de andere ridders uit, en zyn machtig lichaem gaf genoeg te kennen hoe schriklyk zulk een stryder op het slagveld zyn moest. Die ridder had sedert lange jaren nog geene andere wooning dan de eene of andere legerplaets gehad; om zyne strydbaerheid en schoone wa-

penfeiten overal vermaerd, had hy eene bende van acht honderd onversaegde mannen by eengeraept, en ging met dezelve in alle landen waer slechts te vechten was. Meermalen had hy de zege door zyne tegenwoordigheid naer de zyde van den Vorst, welken hy diende, doen hellen, en was, zoo wel als zyne mannen, met wonden overdekt. Dit gedurig stryden was zyn leven en zyn vermaek, de rust kon hy niet verdragen. Hy had zich by het fransche leger vervoegd, om dat hy onder hetzelve veel zyner wapenbroeders had gevonden: de eenige neiging tot den oorlog hem aendryvende, bekreunde hy zich weinig voor wie of waerom hy stryden zou.

Dan nog waren er, onder anderen, tegenwoordig de heeren Simon De Piémont, Louis de Beaujeu, Froald Kastelein van Dowai en Alin De Bretagne.

Een ander slach van ridderen trof men by het lager einde der tafel aen. Als of de Franschen zich niet onder hen hadden willen mengen, zaten zy allen nevens elkander op de minst vereerende plaets. Waerlyk de Franschen hadden hierin geen ongelyk, deze ridders waren verachtelyk; want terwyl hunne vassalen als echte Vlamingen den vyand afwachtten, waren deze hunne Leenheeren in het fransche leger. - Wat verblindheid dreef die bastaerden aen om den schoot hunner moeder, even als de slangen doen, te verscheuren? Zy gingen onder eenen vyandlyken standaerd het bloed hunner landgenoten op vaderlandschen grond vergieten; misschien het bloed eens broeders of dit eens boezemvriends; - en waerom? Om het land, dat hun het

leven gegeven had, tot eenen slavenbodem te maken, en den vreemden te onderwerpen.

Die aterlingen hadden dan geene ziel om te ontwaren dat schande en verachting hun boven het hoofd hing, om in hun eigen hart de knaging eens worms te voelen! - De namen dier bastaerd vlumingen zyn voor het nageslacht bewaerd, onder vele anderen waren Hendrik van Bautershem, Geldof van Winghene, Arnold van Eyckhove en zyn oudste zoon, Hendrik van Wilre, Willem van Redinghe, Arnold van Hofstad, Willem van Cranendonck en Jan van Raneel de voornaemsten(1).

Alle de ridderen aten uit gedrevene zilveren schotels, en dronken de lekkerste wynen uit gulden koppen. De vaten, die voor Robert d'Artois en voor de twee Koningen stonden, waren kostelyker en grooter dan die der andere heeren; hunne wapenteekenen waren er kunstig ingesneden, en meer dan een onschatbaer gesteent blonk aen derzelver boorden. Gedurende den maeltyd werd er over den stand der zaken veel geredeneerd; uit de woorden der gasten kon men begrypen wat schriklyk lot het veroordeelde Vlaenderen was beschoren.

‘Ja, ja’ antwoordde de Veldheer op eene vraeg van De Chatillon ‘alles moet vernield worden. Die vervloekte Vlamingen zyn niet te temmen dan door het vuer en het zweerd; - en zouden wy dien hoop boeren laten leven? Dan zouden wy nooit er mede gedaen

hebben, dit moet een einde nemen; Myne heeren, laet ons een kort spel maken, opdat wy onze degens niet langer met dit slecht bloed zouden te besmetten hebben.’

‘Voorwaer’ sprak Jan van Raneel, de Leliaert(1). ‘voorwaer, Mynheer d'Artois, gy hebt gelyk; want het is niet mogelyk iets met die muitelingen uit te richten; zy zyn te ryk, en zouden zich weldra boven ons achten: reeds willen zy niet meer bekennen dat wy, die uit edelen bloede gesproten zyn, hen als onze onderdanen mogen behandelen, als of het geld, dat zy met handwerk gewonnen hebben, hun bloed edeler maken kon. Zy hebben zich in Brugge en in Gent huizen gebouwd, welke onze kasteelen in pracht te boven gaen; is dit niet een hoon voor ons? Gewis dit mogen wy niet langer verdragen.’

‘Indien wy niet alle dagen eenen nieuwen oorlog voeren willen’ bemerkte Jan van Cranendonck ‘moeten alle de ambachtslieden verslagen worden, want de overblyvende zullen zich niet stil houden: derhalve vind ik dat Mynheer d'Artois de grootste reden der wereld heeft om er geene te sparen.’

‘En wat zult gy doen, wanneer gy alle uwe vassalen zult vermoord hebben?’ vroeg de zwaerlyvige Hugo

van Arekel, lachende. ‘Op myne trouwe! dan kunt gy zelf uwe landen beploegen. - Een schoon vooruitzicht, waerlyk!’

‘Ho’ antwoordde Jan van Raneel ‘ik weet eenen goeden middel om hierin te voorzien; wanneer Vlaenderen van dit koppig rot zal gezuiverd zyn, zal ik franache Vrylaten uit Normandië roepen, en hun myne landen geven.’

‘In zulker voege zou Vlaenderen wel een echt deel van Frankryk kunnen worden; dit is een goed ontwerp, ik zal aen den Koning dit voorstellen, opdat hy de andere Leenheeren ook tot het gebruiken van dien middel aenporre. Ik geloof dat dit niet moeielyk zyn zou.’

‘Zeker niet, Mynheer, vindt gy mynen voorstel niet goed?’

‘Ja, ja, dit zullen wy bewerken, laet ons maer beginnen met de plaets zuiver te maken.’

De wezenstrekken van Rodolf de Nesle betrokken zich met eene innige spyt; de woorden welke hy hoorde mishaegden hem zeer, daer zyne edelmoedigheid zich tegen zoo veel wreedheid verzettede. Hy sprak met drift: ‘Maer, Mynheer d'Artois, ik vraeg u, zyn wy ridderen of niet, en is de eer ons niets meer, dat wy aldus erger dan Saracenen zouden te werk gaen? By God, gy brengt de wreedheid te ver, ik verzeker u dat het ons eene schande voor de gansche wereld zyn zal. Laet ons het leger der Vlamingen bevechten en overwinnen, dit zy ons genoeg! En noemt dit volk niet eenen hoop boeren, wy zullen er spels genoeg mede hebben, - en staen zy niet onder den zoon van hunnen Vorst?’

‘Konstabel De Nesle’ riep d'Artois hem driftig tegen

‘ik weet dat gy de Vlamingen uitermate bemint Die liefde vereert u, inderdaed! Het is gewis uwe dochter, die u zulke loflyke gevoelens inboezemt?(1).’

‘Mynheer d'Artois’ antwoordde Rodolf ‘om dat myne dochter in Vlaenderen woont, belet my dit niet zoo goede Franschman als iemand te zyn; myn degen heeft dit genoeg bewezen, en ik heb daer om rede te gelooven dat deze ridders uwe schertsende woorden geen gehoor geven zullen. Maer iets dat my meer aen het harte ligt is de eer des ridderschaps, en ik verzeker u dat gy dezelve in groot gevaer stelt.’

‘Wat duivel!’ riep de Veldheer ‘zou men niet zeggen dat gy die muitelingen wilt verschoonen! Hebben zy de dood niet verdiend, mits zy zeven duizend Franschen zonder genade hebben vermoord?’

‘Zonder twyfel, zy hebben zich der dood schuldig gemaekt, ook zal ik de Kroon van mynen Vorst zoo veel mogelyk wreken; maer dit slechts op die welke met het wapen in de hand zullen bevonden worden. Ik beroep alle deze ridders, of het wel betaemt dat wy onze degens tot een beulenwerk gebruiken, en weerlooze Laten vermoorden, terwyl zy op het veld aen het ploegen zyn?’

‘Hy heeft gelyk!’ riep Hugo van Arckel met gramschap ‘wy stryden tegen geene Mooren, Myne heeren, en het is een schandelyk werk dat ons wordt voorgedragen. Denkt dat wy met kristenen te doen hebben. Er stroomt

ook nog Dietsch(1) bloed in myne aderen, en ik zal niet lyden dat men myne broederen als honden behandele; zy voeren den kryg in het open veld, en moeten dus volgens de wetten des oorlogs bestreden worden.’ ‘By St Jacob myn Patroon!’ hernam d'Artois ‘is het mogelyk dat gylieden die slechte boeren kunt voorstaen? Reeds heeft onze te goede Vorst alle andere middelen om hen te temmen beproefd, maer het is al om niet. Wy zouden dus onze mannen moeten laten vermoorden, onzen Koning laten hoonen en lasteren, en dan nog het leven van die oproerige Laten moeten bewaren! Op myne ziel, dit zal niet geschieden: ik weet welke bevelen my gegeven zyn, en zal dezelve volbrengen en doen volbrengen.’

‘Mynheer d'Artois’ viel Rodolf de Nesle met hevigere drift in ‘ik weet niet welke bevelen gy ontvangen hebt, maer ik zeg u dat ik aen dezelve niet zal gehoorzamen, indien zy met de eer des ridderschaps strydig zyn; de Koning zelf heeft geen recht om my myne wapens te doen besmetten. - En luistert, Myne heeren, of ik gelvk heb of niet: heden morgen ben ik heel vroeg uit het leger gegaen, ik heb overal de teekens der schrikkelykste verwoesting gevonden. De kerken zyn verbrand en de altaren ontroofd, hoopen lyken van jonge kinderen en vrouwen liggen in de velden, en worden door de raven verscheurd. Is dit de handelwys van eerlyke krygers? - Dit vraeg ik u.’

Deze woorden gesproken hebbende, stond hy van de tafel op, en hief een gedeelte van het deksel der tente omhoog.

‘Ziet Myne heeren’ hernam hy in het veld wyzende ‘laet uwe oogen in alle richtingen gaen, gy treft overal de vlammen der verwoesting aen; - de hemel is met rook bezwart, ginds staet eene gansche gemeente in den brand. Wat beteekent zulk een oorlog? Het is erger dan of de wreede Noordmannen weder gekomen waren, om de wereld tot eenen moordkuil te maken!’

Robert d'Artois werd rood van toorn; hy bewoog zich ongeduldig in zynen zetel en riep:

‘By alle de Heiligen des Hemels! ik zal niet lyden dat men aldus in myne tegenwoordigheid spreke. Ik weet wat ik te doen heb, Vlaenderen moet gevaegd worden; ik kan het niet helpen. - Deze redekaveling mishaegt my zeer, en ik verzoek Mynheer den Konstabel zich niet meer in dier voege uit te laten. Hy beware zynen degen zuiver, dit zullen wy ook doen: immers kunnen de daden onzer Soldeniers ons niet ten schande worden. Laet ons derhalve dit spytig gesprek eindigen, en dat een ieder zyne plicht doe.’

Hy hief zyne gulden drinkschael omhoog, en riep: ‘Op de eer van Frankryk en de vernieling der muitelingen!’

Rodolf De Nesle herhaelde: op de eer van Frankryk, en drukte met inzicht op die woorden. Elk een verstond dat hy niet op de vernieling der Vlamingen wilde drinken. Hugo van Arckel plaetste zyne hand aen den beker die voor hem stond, doch hief hem niet van de tafel en sprak niet. Alle de anderen herbaelden met

naeuwkeurigheid den roep van den Veldheer en dronken op de vernieling der Vlamingen.

Sedert eenige oogenblikken had het gelaet van Hugo van Arckel eene zonderlinge uitdrukking bekomen, mispryzen en spyt was er op te lezen: hy blikte styf op den Veldheer, gelyk iemand die zich had bereid gemaekt om hem te trotsen.

‘Indien ik nog op de eer van Frankryk drinke, dan straffe my God!’ riep hy.

Robert d'Artois ontvlamde in woede, hy sloeg zoo sterk met zyne schael op de tafel dat de drinkvaten der andere ridders opsprongen. - Hy riep:

‘By God, Mynheer van Arckel, gy zult op de eer van Frankryk drinken........... ik wil het!’

‘Mynheer’ antwoordde Hugo met eene geveinsde koelheid ‘ik drink niet op de verwoesting van een Kristenland. Lang heb ik in alle gewesten gestreden, maer nooit heb ik ridders aengetroffen die hun geweten met zulke schriklyke euveldaden wilden bezwaren.’

‘Gy zult my bescheed doen, ik wil het zeg ik u!’ ‘En ik wil het niet’ antwoordde Hugo. ‘Hoor, Mynheer d'Artois, gy hebt my reeds gezegd dat myne mannen te hooge betaling eischten en dat zy u te duer stonden: wel aen gy zult ze niet meer te betalen hebben, ik wil onder uw leger niet meer dienen; dus is ons geschil ten einde.’

Alle de ridders, ja de Veldheer zelf verbaesden by dit gezegde, want zy aenzagen het vertrek van Hugo, als een waer verlies. De Zeelander stiet zynen zetel achteruit, en riep, terwyl hy eenen zyner handschoenen op de tafel wierp:

‘Myne heeren, ik zeg dat gy allen liegt! ik hoon u in het aengezicht. Daer is myn handschoen, wie begeert kan denzelven opnemen; ik beroep hem in het strydperk.’

Meest alle de ridderen grepen onstuimig naer den handschoen, ook Rodolf de Nesle; maer Robert d'Artois had zich zoo haestig vooruitgeworpen, dat hy denzelven voor de anderen gevat had.

‘Ik neem uwe uitdaging aen’ sprak hy ‘kom wy gaen!’

De oude Koning Sigis van Melinde richtte zich op, en bracht zyne hand, als een teeken dat hy spreken wilde, over de tafel. De groote eerbied, welke de twee kampers voor hem gevoelden, weêrhield hen: zy bleven stilzwygend staen om hem te hooren. - De grysaerd sprak:

‘Myne heeren, gelieft uwe drift een weinig te laten zinken, en geeft gehoor aen mynen raed. Gy Graef Robert zyt in dit oogenblik niet meester over uw leven; indien gy sneuveldet, zou het leger van uwen Vorst zonder Veldheer blyven, en diensvolgens aen de wanorde en de verdeeldheid blootgesteld worden: dit moogt gy niet wagen. U, Mynheer van Arckel, vraeg ik, of gy aen de dapperheid van Mynheer d'Artois twyfelt?’

‘Geenzins’ antwoordde van Arckel ‘ik erken Mynheer Robert voor een' onversaegden en moedigen ridder.’

‘Wel aen’ hernam de koning van Melinde ‘gy hoort het, Veldheer, men doet uwe eer niet te kort; er blyft u niets over dan den hoon, die Frankryk geschied is, te wreken. Ik raed u beide den kampstryd uit te stellen tot den dag welke op den slag volgen zal. Ik vraeg u Myne heeren, zegt het allen, is myn raed niet op eene wyze voorzichtigheid gevestigd?’

‘Ja, ja’ antwoordden de ridderen ‘ten zy de Veldheer aen eenen onzer de gunste wil bewyzen, voor hem den handschoen op te rapen.’

‘Men zwyge!’ riep d'Artois ‘ik wil er niet van hooren.’

‘Mynheer van Arckel staet gy den uitstel toe?’

‘Dit gaet my niet aen, ik heb mynen handschoen geworpen, de Veldheer heeft hem opgenomen; hy bepale den tyd dien hy bestemt, om denzelven my weder te geven.’

‘Het zy zoo’ sprak Robert d'Artois ‘indien de slag niet tot zonnenondergang duert, zal ik u reeds denzelfden avond gaen zoeken.’

‘Geef u die moeite niet’ antwoordde Hugo ‘ik zal eer by u zyn dan gy denken zult.’

Nog eenige bedreigingen stuerden zy elkander toe, doch dit ging niet verder.

‘Myne heeren’ viel de Koning Sigis in ‘het betaemt niet dat gy langer daer over spreekt. Laet ons de koppen nog eens vol schinken, en vergeet uwen euvelen moed. Zet u neder Mynheer van Arckel.’

‘Neen, neen’ riep Hugo ‘ik zit niet neêr; op staenden voet verlaet ik het leger. Vaert wel, Myne heeren, wy zullen elkander op het slagveld wederzien; God hebbe u onder zyne hoede!’

Hier mede ging hy uit de tente, en riep zyne acht honderd man by een; weinig tyds daerna hoorde men het geschater der bazuinen en het gerucht der wapenen van eene wegtrekkende bende. Hugo van Arckel verliet de legerplaets der Franschen, en kwam nog denzelfden

avond by de Vlamingen, dien hy zynen dienst aenbood. Het is te denken met wat blydschap zy hem ontvingen, want hy en zyne mannen waren als onverwinnelyk befaemd, en dien naem verdienden zy(1).

De fransche ridders hadden zich weder by de tafel gezet, en dronken rustig. Terwyl zy over de vermetelheid van Hugo spraken, kwam er een wapenbode in de tent, denwelken zich eerbiediglyk voor de ridders boog: zyne kleeding en wapens waren met stof bedekt, en het zweet liep van zyn voorhoofd. - Alles gaf te kennen dat hy zich op de reis zeer gespoed had en zich schier buiten adem had geloopen. De ridders bezagen hem met nieuwsgierigheid, terwyl hy een vel perkament onder uit zyn harnas toog. Hetzelve aen den Veldheer gereikt hebbende, sprak hy:

‘Mynheer dit schrift betuigt u dat ik door Mynheer van Lens uit Kortryk tot U gezonden ben, om u over onzen nood te klagen.’

‘Wel aen, spreek!’ riep d'Artois met ongeduld ‘kan Mynheer van Lens het kasteel van Kortryk niet tegen eenen hoop voetgangers verdedigen?’

‘Het zy my geoorloofd u te zeggen dat gy u bedriegt,

edele heer’ antwoordde de bode ‘De Vlamingen hebben een heir dat men niet mag misachten; het is als of zy byeengetooverd waren, - zy zyn meer dan dertig duizend sterk, en hebben peerden en oorlogstuig in overvloed; zy bouwen ontzagchelyke werprustingen om het kasteel te bespringen. Onze levensmiddelen en onze pylen zyn uitgeput, en wy hebben reeds eenige onzer slechtste peerden beginnen te eten. Zoo uwe Hoogheid nog eenen dag langer wacht om Mynheer van Lens te gaen ontzetten zullen alle de Franschen in Kortryk reeds doodgeslagen zyn; want er is geene uitvlucht om het te ontkomen. De heeren van Lens, De Mortenay en De Rayecourt bidden a ootmoedelyk dat het u believe hen uit dit gevaer te redden(1).’

‘Myne heeren’ riep Robert d'Artois ‘dit is eene schoone gelegenheid: wy konden niet beter wenschen, alle de Vlamingen zyn by Kortryk te saemgeloopen. Wy gaen erop aen vallen, en zoo straffe my God, indiener veel ontvlieden: de voeten onzer peerden zullen over dit slechte volk recht doen. Gy, bode, blyft in het leger, morgen zult gy met ons te Kortryk zyn. Nu nog eenen teug voor den laetsten, Myne heeren! Gaet en bereidt uwe scharen tot den tocht: wy gaen zoo spoedig mogelyk vertrekken.’

Na eenige oogenblikken verlieten zy allen de tente, om het bevel van hunnen overste te volbrengen. Uit alle de hoeken der legerplaets klonken de bazuinen om de Soldeniers uit het veld te roepen, de peerden brieschten, de wapens stieten kryschend tegen elkander, en er rees een akelig krygsgerucht boven de verschillende deelen der legering. Eenige uren later waren alle de tenten opgevouwen en op de troswagens gepakt, - alles was veerdig. Er ontbraken nog wel een groot getal Soldeniers, die zich met plunderen hier of daer ophielden, maer dit kon aen zulk machtig leger niet gemerkt worden, leder aenleider, zich aen het hoofd zyner scharen gesteld hebbende, vereenigden zich de ridderen in twee benden, en het leger toog in de volgende orde uit de verschansing:

De eerste bende, die met vliegende standaerden uit de legerplaets kwam, bestond uit drie duizend beste wapenlieden op lichte dravers; zy hadden eene lange helmbyl in de hand, en lange degens hingen aen den kop van hunne zadels. Hunne uitrusting was niet zoo zwaer als die der andere ruiters; daerom gingen zy vooraen, als zynde tot de eerste schermutselingen bestemd. Onmiddelyk hierop volgden vier duizend handboogschutters te voet, zy dreven statig in dikke gelederen voort, hunne aenzichten voor de stralen der zon met hooge vierkante schilden beschermende. Hunne kokers waren met pylen gevuld, en een korte degen zonder scheede blonk aen hunnen gordel. Dit waren de krygslieden, uit het Zuiden van Frankryk gekomen; meer dan de helft waren Spaenjaerden en Lombarden. Jan De Barlas, een moedig kryger, reed heen en weêr by die twee

scharen en gebood over dezelve als opperaenleider.

De tweede bende stond onder het bevel van Renauld De Trie, en telde drie duizend twee honderd zware ruiters. Zy waren op hooge en sterke slagpeerden gezeten, en droegen een breed en blinkend zweerd op de rechter schouder; harnassen van ruw yzer omvongen hunne lichamen, en platen, uit één stuk gevormd, waren overal aen hunne leden geriemd. Het Orleansch gebied had die mannen meest geleverd.

Mynheer de Konstabel De Nesle voerde de derde bende aen. Eerst kwam er eene schaer van zeven honderd edele ridders, met schitterende uitrusting op het lyf, en liefelyke wimpels aen hunne lange speeren; wapperende vederbossen vielen van hunne helmen achterover op hunnen rug; hunne wapenteekens waren in allerlei kleuren op hunne harnassen geschilderd. De peerden door hen bereden, waren van het hoofd tot de voeten met yzer bekleed, en zwierige kwispeltrossen waggelden overal nevens hunne zyde. Uit die schaer staken meer dan twee honderd geborduerde standaerden. Het was waerlyk de prachtigste ridderbende, welke men in dien tyd had kunnen zien: allen waren op het rykste gewapend. Achter hen kwamen nog twee duizend Soldeniers te peerd, met lange marteelen of wapenhamers op de schouders, boven dit hing er nog een slagzweerd by hunnen zadel. Zy waren samengesteld uit vaendels, tot het bestendige leger van den Koning Philippe le Bel behoorende.

Aen het hoofd der vierde bende reed Mynheer Louis De Clermont, een ervaren krygsman, als aenleider. Zy bestond uit drie duizend zes honderd ruiters met spe-

ren, uit het Koningryk Navarre. Men kon aen hunnne regelmatige uitrusting genoeg bemerken, dat zy welgeoefende en uitgelezene mannen waren. Voor het eerste gelid reed de vaendrager met den grooten standaerd van Navarre.

Robert, Graef van Artois, Opperveldheer des legers, had de middenbende onder zyn bevel genomen. Alle de ridders, die geene mannen hadden aengebracht, of dezelve in andere scharen gesteld hadden, bevonden zich met hem, de Koningen van Majorka en Melinde renden aen zyne zyde. Tusschen alle de anderen kon men Thibaut II, Hertog van Lotharingen, aen zyne prachtige uitrusting erkennen; insgelyks bemerkte men de fraeie standaerden van de heeren Jean Graef van Tarcanville, Angelin De Vimeu, Renold De Lougueval, Farald De Reims, Arnold van Wesemael, Maerschalk van Braband, Robert De Montfort en een oneindig getal anderen, die zich in ééne schaer hadden gevormd. Die bende ging de derde nog in pracht te boven: de helmen der ridderen waren verzilverd of verguld, en hunne harnassen met gouden knoopen op de gewrichten versierd. De zon, die op al het blinkend stael hunner uitrusting hare brandende stralen schoot, veranderde dit heerlyk gevaerte in eenen vlammenden gloed. De groote slagzweerden, die aen hunne zadels hingen, slingerden heen en weder, en vielen met klinkend geluid op de yzeren dekselsder peerden; hier uit sproot een akelig gerucht dat hen als eene gedurige krygsmuzyk op de baen vergezelde. Na de edele ridders volgden vyf duizend andere ruiters met helmbylen en wapenhamers. By die afdeeling behoorden nog zestien duizend voetgangers, welke

in drie scharen verdeeld waren. De eerste was uit duizend kruisboogschutters gevormd; zy hadden slechts eene stalen borstplaet en eenen platten vierkanten helm tot behoedwapen, kleine kokers vol yzeren schichten hingen aen hunne gordels, en lange degens aen hunne zyden. Het tweede gedeelte telde zes duizend mannen met knodsen, welke aen het dikke einde met schriklyke stalen punten waren beslagen. Het derde gedeelte bestond uit helmhouwers met lange bylen. Alle die mannen waren uit Gascogne, Languedoc, en Auvergne gekomen.

Mynheer Jacob De Chatillon, de Landvoogd, voerde het bevel over de zesde bende. De tallyke gelederen bestonden uit drie duizend twee honderd Soldeniers te peerd. Op de wimpels hunner speeren hadden zy vlammende bezems geschilderd, ten teeken dat zy Vlaenderen zuiver maken wilden; hunne peerden waren van de zwaersten uit het leger, en echter konden dezelve met moeite onder den last van al het yzer dat hen dekte vooruitstappen, zoo zwaer waren zy beladen.

Dan volgden de zevenste en achtste benden; de eerste onder het bevel van Jean, Graef van Aumale, de andere onder Mynheer Ferry van Lotharingen. Iedere derzelve bestond uit twee duizend zeven honderd ruiters, altemael mannen uit Lotharingen Normandië en Picardië.

Mynheer Godfried van Braband met zyne eigene Vassalen, ten getalle van zeven honderd wel uitgeruste ruiters, vormde de negenste bende.

Het tiende en laetste gedeelte van het leger was Mynheer Gui de St-Pol toevertrouwd, hy was met de achterwacht belast en moest den legertros bewaken.

Drie duizend vier honderd ruiters van alle wapenen reden vooraen; dan volgde nog eene wolk voetgangers met handbogen en slagzweerden: derzelver getal beliep tot by de zeven duizend. Een gedeerte er van verwyderde zich in alle richtingen van het leger, en liep met brandende toortsen, om al wat maer vlammen kon te verdelgen. Eindelyk volgden de ontelbare troswagens met de tenten en het oorlogstuig beladen(1).

Het fransch leger, in tien benden verdeeld en boven de zestig duizend man sterk, toog langzaem door de velden en volgde de baen welke naer Kortryk leidde. Het oog kon de uitgestrektheid van dit ontzagchelyk gevaerte niet meten, reeds waren de voorsten op de kim onvatbaer geworden eer de laetsten uit de verschansing gingen, het duerde meer dan eene uer tyds.

Duizende zweepende wimpels dreven in den wind boven het reizend leger, en de zon spiegelde zich met luisterlyken gloed in de uitrusting der trotsche benden. De peerden brieschten hevig en zuchtten onder hunnen last; de wapens kryschten en klonken tegen elkander; een dof geruisch als het bruisschen der stormende zee ontstond uit alle die verschillende geruchten: hetzelve was zoo eentoonig dat het de stilte der verlatene velden niet stoorde. Overal waer die vernielende krygers doorgetrokken waren, verhieven zich de vlammen met dikke rookwolken hemelwaerts. Geene enkele woonplaets ont-

ging de verwoesting, geen mensch, geen dier werd gespaerd; de kronyken getuigen er van. Des anderen daegs, wanneer de vlammen het al verbrand en ter neder geworpen hadden, kon men noch mensch, noch menschenwerk meer aentreffen; Vlaenderen was van Ryssel af tot Douai en Kortryk zoo schriklyk verwoest dat de Fransche Wandalen zich wel mochten beroemen dat zy het als met eenen bezem gevaegd hadden(1).

Diep in den nacht kwam het leger van Mynheer d'Artois omtrent Kortryk. De Chatillon kende het land zeer wel, uit reden hy lang genoeg in de stad had gewoond: hierom werd hy door den Veldheer geroepen om de legerplaets, welke zy verkiezen zouden, aen te wyzen.

Na eene korte raedpleging zakten zy met de onderscheidene benden een weinig ter rechter hand af, en sloegen hunne tenten op den Pottelberg en in de omliggende velden(2). Mynheer d'Artois, met de twee Ko-

ningen en nog eenige voorname heeren herbergden zich in het slot Hoog-Mosscher, dat naby den Pottelberg gelegen was. Talryke wachten werden uitgezet, en de overigen begaven zich zonder achterdenken ter rust; zy steunden te zeer op de meerderheid van hun getal om te denken dat men hen zou durven aentasten.

Alzoo bevonden zich de Franschen op een vierendeel uers van de legerplaets der ambachten: de voorwachten konden elkander in de duisternis zien wandelen.

De Vlamingen, wetende dat de vyand gekomen was, hadden hunne wachten verdubbeld en bevolen dat men niet dan gewapend mocht ter ruste gaen.


Vorige Volgende