Geschiedenis van België

[p. 5]

Hoofdstuk II.
Staet van België voor de komst der Romeinen. Zeden en gewoonten onzer voorvaderen.

Eene halve eeuw voor de geboorte des Zaligmakers was de bodem van het hedendaegsch België nog gedeeltelyk in dien staet, in denwelken alle landen zich bevinden eer de voet des menschen dezelve heeft komen drukken, en dat zyne hand de vormen der woeste en wilde natuer volgens zyne noodwendigheden of tot zyn gemak heeft komen veranderen.

[p. 6]

De kusten der zee en de lage landen, die zich van daer binnenwaerts uitstrekten, waren aen gedurige overstroomingen onderhevig en op vele plaetsen bedekt met staende moerassen, uit welkers ondiepen grond het riet nevens de wilg-esschen en elsenboomen in digte bosschen opschoot. Het noordelyk gedeelte der belgische landen bood niets aen dan eene kale zandige heide, die slechts hier en daer door een schaersch geboomte begroend kon zyn, en om zyne onvruchtbaerheid als eene woesteny verlaten en onbewoond was gebleven. Ten zuiden, integendeel, was het land van eenen zeer vruchtbaren aerd: eene reeks breede heuvels verhieven zich daer boven den kouden en waterachtigen grond der zeekusten; de velden waren er warmer en drooger en de aerde, uit de natuer leemachtig, meer tot het voeden van allerlei gewassen geschikt. Een duister en ondoordringbaer woud overdekte een groot gedeelte dezer landstreek: het Ardennenbosch, wiens reuzenachtige boomen voorzeker, gedurende eeuwen van stilte, den storm der orkanen hadden wederstaen, nam zyn beginsel tegen de boorden der Schelde; van daer, zich uitbreidende naer het noordoosten, klom het over bergen en dalen, zich tot op de kruin der rotsen hechtende, tot by den Rhynstroom alwaer het Ardennenwond van de groote duitsche wouden afbrak. De Schelde en de Maes doorliepen in wentelende bogten het geheele België en vormden ongetwyfeld, zelfs in de onvruchtbaerste oorden, grasryke weiden en beemden.

Ons vaderland dan was in dien tyd bewoond door verschillige volkstammen, die allen van de overrhynsche Duitschen voortgekomen waren en dan reeds op die afkomst roemden. Onze eerste voorouders, wier duitsche namen door de romeinsche schryvers onkennelyk zyn gemaekt, waren, volgens alle waerschynlykheid, op deze wyze over België verspreid:

De Menapiers bewoonden de kusten der zee, zich langs dezelve noordwaerts uitstrekkende tot tegen den Rhyn, welkers twee boorden zy op eene tamelyke lengte bezaten. De tegenwoordige provinciën van Oost- en West-Vlaenderen, Antwerpen, Noord-Braband en een gedeelte van Limburg waren binnen hunne landpalen begrepen. Tusschen hen, en

[p. 7]

welligt omtrent de streek waer de stad Antwerpen nu staet, woonde een kleiner volk, de Ambivarieten genaemd.

Deze Menapiers of eerste bewooners van Vlaenderen waren de meestbeschaefden der Belgen: zy droegen eenen vierkanten mantel, een kleed en eene broek, of wel eenen linnen kolder, die met de uiterste zorg geploeid was; zy hadden eenen gordel om de middel, ringen aen den tweeden vinger van elke hand en hingen zich eene yzeren of koperen ketting om den hals. Zy bebouwden hunne velden met zorg en kunde, en wisten die te mesten met eene zekere Margelaerde. Zy hadden schepen, van eikenhout getimmerd, dragende bereide dierenvellen

[p. 8]

voor zeilen, yzeren ankers en kettingen. Als of de geest van den handel, die Vlaenderen later het rykste gewest van Europa maekte, dan alreeds onze voorvaders bezielde, hadden zy in Engeland eene volksplanting gedaen, en aenhoudende handelbetrekkingen hadden plaets tusschen de Britsche Eilanden en België. Verder sponnen de Menapiers de wol hunner schapen en weefden laken: zy wisten het runden varkenvleesch zoo te bereiden en te rooken dat het tot in Roma als eene lekkerny vervoerd werd.

Geheel anders was het met de Nerviers gelegen, die den grond der provinciën Henegauwen en Braband en een gedeelte der provinciën Antwerpen en Oost-Vlaenderen bewoonden. Dezen waren het magtigste en talrykste der belgische volken; zy hadden onder hen nog vyf kleinere stammen namentlyk, de Kentronen, de Gruden, de Levaken, de Pleumosen en de Gordunen, wier echte standplaetsen men niet kent. De Nerviers bemoeiden zich weinig met den akkerbouw; hunne voorname, ja gedurige bezigheid, bestond in het oefenen der wapenen en hunne grootste zorg in het bewaren der mannelyke en zuivere zeden hunner voorvaderen. Koophandel dreven zy in het geheel niet, uit vreeze dat door denzelven in hun Land, wyn of eenige andere zaken, die tot pracht, gulzigheid en onkuischheid aenleiding geven, ingevoerd zouden worden. Ongemeen stoutmoedig en onversaegd zynde, werden de Nerviers aenzien als het strydbaerste en voornaemste volk van België.

Wat de Advatischen betreft dezen woonden omtrent het hedendaegsch Namen en schynen ook wel geoefend in de wapenen te zyn geweest; zy bouwden versterkte plaetsen en steden, die zy met muren en vesten wisten te omvangen, iets dat men by andere Belgen niet aentrof.

Op den grond van de luiksche streken woonden de Eburonen, van wier zeden men alleenlyk weet, dat zy insgelyks zeer strydbaer waren.

De vier hoofdstammen, nu reeds beschreven, zyn de eenigsten wier kennis voor de geschiedenis onzes vaderlands kan nuttig zyn; er waren er nog wel eenige anderen zoo als de Morienen, die een klein gedeelte van West-Vlaenderen bezaten; de Trevieren van Triers en

[p. 9]

hunne luxemburgsche bondgenoten, maer die stammen behooren veel eer tot de geschiedenis onzer gebuerlanden.

Heidensch was der Belgen godsdienst en gelyk aen dien der Duitschen. Zy geloofden dat hun God Tuisto met zynen zoon Man uit de aerde gesproten waren en dat Man dry zonen had voortgeteeld; misschien zullen sommige stammen of stamgedeelten, hooger uit het Noorden afkomstig, de kimbersche goden Thor en Wodan aengebeden hebben, maer daer van zyn geene vaste bescheeden. De Belgen oefenden hunnen godsdienst in geheiligde bosschen; hunne priesters bemoeiden zich met het uitleggen der voorspellingen, die zy uit het vliegen der vogelen en uit het brieschen van sommige witte peerden poogden te lezen. Overigens kan men de zeden der Belgen in het algemeen door de volgende hoofdzakelyke punten kenmerken:

Hunne huizen waren gebouwd van hout en strooi, en hadden de gedaente van eenen grooten biekorf:



zy kenden geenen gebakken steen of tigchelen. Ieder had zynen eigen stoel en tafel. De kleeding der mannen bestond meesttyds

[p. 10]

in een opperkleed van bast van boomen gemaekt of in een dierenvel, dat met allerlei vlekken besprengd en met eenen haek of doorn aen het ligchaem gehecht was. Zy wisten van goud noch zilver en veel minder van gemunt geld. De vrouwen droegen linnen kleederen, zeer sierlyk met purper doorwerkt. De wapenen der Belgen waren eene dunne spies of lans en eene schild van gevlochten wissen met allerlei kleuren beschilderd; somtyds ook wel pylen en handschichten. - Zy dronken veel bier, dat zy van koorn en garst wisten te bereiden. Daer er in België geene vruchtdragende boomen noch wyngaerden waren, was de herfst er onbekend en men telde er maer dry jaergetyden. De gastvryheid was er volledig: ieder ging vry in het huis van zynen gebuer eten en drinken en weigerde ook nooit aen anderen zynen besten voorraed te schenken; hier door ontstonden vele byeenkomsten, op dewelke alle gewigtige zaken behandeld werden en die niet zelden twisten en gevechten veroorzaekten.

Veel werd er onder hen met de dobbelsteenen gespeeld en zy vermaekten zich byzonderlyk in wapendansen. De vrouwen waren kuisch en eerbaer en ten hoogste door de mannen geëerbiedigd; onder haer had men beroemde waerzegsters of priesterinnen. De veelwyvery was onbekend, ieder man nam slechts eene vrouw. Nooit verwantschapten zy zich met vreemde volken; ook waren zy allen aen elkander gelyk, hebbende groote en magtige ligchamen, een wreed aenzien, blaeuwe oogen en boven al geel blinkend haer, dat zy zeer lang droegen en door zeker loog of kalk nog rooder deden worden. Een groot maegschap achtten zy eene eer, en wie geene kinderen had was het voorwerp der algemeene verachting. Hunne dooden werden verbrand.

De regeringsvorm was die van eenen volksstaet. De koning of overste werd, door stemming, uit de voornaemsten der natie gekozen; hy mogt zonder byzondere toelating der volksvergaderingen niets gewigtigs ondernemen. Verraders en overloopers werden aen de boomen opgehangen; luije, laffe of verachtelyke menschen werden in modderige

[p. 11]

poelen verdronken; men geesselde en verjoeg de overspelige vrouw, die voorts, als besmet zynde, door ieder gevlugt werd. Wat den doodslag aengaet, de wet strafte dien niet; maer liet de wraek aen de bloedverwanten over, wien het vry stond zich met den doodslager op zekere voorwaerden te verzoenen.

Wyders hadden zy geen of weinig gedacht van kunsten of wetenschappen; zelfs kenden zy geene letters of andere teekenen, en wisten dus van lezen noch schryven. De eenige herinneringen van verleden tyden, die men by hen aentrof, waren zekere liedekens of gezangen, welke zy Barditen noemden, en in dewelke zy aen elkander de leeringen van hunnen godsdienst en de heldendaden hunner voorvaderen overleverden.

Zonder verdere beschryving der duitsche en belgische zeden dier voorouderlyke tyden, zullen wy zeggen dat het uit dan levende romeinsche schryvers blykt, dat zy, hoe ruw en hoe woest ook, door eenen geest van regtveerdigheid bezield waren; dat hunne huishoudelyke deugden, hunne onverbrekelyke trouw en hunne gastvryheid bekwaem waren om meer beschaefde volken te beschamen, en dat de eenvoudige zuiverheid hunner zeden, gepaerd met eene ongemeene manhaftigheid en vaderlandsliefde, de bewondering der Romeinen heeft opgewekt.