Logo DBNL
De leeuw van Vlaenderen (1838)

De leeuw van Vlaenderen

(1838)–Hendrik Conscience–rechtenstatus Auteursrechtvrij

Vorige Volgende

XIV.

 
Doch waer toe dient heur tegenstand
 
By snooden moordnaersslach?
 
Wat kan een swakke vrouwenhand
 
By d'ongelyken slag?
 
J.M. Dautzenberg.

Gedurende de acht dagen die op deze voorvallen volgden, verlieten nog meer dan drie duizend Burgers de stad Brugge, en begaven zich te Ardenburg by Deconinck, of te Damme by den Deken der beenhouwers.

Door de verwydering dezer strydbare mannen verstout zynde, gaven de Franschen zich aen alle losbandigheden over, en behandelden de overgeblevene in wooners als gekochte slaven.(1) Nochtans waren er veel Bruggelingen, welke door de Franschen niet gehinderd werden en met hen spraken en vrolyk waren, als of zy met broeders hadden omgegaen; doch dit waren Vlamingen, die hun vaderland verloochend hadden, en de gunst der vreemden door laegheid poogden te verkrygen: zy roemden op den schandnaem van Leliaert als op een eerewoord. De anderen waren Klaeuwaerts, echte zonen van Vlaenderen, die het jok met ongeduld droegen; maer het goed dat zy by het zweet huns aenschyns vergaderd hadden, was hun te dierbaer, om het weerloos in de handen der uitheemsche plunderaers over te laten.

Op deze Klaeuwaerts en op de vrouwen en kinderen der gebannenen was het, dat de Franschen hunne kleinhartige dwingelandy uitoefenden. Niets kon hen thans in hunne lage wraek wederhouden; zy ontroofden vryelyk alles wat hun beliefde, haelden de waren met geweld uit de winkels, en betaelden dezelve metscheldwoorden en lasteringen. Dit verbitterde de verdrukte Burgers zoo zeer dat zy niets meer in hunne winkels te koop hingen, en gezamentlyk weigerden den Franschen nog een stuk vleesch of eene bete broods te ver-

koopen. Zy verborgen de levensmiddelen in den grond, om dezelve aen de opzoeking des vyands te onttrekken; in vier dagen tyds waren de mannen der bezetting zoodanig uitgehongerd dat zy by hoopen in de velden rondliepen om iets te vinden.(1) Gelukkiglyk voor hen werd hierin ten deele door de zorg der Leliaerts voorzien; des niettegenstaende bleef er eene lastige schaerschheid in de stad heerschen. De huizen der Klaeuwaerts waren gesloten, niemand dreef eenigen koophandel, en alles, behalven de roerige Soldeniers en laffe Leliaerts, alles scheen in de stad voor eeuwig te slapen. De ambachtslieden zonder werk zynde, konden de schattingen niet opbrengen, en waren genoodzaekt zich te verbergen om de vervolgingen van den Tolheer Jan van Gistel te ontgaen. Wanneer de bedienden van den Tol des saturdags rondgingen om den witten penning te ontvangen, vonden zy nooit eenen man te huis; het was dan als of alle de Bruggelingen de stad verlaten hadden. Veel ambachtslieden klaegden by Jan van Gistel dat zy, niets winnende, den tol niet konden betalen; maer de verbasterde Vlaming luisterde niet naer deze rede, en wilde de schatpenningen met geweld doen lichten: een groot getal Burgers werden in de gevangenissen gesmeten, anderen ter dood gebracht.

Mynheer De Mortenay, de fransche Stedevoogd en overste der bezetting, min wreed dan de Tolheer, wilde in dezen uitersten toestand de lasten doen verminderen, en zond met dit inzicht eenen bode naer Kortryk, om den Veldheer De Chatillon den hongersnood en de aeklige gesteltenis der bezetting te klagen, en hem tot het afschaffen van den witten penning te doen overgaen. Jan van Gistel, die door zyne landgenoten als eenen bastaerdvlaming verfoeid en gehaet was, nam deze gelegenheid waer om den Veldheer De Chatillon tot strengheid aen te dryven. Hy schetste de wederspannigheid der Bruggelingen in zwarte kleuren af, en riep om wraek over hunne koppigheid; voorgevende dat zy niet werken wilden, om den witten penning met eenigen schyn van rede te kunnen weigeren.

By het ontvangen dezer boodschap ontvlamde De Chatillon in hevigen toorn; hy zag met pyn dat al zyne moeite, aengewend om des Konings bevelen te volvoeren, nutteloos waren, want het vlaemsche volk was ontembaer. In alle steden waren dagelyks beroerten; de haet tegen de Franschen borst overal uit, en in sommige plaetsen, als in Brugge, werden de dienaren van Koning Philippe Ie Bel zoo wel bedektelyk als by klaren dage om hals gebracht.(1) De omgestorte torens van Male waren ook nog niet koud, en het bloed der gesneuvelde

Franschen wag nog niet van derzelver puinen verdwenen.

De bron, uit dewelke deze voor Frankryk zoo bittere beek over gansch Vlaenderen vloeide, ontsprong in Brugge: daer was het, dat het vuer des oproers zich eerst had vertoond. Breydel en Deconinck waren de hoofden des draeks die zich niet onder den staf van Philippe le Bel wilde buigen. By deze overweging besloot De Chatillon eene krachtdadige pooging te doen, en de vryheid van Vlaenderen in het bloed der wederspannelingen te versmooren; die schreeuwende straf wilde hy als eenen schrikverwekkenden geessel gebruiken. - Hy vergaderde spoedig zeventienhonderd ruiters uit Henegauwen, Picardië en Waelschvlaenderen; hierby voegde hy eene groote bende voetknechten, en toog, vol woede, met dit leger naer Brugge.

Tusschen de levensmiddelen en andere goederen welke dit gevaerte vergezelden, waren ook eenige groote vaten met koorden en stroppen gevuld, dezen bestemde De Chatillon tot een wreed en schrikkelyk werk. Deconinck, Breydel, en al hunne gezellen moesten aen dezelve gehangen worden.(1)

Om den Klaeuwaerts geenen tyd tot voorafgaende

muiteryen te laten, had de fransche Landvoogd zyne komst bedektelyk aen Mynheer De Mortenay kenbaer gemaekt; niemand dan de Stedevoogd wist iets van de schriklyke wraekneming die er moest gebeuren.

Den 18 mei 1302, om negen uren des morgens, kwam het leger der Franschen met vliegende vaendels in de stad. De Chatillon reed aen het hoofd zyner zeventien honderd ruiters, zyne blikken waren dreigend en wreed; ook bevongen zich de harten der Burgers met een pynlyk angstgevoel en reeds voorzagen zy een gedeelte der rampen die hen moesten treffen. De Klaeuwaerts kon men aen de uitdrukking dezer aendoening herkennen: hunne hoofden hingen gebogen en de diepste droefheid schetste zich op hun gelaet, nochtans dachten zy niet dat hun iets meer dan de afeisching van den witten penning en eene sterkere verdrukking zou geschieden.

De Leliaerts hadden zich op de Vrydagmarkt by de bezetting in eenen hoop geschaerd. Hun was de komst van den Landvoogd zeer aengenaem, want hy moest ook hen over de verachting der Klaeuwaerts wreken. Zoodra De Chatillon hen genaekte riepen die laffe bastaerden met herhaelde galmen:

‘Heil Frankryk! Heil den Landvoogd!’

Door nieuwsgierigheid gedreven, was het volk in menigte by een geloopen, en had het zich in eene dikke schaer tegen de Vrydagmarkt vergaderd. Op alle wezenstrekken stond eene onzeggelyke uitdrukking van vrees en benaeuwdheid. De vrouwen drukten hunne kinderen stilzwygend tegen de borst, en menigen ontviel eene traen, zonder dat zy derzelver oorzaek verston-

den. Hoe bang zy allen ook voor de wraek des Landvoogds waren, riep echter geen van hen: Heil Frankryk! Schoon nu onmachtig, gloeide de haet tegen de verdrukkers van Vlaenderen in hunne harten, en tusschen hunne droefheid kwam soms nog een dreigende blik, als eene vluchtige strael, uit hunne oogen glimmen; dan dachten zy aen Deconinck en Breydel en droomden van eene bloedige weêrwraek.

Terwyl zy op de bewegingen der Franschen staerden had De Chatillon zyne mannen in dezer voege op de plaets geschikt: eene lange rei ruiters stond aen wederzyde; een vendel Soldeniers raekte aen beide kanten in het diepe der markt tegen deze ruiters, en alzoo was dit deel der plaets gesloten; de andere zyde werd met inzicht opengelaten, opdat de Burgers mochten zien wat er ging gebeuren. Wanneer die schikkingen genomen en uitgevoerd waren, zond men de overige ruiters en Soldeniers bedektelyk naer de stadspoorten om dezelve te sluiten en te bewaren.

Mynheer De Chatillon stond, met eenige Oversten, te midden zyner ruiters. De Kanselier Pierre Flotte, de Stedevoogd De Mortenay en Jan van Gistel, de Leliaert, schenen met hem over een zeer aenbelangend voorwerp te handelen; want hunne gebaren toonden de uiterste drift. Alhoewel zy zacht genoeg spraken om niet van de Burgers gehoord te worden; konden de fransche Oversten er soms wel iets van verstaen; meer dan een brave ridder bezag het bange volk met medelyden en den verrader van Gistel met verachting, - want deze sprak tot den Landvoogd:

‘Geloof my, Mynheer, ik ken myne koppige landge-

noten: uwe genade zou hunne trotschheid vermeerderen. Warm toch de slang niet die u moet steken. Ik weet het by ondervinding, de Bruggelingen zullen den nek niet buigen, zoo lang de opstokers onder hen woonen; dit onkruid moet men versmachten of men wordt het nooit meester.’

‘Het schynt my’ viel de Kanselier grimlachend in ‘dat Mynheer van Gistel zyne landgenoten niet zeer bemint; want zoo helpe my God, indien men hem gelooven wilde, zou er morgen geen levend mensch meer in Brugge zyn.’

‘Voorwaer, Myne heeren’ hernam van Gistel ‘het is de liefde tot mynen Koning die my deze woorden inboezemt. Ik herhael het, de dood van de belhamels alleen kan het vuer des oproers in onze stad dempen. De lyst der hardnekkigste Klaeuwaerts heb ik in myn geheugen; zoo lang deze muiters in Brugge vryelyk mogen wandelen is de rust onmogelyk.’

‘Tot wat getal beloopt die lyst?’ vroeg De Chatillon.

‘Tot omtrent de veertig’ was het koele antwoord.

‘Hoe?’ viel de Mortenay met verontweerdiging uit ‘gy zoudt veertig dezer Burgers doen hangen? Het zyn deze niet die zulke wreede straf verdiend hebben; maer wel de gebannenen welke zich te Damme ophouden. De belhamels Deconinck en Breydel met hunne aenhangers, zyn het, die zich der dood schuldig gemaekt hebben; maer niet die zwakke Burgers, welke gy om eigene wraek wilt gehangen zien.’

‘Mynheer De Mortenay’ bemerkte De Chatillon ‘gy hebt my geboodschapt dat zy uwen Soldenieren geen eten meer wilden verkoopen: is dit niet genoeg?’

‘Het is waer, Landvoogd, zy hebben die weigering ten onrechte gedaen; het was hunne plicht als onderdanen te gehoorzamen; maer myne Soldeniers hebben in zes maenden nog geene betaling ontvangen, en de Vlamingen willen niets dan tegen klinkend geld verkoopen. Het zou my in der waerheid spyten, indien myn zendbrief zulke beklagelyke gevolgen moest hebben.’ ‘Deze vrees kan de Kroon van Frankryk zeer schadelyk, zyn’ sprak van Gistel. ‘Het verwondert my, dat Mynheer De Mortenay de oproerige Bruggelingen voorstaet!’

De Mortenay werd by dit verwyt zeer toornig, want van Gistel had aen deze woorden eene hoonende klem gegeven. De edelmoedige stedevoogd bezag den Leliaert met verachting en antwoordde:

‘Indien gy uw Vaderland bemindet, zoudt gy de dood uwer ongelukkige broederen niet eischen, en ik, Franschman, zou hen niet moeten verdedigen. - En luister! ik zeg het, dat de Landvoogd het hoore: de Bruggelingen zouden ons geene levensmiddelen geweigerd hebben, indien gy den witten penning niet zoo onredelyk en zoo dwingend had afgeëischt. U zyn wy deze onrusten schuldig, want gy zoekt niets dan uwe landgenoten te verdrukken, en gy boezemt hun eenen bitteren haet tegen ons in.’

‘De Heer zy my getuige dat ik de bevelen van Mynheer De Chatillon trouwelyk volbracht heb.’

‘Dit was in het geheel uw inzicht niet’ hernam De Mortenay ‘maer gy hadt u over de verachting der Bruggelingen te wreken. Eene groote dwaling van den Koning onzen meester is, dat hy een man, die door

iedereen verfoeid wordt, als Tolmeester over Vlaenderen heeft aengesteld.’

‘Mynheer De Mortenay’ riep van Gistel met drift ‘gy zult my rekenschap over deze woorden geven.’

‘Myne heeren’ viel de Landvoogd terug in ‘ik verbied u elkander in myne tegenwoordigheid nog te spreken; uwe degens zullen uwen twist beslissen. Ik zeg u, Mynheer De Mortenay, dat uwe redenering my mishaegt, en dat de Tolmeester volgens mynen wille heeft gebandeld; de Kroon van Frankryk moet gewroken worden, en indien de belhamels de stad niet verlaten hadden, zouden er meer galgen dan kruisstraten in Brugge zyn. In afwachting dat ik de ambachten te Damme ga straffen, wil ik deze oproerige stad een streng voorbeeld geven. - Mynheer van Gistel noem my de acht koppigste Klaeuwaerts, op dat er een spoedig recht gedaen worde.’

Ten einde zyne wraek niet te missen liet van Gistel zyne oogen over het verbaesde volk dwalen en zocht acht der tegenwoordige mannen uit de menigte; vervolgens noemde hy dezelve aen den Landvoogd. Hier op werd eenen wapenbode voor het volk gezonden. Na hy met zyne bazuin ieder tot stilzwygen had vermaend, riep hy:

‘In den naem des machtigen Konings Philippe, onzen heer en meester, worden op staenden voet voor mynen Veldheer De Chatillon geroepen en gedaegd, de Burgers welkers namen ik zal afkondigen. Die zich niet zouden aenbieden zullen met de dood gestraft worden, zonder uitstel en zonder genade!’

De list gelukte ten volle, want namate de namen af-

geroepen werden, kwamen de Klaeuwaerts uit de menigte op de markt, en begaven zich zonder achterdocht voor De Chatillon; zy wisten wel dat zy niets goeds te verwachten hadden, en zouden zich wellicht door de vlucht gered te hebben, ware dit mogelyk geweest. De meesten onder hen waren mannen van rondom de dertig jaren; een eenige grysaerd naderde met langzamer schreden en met gebukten hoofde. Eene stille verduldigheid blonk op zyn gelaet, zonder dat de minste vrees op hetzelve merkbaer was. Hy bleef voor De Chatillon staen en bezag hem met ondervragende blikken, als of hy zeggen wilde: wat eischt gy?

Zoodra de laetste der geroepenen genaderd was, deed de Landvoogd een teeken, en de acht klaeuwaerts werden ondanks hunnen tegenstand met koorden gebonden. - Een klagend gemor ontstond onder het volk, maer een deel ruiters, die zich dreigend by de menigte schikten, deden dit gerucht welhaest verdooven. In weinig oogenblikken werd er eene breede galg op de Markt gerecht en eenen Priester by de veroordeelden gebracht. Op het gezicht van het schriklyk moordtuig, huilden de vrouwen of broeders der ongelukkige Klaeuwaerts om genade, en het volk dreef zich onstuimig op een. Een suisende zucht, met verwenschingen en wraekkreten gemengd, kwam uit de schaer der Burgers en liep als een voorbode des oproers over de Markt. Weldra kwam er een bazuinblazer vooruit en riep:

‘Het zy u konde gedaen, op dat gy het wetet! - De wederspannige, die het recht van Mynen Heer den Landvoogd door roepen of anderzins durft stooren, zal

aen dezelfde galg nevens deze muitelingen gehangen worden!’

By die afkondiging stierven de klachten op alle monden, en de stilte des doods omvong het bange volk. De vrouw weende met de oogen hemelwaerts, en smeekte dengenen, die alleen de menschen nog verstaet en hoort, alsdan dat een dwingeland hun de spraek ontneemt: de mannen vervloekten hunne onmacht en blaekten in eene koortsige woede. Zeven Klaeuwaerts werden beurtelings aen de galg gehangen en stierven in het gezicht hunner stadgenoten. De droefheid der benaeuwde Burgers veranderde in wanhoop: iedermael dat er een van de ladder gestooten werd, bogen hunne hoofden zich ten gronde, en zy wendden alzoo hunne oogen van dit yslyk schouwspel Gewis waren er velen die deze plaets zouden verlaten hebben, indien zy zich hadden durven roeren; maer dit was hun verhoden, en by de minste beweging welke onder hen omging, kwamen er Soldeniers met blooten zweerde om hen tot stilstaen te dwingen.

Nog een Klaeuwaert stond by Mynheer De Chatillon, zyne beurt om gehangen te worden was gekomen, hy had gebiecht en zich bereid gemaekt; echter haestte men zich niet met hem; de Landvoogd had het bevel nog niet gegeven. Onderwyl was De Mortenay bezig met de genade van den gryzen Vlaming te verzoeken, maer van Gistel, die dezen Klaeuwaert eenen byzonderen haet toedroeg, gaf voor dat hy een der belhamels was en zich het meest tegen de fransche beheersching verzet had. Op bevel des Landvoogds sprak hy den ouden Vlaming in dezer voegen aen:

‘Gy hebt gezien hoe uwe Makkers om hunne wederspannigheid gestraft zyn, gy zyt even als zy veroordeeld; nochtans heeft de Landvoogd, uit eerbied lot uwe gryze haren, u genadig willen behandelen. Hy schenkt u het leven, op voorwaerde dat gy u voortaen als een nederige dienaer van Frankryk onderwerpt. - Red u met den roep: heil Frankryk!’

De grysaerd wierp eenen blik vol verachting en toorn op den bastaerd, en antwoordde met eenen bitteren grimlach:

‘Ik zou dit roepen indien ik u geleek; indien ik myne witte haren door laegheid kon bezoedelen. Maer neen, ik, martelaer, veracht en trots u tot in de dood. - Gy, verrader, gelykt der slang die in het ingewand harer moeder knaegt; want gy levert den vreemden het land dat u gevoed heeft. - Beef, ik heb nog zonen die my wreken zullen, en gy - gy zult op uw bed niet sterven! Gy weet dat een mensch in zyn stervens uer niet liegen kan.’

Jan van Gistel verbleekte by de plechtige voorzegging des grysaerds. Nu berouwde hem de wraek, en zyn hart beneep zich met somber aendenken; want een verrader vreest den dood als de wraekbode des heeren. De Chatillon had op de wezenstrekken van den Klaeuwaert genoeg kunnen bespeuren dat hy hardnekkig bleef.

‘Wel, wat zegt die muiter?’ vroeg hy.

‘Mynheer’ antwoordde van Gistel ‘hy hoont my en veracht uwe genade.’

‘Dat men hem hange!’ was het bevel van den Landvoogd.

De Soldenier, die het beulenambt bekleedde, nam den grysaerd by den arm, en deze volgde hem gehoorzaemlyk tot aen den voet der ladder; het duerde nog eenige oogenblikken eer de strop goed aen zynen hals gehecht was. Hy ontvong de laetste zegening van den Priester, en plaetste eindelyk zynen voet op de ladder om tot de galg op te klimmen.

Maer eensklaps, en in weêrwil der wachten, kwam er eene onstuimige golving onder het volk. Door eene onweêrstaenbare drukking bewogen, deinsden eenigen tegen den muer der huizen, anderen werden vooruitgestooten, - en een jongeling met bloote armen drong door de menigte tot op de markt; zyn aengezicht droeg de kenteekens der diepste ontroering, der hevigste woede en der zorgelykste vrees. Zoodra by zich van tusschen de dichtgeslotene Burgers had losgemaekt, wierp hy eenen wilden blik over de markt, sprong als een pyl vooruit en riep:

‘Myn vader! ô myn vader, gy zult niet sterven!’

Op het oogenblik dat hy die weinige woorden uitgalmde, toog hy zyn kruismes uit de scheede en stiet het tot aen den hecht in den boezem van den beul. Deze viel met eenen pynlyken schreeuw voor de ladder, en rolde stervend in zyn bloed; terwyl omvatte de jonge Klaeuwaert zynen vader, hief hem van den grond en liep met dien heiligen last tusschen het volk. De Franschen, waren als verstomd, beweeglooze aenschouwers van dit tooneel geweest, doch dit duerde niet lang. De Chatillon wekte hen weldra uit de verbaesdheid. Eer de jongeling tien stappen verder geloopen was, hadden meer dan twintig Soldeniers hem ingehaeld;

hy plaetste zynen vader op den grond en met het nog rookende mes bedreigde hy zyne vyanden. Een vyftigtal andere Vlamingen stonden voor hem, want hy was te midden onder het volk, indier voege dat de Soldeniers tusschen de menigte dringen moesten om hem te vangen. Hoe groot werd de woede der Franschen niet, wanneer zy hunne twintig makkers een voor een ten gronde zagen vallen. De messen glinsterden op eens in de handen der omstaende Klaeuwaerts, en de Soldeniers werden onbarmhartiglyk gesteken en gekerfd, terwyl er ook al menigen Vlaming het leven liet.

De gansche ruitery bewoog zich eensklaps en rende met furie naer het vluchtende volk, de groote slagzweerden dreven de scharen weldra uit een, en de voeten der peerden vertrapten de wederspannigen in een oogenblik. Zy waren nochtans niet zonder wraek gestorven, want zy hadden zich een bed van geslachte Franschen voorbereid. De vader en de zoon lagen op elkander, een zelfde dolk had hen doorsteken, en hunne zielen hadden zich op de laetste reize niet verlaten. Het volk vlood als een rollende stroom, met bang gehuil door alle de straten heen: ieder begaf zich in aller yl naer zyne wooning; deuren en vensters werden gesloten, en eenige stonden later zou men gedacht hebben dat de stad geene inwooners meer bezat.

Verwoed en razend om de dood hunner makkers, en uit de natuer tot geweldadigheden genegen, liepen de Soldeniers by hoopen met het zweerd in de vuist door de volklooze straten en deden zich de huizen der Klaeuwaerts door de Leliaerts aenwyzen. Zy stampten de deuren en vensters aen stukken, roofden geld en goed

en verbryzelden alles wat hun niet kostelyk genoeg of te zwaer voorkwam. De weenende maegden, die men in kelders of andere bergplaetsen kon aentreffen werden wreedelyk onteerd: de mannen, die hunne echtgenoten of hunne zusters wilden verdedigen, waren weldra door dit razend rot overrompeld en vermoord. Hier en daer, voor de deuren der geplunderde huizen, lagen verminkte lyken tusschen den verbryzelden huisraed: niets hoorde men dan de woedekreten der Soldeniers en het gehuil der rampzalige vrouwen. De plunderaers kwamen lachend uit de verwoeste wooningen - de handen vol geroofd goud en vol vlaemsch bloed! Wanneer eenigen, verzadigd van moord en buit, vertrokken, werden zy door anderen nog boosaerdiger opgevolgd, en alzoo bleven de Franschen eenen ruimen tyd aen dit schandelyk werk: de heele reeks der euveldaden welke een losgebroken krygsknecht plegen kan, werd door hen uitgeput.(1)

In de wooning van Pieter Deconinck bleef geen stuk geheel, de muren zelf zouden niet recht gebleven zyn, indien de plunderaers den tyd niet tot meer misdaden hadden gespaerd. Een andere hoop liep rechtstreeks naer het huis van den Deken Breydel. In weinig oogenblikken werd de deur op den vloer geworpen en twintig Soldeniers traden vloekend in den winkel; zy ontmoet-

ten niemand, alhoewel zy alle de vertrekken doorzochten. De kassen werden gebroken, het goud en geld geroofd en dan alles tot gruis vermorzeld. - Wanneer zy afgemat en moede, met een boos genoegen op de puinhoopen staerden, kwam een hunner makkers den trap af, en sprak:

‘Ik heb iets op den zolder gehoord, voorzeker schuilen er Vlamingen onder het dak. Ik geloof dat wy daer eenen beteren buit vinden zullen, want het is denkelyk dat zy hun geld met zich hebben.’

De Soldeniers wendden zich met haest naer den trap: ieder wilde eerst de hand aen den roof slaen, maer de stem van hunnen makker weêrhield hen.

‘Wacht, wacht!’ riep hy ‘gy kunt er niet aen; de val van den zolder staet tien voet hoog en de ladder hebben zy opgetrokken. Maer dit is niets, ik heb eene ladder in den hof zien staen. - Beidt een weinig, ik ga ze halen.’

Hy kwam weldra met het werktuig terug en klom met zyne makkers naer boven. De ladder werd onder de val gericht en men poogde dezelve op te heffen, maer dit gelukte niet; - een sterke grendel belette hun dezelve te bewegen.

‘Wel aen’ riep een van hen, terwyl hy een zwaer stuk hout van den vloer opnam ‘mits zy niet gewillig opendoen zullen wy eenen anderen middel zoeken.’

Hier mede sloeg hy geweldig tegen de val doch zy bleef even vast en onwrikbaer. Een akelige klacht, een zucht zoo pynlyk als of het leven met denzelven uit eene borst ontvlogen was, galmde op den zolder.

‘Ha, ha!’ riepen de Soldeniers ‘zy liggen op de val!’

‘Wacht!’ sprak eene andere stem ‘ik zal ze welhaest doen verhuizen, wilt my slechts een weinig helpen.’

Zy namen eenen zwaerderen balk en hieven hem gezamentlyk in de hoogte; dan stieten zy met zoo veel kracht tegen de val dat de planken losbraken en beneden vielen. Met razend gejuich brachten zy spoedig de ladder aen, en liepen allen naer boven. Hier bleven zy plotseling staen: het scheen dat een zeldzaem en plechtig tooneel hunne harten had vermurwd, want de vloeken vergingen op hunnen mond en zy bezagen elkander met twyfel.

In het diepe van den zolder stond een kind, niet boven de veertien jaer oud, met eene slachtbyl in de hand; bleek van angst en bevend hield hy dit wapen op de Franschen gericht, zonder dat het minste geluid uit zyne borst opkwam: uit zyne blaeuwe oogen schoten stralen van wanhoop en heldenmoed. Het was zichtbaer dat eene diepe zielroering hem vervoerde, want de spieren zyner tedere wangen trokken zich te samen en gaven hem eene yslyke uitdrukking. - Hy geleek eenen marmeren Griek, in zulke smalle maet gebeeld. - Achter den jongen beenhouwer zaten twee vrouwen op den vloer geknield: eene oude gryze moeder met de handen gevouwen en de oogen ten hemel, en eene tengere maegd met hangende haren. Het bange meisje had haer aengezicht in de kleederen harer moeder verborgen, de armen had zy als in stervensnood om haer geslagen. In deze houding zat zy roerloos en als zonder leven; - zy zuchtte noch klaegde.

Wanneer de Soldeniers van hunne eerste verbaesdheid waren teruggekomen naderden zy onstuimiglyk

by deze ongelukkigen en borsten in scheldwoorden tegen haer uit. Zy meenden de handen aen haer te slaen, want dit kind boezemde hun geen de minste vrees in. - Hoe werden zy door toorn vervoerd, wanneer de jonge beenhouwer zyn linker voet achteruit plaetste, en in die vastere houding met de byl wanhopig rondzwaeiende, hun van schrik deed achteruit wyken. Een oogenblik werden zy in hunne misdadige aenslagen verhinderd, tot dat eindelyk een van hen op het kind aenviel en hem meende te doorsteken; maer de beenhouwer weerde den degen af, en hakte met wanhopige kracht in de schouder van zynen vyand. Deze deinsde wankelend en viel in de armen zyner makkers. Als of die slag het vermogen van den jongeling had uitgeput, stortte hy achterover ten gronde en bleef gevoelloos nevens de vrouwen liggen. De Soldeniers hadden zich oogenblikkelyk om hunnen gewonden makker geschaerd en ontkleedden hem tusschen yslyke wraekkreten en verwenschingen. Terwyl weende de oude vrouw in de grootste benaeuwdheid, en smeekte in de fransche tael om genade.

‘ô Myne heeren!’ riep zy met de armen uitgereikt ‘hebt toch medelyden met ons, arme schepsels als wy zyn! Moordt ons niet om de liefde des Heeren! - aenziet toch myne tranen en ontfermt u over ons lyden. - Wat geeft u de dood van twee weerlooze vrouwen?’

‘Het is de moeder van dien beenhouwer, die zoo veel Franschen te Male vermoord heeft’ riep een der Soldeniers ‘by den duivel, zy zal sterven!’

‘Och neen! neen, Mynheer!’ hernam de oude vrouw ‘doop uwe handen niet in myn bloed - ik smeek u,

by de bittere passie onzes Zaligmakers, laet ons leven! Neem alles wat wy bezitten tot u.’

‘Uw geld! uw goud!’ galmde eene stem.

Op deze woorden vatte de vrouw een kistje dat achter haer stond en wierp het naer de Soldeniers.

‘Daer, Myne heeren’ sprak zy ‘dit is alles wat ons in de wereld overblyft - ik schenk het u gewilliglyk.’

Het kistje viel open en eene menigte gouden geldstukken met de kostelykste juweelen rolden op den vloer. Terwyl de Soldeniers elkander wegstieten om den buit te grypen was er een die het aengezicht van het meisje had gezien; want de beweging der moeder had hetzelve ontdekt. By het aenschouwen dier bekoorlyke wezenstrekken drong een boosaerdige minnelust in zynen boezem; hy sprong driftig vooruit, omvatte de maegd met eenen arm, terwyl hy in de andere hand eenen degen hield, en rukte zyn slagoffer uit de armen der huilende vrouw.

‘Moeder, ô moeder!’ zuchtte de maegd met stervende stem. Die klacht, op hare lippen vergaende, viel haer hoofd achterwaerts, en haer lichaem hing slap over den arm van den schaker. Door wanhoop, en liefde tot haer kind zinneloos geworden, werd de moeder by eene razende furie ontheven: hare oogen zonken diep onder de geholde wenkbraeuwen, en vlamden daer als de oogen eens wolfs in de duisternis: hare lippen hieven zich stuiptrekkend op en ontdekten de tanden, als of de moeder in dit aeklig oogenblik, de inborst eener tygerin verkregen had. Zy sprong woedend op den Soldenier, en sloeg hare armen om zyn hoofd; dan zyne wang in hare hand, als in eenen klaeuw, grypende,

dreef zy hare nagelen in zyn aengezicht, en neep hem de wang te pletten: bloeddruppels lekten reeds op zyne kin.

‘Myn kind!’ huilde zy ‘myn kind, ô booswicht!’

De nypingen der razende moeder veroorzaekten den Soldenier onverdraeglyke martelpynen; zyne wezenstrekken gaven dit genoeg te kennen, want de oogen kwamen hem uit het hoofd. - Het meisje niet willende verlaten, bracht hy zynen degen tegen de borst der moeder, en boorde wreedelyk door haeren boezem. De ongelukkige vrouw loste alsdan den boozen vyand, en leunde wankelend tegen het dak: bloed liep over hare kleederen, hare oogen verflaeuwden, hare wezenstrekken verstierven, en hare handen zochten dwalend naer eenen steun.

De Soldenier, die hare dochter in de armen hield, wierp op dit oogenblik het haer van de wangen der maegd, - plaetste zynen mond op haer ontverwd gelaet en zoende haer zoo driftig, dat de ooren der stervende moeder het geluid er van ontvingen. Op het gezicht dier schennis kreeg zy het leven terug: zy stond recht zonder ergens tegen te leunen. - Met eene vervaerlyke uitdrukking van blydschap, stak zy hare bevende hand tusschen hare kleederen, en sprak met doffe stem, terwyl zy naer den Soldenier liep:

‘Gy zult myn kind niet onteeren! hare ziel zal my zuiver ten Hemel verzellen......... Daer zie booswicht - nu hebt gy een lyk............’

Zy stiet het mes dat zy uit hare tasch getrokken had, by herhaelde malen in de borst harer dochter - en meende haer nog eens stervend te omhelzen, maer nu

ontgingen haer de krachten met het leven: zy stortte zwaer op het lichaem van haer kind.

Om dit zieldrukkend tooneel in alle zyne deelen te beschryven, heeft, het verhael langer dan de daed zelf geduerd. Alle deze voorvallen begonnen en eindigden in eenige ongenblikken; in dier voege dat de andere Soldeniers nog bezig waren met het byeenrapen der juweelen, wanneer de moeder en de dochter deze aerde voor eene betere wereld verlieten.

Zoodra de uitheemsche plunderaers, alles wat op den zolder van eenige weerde was, geroofd hadden, gingen zy ten huize uit en liepen naer andere plaetsen dezelfde verwoesting hervatten. - De rampzalige Burgers die nu uit hunne wooningen verjaegd waren, of in dezelve niet meer dorsten blyven, doolden als verloren in de straten en werden door de Franschen met alle smaedwoorden bejegend. - Hoe pynlyk moest toch de onmacht en de wanhoop voor deze vlaemsche harten zyn! Hoe bitter en hoe nydig vervloekten zy den naem der Franschen!

Omtrent den middag renden een groot getal ruiters door de stad om de Soldeniers weder te roepen; want Mynheer De Chatillon had geoordeeld dat de Kroon van Frankryk nu genoeg gewroken was. Er werd uitgeroepen dat men de lyken mocht begraven, en dat iedereen naer zyne wooning mocht terugkeeren.

Eenige Klaeuwaerts, die in het huis van den Deken Breydel gegaen waren, hadden de lichamen der twee vrouwen van den zolder gehaeld en vervoerden dezelve op eene draegbaer tot aen de Dammepoort. Hier was nog een treurig tooneel te zien, dat het hart fel

mocht schokken. Duizend weenende vrouwen, huilende kinderen en stramme grysaerds baden geknield om de stad te mogen verlaten; doch de Soldeniers, wien het bevolen was de poorten gesloten te houden, luisterden naer geen smeeken, en antwoordden met bittere scherts op de tranen der benaeuwde Burgers. Wanneer zy aldus eenen ruimen tyd nutteloos gebeden hadden, kreeg een der vrouwen het gelukkig gedacht hare juweelen aen de wachten te geven. Door vele anderen werd zy hierin nagevolgd, en weldra lagen er kostelyke halssnoeren, haken en oorbellen, met andere ryke sieraden, in eenen hoop voor de poort.

De Soldeniers grepen met drift naer die zinnenstreelende voorwerpen, en beloofden de poorten te openen, indien men hun al de juweelen wilde schenken. - Met haestigheid wierpen de vrouwen geld en goed ten gronde, en de poort werd geopend.

Een bly gejuich begroette deze gelukkige verlossing: de moeders namen hunne kinderen op den arm, de zoon ondersteunde zynen vader, en zoo liepen zy stroomend door de poort. - De mannen die de lyken der moeder en der zuster van Jan Breydel droegen, volgden de anderen in de vlucht; - en achter hen sloot zich de stad weder toe.


Vorige Volgende