Lexicon van de jeugdliteratuur

NBLC, dienst boek en jeugd

door Anne de Vries

Het Nederlands Bibliotheek en Lektuur Centrum (nblc) in Den Haag beschikt over een documentatie- en informatiecentrum op het gebied van de jeugdliteratuur, dat wordt verzorgd door de dienst boek en jeugd. De belangrijkste onderdelen hiervan zijn:

- een collectie actuele en historische kinderboeken en -tijdschriften;

- een tooncollectie van audiovisuele materialen voor de jeugd (in opbouw sinds 1986);

- een collectie vakboeken en -tijdschriften;

- een knipselcollectie (recensies uit dag- en weekbladen en losse tijdschriftartikelen);

- een uitgebreide catalogus met gegevens over kinderboeken en secundaire literatuur;

- en een studieruimte, waar bezoekers de aanwezige materialen kunnen raadplegen.

Een belangrijke activiteit van de dienst is de distributie van informatie: door middel van verschillende series documentatiemappen wordt verzamelde informatie zoveel mogelijk ter beschikking gesteld van de plaatselijke bibliotheken en eventuele andere belangstellenden. Daarnaast verstrekt de dienst op aanvraag inlichtingen over specialistische onderwerpen, waarover de plaatselijke bibliotheken geen informatie bezitten.

Een andere activiteit is de verzorging van een groot aantal publikaties, zoals:

- de gids Boek en jeugd (een jaarlijkse uitgave in samenwerking met de cpnb);

- geannoteerde keuzelijsten, met titels van kinderboeken voor een bepaalde leeftijd of rond een bepaald thema;

- het vaktijdschrift En nu over jeugdliteratuur;

- en een reeks vakpublikaties op het gebied van de jeugdliteratuur en het jeugd- en schoolbibliotheekwerk.

Geschiedenis

In 1951 werd in Den Haag het congres ‘Boek en jeugd’ gehouden, dat was georganiseerd door vertegenwoordigers van het bibliotheekwerk, het jeugdwerk en het onderwijs. In de aanbevelingen van dit congres werd onder meer gepleit voor een betere voorlichting over jeugdlectuur. Dit leidde tot de oprichting van het Bureau Boek en Jeugd in november 1952: een zelfstandig bureau, dat organisatorisch werd ondergebracht bij de Centrale Vereniging voor Openbare Leeszalen en Bibliotheken. Tot directrice werd benoemd mej. A.J. Moerkercken van der Meulen.

De opdracht van het bureau was drieledig: studie van het jeugdboek, voorlichting over jeugdlectuur en promotie van ‘het goede jeugdboek’. Een van de eerste activiteiten was de instelling van regionale boekbesprekings-kernen van jeugdbibliothecarissen. Daarnaast werd een begin gemaakt met het inlichtingenwerk over jeugdlectuur, onder meer door het beschikbaar stellen van literatuurlijsten. Van 1953 tot 1966 verzorgde het bureau bovendien de (part-time) opleiding jeugdbibliotheekwerk voor assistent-bibliothecarissen.

In 1954 was het bureau betrokken bij de organisatie van de eerste Nederlandse → Kinderboekenweek; vanaf 1955 werd bij de organisatie hiervan samengewerkt met de cpnb. Een andere boekpromotie-activiteit waren de reizende tentoonstellingen van kinderboeken, eveneens vanaf 1955. (In 1985 werd de organisatie hiervan overgedragen aan de Landelijke Bibliotheek Centrale in Amsterdam.)

Ook verzorgde het bureau een aantal materialen voor bibliotheken, zoals kaartrecensies van kinderboeken, catalogusmateriaal en aanschafinformaties.

In 1972 ging de Centrale Vereniging voor Openbare Leeszalen en Bibliotheken op in het Nederlands Bibliotheek en Lektuur Centrum. Het Bureau Boek en Jeugd werd een dienst van het nblc. De verzorging van catalogusmateriaal en aanschafinformaties werd in 1976 overgedragen aan een andere nblc-dienst, waardoor de dienst boek en jeugd zich meer kon toeleggen op haar documentatie- en informatietaak.

Kinderboeken

De kinderboekencollectie omvatte in 1986 ongeveer 40.000 delen en groeit jaarlijks met ca. 1500 delen (ca. 1000 nieuwe en 500 oude kinderboeken). De collectie omvat vrijwel alle Nederlandstalige kinderboeken die na 1972 verschenen zijn, ca. 25.000 boeken uit de periode van 1900 tot 1972 en ca. 1000 uit de 18de en 19de eeuw. Behalve nieuwe titels worden ook gewijzigde herdrukken verzameld.

In de catalogus zijn deze boeken te vinden op auteur, titel en medeauteur/illustrator/bewerker/vertaler; de verhalende boeken zijn bovendien ontsloten op genre/thema, de informatieve boeken op onderwerp. Sinds 1986 wordt de automatisering van de catalogus voorbereid, waardoor het aantal zoekingangen op den duur nog zal toenemen.

Vakboeken en -tijdschriften

De vakbibliotheek omvatte in 1986 ongeveer 5000 boeken over jeugdliteratuur, jeugdbibliotheekwerk en schoolbibliotheekwerk; de lopende en afgesloten jaargangen van ca. 60 vaktijdschriften en een groot aantal losse artikelen uit tijdschriftartikelen, dag- en weekbladen. De boeken worden zo nodig per hoofdstuk gedocumenteerd, de tijdschriften per artikel.

In de catalogus is de vakliteratuur door middel van trefwoorden op onderwerp ontsloten; de vakboeken zijn bovendien op auteursnaam te vinden. Ook hier zal het aantal zoekingangen op den duur aanzienlijk worden uitgebreid door automatisering van de catalogus.

In een afzonderlijk systeem worden tienduizenden recensies van kinderboeken bewaard. Deze zijn alfabetisch geordend op de naam van de besproken auteur.

Distributie van informatie

Het nblc verspreidt drie series documentatiemappen over jeugdliteratuur:

- Dokumentatie auteurs en illustratoren van jeugdboeken, knipselkrant jeugdliteratuur (24 mappen per jaar). Iedere map bevat een beknopte biografie, overdrukken van tijdschriftartikelen en recensies, alsmede een uitgebreide primaire en secundaire bibliografie. Eind 1985 waren ca. 175 mappen verschenen.

- Dokumentatie jeugdlektuur in thema's (5 mappen per jaar). Bevat overdrukken van binnen- en buitenlandse tijdschriftartikelen over een bepaald aspect van de jeugdliteratuur.

- Tijdschriftartikelen over jeugdliteratuur en jeugdbibliotheekwerk (voorheen: Dokumentatie buitenlandse vakliteratuur; 5 mappen per jaar). Bevat overdrukken van recente binnen- en buitenlandse artikelen.

Daarnaast verschijnen twee andere periodieken met documentatie op het gebied van de jeugdliteratuur:

- Dokumentatie tijdschriftartikelen over jeugdliteratuur en jeugdbibliotheekwerk (6 afleveringen per jaar, inclusief jaarcumulatie). Bevat geannoteerde titelbeschrijvingen van (overwegend Nederlandstalige) tijdschriftartikelen, alfabetisch geordend op trefwoord.

- Themalijsten verhalende jeugdboeken (4 afleveringen per jaar), met titels van Nederlandstalige jeugdboeken.

Adres/openingstijden

Het adres van het NBLC is:

Taco Scheltemastraat 5, Den Haag (Postbus 93054, 2509 AB 's-Gravenhage)

tel. 070-264 351.

De studieruimte is op maandag t/m vrijdag geopend van 9.00 tot 17.00 uur.

Bibliografie

11 Lexicon jeugdliteratuur
juni 1986