Brieven 1888-1961

[p. 111]

Aan Kaya Batutaant.

London w.c. [juillet 1896]

3 Huntleystreet,

Tottenham-C'-Road.¹

Kaya chérie,

Quoique très fatigué - je n'ai pas dormi de la nuit et suis même resté tout le temps sur le pont - je veux vite t'écrire q.q. lignes. Comme je le pensais tout s'est très bien passé.² Une fois en wagon, à Amsterdam, je sentais que tout était bien. J'ai déjà écrit une carte postale ce matin pour vous aviser de mon arrivée ici.³ Probablement elle parviendra en même temps que cette lettre a son adresse. - Je ne sais pas encore où je logerai. Je le saurai sans doute ce soir. - Comme je hais cette maudite ville. J'y étais a peine débarqué que ma haine et mon dégout reparurent plus violents que jamais. Non, mille fois plutôt six mois de prison, avec la faculté de pouvoir après vivre en Hollande que d'habiter de nouveau cette exécrable ville.⁴ - Dis à Domela que surtout il écrive sur l'adresse des lettres qu'il m'enverra: Mr. White, c/o Mr. F.S. Paul.⁵ Paul est mal avec son aimable ‘landlady’ qui pourrait bien refuser les lettres qui ne porteraient pas la mention: c/o Mr. Paul.

Une chaleur torride. J'ai pris un bain ce matin. C'était délicieux après le voyage et la nuit blanche. N'oublie pas, chérie, de donner le congé écrit, avant le dernier du mois. Et songes-y qu'après l'avoir donné, il te faudra rester à la maison, quelques après-midi chaque semaine pour faire voir l'appartement. Je ne sais pas exactement quels jours, mais je pense que Domela saura te dire cela. Il y a comme cela des jours fixés par la tradition des propriétaires.

Comment s'écrit l'histoire: des gens m'ont raconté ici que l'on me croyait en prison occupé a purger (mince de purge!) six ans de ré- clusion. Je les ai rassurés par ma présence. Papillon⁶ n'est pas à Londres. Gori⁷ viendra au congrès, avec son grand manteau et ses gestes les plus séduisants. Hamon⁸ avec sa barbe a poux. Amilcare avec ses 22 ans de prison pour le prolétariat opprimé. Tout le monde avec ce qu'il a de mieux, quoi! - Comme je suis heureux de n'être pas délégué! Ma prochaine lettre sera adressée à la maison. Mille frissonnants baisers de

ton Sandro.

1 Doorgehaald is het briefhoofd: The Torch of Anarchy. 127 Ossulston Street N.W. London. Datering door Cohen in potlood: Mai 1896.

2 Anders dan Cohen op 17 juli 1896 had gedacht ging de reis naar Londen toch door, waar Cohen op het congres van de Internationale als tolk van Domela Nieuwenhuis optrad.

3 Niet bewaard.

4 In Van anarchist tot monarchist, hoofdstuk x, schreef Cohen later dat Londen hem heel wat minder hatelijk voorkwam nu hij er vrijwillig was.

5 De Duitse anarchist F.S. Paul was een vast bezoeker van het Torch-bureau. Hij was een aanhanger van de rechten voor de vrouw, liep in theorie warm voor de vrije liefde. Zeer belezen in de Duitse filosofie, onderstreepte hij zijn opinies met citaten uit Hegel, Fichte of Kant.

6 Papillon was de Franse bijnaam van de jonge Duitse anarchist Zimmerling, een meubelmaker, die om zijn zwevende gang Schmetterling (=vlinder) werd genoemd.

7 De Italiaanse anarchist Pietro Gori (1865-1911), advocaat, verbleef in ballingschap te Londen. Hij had veel contact met de Torch-groep en met Kropotkin, Louise Michel en Sébastien Faure. Na een kort bezoek aan Nederland vertrok hij voor een jaar naar Amerika. In 1896 was hij afgevaardigde van de Amerikaanse bonden op het congres van de Internationale te Londen. Aan het einde van dat jaar keerde hij terug naar Italië, waar hij zijn oude beroep weer opnam en onder anderen Errico Malatesta verdedigde. In 1898 werd hij opnieuw gedwongen zijn land te verlaten. In 1902 stelde een amnestie hem in staat naar zijn land terug te keren.

8 Augustin Hamon (1862-1945), een anarchistisch socialist, die in de sociologische bibliotheek van Stock een historische studie over het Internationale socialistencongres te Londen publiceerde: Le socialisme et le congrès de Londres, Parijs 1897. Daar was een ‘wetenschappelijk essay’ over het anarchisme aan voorafgegaan: Psychologie de l'anarchiste-socialiste, Parijs 1895, gebaseerd op een schriftelijke enquête onder een aantal anarchisten. J. Methöfer was een van de beantwoorders. Hamon was afgevaardigde van de Bourse de travail in Nantes.

[p. 112]

Paul salue, George⁹ 'itou.

Mes amitiés à Domela et les siens. Dis-lui que j'attends maintenant la lettre pour Herbert Burrows.¹⁰

Fais parvenir la petite lettre ci-jointe a Molenaar.¹¹ Enveloppe: Mr. P. Molenaar, Peller, Westzaan. Timbre (postzéguel) bleu, de 5 cent.

9 De Ier George Byrne was een academicus, die regelmatig meewerkte aan The torch. Later vertrok hij naar Rome.

10 Herbert Burrows was een van de leiders van de Social Democratie Federation.

11 Piet Molenaar (1860-1916) was houtzager van beroep, in 1885 is hij mede-oprichter van de Zaanse Houtbewerkersvereniging. Met zijn zwager Gerbrand Swart begon hij in Westzaan een eigen kindermeelbedrijf in de molen De Duinmeyer. Hij was een trouw volgeling van Domela Nieuwenhuis, op het kerstcongres van de Sociaal-demokratische bond te Groningen in 1888 vertegenwoordigde hij de afdeling Zaan-kant. Hoewel de produktie van kindermeel een groot succes was, bleef hij socialist. In 1889 richtte hij Het volksblad voor de Zaan en omstreken op. Cohen had hem voor het eerst ontmoet op het redactiebureau van Recht voor allen in Den Haag.