De leeuw van Vlaenderen
(1838)–Hendrik Conscience– Auteursrechtvrij
[pagina 1]
| |
I.Standvastig was de trouw der vad'ren als de muren,
Die hoe begruisd, gescheurd, en wild met groen omgroeid,
Der eeuwen went'ling nog tot op deez dag, verduren,
Schoon regen plast en stormwind loeit. -
Petronella Moens.
De roode morgenzon blonk twyfelachtig in het oosten, en was nog met een kleed van nachtwolken omgeven, terwyl haer zevenkleurig beeld zich glinsterend in elken dauwdruppel herhaelde; de blaeuwe dampen der | |
[pagina 2]
| |
aerde hingen als een onvatbaer weefsel aen de toppen der boomen, en de kelken der ontwelkende bloemen openden zich met liefde om de jongste strael van het daglicht te ontvangen. De nachtegael had zyne zoete liederen reeds meermalen gedurende de schemering herhaeld, maer nu verdoofde het verwarde geschater van mindere zangers zyne verleidende toonen. Een hoop ridderen rende stilzwygend door de velden van Rousselare.Ga naar voetnoot(1) Het gerammel hunner uitrusting en de zware stappen hunner dravers, verschrikten de vreedzame bewooners der wouden; want van tyd tot tyd wierp een hert zich uit het kreupelbosch, en vluchtte sneller dan de wind voor dit nakend gevaer. De kleeding en de wapens dezer ridderen waren zoo kostelyk dat men, by den eersten oogslag, Graven en nog hoogere heeren er onder gissen kon. Een zyden kolderGa naar voetnoot(2) hing hun met zwierige vouwen om het lichaem, terwyl een verzilverde helm hun het hoofd met purpere en lazure vederen bekroonde. Hunne handschoenen, met yzeren schelpen bedekt, en hunne met goud doorwrochte knieplaten blonken ook niet weinig by het morgenlicht. De schuimende en onrustige peerden wrongen het gebit met drift tusschen de tanden, en dan bewogen de zilveren knoopen en de zyden trossen huns tuigs zich liefelyk. | |
[pagina 3]
| |
Alhoewel de uitrusting dezer reizigers niet ten oorloge geschikt was, mits zy geene harnassen droegen, kon men echter genoeg bemerken, dat zy zich tegen vyanden voorzien hadden; want de mouwen van hunne pantsierenGa naar voetnoot(1) kwamen met hunne armen door de kolders. Groote slagzweerden hingen ook aen hunne zadels, en de schildknapen voerden groote beukelaers achter hunne meesters. Elk ridder had zyne wapenteekenen op de borst geborduerd, in zulker wyze dat men den stem van ieder erkennen mocht. - De koude des morgens had hun den lust tot spreken benomen, de klemmende nachtlucht bezwaerde hunne oogleden; zy weêrstonden den lastigen vaek met moeite en bleven in eene sluimerige ongevoeligheid verzonken. Een jonge man ging te voet voor hen in de baen. Lange golvende haren rolden op zyne breede schouders: blaeuwe glinsterende oogen stonden vlammend onder zyne blonde wenkbraeuwen, en een jonge baerd krulde op zyne kin. - Een wollen kolder met eenen gordel was zyn kleedsel, en een kruismesGa naar voetnoot(2) in eene lederen | |
[pagina 4]
| |
scheede zyn wapen. Zichtbaer was het op zyn gelaet, dat het gezelschap, aen hetwelk hy ten leidsman diende, hem niet aengenaem was. Er schuilde voorzeker iets geheims in zynen boezem, want hy wendde dikwyls de oogen met linkschen blik naer de ridders. Lang van gestalte en buitengewoon sterk van leden, stapte de jongeling zoo snel voort, dat de peerden moeite hadden, om hem op eenen tred by te houden. Na de stoet alzoo eenigen tyd was voortgereden, strunkelde het peerd van een' der ridderen, tegen den stronk van eenen afgehakten boom en bukte onvoorziens tot by den grond. Hierdoor viel de ridder met de borst op den nek van zynen draver en geraekte by kans uit den zadel. ‘By de Maegd!’ riep hy in de fransche spraek ‘zoo helpe my God! myn peerd slaept onder my.’ ‘Mynheer De Chatillon’Ga naar voetnoot(1) antwoordde zyn gezel, lachende ‘dat er een van u beiden sliep - dit geloof ik voorzeker.’ ‘De tong moet u branden, spotter!’ viel De Chatillon uit. ‘Ik sliep niet. Twee uren vestig ik myne oogen op die betooverde torens, die zich hoe langer hoe meer verwyderen. Maer men zou zich eer aen de galg zien, dan een goed woord uit uwen mond te krygen.’ Terwyl de twee ridders, zich dus schertsend toespraken, lachten de anderen lustig om het ongeval en de gansche stoet ontwaekte op eens uit de stille sluimering. | |
[pagina 5]
| |
De Chatillon, die nu zyn peerd weder op de been gebracht had, ziende dat men niet ophield met lachen, werd door zulke innige gramschap vervoerd, dat hy het beest ysselyk met de scherpe spoorGa naar voetnoot(1) in den buik stampte. Hier door steigerde het verwoed in de hoogte, en vloog eindelyk als een javelyn tusschen de boomen heen. Geen honderd treden van daer liep het tegen den stam van eenen zwaren eik, en stortte deerlyk gewond ter aerde. Gelukkig was het voor De Chatillon dat hy by den schok ter zyde uit den zadel gevallen of gesprongen was. Niettegenstaende moest hy zich genoeg in de lenden bezeerd hebben, want hy bleef een oogenblik als gevoelloos liggen. Zoohaest de anderen by hem gekomen waren, stegen zy allen van hunne peerden en lichtten hem met medelyden van den grond. Die hem eerst boertig had toegesproken scheen nu het meest voor hem bezorgd; want eene ware droefheid had zyn gelaet betrokken. ‘Myn duerbare Chatillon’ zuchtte hy ‘ik beklaeg u uiterharten. Vergeef my myne losse woorden; ik wilde u niet hoonen.’ ‘Laet my gerust!’ riep De Chatillon zich uit de armen zyner makkers rukkende ‘ik ben nog niet dood Myne heeren! Denkt gy dat de Sarracenen my gespaerd hebben, om my in een bosch, als eenen hond te laten sterven? Neen ik leef nog, God dank! Zie De St. Pol ik | |
[pagina 6]
| |
zweer u, dat gy my deze spotterny op staenden voet betelen zoudt, indien ik my op u wreken mocht.’ ‘Bedaer toch, ik bid u’ hernam De St. Pol, ‘ho! gy zyt gewond, myn broeder, er komt bloed uit uw maliehemd.’ De Chatillon trok de mouw van zynen rechter arm wat omhoog, en bemerkte dat een tak hem de huid opgekrabt had. ‘Daer, zie!’ sprak hy half getroost ‘het is niets - eene schrem. Maer by den Hemel! ik geloof dat die Vlaming ons met inzicht in deze behekste wegen brengt. Dit wil ik weten, - en zoo weinig kryge ik genade om myne zonden, indien ik hem niet aen den vervloekten eik doe ophangen. De Vlaming die by dit gezegde tegenwoordig was, geliet zich als of hy de fransche tael niet verstond, en zag De Chatillon met stout gelaet in de oogen. ‘Myne heeren’ riep de ridder ‘ziet dien LaetGa naar voetnoot(1) my aenzien..... Kom eens hier lomperd! Nader hier voor my.’ De jongeling naderde langzaem en hield zyne oogen gedurig op den ridder gevestigd. Er zweefde iets zonderlings over zyne wezenstrekken, - eene uitdrukking | |
[pagina 7]
| |
waer in toorn en list te saem gesmolten waren: iets zoo dreigend en zoo geheim dat De Chatillon met eene aendoening van benaeuwdheid werd bevangen. Een der bywezende ridders wendde zich om en verliet de plaets waer dit gebeurde; hy week eenige stappen tusschen het geboomte en deed genoeg bemerken dat dit tooneel hem niet behaegde. ‘Wilt gy my zeggen’ vroeg De Chatillon aen den gids ‘waerom gy ons door zulke wegen leidt, en waerom gy ons niet gewaerschouwd hebt dat er een afgehakte boom in de baen lag?’ ‘Heer!’ antwoordde de Vlaming in slecht fransch ‘Ik ken geenen anderen weg naer het slot Wynendael en wist niet dat het UEdele geliefde op dit uer te slapen.’ By dit gezegde kwam er een bitsige grimlach op zyn gelaet; het scheen dat hy den ridder tergen wilde. ‘By God!’ riep De Chatillon hem toe ‘gy lacht - gy spot met my..... Hola! myne knapen, dat men dien Laet in de lucht hange! en dat hy der raven ten spyze worde!’ Nu grimlachte de jongeling nog meer: de hoeken van zynen mond trokken zich achteruit, en eene bleeke of purpere kleur verwde beurtelings zyne wangen. ‘Een Vlaming ophangen?’ morde hy. ‘Wacht een weinig!’ Hier op ging hy eenige treden achterwaerts, plaetste zich met den rug tegen eenen boom, stroopte de mouwen van zynen kolder tot aen de schouders op, en toog zyn blikkerend kruismes uit de scheede. De ronde spieren van zyne bloote armen waren gespannen, en zyn gelaet kreeg iets in zich dat den leeuwen eigen is. | |
[pagina 8]
| |
‘Wee dengenen die my raekt!’ riep hy met kracht ‘De raven van Vlaenderen zullen my niet eten; zy vreten liever fransch vleesch!’ ‘Val aen laffaerds!’ riep De Chatillon tegen zyne knapen ‘val aen dan! Zie die bloodaerts! - Zyt gy bang van een mes? Mocht ik myne handen aen dien Laet vuil maken; maer ik ben edel. Graeuw tegen graeuw, het is uwe taek. Loopt hem dan over 't lyf.’ Eenigen der omstaende ridderen poogden De Chatillon te bedaren, doch de meeste stemden in deze daed en hadden den Vlaming geerne aen eene strop gezien. Ongetwyfeld zouden de knapen, door hunnen meester opgehitst, den jongeling overvallen en verwonnen hebben; maer nu naderde de ridder die eenige stappen van daer in diepe gepeinzen had gewandeld. Zyne kleeding en uitrusting ging die der andere ridders verre in pracht te boven; het schild dat op zyne borst gewrocht was, droeg drie gulden leliën op een blaeuw veld, onder eene graeflyke kroon. Dit beduidde dat hy van koningsbloede was. ‘Hou op!’ riep hy met streng gelaet tegen de knapen, en zich tot De Chatillon keerende sprak hy: ‘Mynheer!........... Gy schynt te vergeten, dat ik Vlaenderen van mynen broeder en koning Philippe ten leen heb. Die Vlaming is myn vassael. - Gy hebt geen recht Op zyn leven, mits hy my alleen toebehoort.’ ‘Zal ik my dan door eenen slechten boer bespotten laten?’ vroeg De Chatillon met spyt. ‘Waerlyk Graef, ik versta niet waerom gy altyd het geringe volk tegen de Edelen voorstaet. Zal die Vlaming zich beroemen dat hy eenen franschen ridder ongestraft gehoond heeft? | |
[pagina 9]
| |
En zegt gy het, Myne heeren, heeft hy de dood niet verdiend?’ ‘Mynheer De Valois,Ga naar voetnoot(1)’ antwoordde De St. Pol, ‘verleen myn' broeder de kleine vertroosting, dien Vlaming te zien hangen. Wat geeft het leven van dien koppigen Laet aen uwe prinselyke Hoogheid?’ ‘Hoort Myne heeren!’ riep Charles De Valois met toorn ‘my is uwe losse tael ten hoogste onaengenaem. Het leven van een' onderdaen is my van groot gewicht, en ik begeer dat men den jongeling ongehinderd late. Te peerd Myne heeren! Te veel tyds is dit verspild.’ ‘Kom aen De Chatillon’ morde de St. Pol, tegen zynen broeder, ‘styg op het ros van uwen schildknaep en laet ons gaen, want Mynheer De Valois is eenen ongeloovigen volksgezinden.’ Intusschen hadden de schildknapen hunne wapens in de scheede gestoken, en waren nu bezig met de peerden hunner meesters vooruit te brengen. ‘Zyt gy klaer Myne heeren?’ vroeg De Valois ‘nu dan, - spoedig voort, bid ik u; want anders komen wy de jacht te spade. Gy, vassael, ga ter zyde; waerschouw ons wanneer wy moeten draeien. - Hoe verre zyn wy nog van Wynendael?’ De jongeling nam zyne kap heuschelyk van het hoofd, boog zich voor zynen redder en antwoordde: ‘Nog eene korte myl, myn Heerschap.’ | |
[pagina 10]
| |
‘By myn' ziel!’ sprak St. Pol ‘Ik geloof dat dit een wolf in een schapenvel is.’ ‘Dit heb ik reeds overlang gedacht’ antwoordde de Kanselier Pierre Flotte ‘want hy beziet ons als een wolf en luistert als een haes.’ ‘Ha! ha! nu weet ik wie het is’ riep De Chatillon ‘Hebt gy nooit hooren spreken van eenen wever met name Pieter Deconinck die te Brugge woont?’ ‘Myne heeren gy bedriegt u voorwaer’ bemerkte Raoul De Nesle ‘ik heb den beruchten wever te Brugge zelf gesproken, en alhoewel hy dezen in schalkheid te boven gaet, heeft hy slechts een oog en onzen leidsman heeft er twee allergrootste. Ongetwyfeld bemint hy den ouden Graef van Vlaenderen, en beschouwt onze komst als overwinnaers met een kwaed oog; dit is de zaek. Vergeeft hem de trouw die hy zynen ongelukkigen Vorst bewaert.’ ‘Het is lang genoeg hier over gesproken, Myne heeren’ viel De Chatillon in. ‘Laet ons van voorwerp veranderen. Ter goeder ure! weet gy wat onze genadige Koning Philippe met dit land van Vlaenderen doen zal? want op myn woord, indien onze Vorst zyne schatkisten zoo dicht hield, als De Valois zynen mond gesloten houdt, zou het arm leven aen het Hof zyn.’ ‘Dit zegt gy wel’ antwoordde Pierre Flotte ‘maer hy zwygt niet met iedereen. Vertraegt den gang uwer peerden een weinig, Myne heeren, en ik zal u dingen zeggen die gy niet weet.’ De ridders kwamen met nieuwsgierigheid dichter by elkander, en lieten den Graef De Valois een weinig vooruit gaen. Wanneer hy genoeg van hen verwyderd | |
[pagina 11]
| |
was, om hunne woorden niet te kunnen verstaen, sprak de Kanselier: ‘Luistert - onze genadige koning Philippe le Bel heeft geen geld meer. Enguerrand De Marigny heeft hem doen gelooven dat Vlaenderen eene goudmyn is, en dit is niet slecht gezegd; want in het land waer wy nu zyn, is meer goud en zilver dan in geheel Frankryk.’ De ridders grimlachten en bogen meermalen hunne hoofden ten teeken van toestemming. ‘Luistert nog’ hernam Pierre Flotte, ‘onze koningin Johanna, is ten hoogste op de Vlamingen verbitterd; zy haet dit hoogmoedig volk dat het niet te zeggen is. Ik heb uit haren mond geboord, dat zy den laetsten Vlaming aen de galg zien wilde.’ ‘Dit heet spreken als eene Koningin,’ riep De Chatillon! ‘Indien ik eens meester over dit land worde, gelyk myne genadige nichte het my heeft toegezegd zal ik hare schatkisten wel voeden; en Pieter Deconinck met ambachten en gilden en heel die volksregering te niet doen. - Maer wat luistert die vermetele Laet op onze rede!!’ De Vlaming was onmerkbaer genaderd en had de woorden der ridderen met een vlytig oor gevat. Zoodra men hem bemerkte, liep hy met eenen onverstaenbaren grimlach tusschen de boomen van het woud, bleef op eenen afstand staen en toog zyn mes uit de scheede. ‘Mynheer De Chatillon!’ riep hy dreigend ‘beziedit mes wel, op dat gy het herkennen moogt wanneer het u tusschen hals en nek zal glyden!’ | |
[pagina 12]
| |
‘Is er dan geen myner dienaren die my wreken zal?’ schreeuwde De Chatillon met woede. Eer hy deze woorden gesproken had steeg er een zware lyfknecht van zyn peerd en liep met blooten degen op den jongeling aen. Deze in plaets van zich met zyn mes te willen verdedigen, stak het in de scheede en wachte met geslotene vuisten op zynen vyand. ‘Gy gaet sterven vervloekte Vlaming!’ riep de lyfknecht, zyn wapen op hem sturende. De jongeling antwoorde niet, maer hechtte zyne groote oogen als twee vlammende schichten op den lyfknecht. Deze, door de kracht van dien blik tot in de ziel geraekt, bleef eenen oogenblik staen als of hem de moed ontzonk. ‘Toe, steek dood! steek dood!’ riep De Chatillon tot hem. Maer de Vlaming wachtte niet tot dat zyn vyand hem naderde: hy sprong in eene vlucht voor den degen om, greep den lyfknecht met zyne twee sterke handen om den middel, en sloeg hem zoo onbarmhartiglyk met het hoofd tegen eenen boom dat hy zonder gevoel op den grond nederstortte. Een laetste doodkreet klonk door het woud en de Franschman sloot de oogen voor eeuwig toe, terwyl zyne leden stuiptrekkend beefden. Met eenen nydigen lach bracht de Vlaming zynen mond by het oor van het levenlooze lichaem, en sprak spottend: ‘Ga, en zeg uwen meester, dat het vleesch van Jan BreydelGa naar voetnoot(1) voor geeneraven is-het vleesch der Vreemden is beter aes voor hen.’ | |
[pagina 13]
| |
En hier mede liep hy tusschen de heesters en verdween in het diepste van het woud. De ridders die in de baen stonden en dit schouwspel met angst aenzagen, hadden geen tyd gehad om elkander eenige woorden toe te sturen; doch zoodra zy van hunne verbaesdheid waren teruggekomen, sprak De St. Pol: ‘In der waerheid, ik geloof, myn broeder, dat gy met eenen toovenaer te doen hebt, want zoo zegene my God! dit is niet natuerlyk.’ ‘Behekst land!’ antwoordde De Chatillon mistroostig ‘Myn peerd breekt den nek, myn trouwe lyfknecht bekoopt het met zyn leven - het is een ongelukkige dag....... Knapen, neemt het lichaem van uwen genoot; draegt het zoo gy best kunt naer het eerste dorp; dat men hem geneze of begrave...... Ik bid u, Myne heeren; dat de Graef De Valois niets van den voorval wete.’ ‘Ho dit verstaen wy!’ viel Pierre Flotte in ‘Maer Myne heeren geeft uwen draveren de spoor en haest u voort - want ginds zie ik Mynheer De Valois tusschen de boomen verdwynen.’ Zy losten hunnen draveren den toom en kwamen weldra by den Graef hunnen Veldheer. Deze rende zachtjes voort zonder op hunne nadering te letten. Zyn hoofd, met den verzilverden helm, hing nadenkend voorover, en zyn yzeren handschoen rustte achteloos met den teugel op de maen zyns dravers: zyne andere hand omvatte het gevest van het slagzweerd dat aen den zadel hing. Terwyl hy dus in diep gepeins verzonken was, en dat | |
[pagina 14]
| |
de andere ridders met oogwenken over zyne droefgeestigheid schertsten, ontvouwde het slot Wynendael zich voor hen met zyne hemelhooge torens en reuzenstaltige wallen. ‘Noël!’ riep Raoul De Nesle met blydschap ‘ginds is het einde onzer reis. Wy zien Wynendael in weêrwil des duivels en der toovery.’ ‘Ik wilde het wel in brand zien’ morde De Chatillon ‘het kost my een peerd en een' trouwe dienaer.’ Nu wendde de ridder die de leliën op de borst droeg zich om, en sprak: ‘Myne heeren, dit slot is het verblyf van den ongelukkigen Landheer Gwyde van Vlaenderen-een vader wien men zyn kind ontrukt heeft, en wiens land wy door het geluk der wapenen gewonnen hebben. Ik bid u, toont hem niet dat gy als overwinnaers komt en vergroot zyn lyden niet door hoogmoedige woorden.’ ‘Maer, Graef De Valois’ viel De Chatillon bitsig uit ‘denkt gy, dat wy de wetten des ridderschaps niet kennen? Weet ik niet dat het eenen franschen ridder betaemt, zich na den zegenprael edelmoedig te gedragen?’ ‘Ik hoor wel dat gy het weet’ antwoordde De Valois met nadruk ‘ik verzoek u, het dan ook zoo te doen. De eer bestaet niet in ydele woorden, Mynheer De Chatillon! - Wat geeft het dat de wetten van het ridderschap op de tong liggen, wanneer zy niet in het hart geschreven staen? Wie met zyne minderen niet edelmoedig is, kan het niet met zyne gelyken zyn. Gy verstaet my, Mynheer De Chatillon!’ De Chatillon ontstak op dit verwyt in eene spytige | |
[pagina 15]
| |
woede, en zou voorzeker in onstuimige woorden uitgevallen zyn; maer zyn broeder De St. Pol weêrhield hem en morde zachtjes: ‘Zwyg, De Chatillon, zwyg toch; want onze Veldheer heeft gelyk. Het is immers redelyk dat wy den ouden Graef van Vlaenderen niet meer lyden toebrengen? - hy is rampzalig genoeg.’ ‘Die ontrouwe Leenheer heeft onzen Koning den oorlog durven aenzeggen en onze nichte Johanna van Navarre zoodanig getergd dat zy er byna ziek van werd. En wy zouden hem dan nog moeten sparen?’ ‘Myne heeren!’ riep De Valois nogmaels ‘gy kent myne bede. Ik geloof niet dat het u aen edelmoedigheid ontbreken zal. - Nu vooruit! ik hoor de honden blaffen, men heeft ons reeds in 't gezicht; want de brug valt en de stormeggeGa naar voetnoot(1) gaet omhoog.’ Het slot Wynendael,Ga naar voetnoot(2) door den edelen Graef Gwyde van Vlaenderen gesticht, was een der fraeiste en sterkste lusthoven die er in dien tyd bestonden. Uit de breede grachten, met dewelke het omringd was, klommen dikke muren in de hoogte; menigvuldige uitstekende waekhuisjes hingen aen dezelve. Voor de stormgaten kon men de oogen der kruishoogschutters met de punten der yzeren schichten zien. Binnen de wallen verhieven zich de daken van het grafelyk huis, met hunne zwaeiende windhanen. Zes ronde torens stonden zoo op de hoeken | |
[pagina 16]
| |
der muren als in het midden van den voorhof, uit dezelve kon men met allerlei werptuig den vyand in het veld treffen en hem de nadering tot het slot beletten. Eene enkele valbrug vereenigde dit sterke eiland met de omliggende dalen. Zoodra de ridders aenkwamen gaf de waker van de poort het teeken aen de binnenwacht, en weldra kryschten de zware deuren op hunne hangsels. Terwyl dreunden de stappen der peerden weêrgalmend op de brug, en de fransche ridders gingen tusschen twee reien vlaemsche voetknechten in het kasteel. De deuren werden achter hen gesloten, de egge met hare yzeren punten viel neder, en de brug ging langzaem in de hoogte. |
|