Logo DBNL
De leeuw van Vlaenderen (1838)

De leeuw van Vlaenderen

(1838)–Hendrik Conscience–rechtenstatus Auteursrechtvrij

Vorige Volgende

XVII.

 
Daer ryst de leeuw, die klaeuw en land
 
Zoo fier den vyand biedt.
 
P. Vanduyse.

Achter het dorp Sinte-Kruis, op eenige boogscheuten van Brugge, lag een klein woud, het Eksterbosch genaemd, onder welkers schaduwryke boomen de inwooners der volkrykestad zich gewoonlyk des zondags gingen

verlustigen. De stammen der boomen waren tamelyk van elkander verwyderd en eene zachte zode bekleedde den grond als met een bloeiend tapyt. Om twee uren des nachts was Breydel reeds op deze besprokene plaets. Onpeilbaer was de duisternis, de maen had zich achter zware wolken vertrokken, zachtjes en suisend blies de wind als een zucht door het loof, en het eentoonig geklater der bladen kwam de schriklykheid van dien schrikkelyken nacht nog vermeerderen.

In het Eksterbosch kon men by den eersten blik niets bespeuren, maer met meer aendacht zou men menigvuldige sombre menschenschimmen op den grond uitgestrekt bemerkt hebben. By ieder dezer lichamen blonk eene schitterende ster, in voege dat de zode in een hemelwelfsel scheen te zyn herschapen; duizende lichtende punten waren, als met volle handen, er overgestrooid: deze sterren waren niets anders dan de bylen in welkers gladde stael het weinige licht des nachts zich spiegelde. Meer dan twee duizend beeuhouwers lagen op reien en in dezelfde houding ter aerde; hunne harten klopten lastig, en hun bloed liep snel, want het lang gewenschte uer, - het uer der wraek, en der verlossing was aenstaende. De grootste stilzwygenheid heerschte tusschen deze mannen en iets geheims en schrikverwekkends hing als een tooversluier boven het zwygend leger.

Breydel lag dieper in het bosch: een zyner makkers, dien hy om zyne onversaegdheid byzonderlyk beminde, had zich nevens hem op den grond uitgestrekt; met verdoofde stem hielden zy het volgende gesprek:

‘De Franschen verwachten zich niet aen die zonderlinge

ontwaking’ zuchtte Breydel ‘zy slapen goed, want zy hebben een hard geweten, die booswichten: ik ben nieuwsgierig om te zien welk een gryns op hun aengezicht komen zal, wanneer zy ter zelfder tyd myn wapen en den dood zien zullen.’

‘Ho! myne byl snydt als eene vliem, ik heb ze geslepen tot dat zy het hair van mynen arm wegnam, - en ik hoop dat zy dezen nacht wel bot zal worden, of ik zal ze niet weder slypen!’

‘Het is te ver gekomen, Mertyn, de Franschen handelen ons als eenen hoop domme ossen, en zy denken dat wy voor hunne dwingelandy zullen zwichten; maer, God weet het, zy kennen ons niet, en bedriegen zich wanneer zy ons naer de vervloekte Leliaerts beoordeelen.’

‘Ja, die bastaerden roepen heil Frankryk; zy streelen den Vreemden, maer hen wacht ook iets, want toen ik myne byl met zoo veel moeite sleep heb ik hen niet vergeten!’

‘Ho neen, Mertyn, gy moogt het bloed uwer landgenoten niet vergieten. - Deconinck heeft het verboden.’

‘En Jan van Gistel, die laffe verrader, zal die blyven leven? Neen, by myne ziel!’

‘Jan van Gistel zal sterven; hy moet rekenschap over de dood van Deconinck's ouden vriend geven. Maer dit zy de eenigste.’

‘Zullen de andere bastaerden dan ongestraft blyven? zie, meester, dit gedacht pynigt my, ik kan het niet over myn hart krygen.’

‘Hunne straf zal groot genoeg zyn, de schaemte, de verachting zy hun deel; wy zullen ze hoonen en mis-

pryzen. En zeg my, Mertyn, heeft gy niet op de gedachte dat iedereen u in het aengezicht mag spuwen en zeggen: - Gy zyt een bastaerd, een laffaert, een landverrader? Dit zal hun gebeuren.’

‘Ho, ja meester, uwe woorden jagen eene konde rilling over myn lichaem! Welke yslyke straf, waerlyk duizend mael pynlyker dan de dood. Welke hel zou dit voor hen zyn, indien zy eene vlaemsche ziel hadden!’

Nu zwegen zy eenige oogenblikken, hoorende als de stappen van menschen in de verte, doch dit gerucht verging welhaest; dan hernam Breydel:

‘Die booze Wallen hebben myne oude moeder vermoord. Ik heb het gezien, een vyandlyke degen is door het hart, dat my zoo zeer beminde, gegaen. Zy hebben geen medelyden voor haer gehad, om dat zy eenen onbuigbaren Vlaming gebaerd heeft; maer nu zal ik geen medelyden met hen hebben, - en ik zal terzelfder tyd myn bloed en het Vaderland wreken.’

‘Geven wy lyfsgenade, meester? Vangen wy iemand?’ ‘Ramp moet ik hebben, indien ik iemand vang of het leven schenk! Geven zy lyfsgenade? Neen, zy scheppen moed in moorden, zy vertrappen de lyken onzer broeders onder de hoeven, hunner peerden. - En denkt gy, Mertyn, dat ik nu, - nu de bloedige schim myner lieve moeder my steeds voor de oogen zweeft, eenen Franschman zal kunnen zien, zonder dat my eene dolle razerny kome vervoeren. Ho! ik zou ze byten en met de tanden verscheuren, indien myne byl op zoo veel slagoffers breken moest. Maer dit kan niet zyn, myn wapen is my sedert lang een trouw gezel.’

‘Luister, meester, het gerucht vermeerdert op den weg van Damme! Wacht wat!’

Hy plaetste zyn oor tegen den grond, hief het weder op en sprak:

‘Meester, de wevers zyn niet ver van hier, nog vier boogscheuten.’

‘Kom dan, wy staen op. Ga stilzwygend langs de scharen en zorg dat men zich niet oprechte. Ik ga Deconinck te gemoet, opdat hy wete in welke lanen hy zyne mannen kan schikken.’

Eenige oogenblikken hier na drongen vier duizend wevers langs verschillende zyden in het bosch; zy legden zich, volgens het bevel dat zy ontvangen hadden, op den grond en zwegen. De stilte werd door hunne komst maer weinig verstoord, en weldra hoorde men niets meer. Aleenlyk kon men eenige mannen van de eene schaer tot de andere zien gaen: dezen droegen aen de Aenleiders het bevel dat zy zich by het oostereinde van het bosch moesten begeven.

Wanneer zy in groot getal daer gekomen waren, schaerden zy zich rond Deconinck, om zyne onderrichtingen te ontvangen. De Deken der wevers ving in dezer voege aen:

‘Broeders, heden moet de zon onze vryheid of onze dood bestralen. Vereenigt derhalve al de onversaegdheid, welke u door de liefde tot het Vaderland kan ingeboezemd worden: denkt wel dat gy voor de stad, waer het gebeente uwer vaderen rust, voor de stad waer uwe wieg gestaen heeft, vechten moet. Geeft niemand lyfsgenade; moordt alle de Franschen, die u onder de hand vallen, en laet geenen wortel van dit vreemd

onkruid. Wy of zy moeten sterven! Is er iemand onder u die nog eenig medelyden gevoelt voor degenen die onze broeders zoo onbarmhertig hebben gehangen en verpletterd, voor die verraders, welke onzen Graef gevangen en zyn kind vergeven hebben?’

Een gemor, zoo somber en zoo wraekzuchtig dat de toon alleen bekwaem was om het hart met schrik te henypen, bleef een oogenblik onder het loover der boomen hangen.

‘Zy zullen de dood sterven!’ was der aenleiders antwoord.

‘Wel nu’ hernam Deconinck ‘heden nog zullen wy vry zyn; maer er zal ons nog meer moed behoeven om onze vryheid te bewaren, want de fransche Koning zal ongetwyfeld met een nieuw leger naer Vlaenderen komen’

‘Zoo veel te beter’ viel Breydel in ‘dan zullen er meer kinderen zyn die hunne vaderen zullen beweenen, even als ik myne arme moeder beween. God heb' hare ziele!’

De woorden van den Deken der beeuhouwers hadden de redevoering van Deconinck onderbroken. Deze vreezende dat de tyd om hun de noodige onderrichtingen te geven mocht verloopen, hernam:

‘Ziet hier wat gy te doen hebt: - zoodra drie uren op de klok van Sinte Kruis slaen zullen, zult gy uwe mannen doen opstaen, in gelederen scharen en tegen de baen brengen. Ik zal met eenige gezellen tot by de stadsmuren gaen; eenige oogenblikken daer na, de poort door de Klaeuwaerts, die ik in de stad gelaten heb, geopend zynde, zult gy allen stilzwygend binnentrek-

ken en de volgende richting nemen: meester Breydel met de beeuhouwers zal de Speypoort innemen, dezelve doen bewaren en dan met zyne mannen in alle de straten rond de Snaggaertsbrugge gaen(1): meester Lindens neem gy de Cathelyne poort en zend uwe mannen in alle de straten tot by de Vrouwekerk. Het leêrtouwers en schoenmakers ambacht zal de Gendpoorte tot aen den Steen en de Burcht bezetten: de andere ambachten onder den Deken der metselaers zullen de Dammepoort innemen en rondom de St. Donaeskerk zich verspreiden: ik met myne twee duizend mannen zal my naer de Boverie poorte begeven, het gansche kwartier van daer tot aen de Ezelpoorte en groote Markt zal door myne gezellen omringd worden.(2) Wanneer gy nu in dier wyze de wachten der poorten zult hebben overrompeld, blyft dan zoo stil mogelyk in de straten staen, want wy mogen de Wallen niet wekken voor dat alles bereid zy. Luistert wel: zoodra gy den vaderlandschen kreet Vlaenderen den Leeuw! zult hooren, herhaelt hem dan te gelyk, dit zal het teeken zyn, en kan u onderling in de duisternis doen herkennen. Voorders zult gy de deuren der huizen, waer de Franschen geherbergd zyn, openloopen en alles vermoorden.’

‘Ja maer, meester’ bemerkte een der aenleiders ‘wy zullen de Franschen niet van onze stadgenoten kunnen onderscheiden, dewyl wy ze meest tebedde en ontkleed zullen vinden.’

‘Er is een gemakkelyk middel om alle misgreep hier in te ontwyken: hoort wat gy te doen hebt. Indien gy met den eersten oogslag niet zien kunt of het een Franschman of een Vlaming is die gy aentreft, beveelt hem dan dat hy zegge Schild en vriend! Al wie deze woorden niet kan uitspreken heeft eene fransche tong, men slae hem dood.’(1)

De klok van Sinte Kruis zond hare galmen driemael over het bosch.

‘Nog iets!’ sprak Deconinck met haest. ‘Weet dat ik het huis van Mynheer De Mortenay onder myne bescherming genomen heb; hetzelve zy door u niet geschonden, noch besprongen: niemand zette zynen voet over den dorpel der wooning van dien edelen vyand. Gaet nu ras tot uwe mannen, deelt hun myne bevelen mede, en doet zoo als ik u gezegd heb. Maekt spoed! Niet veel geruchts, ik bid u.’

De aenleiders begaven zich ieder by zyne benden en brachten dezelve, de eene achter de andere, tegen den boord der baen. Deconinck schikte een groot getal wevers langs den weg tot op eenen boogscheut der stad; hy alleen naderde dichter by den wal en drong met zyn

oog door de duisternis. Eene lont, welkers brandend einde hy in zyne hand verborgen hield, scheen met eenen rooden gloed tusschen zyne vingers. Hy bespeurde een hoofd dat even boven den stadsmuer uitstak; het was de wever, welken hy des avonds te voren had bezocht. Hier op nam de Deken eenen bussel vlas onder uit zynen kolder, legde denzelven ter aerde en blies hevig op de lont. Weldra klom eene lichtende vlam boven het veld en het hoofd van den wever verdween achter den muer der stad. Het teeken was nog geene vier stonden gegeven, wanneer de schildwacht, die boven den wal stond, met eenen pynlyken schreeuw ter aerde stortte en over den muer geworpen werd: dan hoorde men achter de poort nog eenig geratel van wapenen en eenige klachten van stervende menschen; maer op dit gerucht volgde onmiddelyk de stilte des doods.

Met de grootste omzichtigheid togen alle de ambachten in Brugge, ieder aenleider begaf zich met zyne mannen naer het kwartier dat hem door Deconinck was aengewezen. Een vierendeel uers later waren de wakers van alle de poorten vermoord, en ieder ambacht bevond zich op zyne plaets: voor elke deur der herbergen, waer de Franschen gehuisd waren, stonden acht Klaeuwaerts gereed om zich met hamers en bylen eenen ingang te openen. Geene enkele straet was zonder bezetting: de stad was in alle hare deelen vervuld met Klaeuwaerts, die nu slechts het teeken om te beginnen afwachtten.

Deconinck stond op het midden der Vrydagmarkt; na eene korte bedenking, sprak hy den vloek der Franschen uit, roepende:

‘Vlaenderen den Leeuw! Wat walsch is, valsch is! slaet al dood!’

Die roep, het vonnis der Vreemden, liep door vyf duizend monden. Licht is het te bedenken wat schriklyk gehuil, wat yslyke verwarring van moordkreten er uit ontstond. op hetzelfde oogenblik werden alle deuren ingestooten of verbryzeld. De Klaeuwaerts liepen vol wraeklust naer de slaepkamers der Franschen en vermoordden al wat de woorden schild en vriend niet kon uitspreken. Dewyl er in sommige huizen meer Franschen dan men er in zoo korten tyd kon doodslaen geherbergd waren, hadden velen den tyd gehad om zich te kleeden en om de wapens in de hand te nemen; en dit wel byzonderlyk in het kwartier waer De Chatillon met zyne tallyke wachten gehuisd was(1). Niettegenstaende de woede van Breydel en zyne mannen waren er omtreut de zes honderd Franschen in dier voege byeengeraekt; velen die, alhoewel gewond, de slachting ontloopen waren, begaven zich uit de andere straten naer de Snaggaertsbrugge en kwamen het getal der vluchtelingen zoodanig vermeerderen dat zy, eindelyk tot by de duizend sterk geraekt zynde, besloten hun leven duer te verkoopen.

Zy stonden in eene dikke schaer tegen de huizen, en verdedigden zich wanhopig tegen de beenhouwers. Velen onder hen hadden kruisbogen en schoten menigen Klaeuwaert ter neder; maer dit vergrootte de razerny der genen die hunne makkers zagen vallen. Men hoorde de stem van De Chatillon die de zynen tot wederstand aenmoedigde, men bemerkte insgelyks Mynheer De Mortenay wiens reuzenzweerd in de duisternis als eene bliksemstrael blonk.

Breydel raesde als een uitzinnige, en hakte links en rechts tusschen de Franschen; ook stond hy reeds eenige voeten boven den grond, zulk een groot getal vyanden had hy onder zyne voeten geworpen. Stroomen bloeds liepen onder de lyken, en de schreeuw: Vlaenderen den Leeuw! slaet al dood! mengde zich in afgryzelyke galmen met de laetste kreten der stervenden. Mynheer Jan van Gistel bevond zich ook onder de Franschen. Daer hy wist dat zyne dood onfeilbaer was, indien de Vlamingen den zege behaelden, riep hy gedurig: Heil Frankryk, Heil Frankryk! denkende daer by de Soldeniers aen te moedigen. Maer Jan Breydel herkende zyne stem.

‘Mannen!’ riep hy met dolle woede ‘de ziel van den bastaerd moet ik hebben! vooruit, dit heeft lang genoeg geduerd, - wie my bemint volge my naer!’

By deze woorden wierp hy zich metzyne byl te midden der Franschen, en hakte al de omstaende plotseling ten gronde; zyne makkers dit ziende, vielen met zoo veel verwoedheid op den vyand dat zy, denzelven tegen den muer dryvende, by de vyfhonderd van zyne mannen om den hals brachten. - In dit uiterst oogenblik,

in dit aeklig stervensuer herinnerde De Mortenay zich de woorden en de belofte van Deconinck; hy was blyde dat hy den Landvoogd nog redden kon en riep:

‘Ik ben De Mortenay, men late my door!’

De Klaeuwaerts lieten hem met eerbied doorgaen en hinderden hem geenzins.

‘Langs hier, langs hier, volgt my makkers!’ riep hy tegen de overblyvende Franschen, meenende hen alzoo te redden; maer de Vlamingen hakten te schriklyk onder hen. Het getal der vluchtenden werd zoo gering dat met De Chatillon(1) niet meer dan dertig persoonen in het huis van Mynheer De Mortenay konden geraken; de overigen lagen allen op den grond in hun bloed te stuiptrekken. Breydel hield zyne mannen voor de deur van den Stedevoogd, en verbood hun in huis te treden: hy omringde het kwartier op dat niemand zou kunnen ontvluchten, en hield zelf de wacht voor den ingang der wooning van De Mortenay.

Terwyl dit gevecht plaets had, was Deconinck in de Steenstraet by St.-Salvators nog bezig met den laetsten Franschman op te zoeken(2). Dit deden insgelyks de andere ambachten in de kwartieren die hun bedeeld waren. Men wierp de lichamen der gedooden uit de huizen

tot dat, de straten er gansch mede overdekt zynde, men met moeite in de duisternis voort kon. Menigvuldige Soldeniers der bezetting hadden zich verkleed en meenden alzoo door de eene of andere poort te ontsnappen; maer dit gelukte hun niet, dewyl men hun gebood de woorden schild en vriend uit te spreken. Zoodra men den klank hunner stem maer hoorde, viel eene byl in hunnen nek en zy stortten zuchtend ter aerde(1). Uit alle de kwartieren der stad klommen de kreten Vlaenderen den Leeuw! Wat walsch is valsch is! Slaet al dood! verward en donderend in de hoogte. Hier en daer liep nog een Franschman voor eenen Klaeuwaert die hem vervolgde; maer dan viel hy welhaest op een ander wapen en stierf eenige stappen verder.

Deze wraek duerde tot dat de zon reeds boven de kim stond en, de lyken van vyf duizend Franschen beschynende, het gestorte bloed kwam opdroogen. - Vyf duizend Vreemden werden dien nacht aen de schimmen der vermoorde Vlamingen opgeofferd: er is een bloedig blad in de Kronyken van Vlaenderen; dit schriklyk getal staet er naeuwkeurig op aengeteekend(2).

Voor de wooning van Mynheer De Mortenay was iets zeldzaems, iets ysselyks te zien. Duizend beeuhouwers lagen tegen den grond, met hunne bylen in de hand, en met de oogen dreigend en vol wraeklust, op de deur gevestigd. Hunne bloote armen en hunne kolders waren met bloed geverwd, en tusschen hen lagen er menigvuldige lyken, uitgestrekt als zy; doch zy schenen geen acht er op te geven. Eenige gezellen van andere ambachten stapten hier en daer over de neêrliggende beenhouwers, en zochten de lichamen der gesneuvelde Vlamingen om dezelve ter aerde te bestellen.

Alhoewel zy door eene innige woede schenen ingenomen kwam geen enkel scheld woord uit den mond der beenhouwers. De wooning van De Mortenay was, volgens het gegeven woord, voor hen geheiligd: zy wilden de belofte, die Deconinck gedaen had, niet breken, ook hadden zy te veel achting voor den Stedevoogd en vergenoegden zy zich derhalve met het kwartier te bezetten en te bewaken.

Mynheer De Chatillon en Jan van Gistel, de Leliaert, waren in het huis van De Mortenay gevlucht. De grootste benaeuwdheid had hen bevangen, want eene onvermydelyke dood zweefde voor hunne oogen. De Chatillon was een moedig ridder, hy verwachtte zyn lot met koelen bloede; Jan van Gistel, integendeel, was bleek en beefde. Hy kon, ondanks het geweld dat hy zich aendeed, zynen angst niet verbergen en verwekte het medelyden der byzynde Franschen, zelfs van De Chatillon, die in hetzelfde gevaer was. Deze heeren waren in eene opperzael tegen de straet: van tyd tot tyd gingen zy by het venster en blikten met afgryzen op de

beenhouwers welke voor de deur lagen, als eenen hoop wolven die hunne prooi afwachten. Van Gistel ook by het venster gegaen zynde, had Jan Breydel hem bemerkt en met zyne byl bedreigd. Eene onstuimige beweging was onder de beeuhouwers gegaen; allen hadden hun wapen naer den verrader, dien zy dooden wilden, opgeheven. - Hoe beneep zich het hart van den Leliaert, wanneer deze duizend bylen als een doodvonnis hem tegenblonken; hy keerde zich om naer de andere ridders, en sprak op eenen droeven toon:

‘Wy moeten sterven, Myne heeren, er is geene genade voor ons; want zy hygen naer ons bloed als dorstige honden Zy zullen niet heen gaen. Och God, wat gaen wy doen?’

‘Door de handen van dit graeuw om te komen is niet eerlyk’ antwoordde De Chatillon ‘ik wenschte dat ik als een ridder met den degen in de vuist gesneuveld ware; maer het is zoo!’

De koelhheid van De Chatillon bedroefde van Gistel nog meer.

‘Het is zoo!’ herhaelde hy ‘och God, wat schriklyk oogenblik! Hoe zullen zy ons martelen! Maer, Mynheer De Mortenay, ik bid u om Gods wil; gy, die veel op hen vermoogt, vraeg toch of zy voor groot losgeld ons het leven willen laten. Ik wil door hunne handen niet sterven, en zal alles geven wat zy eischen, hoe veel het ook zy.’

‘Ik zal het hun vragen’ antwoordde De Mortenay ‘maer laet u niet zien of zy halen u uit den huize.’

Hy opende het venster, en riep:

‘Meester Breydel, Mynheer van Gistel doet u vragen,

of gy hem voor een groot losgeld een vrygeleide wilt verleenen. Eisch al wat gy wilt, bepael zelf de som. Weiger niet, bid ik u.’

‘Mannen’ riep hy tot zyne makkers met eenen bitteren lach ‘zy bieden ons geld! zy denken dat de wraek van een volk met geld kan betaeld worden. Zullen wy dit aennemen?’

‘Wy moeten den Leliaert hebben!’ huilden de beeuhouwers ‘sterven moet hy de verrader! De bastaerdvlaming.’

Die kreten klonken yslyk in de ooren van van Gistel, het scheen hem dat de bylen hem reeds den doodslag gaven. De Mortenay liet de onstuimige wraekeisching voorbygaen, en riep op nieuw:

‘Gy hebt my gezegd dat myne wooning eene bevryde plaets was; waerom verbreekt gy nu het gegeven woord?’

‘Wy zullen uwe wooning eerbiedigen’ antwoordde Breydel ‘maer ik zweer u dat De Chatillon noch van Gistel de stad levend zullen verlaten, hun bloed zal het bloed onzer broederen betalen, en wy zullen niet van hier gaen voor dat onze bylen den laetsten slag in hunnen nek gegeven hebben.’

‘En mag ik vryelyk de stad verlaten?’

‘Gy, Mynheer De Mortenay, met uwe dienaeren moogt gaen waer gy wilt, geen hair van uw hoofd zal geraekt worden. Maer bedrieg ons niet, want wy kennen de mannen, die wy zoeken, te wel.’

‘Nu dan, ik zeg u dat ik binnen een uer naer Kortryk wil vertrekken.’

‘God hebbe u onder zyne hoede.’

‘Gy hebt dan volstrekt geen medelyden met weerlooze ridders?’

‘Zy hebben geen medelyden met onze broeders gehad, hun bloed moeten wy hebben! De galg die zy geplant hebben staet nog recht.’

De Mortenay sloot het venster toe, en sprak tot de ridders:

‘Myne heeren ik beklaeg u, zy willen uw bloed vergieten. Ho gy loopt groot gevaer! maer ik hoop dat ik UEdele met den bystand des Heeren nog zal kunnen redden. Er is een uitgang achter den hof, langs denwelken het u kan gelukken aen uwe bloeddorstige vyanden te ontsnappen. Verkleedt u, en stygt te peerd: dan zal ik met myne dienaren ter deure uitgaen, en terwyl ik aldus de aendacht der beenhouweren tot my zal trekken, zult gylieden ylings langs achter naer de vesten vluchten. By de Smedepoorte is de muer afgebroken. Het zal u niet moeielyk zyn in het veld te geraken, uwe peerden zal men niet kunnen tegenhouden.’

De Chatillon en van Gistel aenveerdden dien middel met blydschap. De Landvoogd nam de kleederen van zynen Kapellaen en van Gistel die van eenen geringen dienaer; dertig andere Franschen, die overgebleven waren namen de peerden uit de stallen en bereidden zich om met hunnen veldheer te vluchten.

Wanneer zy allen opgezeten waren ging Mynheer De Mortenay met zyne dienaers in de straet, waer de beeuhouwers lagen. Dezen, niet denkende dat men hen op eene andere plaets kon bedriegen, stonden op en bezagen met naeuwkeurigheid allen die den stedevoogd vergezelden. - Maer eensklaps werd de schreeuw

Vlaenderen den Leeuw! Wat walsch is valsch is! Slaet al dood! in eene andere straet aengeheven en men hoorde de stappen van dravende peerden achter den hoek galmen. Met de grootste snelheid liepen alle de beeuhouwers verward en huilend naer de plaets waer het gerucht zich deed hooren, - maer het was te laet. De Chatillon en van Gistel waren ontvlucht; van de dertig man, die hen vergezelden waren er twintig onder den voet geraekt, want overal waer zy voorby renden vonden zy vyanden, die op hen aenvielen; doch het geluk wilde dat de twee ridders het ontkwamen. Zy vloden langs achter St. Claren naer den stadswal, en kwamen tot by de Smedepoort; hier sprongen zy met hunne dravers in de vest en zwommen er met groot gevaer door, want de lyfknecht van De Chatillon verdronk met het peerd dat hy bereed(1).

De beeuhouwers hadden de vluchtende Franschen tot by de poort vervolgd; wanneer zy hunne twee aertsvyanden in de verte tusschen de boomen zagen verdwynen, kwam de hevigste woede hen vervoeren, zy raesden en vloekten van spyt; nu toch scheen hun de wraek onvolledig. Na zy eenigen tyd als verstomd hunne oogen op de plaets, waer De Chatillon verdwenen was, gevestigd hadden, gingen zy van den wal, en

wendden zich onvergenoegd naer de Vrydagmarkt. Op eens kwam een ander gerucht hunne aendacht gaende maken. Te midden der stad verhief zich eene menigte verwarde stemmen, die by poozen de lucht met lange en schaterende galmen vervulden, als of een Vorst zyne blyde inkomst deed. De beeuhouwers konden die zegepralende kreten niet verstaen, de stemmen waren nog te verre van hen. Allengskens naderde de juichende stroom, en weldra werden de zegeroepen verstaenbaer.

‘Heil den blaeuwen Leeuw! Heil onzen Deken! Vlaenderen is vry, heil! heil!’

Eene ontelbare menigte van alle de inwooners van Brugge', dreef als eene onweêrswolk door de straet. Het gejuich dezer vrygevochten Vlamingen bonsde tegen de muren der huizen, en rolde als een morrende donder boven de stad: vrouwen en kinderen liepen tusschen de gewapende ambachtslieden, en het blyde handgeklap paerde zich met het onophoudelyk geroep: ‘Heil! heil den blaeuwen Leeuw!’

Uit het midden dezer scharen ging een witte standaerd op, in welkers wentelende vouwen een klimmende leeuw met blaeuwe zyde gewrocht was. Dit was het groote vaendel der stad Brugge, dat zoo lang voor de Lelie had moeten wyken. Nu was het weder uit zyne bergplaets gerukt, nu prykte het boven de lyken der verdelgde vyanden, - nu werd de wederkomst van dit heilig zinnebeeld met duizend blyde galmen begroet.

Een man van kleine gestalte droeg het toegejuichte teeken, en hield het, met de armen op de borst gesloten, tegen zyn hart, als of het hem eene innige liefde inboe-

zemde. Tranen liepen in overvloed op zyne wangen - tranen van vaderlandsliefde en van geluk; want eene onuitsprekelyke uitdrukking van zaligheid zweefde op zyne wezenstrekken. Hy die nooit by de grootste rampen geweend had storte nu tranen, - nu hy zynen God, den Leeuw zyner Vaderstad weder op het altaer der Vryheid had geplaetst.

De oogen der ontelbare burgers wendden zich gedurig naer dien man, en dan werd de schreeuw: Heil Deconinck! Heil den blaeuwen Leeuw! met meer kracht hernomen. Zoodra de Deken der wevers met den standaerd by de Vrydagmarkt naderde, kwam eene dolle blydschap de harten der beeuhouwers vervullen; zy ook herhaelden menigmael den juichenden zegeroep, en drukten elkander de handen met eene vurige liefde; trouwens het gevoel der Vaderlandsmin ontsteekt de harten in edele driften. Breydel wierp zich als zinneloos vooruit, kwam onder den standaerd, en reikte zyne twee handen met een merkbaer ongeduld tot den Leeuw. Deconinck bood het vaendel aen den Deken der beenhouwers, en sprak:

‘Daer, myn vriend, dit hebben wy heden herwonnen, - het zinnebeeld onzer vrye vaderen!’

Breydel antwoordde niet, zyn hart was te vol: bevend van ontroering sloeg hy zyne armen om den doek van den standaerd, en omhelsde alzoo den blaeuwen Leeuw. Hy verborg zyn hoofd in de vouwen der zyde, en weende eenige oogenblikken zonder zich te bewegen: dan liet hy het vaendel los, en kwam in de uiterste opgetogenheid tegen de borst van Deconinck vallen.

Terwyl de twee Dekens elkander vuriglyk in de

armen drukten hield het volk niet af met roepen: er bleef een juichend gerucht, - een vervoerend geschreeuw boven die duizend hoofden dryven, en eene vlottende beweging gaf hunne onrustige blydschap te kennen. De Vrydagmarkt was niet wyd genoeg om alle den byzynden Burgeren eene plaets te verleenen; hoe zeer zy ook tot smachtens toe opeengesloten waren. De Steenstraet was tot by St. Salvators kerk nog vol menschen; insgelyks waren de Smede- en Boverie straten tot op eenen zekeren afstand met de min onstuimige vrouwen en kinderen overdekt.

De Deken der wevers keerde zich naer het midden der Markt, en naderde by de nog rechtstaende galg. De lichamen der gehangene Vlamingen waren er afgedaen en reeds begraven; maer de acht stroppen had men er met inzicht aengelaten, als een gedenkteeken der dwingelandy. De Standaerd met den brugschen leeuw werd by het moordtuig geplant, en dan met nieuwe vreugdekreten begroet. - Na dat Deconinck nog eens zyne oogen naer het herkochte wapen had opgeheven, zonk hy langzaem ten gronde, knielde, liet hoofd nedergaen - en bad met saemgevoegde handen.

Wanneer men eenen steen in een slapend water laet vallen loopt de beweging in bevende kringen over de gansche uitgestrektheid van den plas. Het gedacht en het inzicht van Deconinck verspreidde zich op dezelfde wys onder de Burgers, alhoewel de meesten hem niet zagen. Eerst knielden en zwegen die welke om hem stonden, dezen deelden die beweging aen de anderen mede, en zoo zonken alle de hoofden beurtelings: destemmen vergingen eerst in het midden van den wyden kring, en

verminderden steeds tot dat de grootste stilte onder de scharen gekomen was. Acht duizend knien raekten den nog bebloeden grand en achtduizend hoofden verootmoedigden zich voor den God, die de menschen voor de vryheid heeft geschapen. - Welke harmony moest op dit oogenblik voor den troon des Heeren klinken! Hoe aengenaem moest hem dit plechtig gebed zyn, - dat als eene suisende hulde onder zyne voeten kwam dryven!

Deconinck stond na eenen korten tyd van de aerde op, en, terwyl de stilte nog bleef voortduren, sprak hy met luider stemme, op dat velen hem mochten hooren: ‘Broederen, heden heeft de zon een schooner licht voor ons, de lucht is zuiver in onze stad; - de adem der Vreemden komt ze niet meer besmetten. De trotsche Wallen hebben gedacht dat wy hunne slaven zouden zyn en blyven; maer zy hebben nu ten koste huns levens geleerd dat onze Leeuw wel slapen, maer niet sterven kan. Wy hebben het erfdeel onzer vaderen herwonnen, en de voetstappen der Vreemden met bloed uilgevaegd; maer alle onze vyanden zyn niet dood, Frankryk zal ons nog meer gewapende huerlingen zenden, want bloed eischt bloed. Dit is niets, nu zyn wy onverwinbaer; echter zult gy niet op de behaelde zege mogen slapen: houdt uwe harten groot, dapper, en laet het edel vuer dat op dit oogenblik in uwen boezem blaekt niet verslappen. Ieder ga nu naer zyne wooning, en verblyde zich met zyn huisgezin over de gelukkige verlossing. Juicht en drinkt den wyn der vrolykheid, want dit is de schoonste dag dien gy zult beleven. De Burgers die geenen wyn hebben, kunnen

naer de Halle gaen; men zal er eene maet voor elken man uitdeelen.’

Het geroep, dat weder allengskens aengroeide, belette den Deken in zyne aenspraek voort te gaen; hy wenkte de omstaende Dekens en ging met hen naer den kant der Steenstraet. De scharen openden zich eerbiediglyk voor hem, en overal verwelkomde hem het blyde geschal der vervoerde Burgers. Nu drong iedereen naer den Standaerd die hy de galg geplant was; allen kwamen beurtelings met opgetogenheid den blaeuwen Leeuw bezien, en blikten op dit kenteeken hunner stad als op het aengezicht van eenen vriend, die, na lange reizen, uit vreemde landen onder zyne broederen terugkomt. Zy reikten hunne handen in de hoogte, en maekten zulke vrolyke gebaren dat zy, aen een kond en onverschillig oog, zinneloos zouden geschenen hebben.

Weldra kwamen er gezellen, die reeds wyn gehaeld hadden, met hunne kannen op de Markt, en verspreidden het blyde nieuws dat men in de Hal eene maet voor ieder schonk. Eene uer later had elk zyn drinkvat in de hand: - en zoo eindigde die heuglyke dag, zonder wanorde en zonder twist, er was maer één gevoel in alle harten: - het gevoel dat de ziel van eenen gevangenen streelt, wanneer hy weder de zon boven zyn hoofd ziet staen, en dat de wyde wereld alleen zyn kerker wordt.


Vorige Volgende