Gedenkschriften over Vlaamse Beweging en Belgische politiek

Uit het archief van Frans van Cauwelaert 1

[p. 65]

Herinneringen aan de algemene politiek in de jaren 1910-1914

[p. 66]

Woord vooraf

Het lag nooit in mijn bedoeling Herinneringen uit mijn politiek leven openbaar te maken. Een schrijver van Herinneringen vervalt onvermijdelijk in ik-voorstellingen - velen deden het zelfs met opzet, - en ik heb voor deze toneelvorm een grondige afkeer. Mijn verlangen was enkel, aan de hand van mijn eigen beleving, een boek te schrijven over de ontwikkeling van de Vlaamse Beweging sedert 1900 en daarin een zeker aantal misbegrippen recht te zetten, waarvan de invloed op onze studerende jeugd veel schade heeft toegebracht, niet alleen aan de historische waarheid, maar tevens - en dat was erger - aan de geest en de stuwkracht van onze Vlaamse jeugdbeweging. Ik liet me dit voornemen vrij onbedacht ontvallen op een lunch die door mijn politieke vrienden ter mijner ere een goede dag werd ingericht⁽¹⁾. Het is uit deze onbeduidende toevalligheid dat de legende ontstond dat ik mijn politieke mémoires ging schrijven.

Maar legendes blijken achteraf soms werkelijkheid tegen de verwachting in van deze die ze hebben doen ontstaan. Ik had nu eenmaal de nieuwsgierigheid gewekt en ik werd sedertdien voortdurend gekweld met de vraag: ‘wanneer verschijnen nu uw mémoires?’ En telkens ik er in vriendenkring toegaf aan de voor bejaarde lieden kenmerkende neiging, om enige geschiedenisjes uit de oude doos te voorschijn te halen, kreeg ik opnieuw de vraag te horen: ‘waarom zet gij dat niet op het papier!’

Ja, waarom niet? Wel, in de eerste plaats omdat verhaaltjes die in gezellige kring en begeleid door genoegens van een lekkere tafel met voldoening en met belangstelling worden beluisterd, daarom nog niet verdienen aan ruimere nieuwsgierigheid te worden prijsgegeven; en ten tweede omdat ik, bij gemis aan tijd en vooral aan de stipte regelmaat die er toe vereist wordt, nooit een dagboek heb kunnen aanleggen en bezwaarlijk de last op mij kon nemen, om de langwijlige opzoekingen te volbrengen, die aan mijn faalbaar geheugen de vereiste zekerheid en aanvullingen zouden kunnen verlenen.

Maar we kennen allen de wankelbaarheid van onze goede inzich-

(1) Bedoeld wordt de lunch in januari 1950 ter gelegenheid van de zeventigste verjaardag van F.V.C.

[p. 67]

ten. De nalezingen en de politieke verificaties die ik ondernam in verband met de geschiedenis van de Vlaamse strijd⁽²⁾, hebben wijdere herinneringen gewekt en enige zijdelingse opzoekingen op het meer algemeen terrein van onze politiek veroorzaakt. Zo zijn ook deze bladzijden tot stand gekomen. Men noeme ze niet mijn mémoires. Het zijn slechts losse aantekeningen over de Belgische politiek sedert 1910 en over de persoonlijke belevenissen in dat verband. Ik geef ze voor wat ze waard zijn. Indien ze aan de nieuwsgierigheid voldoen van bevriende kringen en daar enige waardering vinden, zal ik me ten volle beloond gevoelen.

(2) Verwijzing naar het onvoltooid gebleven werk over de Vlaamsche Beweging, waarvan het door F.V.C. geschreven stuk hiervoor opgenomen werd.