Geschiedenis van België

[p. 348]

Oostenryksch tydvak.
België onder vorsten van het Huis van Oostenryk.

Hoofdstuk I.
De minderjarige Philips volgt zyne moeder Maria in alle hare Staten op. - Ryksvoogdy van Maximiliaen. - Willem Van der Marcke, door Frankryk ondersteund, verwoest het luiksche grondgebied, doodt den bisschop en wordt onthalsd. - Oorlogen der Vlamingen tegen Maximiliaen. - Groote oploop te Brugge. - Maximiliaen door de burgers gedurende dry maenden in hechtenis gehouden. - Maximiliaen tot keizer van Duitschland gekozen, verlaet België.
Van 1482 tot 1494.

Door de dood der hertogin Maria vervielen België en alle andere bourgundische Staten op haren jongen zoon Philips, die, in 1478 te Brugge geboren, nu slechts den ouderdom van vier jaren had bereikt. Men zag zich dus verpligt eenen Ryksvoogd te benoemen om het Land te bestieren tot de meerderjarigheid van den jongen hertog, en, natuerlyker wyze, kon men, zonder gewigtige redenen, op niemand anders dan op zynen vader Maximiliaen denken. De Vlamingen alleen weigerden hem als Ryksvoogd te erkennen, niettegenstaende dat de andere

[p. 349]

deelen des Lands hem zonder moeijelykheid in deze hoedanigheid aenveerdden.

By zyne komst in Vlaenderen was Maximiliaen door de Vlamingen met eene regtzinnige liefde ontvangen geweest; zyne dapperheid in den slag van Guinegat had hun, in hem, een heldhaftig beschermer des vaderlands doen verhopen, en een gelukkiger tydstip doen te gemoet zien; maer ongelukkiglyk stelde Maximiliaen alle deze verwachtingen te leur en trok zich allengskens den haet der Vlamingen op den hals om meer dan eene reden. De oorlog tegen Frankryk duerde immer op de grenzen voort en bestond voornamelyk in onophoudende schermutselingen en plunderingen; de koophandel geraekte langs die zyde geheel te niet, zonder dat men de minste hoop mogt voeden van een aenstaende einde aen de vyandlykheden gesteld te zien. Ondanks de uitermate zware belastingen, welke Vlaenderen voor de oorlogskosten op te brengen had, werd er niets beslissends gedaen en men betigtte den aertshertog openbaerlyk van onbekwaemheid en van gebrek aen sterkmoedigheid. De Vlamingen, om hunnen Handel te redden, toonden sedert eenigen tyd eene groote neiging tot den vrede met Frankryk en er waren reeds door hen vriendelyke onderhandelingen begonnen; maer Maximiliaen, eenen eigen wrok tegen den franschen koning hebbende, en wetende hoe arglistig deze altyd te werk ging, had zich steeds tegen den vrede verzet. Overigens bestonden tegen Maximiliaen nog vele andere redenen van misnoegen: hy was zwak, liet 's Lands zaken meer en meer in de war gaen, verspilde het geld zyner onderdanen in feesten en gastmalen met eene hoonende onverschilligheid, en, wat nog meest de Vlamingen verbitterde, hy ging te werk volgens den raed van duitsche heeren, waeruit zyn Hof byna uitsluitelyk bestond.

De Vlamingen, nu eene goede gelegenheid ziende om het bestier des graefschaps aen Maximiliaen te ontwringen, hielden den minderjarigen Philips en zyne jonge zuster Margareta binnen Gent in verzekering, en benoemden vier edele heeren om voogden over de doorluchtige kinderen te zyn. Er vereenigden zich te Gent afgezanten

[p. 350]

van de dry Leden des Lands, namelyk Gent, Brugge en Yperen, om in den naem van den jongen hertog Vlaenderen te bestieren. Door deze maetregelen was Maximiliaen van allen invloed over de zaken des graefschaps beroofd en het was hem zelfs niet toegelaten zyne kinderen te zien.

De eerste daedzaek, welke door den Raed van Vlaenderen, op het einde des jaers 1482 bewerkt werd, was eenen vrede met Frankryk, waerby men onder anderen bepaelde dat de jonge Margareta, als verloofde van den franschen kroonprins, naer Parys zou worden overgevoerd en dat, by haer toekomend huwelyk, de Landen van Bourgundië, Artois en eenige andere gewesten, op franschen bodem gelegen, als bruidschat haer zouden volgen. Maximiliaen, om grooter kwaed te vermyden, zag zich gedwongen dezen vrede te teekenen, hoe zeer het hem ook griefde, van zyne aenspraek op de bourgundische bezittingen af te zien. De jonge Margareta vertrok korts daerop naer Frankryk.

Intusschentyd was Maximiliaen met een klein leger in Holland getogen om aldaer de ruststoorende gezindheid der Hoeks te gaen straffen en om de inwooners van Utrecht tot het wederaennemen van hunnen bisschop, dien zy verjaegd hadden, te dwingen. Hy zegepraelde in deze beide togten.

Terwyl de andere deelen des Lands eenen kortstondigen vrede genoten zag het bisdom van Luik eensklaps zynen grond met bloed overgieten. Binnen Luik lagen nog de teekenen der laetste verwoesting door Karel-de-Stoute gepleegd; naeuwlyks begon de ongelukkige stad langzaem uit hare poonhoopen op te ryzen, naeuwlyks had de herbloeijende koophandel in de harten der burgers den moed en de hoop op een beter lot gestort, of er ontstond een nieuwe geessel voor het bisdom. Willem Van der Marcke, een oploopend en hoogmoedig man, was Mambour of burgemeester van Luik en gebruikte de magt, welke deze weerdigheid hem gaf, tot het begaen van onophoudende geweldenaryen. De Staten des bisdoms, kennis nemende van zyne talryke euveldaden, banden hem voor vyftig jaren uit het Land. Vol wraekzucht en vol haet

[p. 351]

tegen den bisschop Lodewyk van Bourbon, die deze straf over hem had ingeroepen, liep hy naer Frankryk by den boozen koning Lodewyk XI. Deze, niet beter wenschende dan de belgische gewesten in oproer te brengen, om zynen vyand Maximiliaen lastige zaken op den hals te werpen, gaf aen Willem Van der Marcke eenige benden en het noodige geld om zyn geboorteland eenen oorlog van verwoesting aen te doen; daerby voegden zich vele fransche en zwitsersche landloopers, die, dorstig naer buit zynde, zich in menigte onder bevel van Willem Van der Marcke kwamen schikken. Met dien razenden hoop roovers viel hy, als een vernielende storm, op het luiksch gebied, zette het platte land in vuer en vlam en stortte het bloed zyner landgenoten met eene schandelyke wreedheid. Niemand dorst hem weêrstand bieden, alles vlugtte voor hem heen en hy verkreeg onder de verschrikte inwooners den naem van het Everzwyn der Ardennen. Na het geheel bisdom verwoest te hebben, kwam hy zich voor Luik zelve vertoonen en bedreigde de stad met eene akelige plundering. De bisschop riep de gewapende burgers byeen om tegen Willem Van der Marcke op te trekken; doch de vrees was zoo groot dat hy slechts weinige mannen van goeden wil vond en met moeite eene geringe bende kon vormen. Des niettegenstaende wilde hy zynen vyand te gemoet gaen en trok uit de stad aen het hoofd van zyn onbeduidend leger. Vermetel was die uittogt; want hy mogt niet verhopen, dat eene handvol bevreesde mannen met de minste kans van overwinning tegen de rooverbenden van het Everzwyn zouden hebben kunnen stryden: ook werden de Luikenaren by den eersten aenval overhoop gesmeten en geheel verstrooid. De bisschop, in eenen naeuwen doorgang zich bevindende, kwam Willem Van der Marcke woedend op hem aengeloopen en kloof hem het hoofd met eenen enkelen slag zyner wapenbyl; het lyk viel neder in zyn bloed en werd door de mannen van het Everzwyn doorstoken en verminkt. De zegepralende roover deed zich de poorten der stad openen en vermoordde er een goed deel menschen. Dan wilde hy de kanoniken van St-Lambrecht dwingen tot het kiezen van zynen zoon als bisschop van Luik; maer onderwyl was er een brabandsch leger tot onder de muren der

[p. 352]

stad genaderd; het Kapittel wilde in geener wyze tot het kiezen van den zoon van Willem Van der Marcke overgaen en verkoos integendeel den heer Van Croy als bisschop. Na de stad eenigen tyd omzet te hebben vertrok het brabandsch leger onverrigter zake. Het Everzwyn dwong de inwooners de wapenen op te nemen en verliet Luik met eene ontzaggelyke magt om zyne verwoestingen op nieuw te beginnen; hy bragt Hasselt, St-Truijen en Tongeren onder zyn geweld en versloeg de bisschoppelyke benden meer dan eens. Nu naderde een aenzienlyk leger, uit Brabanders en Henegauwers samengesteld, onder bevel van Philips van Cleef; het Everzwyn wachtte den aenval niet af maer toog zyne vyanden in allerhaest te gemoet. De uitslag van den stryd was ditmael hem niet gunstig: geheel zyn leger werd vernield of uiteen geslagen en hy gedwongen zich door de vlugt te redden; hy sloot zich op in Luik en verdedigde zich met hardnekkigheid, ondanks den haet der burgers tegen hem. Terwyl hy dus binnen de stad door den schrik als een dwingeland heerschte, poogden de inwooners den vrede met den aertshertog te verkrygen; maer Willem, wel voorziende dat zyn hoofd den prys van den vrede zyn zou, deed de twee burgemeesters van Luik by den kop vatten en door zyne mannen vermoorden, omdat zy zich verstout hadden tegen zynen wil van een verdrag te spreken.

Willem Van der Marcke bood tegenstand tot in het midden des jaers 1484, alswanneer hy met Maximiliaen eenen vrede trof, waerby deze zich verbond hem geene vervolging over het gebeurde te doen onderstaen. Het Kapittel koos in de plaets van den heer Van Croy eenen anderen bisschop, met name Jan Van Hoorne, en aenveerdde den aertshertog als Mambour of wereldlyke bestierder van Luik.

Maximiliaen ging in deze zaek met list en met valschheid te werk; hy wachtte tot dat Willem Van der Marcke al zynen invloed en zyne magt verloren had en deed hem dan, ondanks zyn verdrag, te Maestricht op het schavot onthalsen. Op het oogenblik dat Willem den slag zou gaen ontvangen riep hy dat zyne dood eenen wreker zou vinden. Zyn broeder Everhard begon deze voorzegging onmiddelyk uit te voeren.

[p. 353]

Geheimlyk ondersteund door Frankryk, raepte hy nieuwe benden byeen, roofde, brandde en moordde gedurende zeven jaren op den luikschen grond en dwong eindelyk den bisschop, hem in tegenwoordigheid zyns legers vergiffenis te vragen over de onthalzing van zynen broeder Willem.

Maximiliaen, in Holland gezegepraeld hebbende, kwam met zyn leger naer België, voornemens zynde zich op de Vlamingen te wreken en, ook voor dit graefschap, zich als voogd zyner kinderen te doen erkennen. Onderwyl leidden de Gentenaren hunnen jongen hertog Philips met groote plegtigheid naer Brugge, waer men het zesjarig kind met eene onuitsprekelyke blydschap en eerbetuiging ontving, en terug naer Gent vergezelde met twee honderd prachtig gekleede ruiters. Acht dagen daerna verscheen in Brugge Anthonis, bygenaemd de groote Bastaerd van Bourgundië, welke sedert den veldslag van Nancy in Frankryk gevangen bleef. Deze doorluchtige ridder werd plegtiglyk onthaeld en beloofde den Bruggelingen dat hy poogingen by den aertshertog doen zou om Vlaenderen met hem in vrede te brengen. Hy reisde daerop door Gent naer Brussel by den aertshertog en deed hem de vreedzame neiging der Vlamingen kennen; maer Maximiliaen, door zyne laetste overwinning opgeblazen, gaf hem tot antwoord dat hy met de boeren en Lompaerds van Gent niet wilde te doen hebben, en voogd over zyne kinderen zou zyn tegen hunnen wil en dank. Deze woorden kwamen ter kennis der Staten van Vlaenderen en verbitterden nog de gemoederen; men maekte zich spoedig tot den oorlog gereed en men sloot een naeuwer verbond met den koning van Frankryk, Karel VIII, die zynen overleden vader in 1483 was opgevolgd.

De krygsbenden van den aertshertog te velde komende, behaelden eenige voordeelen op de Vlamingen en namen, onder anderen, Dendermonde, Audenaerde en Geeraertsberge in. Nochtans lieten de Vlamingen den moed niet zinken en waren voornemens den oorlog met hardnekkigheid te blyven voeren: zy verhoopten veel van Frankryk's hulp, en inderdaed, de veldheer Esquerdes kwam te Gent met 800 uitgekozene ruiters; maer deze mannen gedroegen zich baldadiglyk, roovende

[p. 354]

en plunderende van vriend en vyand, zoo dat de Vlamingen deze



vreemde buitzoekers spoedig moede werden, en den vrede met den aertshertog poogden te verkrygen om van den overlast der fransche ruiters verlost te zyn. Brugge begon eerst de onderhandeling en sloot, in 1485, een verdrag, waerby Maximiliaen als voogd van zynen zoon Philips erkend werd; de aertshertog deed zyne intrede in de stad en werd met gulhartigheid en eerbied ontvangen. Korts daerna kwam Gent insgelyks in vrede op dezelfde voorwaerde, en toonde zich bereid om den aertshertog te ontvangen.

Maximiliaen vertoonde zich voor Gent aen het hoofd van een ontzaggelyk leger, niettegenstaende dat hy beloofd had slechts met een betamelyk gevolg te komen; hoe zeer dit de inwooners ook misnoegde, deden zy hunne poorten open en bragten den jongen Philips by zynen vader, die met eene blyde ontroering het kind te gemoet liep, en het teederlyk omhelsde. Hy trok dan onder de toejuiching des volks met zyne benden de stad in en verbleef er gedurende eene

[p. 355]

week, zonder dat de rust gestoord werd; maer zyne duitsche krygslieden deden de inwooners zoo veel overlast en smaed uitstaen, dat er een algemeene wraekroep tegen hen zich onder de geringe burgers verhief. Den achtsten dag liepen de ambachtslieden in groote menigte op de markt te samen, met het inzigt om de oostenryksche krygslieden uit de stad te dryven; doch de benden van Maximiliaen sloegen onder de oproerders en verstrooiden ze geheel en al: zeven der belhamels werden op staenden voet onthalsd en Maximiliaen dwong de wethouders van Gent hem in het openbaer vergiffenis te vragen.

Na den Gentenaren deze vernedering te hebben aengedaen vertrok hy naer Mechelen en dankte zyn leger af.

Weinigen tyd daerna verkoren de keurvorsten hem tot Roomsch Koning en dus tot erfgenaem des keizerryks; zyne krooning geschiedde te Aken in de maend april van het jaer 1486. In Duitschland zynde werd hy door den koning van Engeland en den hertog van Bretanje aenzocht om met hen een verbond tegen Frankryk aen te gaen; hy, de kans schoon achtende om zich te wreken op een land dat hem altyd vyandig was geweest, trad in het verbond en begon onmiddelyk den oorlog op de fransche grenzen.

By het sluiten van den vrede met de vlaemsche Gemeenten had Maximiliaen als schadevergoeding aenzienlyke gelden geeischt en verkregen. De groote steden van Vlaenderen waren overlast met schulden: Brugge alleen had een achterstel van 14,000 Ponden Groot. In dezen staet van zaken wilde Maximiliaen het graefschap van Vlaenderen dwingen tot het opbrengen van 900,000 gouden kroonen 's jaers, gedurende dry jaren. Op zyne aenvraeg antwoordden hem de Staten dat Vlaenderen reeds genoeg in schulden stak en dat men hem geene hoegenaemde geldelyke hulp zou toestaen om oorlog te voeren tegen een land, met hetwelk zy te Atrecht den vrede gesloten hadden. De roomsche koning, zich langs dien kant bedrogen ziende, deed in de kleine steden en ten platten lande allerlei belastingen heffen, en trok zich den haet van iedereen op den hals.

Onderwyl kreeg hy de nederlaeg in byna alle de gevechten en zag

[p. 356]

zyn leger geheel wegsmelten, deels door verlies van mannen en deels door overloopery; want nu waren zyne benden meest uit gehuerde krygslieden samengesteld en hy had de vlaemsche landmagt niet onder zyn bevel. Om niet als een vlugteling van de grenzen weg te trekken zag hy zich, in 1487, gedwongen tot onderhandelingen met Frankryk. Zyne vernedering veroorzaekte eene groote blydschap in Vlaenderen en de haet der inwooners tegen hem, door mispryzen gesterkt, kende nu geene palen meer; het geheele land door hoorde men niets dan verwyten van lafheid en onbekwaemheid; scheldwoorden tegen den vernederden vorst klonken uit alle monden. Dit waren de voorteekenen van een schrikkelyk onweder, dat onmiddelyk ging losbarsten. Als na gewoonte begon de opstand binnen Gent: de wethouders door Maximiliaen aengesteld werden afgezet en anderen door het volk benoemd; men vormde talryke benden Witte Kapruinen en Groententers om het land af te loopen en de mannen van den roomschen koning te overvallen, waer men ze ook mogte vinden. Maximiliaen, van Antwerpen naer Brugge reizende, viel zelf in eene hinderlaeg van Gentenaers; doch zyne lyfwacht sloeg onder den hoop en dwong de aenvallers tot de vlugt. Vermits de Brabanders en Antwerpenaers het met den roomschen koning hielden, vingen de Witte Kapruinen en Groententers alle kooplieden en reizigers, die uit de brabandsche steden komende, zich op het gentsche gebied durfden vertoonen.

Maximiliaen werd te Brugge niet gulhartiglyk ontvangen; alles bleef wel rustig by zyne intrede, doch op de aenzigten der burgers stond genoeg te lezen dat deze rust niet lang zou duren, en, alsof de komst van den vorst onvermydelyk eene beroerte moest veroorzaken, trokken vele ryke huisgezinnen met hunne goederen uit de stad. Eenen uittogt naer Yperen gedaen hebbende, kwam Maximiliaen weder naer Brugge met eene lyfwacht van 250 man te peerd en te voet. Deze bende trok dagelyks uit de poorten om op het platte land de ingezetenen van hunne beste goederen te gaen berooven en kwam des avonds met den buit de stad binnen geloopen, zoodat Brugge geheel het voorkomen van eene krygsvesting kreeg. Dit deed meestendeels alle de vreemde

[p. 357]

kooplieden van daer naer Antwerpen verhuizen, en, wie er alsdan nog bleef verliet het echter weinig later toen de beroerte op eene bloedige wyze den standaerd had opgeheven. De opkomst van Antwerpen als handelstad en de val van Brugge rekenen voornamelyk van dit tydstip.

Het misnoegen der burgers begon zich eerst door daden uit te drukken, in eene vergadering welke door Maximiliaen beroepen was om aen de Gemeenten geld en mannen tot den oorlog te vragen. Zyne eischen werden met trotschheid afgeslagen en daerenboven beslisten de vergaderde ambachten, dat men den roomschen koning zou doen weten, dat zy de duitsche soldaten uit Brugge wilden verwyderd zien en dat zy zelven hunne poorten wilden bewaren, en openen of gesloten houden, volgens hunne beliefte. Dit pynde Maximiliaen uitermate en hy verbitterde des te meer op de inwooners daer hy dagelyks nieuwe teekenen van ongehoorzaemheid in hen bespeurde. Daerom, willende de Bruggelingen door geweld ter nederslaen, ontbood hy geheimlyk den heer van Gaesbeek met al zyne henegauwsche ruitery, en waende dat de burgers zonder achterdocht deze magt in de stad zouden laten komen; dan, hy bedroog zich, en, wat hy ook dreigde of bad, niets kon er helpen: de ambachten liepen by de poorten te samen en hielden dezelve gesloten tegen wil en dank van den vorst. Eenige poogingen van Maximiliaen om het volk met list tot bedaren te brengen vielen slecht uit en verhaestte nog den oogenblik der losbarsting. - Eindelyk, op den eersten dag van february 1488, ontvlamde het lang bedolven vuer: de trom der ambachten begon te slaen, de klokken te stormen en de vaendels der Gilden, als zoo vele bloedvlaggen, door de straten te dryven; van alle kanten kwamen de burgers gewapend toegeloopen en welhaest waren de byzonderste plaetsen der stad overdekt van woelend en wraekroepend volk. Vreezende door de mannen van den vorst en zyne aenhangers overvallen te worden, omheinden de ambachten de Groote Markt met een paelwerk, plaetsten een vyftigtal stukken geschut ter verdediging dier zonderlinge vesting en zetteden hunne tenten er binnen. In het midden der verschansing bouwden zy een schavot en bragten er alle de werktuigen der pynbank by. Dan zonden zy in

[p. 358]

verschillende rigtingen hunne gewapende benden uit, om de Wethouders en de vrienden van den vorst te vangen, en sleurden deze ongelukkigen ter pynbank in het gezigt des volks; velen werden daer, met eene ongemeene wreedheid, yslyk gefolterd en daerna op het schavot onthoofd.

Door de Gentenaers opgestookt namen de Bruggelingen den roomschen koning gevangen en stelden hem in hechtenis in een huis, Cranenburg genaemd, dat zy met yzeren traliën deden voorzien en door eene wacht van 400 man deden omzetten.

Terwyl Maximiliaen, naeuw bewaerd en niet wetende wat lot hem wachtte, van uit zyne gevangenis met angst op de markt blikte, hielden de dekens der ambachten openbare vierschaer onder het oog van den verbaesden vorst; dagelyks zag hy zyne getrouwste dienaers en warmste vrienden ter pynbank leggen en na yslyke martelingen door de handen des beuls omkomen. Dit zoo eenigen tyd geduerd hebbende, begonnen de belhamels te vreezen dat de roomsche koning, hen uit zyn venster op de markt bezig ziende, later op hen de gewelddaden wreken zou, en, te dier oorzake, wilden zy dat men Maximiliaen in eene andere gevangenis uit het gezigt der markt overvoerde; zy beweerden daerenboven dat Cranenburg niet genoeg verzekerd was en de vorst ligtelyk daeruit zou kunnen ontsnappen. Men besloot hem diensvolgens over te brengen naer het hof van Philips van Cleef, by de Ezelbrug, dat met yzeren traliën overal voorzien was.

Wanneer de afgezondenen der gemeente den roomschen koning uit zyne gevangenis gehaeld en ter markt gebragt hadden, verzocht hy aen de oversten des volks dry vragen te mogen doen, namelyk: hem niet in zynen persoon te mishandelen, hem nooit aen de Gentenaren over te leveren en achttien persoonen van zyn gevolg by hem te laten komen om hem te dienen. Deze dry vragen, welke hy, van standaerd tot standaerd met ontdekten hoofde deed, werden hem toegestaen en hy trok in zyn nieuw verblyf. Men stelde om hem te bewaken eene wacht van zes-en-dertig man: zestien Gentenaers, twaelf Bruggelingen en acht Yperlingen. Terwyl men te Brugge voortging met bloedige wraeknemingen over alle degenen die onder Maximiliaen een

[p. 359]

ambt bekleed hadden, en dat men, onder het slagzweerd van den beul, pligtigen en onnoozelen deed vallen, gingen de Gentenaers voort met den oorlog tegen de veldoversten van den roomschen koning. De andere gewesten des Lands, bovenal Braband en Antwerpen, zagen met verdriet de handelwys der Vlamingen jegens den vorst; doch niet hopende hem door geweld te kunnen verlossen, beslisten de Staten, in eene vergadering te Mechelen, dat men aen Maximiliaen de ryksvoogdy in Vlaenderen zou ontnemen, maer dat hy ze in de andere gewesten zou behouden. Dit als grondsteen aenveerdende, stelden de Vlamingen een vredeverdrag op en boden het den gevangen vorst aen. Gewis, het moest hem pynelyk vallen, voor zyne onderdanen den nek te bukken, de ryksvoogdy over Vlaenderen te verliezen en geene hoegenaemde vervolging te mogen inspannen tegen de belhamels van den opstand; eventwel, zyne vrees van in de handen der Gentenaers of aen Frankryk geleverd te worden, was grooter dan zyne gramschap. Hy aenveerde de voorwaerden van den vrede en zwoer op de overblyfsels der Heiligen dat hy dezelve trouwelyk zou vervullen. De Vlamingen gaven echter niet ten volle geloof aen zynen eed, want zy eischten gyzelaers als onderpanden van des vorsten regtzinnigheid. Philips van Cleef, een dapper en vermaerd veldheer, bood zich aen om, als gyzelaer, zich aen de Gentenaers te leveren, en hy deed in de tegenwoordigheid des volks den eed, dat hy zich onmiddelyk naer Gent zou begeven en daer zou blyven tot dat alle de schikkingen van het verdrag zouden volbragt zyn; daerenboven verbond hy zich met de Vlamingen te stryden tegen al wie eene voorwaerde van den vrede verbreken zou. Brugge kreeg als gyzelaers twee bloedverwanten van Maximiliaen, zynde de markgraef van Baden en de hertog van Beijeren. Maximiliaen werd dan in vryheid gesteld en verliet Brugge na eene gevangenis van meer dan dry maenden. Onmiddelyk eischte hy dat de gemeenten afstand zouden doen van hare gyzelaers; hem werd echter stoutelyk geantwoord dat hy, dit vragende, aen zynen eed te kort deed. Zonder twyfel had Maximiliaen zich door onmagt tot het houden van den vrede gedwongen gezien, hoe weinig hy ook voornemens ware de hem

[p. 360]

afgeperste belofte te vervullen; maer weinige dagen later kwam zyn vader, de keizer van Duitschland, hem met een leger van 20,000 man ter hulp. Zonder aendacht op den gesloten vrede te geven begonnen deze vreemde benden het platte land af te loopen en de kleine steden te bestormen. Niettegenstaende hun groot getal, aengezien nog 20,000 Walen zich met hen vervoegd hadden, kon hunne tegenwoordigheid den onbegrypelyken moed der Gentenaren niet breken. Philips van Cleef, aen zynen eed getrouw, had het bevel over de gentsche magt aenveerd; onder dezen behendigen krygsoversten sloegen de Vlamingen hunne vyanden meer dan eens, doch voornamelyk in het beleg van Damme, waer de Duitschen veel volk verloren. Gent durfde men niet aendoen, en, zoo zeer waren de Vlamingen dan ontzaggelyk, dat de keizer de zaek opgaf en met zyn ontmoedigd leger naer Antwerpen vertrok. Deze stad was den roomschen koning byzonder toegedaen, omdat zy gedurende deze onlusten den koophandel van Brugge binnen hare muren had getrokken en by middel van eenen onophoudenden vrede voor altyd haer geluk wilde bevestigen. Anders was het met Brussel en Leuven gelegen; want, terwyl de keizer nog in Antwerpen was, openden die steden hare poorten aen de Vlamingen, welke onder bevel van Philips van Cleef in Braband getogen waren. Dit deel des Lands verklaerde zich tegen Maximiliaen en leverde talryke hulpbenden aen de Vlamingen. Als bondgenoot van Vlaenderen zond de koning van Frankryk zynen veldheer Esquerdes met 20,000 man naer Gent om de Vlamingen en Brabanders bystand te doen. Deze aenzienlyke hulp diende echter niet dan tot nadeel der inwooners, wien allen overlast door de Franschen werd aengedaen. Nog een geheel jaer duerde de oorlog doch er vielen geene beslissende gevechten voor. Schermutselen, branden, rooven, moorden geschiedde er dagelyks, en niemand mogt het einde der vernieling te gemoet zien, toen eensklaps in België het nieuws kwam dat Frankryk een verbond met den duitschen keizer gesloten had. Tot overmaet van ongeluk ontstond er plotselings eene yslyke pest te Brussel en rukte er 35,000 menschen weg. Dit bragt de ontmoediging der Vlamingen en Brabanders tot het uiterst punt en

[p. 361]

zy begonnen opentlyk om den vrede te smeeken. Brussel ontving den hertog van Saksen en kocht den vrede voor geld. Eindelyk, in 1489, werd er een algemeene vrede tusschen Vlaenderen en Maximiliaen getroffen, doch op vernederende voorwaerden voor de gemeenten: de wethouders der steden moesten met bloote hoofden, barrevoets en met eenen zwarten kolder gekleed, om genade bidden; Vlaenderen moest 300,000 gouden kroonen voor oorlogskosten opbrengen. Van zynen kant zou Maximiliaen de duitsche benden buiten het graefschap voeren.

De Gentenaers toonden zich niet vergenoegd over de voorwaerden van den vrede, ofschoon zy zich onderwierpen en voor dit oogenblik van den nood eene deugd maekten; uit dankbaerheid schonken zy 4,000 rhynsche guldens aen Philips van Cleef, en ontvingen weinig later den hertog Aelbrecht van Saksen van wege den roomschen koning in hunne stad. Philips van Cleef wilde van geenen vrede hooren; hy wierp zich met de stoutsten zyner mannen in Sluys, dat zeer sterk en door twee kasteelen beschut was. Deze tegenstand had alsdan in de oogen der Vlamingen eenen schyn van regtveerdigheid, dewyl de duitsche benden overal in Vlaenderen bleven liggen, niettegenstaende de onophoudende verzoeken der steden. Dit veroorzaekte al spoedig nieuwe onlusten te Brugge en te Gent, welke nog meer werden aengestookt door de harde beheersching van Engelbert van Nassau, die door Maximiliaen als Landvoogd van Vlaenderen was aengesteld. Na dry jaren gaf Philips van Cleef de sterkte Sluys, in 1492, aen den hertog van Saksen over, door een verdrag waerby men hem zynen langen tegenstand kwytschold, hem eens 60,000 guldens en eene jaerwedde van 6,000 guldens toekende.

De rust nu geheel hersteld zynde, zoo ontstond er nog in hetzelfde jaer eene nieuwe oorzaek van oorlog. Het hertogdom van Bretagne was het erfdeel eener jonge vorstin, met name Anna; Maximiliaen vroeg haer ten huwelyk om dit aenzienlyk gewest door deze stamverbindtenis aen Frankryk te ontwringen. Maer de koning Karel VIII, dit vernemende, dwong de jonge Anna, hem zelven tot man te nemen, niettegenstaende dat hy, zoo als wy weten, verloofd was met de eigene

[p. 362]

dochter van Maximiliaen, Margareta van Oostenryk. In den oorlog welke op dit voorval volgde kregen de Franschen de nederlaeg; Atrecht riep de Belgen binnen zyne muren en de zaken namen voor Frankryk eene zoo nadeelige wending, dat Karel VIII den vrede kocht door den afstand van Artois en Franche-Comté, welke gewesten aen Maximiliaen werden geleverd.

In 1493 stierf Frederik III, vader van Maximiliaen; deze werd tot keizer gekroond en verliet België om zich naer Duitschland te begeven.