Geschiedenis van België

[p. 333]

Hoofdstuk V.
Maria van Bourgundië volgt haren vader in het bestuer van alle zyne Staten op. - Valschheid des konings van Frankryk. - Maria trouwt met Maximiliaen van Oostenryk. - Veldslag van Guinegate. - Ongelukkige dood van Maria van Bourgundië. - Het Huis van Bourgundië sterft uit.
Van 1477 tot 1482.

Karel-de-Stoute, geene zonen nalatende, werd opgevolgd door zyne negentienjarige dochter Maria van Bourgundië, die zich alsdan te Gent bevond. Gedurende de afwezigheid van hertog Karel waren de gemeenten in gisting geraekt; van alle kanten eischte men de vernietiging van den hoogen raed van Mechelen en de teruggaef van alle de oude gemeentevryheden. Brussel, Antwerpen en Brugge weigerden de belastingen en tollen te betalen, de schatkisten waren uitgeput, het leger vernield. In dezen staet van zaken nam eene zwakke vrouw het bestier des Lands in handen. De beroerten waren echter de grootste moeijelykheden niet welke zy moest aentreffen. Lodewyk XI, nu van zynen magtigsten vyand ontslagen, had een talryk leger gevormd en zich reeds, door listen en door geld, als heer van het hertogdom van Bourgundië doen herkennen. De jonge Maria vergaderde spoedig de Staten

[p. 334]

van Vlaenderen, Braband, Henegauwen en Holland, welke men de Vier Landen noemde; zy stelde hun hare onmagt voor en smeekte om onderstand en hulp. De vier Landen beloofden haer, dat de verschillende provinciën eene magt van 100,000 gewapende mannen zouden leveren; maer eischten de afschaffing van alle nieuwigheden, welke door Philips-de-Goede en Karel-de-Stoute in het bestuer des Lands waren ingevoerd. Maria stond het alles toe: de steden kregen hare oude voorregten terug. Koning Lodewyk XI zond korts daerna zyn leger in Picardië en in Artois, met het voornemen van geheel België te veroveren en by Frankryk in te lyven. Volgens zyne gewoonte betrouwde hy zich nog meer op listen en lagen dan op het geweld der wapenen; hy deed aen de raedsheeren van Maria en aen haer zelve gelooven, dat hy bezit van hare staten nam om dezelve in haren naem te bewaren en dat hy voorgenomen had haer met zynen zoon, den kroonprins Karel, te doen trouwen. Maria, door hare omgekochte of bedrogene raedsheeren aengedreven, toonde zich tot deze verbindtenis genegen. Dan, zy wist dat de Staten van België, en bovenal die van Vlaenderen, zich tegen dit bekend ontwerp verklaerd hadden. Hierom zond zy hare vertrouwelingen Hugonet en d'Himbercourt tot den koning met eenen magtbrief, waerin zy hem deed weten, dat zy om hare Landen te bestieren, eenen geheimen raed, slechts uit vier persoonen bestaende, had gevormd, en zich geheel aen de beslissingen derzelve onderworpen had. Verder bood zy den koning aen hem een groot getal steden op de fransche grenzen af te staen, zyne overheid op Bourgundië en Vlaenderen te erkennen en de regtshoven van Vlaenderen in laetst beroep van het Parlement van Parys afhangelyk te verklaren. De stad Atrecht werd onmiddelyk aen den koning overgeleverd. Deze onderhandeling was een echt verraed, eene pooging om den raed der vier Landen te bedriegen. Men kan echter de nog onervaren vorstin van hetzelve niet beschuldigen; tegen haren dank had zy den brief geteekend en in de verdere voorwaerden van vrede gestemd. Zy bevond zich in eenen droeven toestand en op het punt van haer erfdeel geheel te verliezen. Men verwondere zich, dus niet dat zy het oor leende aen verderfelyke

[p. 335]

raedgevingen, welke men haer voorstelde als kunnende alleen haer nog redden. Ongelukkiglyk waren hare vertrouwelingen Hugonet en d'Himbercourt op den franschen grond van Bourgundië en Picardië geboren; de eerste was bovenal franschgezind en had zelfs den koning beloofd, dat hy de jonge Maria bedektelyk uit Vlaenderen zou ontvoeren om haer in Frankryk met den kroonprins te doen trouwen. De Staten der vier Landen waren intusschen te Gent vergaderd; zy begrepen aen eenige teekens dat men bezig was een groot kwaed voor het vaderland te brouwen en vroegen van de hertogin oorlof om een gezantschap tot den koning te zenden. Maria stemde toe in hunne vraeg; zy vertrouwde zich op de stilzwygendheid des konings; maer hy, die nooit een woord gesproken had, zonder dat een list er onder verborgen lage, deed haer al vroeg hare eenvoudigheid beweenen. Toen het gezantschap der vier Landen zich by het Hof van Lodewyk XI



aenbood, begon de doortrapte vorst de afgezondenen zeer te streelen

[p. 336]

en te vleijen; en, alzoo zy hem te kennen gaven, dat zy, als Staten van het Land, over de zaken van oorlog en vrede konden beslissen en dat hunne vorstin niets deed zonder hunne tusschenkomst, sprak hy op eenen zoeten doch schertsenden toon: ‘Zyt gy wel zeker, myne goede en byzondere vrienden, dat gy alleen met my handelt en dat niemand dan gy my voorwaerden van vrede aenbiedt?’ - ‘Wy zyn er zeker van’ antwoorden de gezanten. ‘Gy bedriegt u’ hernam de listige koning ‘Jonkvrouw van Bourgundië doet de zaken des Lands beslissen door andere lieden, die niet als gy den vrede zoeken.’ Eene groote ontsteldtenis schetste zich op het gelaet der gezanten, zy bezagen elkander met twyfel. Dit was hetgeen Lodewyk XI verwachtte; hy reikte dan hun eenen brief over, zeggende: ‘Neemt dit schrift, dat my door de heeren Hugonet en d'Himbercourt is ter hand gesteld, en overtuigt u dat gy u misgrypt!’ Eene diepe gramschap gemengd met verontweerdiging en met schaemte kwam de gezanten vervoeren; zy namen haestelyk afscheid van den koning en keerden terug naer Gent. Het doel van Lodewyk XI was bereikt, tweespalt en beroerte gingen hem de verovering van Vlaenderen gemakkelyk maken; hy zou de jonge vorstin, nu door hare onderdanen gehaet, van haer erfdeel berooven, zonder eene enkele zyner gedane beloften te moeten vervullen.

Het gebeurde onbewust, ontving jonkvrouw Maria de gezanten in een openbaer en plegtig verhoor, om verslag te hebben van hunne zending. Met spytige woorden begonnen de afgezondenen te verhalen dat de hertogin niet voornemens was de Staten der vier Landen over de beslissing der zaken te raedplegen. Jonkvrouw Maria onderbrak hunne rede met gramschap en riep met luider stemme, dat dit alles valsch was; maer een der gezanten toog haren brief uit zynen boezem en toonde hem aen de gansche vergadering der Staten. Rood van schaemte en met verkropt gemoed, zag de vernederde vorstin zich tot stilzwygen gedwongen en viel na eenige oogenblikken in zwym. - De woede des volks was ontsteken: de noodklok begon overal te kleppen en de straten van vermaledydingen tegen de raedsheeren der hertogin

[p. 337]

te weêrgalmen. Gedurende den nacht werden Hugonet et d'Himbercourt, benevens Willem van Clugny, uit hunne schuilplaetsen gerukt en naer den 's Gravensteen geleid. Deze dry persoonen benevens de schoonmoeder der hertogin, waren de leden van den byzonderen raed die met den koning bedektelyk had gehandeld. De tegenwoordigheid der vier Landen belette nochtans de gewoone regtsoefening van het vertoornde volk, dat anders al spoedig de beschuldigden om hals zou gebragt hebben. Maria beminde hare raedslieden uiterharte en kon niet gelooven dat zy anders dan regtzinniglyk zich hadden gedragen. Om hen aen de razerny der gewapende menigte te onttrekken, beval zy dat eene vergadering van regters de aengehoudenen in hunne middelen van verontschuldiging zou verhooren en dat men in deze zaek met koelbloedigheid eene regelmatige regtsvordering zou doen. Willem van Clugny, als geestelyk ambtenaer, werd tot het kerkelyk Hof verzonden. Hugonet en d'Himbercourt, na yslyke pynigingen te hebben doorstaen, werden verwezen tot de dood. De hertogin, dit vonnis vernemende, verscheen weenend in de vergaderzael der regters en beweerde smeekend dat niemand dan zy zelve over hun lot mogt beslissen; maer zy vond iedereen onverbiddelyk, en hoorde zelfs dat men de uitvoering van het vonnis binnen het verloop der dry volgende uren beval te doen.

Denzelfden dag, zynde den 3^en april 1477, wordt het schavot op de Vrydagmarkt te Gent geregt. - De menigte overdekt de plaets en verdringt zich in ruischende golven; vermaledydingen klimmen op tegen de ongelukkige raedslieden; zelfs de afwachting van het tooneel der schrikkelykste dood versmoort de wreede uitroepingen van vreugde niet. Alle oogen wenden zich naer het schavot; de beul staet gereed: hy meet reeds zynen slag en roert zyne byl. Maer het volk beweegt zich, de scharen gaen open om iemand door te laten; eene vrouw met verwarde haren, met tranen op de wangen en met de armen opgeheven werpt zich tusschen de menigte, zy roept om genade voor de veroordeelden. Het is de hertogin Maria, die eene laetste pooging waegt en het volk zoekt te verbidden. Hare smeekingen verwekken inderdaed

[p. 338]

het medelyden van sommige burgers, maer het grootst getal begint met razerny tot den beul te schreeuwen, dat hy zyn werk doe: de byl glinstert in de lucht, zy valt tweemael neder, het bloed springt stralend van het schavot; en de zegepralende menigte begroet de twee afrollende hoofden met eenen luiden vreugderoep, terwyl de verplette vorstin met eenen akeligen schreeuw ten gronde zinkt.

Het moet zyn dat de Belgen van de onschuld hunner hertogin overtuigd waren, want tegen haer ontstond geen woord van haet; integendeel zy werd om hare zoetheid en zuivere zeden zeer bemind; alleenlyk joeg men van haer alle hare vreemde raedsheeren weg; ja, ook hare schoonmoeder, die deel in de vorige aenslagen genomen had.

Intusschen trok de koning Lodewyk voordeel uit het kwaed vuer dat hy ontstoken had, en nam eenige steden van Henegauwen in. Zyne listen moesten toch niet geheel gelukken, en weldra zou hy, ten minste voor eenen tyd, eenen manhaftigen verdediger van België in zynen weg vinden.

[p. 339]

Op aenrading der vier Landen trouwde jonkvrouw Maria met den aertshertog Maximiliaen, zoon van den duitschen keizer Frederik III. Men vierde de huwlyksplegt te Gent op den 19^en augustus 1477.

Deze verbindtenis werd overal met blydschap toegejuichd, alzoo men in dezelve eene afwyking van de gehechtheid aen Frankryk zag; ook, toen Maximiliaen met zyne bruid, de jonge hertogin, beurtelings in alle steden van België zyne intrede deed, kwam de meest ongeveinsde volksvreugd hen verwelkomen.

Een korte wapenstilstand was er met Frankryk gesloten geweest; maer dezelve nu verloopen zynde, ging koning Lodewyk voort met de grenssteden aen te doen. In dezen oorlog voorderde hy echter niet veel, ter oorzake van den heldhaftigen tegenstand welke de Henegauwers hem boden. Er werd dan weder een bestand getroffen en men nam van wederzyde den tyd waer om eene meerdere magt van wapenen te vergaderen. Dit gedaen zynde begon de oorlog op nieuw. Eenige fransche benden, die zich in de Luxemburgsche steden genesteld hadden, werden door den graef van Chimai en Willem Van der Marck verjaegd; meer andere vyandelykheden geschiedden op de fransche grenzen, doch zonder gewigtigen uitslag. Maximiliaen had niet, gelyk de fransche koning, een regelmatig en betaeld leger: eenige duitsche en engelsche boogschutters, benevens zyne ridders, vormden alle zyne bestendige magt; dan, zyne onderdanen, en wel voornamelyk de Vlamingen, leverden hem talryke benden, tot zoo verre dat zyn leger weldra tot 27,000 man beliep. Met deze magt toog hy naer de grenzen om de Franschen aen te tasten en sloeg zich neder by de stad Therouanen, die eene fransche bezetting in had. Na dat de Belgen eenigen tyd voor deze stad zich opgehouden hadden vernam Maximiliaen, dat een fransch leger van 1800 lansen, zynde zekere benden ruitery, en 14,000 schutters, benevens een ontzaggelyk grof geschut, hem naderde onder bevel van den veldheer Esquerdes. Alhoewel hy slechts acht honderd lansen ruiters telde, en dus tegen de overgroote magt van des vyands peerdenvolk niet met gelyke kans kon stryden, brak hy in den morgen van den 17^en augustus 1479, voor het ryzen der zon, zyn

[p. 340]

leger op en trok den Franschman te gemoet. Hy had een vol betrouwen in de onversaegdheid der Vlamingen, wier zegeliederen de omliggende velden deden weêrgalmen, en die nu onder het oog van hunnen vorst zoo blyde en zoo vrolyk ten oorlog trokken, alsof zy zich naer eene kermis gespoed hadden. Omtrent den middag zagen de Belgen het fransch leger in de verte op eenen breeden heuvel, Guinegat genaemd, zich ontvouwen. Maximiliaen zond eene voorwacht uit om de schermutseling tegen de fransche schutters staende te houden; middelerwyl schikte hy zyn leger in slagorde: de Vlamingen deed hy in eene lange schaer digt in elkander sluiten en plaetste aen elken vleugel een deel ruitery. Een weinig vooruit schikte hy vyf honderd engelsche en dry duizend duitsche schutters, die hem als hulpbenden dienden. Hy zelf bleef als opperveldheer met zyne vlaemsche en henegauwsche ridders aen het hoofd des legers. Wanneer hy oordeelde dat de stryd aenstaende was kwam hy voor het midden der schaer, lachte iedereen vriendelyk toe en sprak met een grootsch doch zoet gelaet: ‘ô, Edele Vlamingen, verblydt u myne kinderen; hy is gekomen de langgewenschte dag. Houdt u vroom en onversaegd. Bidt nu ter eere der vyf H. Wonden van Christus, dat hy ons den zege geve; want van God alleen komt de overwinning!’ Allen die hem hoorden knielden biddend neder en hieven de regter hand in de lucht als eenen eed; deze beweging liep verder over het geheele leger en allen beloofden op dien dag hun best te doen.

Des namiddags, ten twee ure, waren de beide legers zoo digt by elkander genaderd, dat men de pylen als in wolken door de lucht begon te zenden en het grof geschut van wederzyde deed losdonderen. De Franschen kregen het te kwaed by deze eerste schermutseling; hunne schutters leden groot verlies van volk en zouden gewis tot den aftogt zyn gedwongen geworden, had niet de fransche veldheer Esquerdes op dit oogenblik, door eene behendige schikking, hun ontzet gedaen. Hy vergaderde met haest zes honderd ruiters en een goed deel schutters, liep met dezelve langs een bosch en poogde het belgisch leger in twee deelen te scheiden; eerst vond Esquerdes eenen goeden

[p. 341]

tegenstand in de toegesnelde ridders en in de bourgundische wapenknechten; maer dezen, eindelyk door het overmatig getal der Franschen omsloten, werden van het leger afgescheiden, in volle vlugt van het slagveld geslagen en op de hielen vervolgd door eenige fransche benden. Intusschentyd zakte het leger der vyanden naer de digtgeslotene schaer der Vlamingen af; doch hier ontmoetten zy de helden der gemeenten, die met hunne schrikkelyke goedendags, of lange speren, als een yzeren muer onwrikbaer bleven staen en de dood en de vernieling voor borstweer hadden. Langs eenen anderen kant vlogen de pylen en schichten der engelsche en duitsche schutters zoo menigvuldig onder de Franschen, dat zy welhaest in wanorde geraekten en in eene bloedige moordery gedeeltelyk door de Vlamingen werden verslagen. Gewis, het ware dan met het vyandlyk leger gedaen geweest, indien hun geene onvoorziene hulp ware toegekomen; maer op dit oogenblik verscheen de bezetting der stad Therouanen op het slagveld. Deze versche benden vielen op de legerplaets der Vlamingen, vermoordden er de zieken, vrouwen en priesters, welke er zich bevonden, en plunderden verder alle de goederen en den voorraed: het grof geschut der Vlamingen werd door den vyand overrompeld en tegen hen zelven gekeerd. - In dezen akeligen toestand hooren de Belgen het gehuil der vrouwen, den roep der priesters, die men in de legerplaets bezig is met neder te hakken; eene sombere woede komt hen vervoeren. Zy springen vooruit, loopen tegen het bulderend geschut op, herwinnen hetzelve, werpen de vyandlyke benden overhoop, hakken en steken zonder ophouden, tot dat de Franschen, onder deze razende bevechting verpletterd, elkander omverre smyten en vol schrik langs alle zyden van het slagveld ontvlugten, latende hunne eigene legerplaets, twee-en-twintig stukken geschut en alle hunne goederen ten buit der Vlamingen.

In dezen veldslag, die niet min dan zes uren duerde, had Maximiliaen zich steeds aen het hoofd des legers en op de gevaerlykste plaetsen bevonden; hy had zyne krygslieden blinkende bewyzen van zyne dapperheid gegeven en hun dikwyls gedwongen hem van tusschen eene wolk Franschen te gaen verlossen. Van hunnen kant hadden de Vlamingen,

[p. 342]

onder zyne oogen, met hunnen gewoonen heldenmoed gestreden; hy had gezien over welke onverschrokken mannen hy gebieden mogt en voelde zyn hart van hoogmoed opzwellen. Na deze schoone overwinning trok Maximiliaen, onder het blyde gejuich der Vlamingen, naer Gent by zyne echtgenote Maria. Deze kwam hem buiten de stadspoort met eenen talryken stoet van edelen en burgers te gemoet, en bood hem zyn kind aen, dat het jaer te voren te Brugge geboren was en den naem van Philips voerde. Maximiliaen werd zoodanig van vreugde ontroerd by eene zoo rakende onthaling, dat hy zyn kind in de armen nam en zegepralend met hetzelve de stad inreed tot binnen zyn Hof. De blydschap der Gentenaren kende geene palen by dit tooneel van vaderliefde: - om hunne verkleefdheid aen Maximiliaen te toonen beschonken zy hem uit eigen wille met 24,000 gouden kroonen.

Nu waren vorst en onderdanen in eenen naeuwen band van wederzydsche liefde en grootachting gesloten en men mogt voor Vlaenderen een tydstip van roem en van inlandschen vrede te gemoet zien. Ongelukkiglyk bleven de gunstige gevoelens der Belgen jegens Maximiliaen niet voortduren. Zy verwachtten van hem eene groote sterkmoedigheid en eenen krachtigen wil; dan, zy vonden zich spoedig bedrogen. In stede van den oorlog voort te zetten en de ingenomen steden te herwinnen, deed Maximiliaen zyn leger tegen dank naer Vlaenderen terugkeeren en sloot een bestand van wapenen met den franschen koning. Dit verbitterde zyne onderdanen, die met reden beweerden dat hy hier door aen zynen vyand den tyd schonk om zyne schade te herstellen en met een nieuw leger België te komen aendoen.

Maximiliaen was een goedhartig en regtzinnig vorst, maer van een zwak gemoed, zonder arbeidzamen geest. Wel is waer dat hy de wapens in Holland en Gelderland voerde en deze Landen tot vrede en gehoorzaemheid bragt; eventwel, na dezen gemakkelyken togt, scheen hy eenen walg van een lastig leven gekregen te hebben. Geene acht gevende op de morringen der Vlamingen, die hem reeds zyne geldverspillingen onder het oog hadden gelegd, en hem zelfs eenen Staet van uitgaven hadden aengeboden, volgens denwelken zy begeerden dat hy zich

[p. t.o. 343]

Maria-van-Bourgundië

[p. 343]

voortaen zou gedragen, hield hy zich alleenlyk bezig met feesten, gastmalen en jagen. Terwyl hy aldus op onafgebrokene vermaken dacht, vielen de Franschen op nieuw in België, namen eenige grenssteden in en bedreigden het vaderland met eene algemeene overmeestering. Een groot en beweenlyk ongeluk kwam den staet van zaken nog verergeren: de jonge Maria van Bourgundië, de zoete en zedige vorstin, zoo zeer door het volk bemind, was volgens hare gewoonte uit Brugge ter jagt gereden: een driftige draver voerde haer met snelle vlugt veldewaerts in, de stronk van eenen afgehakten boom lag voor haer in de baen. Op het oogenblik dat het peerd er over sprong brak de zadelriem en de ongelukkige jonkvrouw stortte bonsend met haer tenger ligchaem



tegen den stronk. Op vele plaetsen bezeerd, werd zy naer Brugge teruggevoerd en overleed dry weken later, op den 27^en meert 1482, aen de gevolgen harer wonden

Maria was de laetste telg van den bourgundischen stam; hare dood stelde dus een einde aen dit magtig Huis, dat nu gedurende eene eeuw ons vaderland heeft beheerscht.

[p. 344]

Wanneer men de daden der hertogen van Bourgundië doorgrondt, moet men bekennen dat een grootsch en verheven gedacht hen aendreef en dat zy den roem en de welvaert hunner onderdanen ten doel gekozen hadden. Men moge hun ten laste leggen dat zy zich onophoudelyk de vyanden der volksvryheden toonden en naer eene dwingende heerschappy streefden; maer deze terugwerking bestond in geheel Europa: overal werden poogingen gedaen om den vorst als bestierder des Lands de hem ontbrekende magt te geven en dus alle de hoofdstoffen van overheid en van sterkte in een middenpunt te vereenigen. In de Staten, waer het volk, zoo als in België, den vorst overheerschte, drukte men het volk met geweld neder om den vorst te verheffen, en, in de Landen, als Frankryk en Engeland, waer de adel een gedeelte der vorstelyke magt bezat, werden de edelen vernederd en tot eene onbeperkte gehoorzaemheid gebragt. De hertogen van Bourgundië zyn niet van wreedheid en van dwingelandy vry te pleiten, bovenal niet de oorlogzuchtige hertog Karel-de-Stoute; maer, hebben hunne belgische onderdanen zich wel steeds regtveerdiglyk en zonder boosheid jegens hen gedragen? Is het niet dikwyls, in het belang des vaderlands zelven, noodzakelyk geweest hen by felle slagen tot onderdanigheid te dwingen? Indien men nader overdenkt, dat Frankryk gedurende dit tydvak meer dan ooit poogingen aenwendde om Vlaenderen aen zyn grondgebied te hechten, als men inziet dat het leven der bourgundische hertogen geheel is toegewyd geweest aen onze verdediging tegen de vreemde winzucht en dat zy ons waerlyk van eene misschien beslissende overmeestering bevryd hebben, dan zal men ligtelyk een gedacht van dankbaerheid geven aen een Huis dat, van ons tot dan gebrokkeld vaderland, eenen magtigen en schoonen Staet gevormd heeft en den ouden naem van België weder heeft doen ontstaen. Ongelukkiglyk hadden de bourgundische vorsten eene fransche afkomst, fransche zeden en fransche begrippen; de Vlamingen konden dit nooit vergeten en dus stelden zy onverwinbare hinderpalen aen het bereiken van het doel van grootmaking, dat Philips-de-Goede zyne nakomelingen had aengewezen.

[p. 345]

Gedurende het bourgundisch tydvak, dat is te zeggen van 1384 tot 1482, heeft de geest der menschen zich verwonderlyk ontwikkeld. De inneming van Constantinopelen, hoofdstad van het grieksch keizerryk, door de Turken in 1453, deed van daer vele geleerden verhuizen; dezen stichtten in Italië de herboring der wetenschappen volgens de overleveringen der oude Grieken en Romeinen. Uit Italië verspreidde zich de breedere leerzucht door geheel Europa: de klassieke School, welke zich kenmerkt door hare navolging der latynsche en grieksche schryvers, zag alsdan haren oorsprong. België bleef in deze strekking naer geleerdheid niet ten achteren; de hooge School van Leuven werd de bron waeruit de wetenschap in milde aders over het vaderland vloeide. De Dichtkunst, welke wy in vorige tyden zoo snelle stappen zagen doen, scheen alsdan staende te blyven, en leverde weinig aenmerkelyke voortbrengsels op. Andere kunsten, die tot dan in de wieg gelegen hadden, klommen integendeel eensklaps byna tot volmaektheid op. Jan Van Eyck, de tydgenoot van Philips-de-Goede, vond te Brugge de olieverw uit en gaf daer door aen de verwen, welke men vroeger met gomwater, eiwit of gesmolten Was moest mengen, eenen buitengewoonen glans. Hy ontdekte insgelyks de wyze om de verwen in het glas te bakken, of verbeterde ten minste de glasschildering zoodanig, dat hy dezelve tot eene nieuwe kunst herschiep. Boven zynen vindingryken geest, bezat Jan Van Eyck nog een groot vernuft als schilder: zyne tafereelen, die van zynen broeder Huibrecht en die van den uitvoerigen Hemling, zynen tyd- en stadgenoot, zyn nog van de schoonste bloemen welke aen de schitterende kunstkroon van België pralen. De Beeldhouwkunst begon de baen eener spoedige ontwikkeling in te stappen. Men kende nog geene Kopersnede en de werken van dien aerd bepaelden zich by het snyden der printen in hout. De Bouwkunst was in haren grootsten luister: het is dan dat zy de schoonste gothische of spitsbogige gedenkstukken uit den bodem van België ophaelde. Jan Appelmans legde, in 1422, de grondvesten van den toren van Antwerpen, welks stoutheid en kunstschoonheden iedereen met bewondering vervullen; weinig later bouwde Jan Ruysbroeck den toren van het stadhuis te

[p. 346]

Brussel; het stadhuis van Leuven, dit steenen kantwerk, is insgelyks een meesterstuk van dien roemryken tyd der Bouwkunst.

hemling, jan en huibrecht van eyck.

De hertogen van Bourgundië waren groote liefhebbers en voorstaenders der Toonkunst of muziek; ook werd deze gedurende hun Ryk door de Belgen met meer luister dan door andere volken beoefend. Het waren Belgen, die in Frankryk en in Italië de muziek als eene wetenschap invoerden en als meesters de volken gingen leeren: gedurende de laetste helft der XV^e eeuw was een Henegauwer, Jan Ackerghem, kapelmeester der fransche koningen, terwyl een Brabander,

[p. 347]

Jan Tinctor of de Verwer, te Napels, in Italië, eene muziekschool stichtte en kapelmeester werd van Ferdinand, koning van Aragonië. Andere Belgen gaven te Roomen en te Milanen de rigting aen de Toonkunst. Lodewyk Berken, van Brugge, ontdekte, in 1476, de wyze om het diamant by middel van zyn eigen stof op yzeren schyven te slypen. Onder de menigvuldige uitvindingen, welke gedurende dit tydvak het menschdom geschonken werden, zyn er twee die eenen onmeetbaren invloed op de wereld hebben uitgeoefend: ten eerste de Drukkunst met beweegbare letters, omtrent 1440, in Holland of Duitschland uitgevonden en in weinige jaren over geheel België verspreid: ten tweede de Zeilnaeld of kompas, die de zeevaert eene tot dan ongekende uitzetting gaf en toeliet dat de schepen, welke de nabyheid der kusten nog niet hadden durven verlaten, nu met stoutheid den wyden Ocëaen doorkruisten. Het is ook gedurende de XV^e eeuw, dat eenige zeelieden van Brugge de giereilanden of Açores in de amerikaensche wateren ontdekten; dat Vasco de Gama, een Portugees, den doortogt vondt naer Oost-Indië, voorby de Kaep der Goede Hoop, en dat Christoffel Colomb, het vast land van Amerika ontdekkende, een nieuw werelddeel by de dry bekende werelddeelen voegde.