|
| |
| |
| |
Voor-reden.
WIe sal my geven een Engelsche tonge om bequamelijck uyt-te-spreken, ende alle menschen krachtelijck wys te maecken, hoe groote menighvuldigheyt der soetigheden troosten, ende profijten te vinden is, in een inwendighe geduerige minnelijcke conversatie met onsen salighmaecker Jesus Christus, wiens naem alleen de herten doet smilten van sijne familiere getrouwe vrienden? Want is 't by aldien dat (soo hy selve seght Prov. 8,) sijne wellusten zyn te wesen, ende te converseren met de kinderen der menschen; wat meynen wy dat hy is aen de zielen, die hem hertelijck beminnen? Noch tongen en kan uytspreken, noch letteren en kan uytdrucken, den bevinder kan het weten, wat is Jesum te beminnen, seght S. Bernardus in Jubilo. Ende in 't 1. Sermoon van de Geboorte Christi, seght hy wederom: Wy hebben een Paradys dat veel beter ende wellustiger is als d'eerste voor-Ouders hadden: ende dit Paradys is Jesus Christus. Desgelijcks seght den Seraphienschen Bonaventura de 5. fes[é]. Puer Jesu: dat de soete gemeynsaemheyt met den lieffelijcken Jesus, de soetigheyt van honing ende den geur van alderhande welrieckende speceryen verre te boven gaet, die de Godtminnende Zielen lustigh droncke maeckt, volcomentlijck vertroost, ende wonderlijck versterckt.
Doch al zyn dese soetigheden ende welllusten van een minnelijcke conversatie met Jesum boven maten groot, de profijten ende vruchten en zyn niet minder: want, seght den H. Bernardus Serm. 4. in resur. Dom. Al dat wy lesen van onsen Salighmaecker, zyn medecynen van onse zielen. Daerom en kan geen sieckte der zielen, hoe groot ende veroudert sy wesen magh, blyven staen voor de Goddelijcke salvinge van Christus. Idem Serm. 1, in vig. Nat, D. | |
| |
Daer-en-boven segt den H. Ambrosius l. 3. de virg. Christus is ons geworden al dat wy mogen begeeren. Wilt ghy uwen Wonden genesen? Hy is eenen Medecyn. Is 't dat gy brant van de korsten, hy is een verkoelende Fonteyne. Zyt ghy belast met sonden, hy is de rechtveerdigheyt Is 't dat ghy hulpe van doen hebt, hy is de kracht Godts. Is 't dat gy den Hemel wenscht, hy is den wegh. Is 't dat gy de dusyternissen vliet, hy is het licht. Is 't dat gy spyse begeert, hy is het levende broot. Smaeckt dan, ende siet, want soet is den Heere.
Hierom verweckt den H. Bernardus alle zielen tot devotie, ende betrouwen in onsen Heere Jesus, ende tot eene minnelijcke converstatie. Want (seght hy Serm. 7. in Adv.) Jesus in ons woonende door het geloove, verlicht onse verblintheyt, by ons blyvende, helpt onse kranckheyt, ende ons voorstaende, beschermt ons van boosheyt. Want is 't dat hy in ons is, wie sal ons bedriegen? Is 't dat hy met ons is, wat en sullen wy niet vermogen in den genen, die ons versterckt? Is 't dat hy ons voorstaet, wie sal hem tegen ons derven stellen? Hy is eenen getrouwen Raetsman, die noch bedriegen en kan, noch bedrogen worden: eenen kloeken helper, die niet vermoeyt en kan worden; eenen machtigen beschermer, die den helschen vyant onder onse voeten seer haest sal verpletteren, ende al sijne listen en lagen te niet doen Want hy is de wysheyt Godts, die altydt gereet is, om de onwetende te leeren; hy is de kracht Godts, die seer lichtelyck kan verstercken de gene, die beswyken, ende verlossen die in perykel zyn. Laet ons dan alderliefste Broeders tot desen Leeraer in alle onse twyffelachtigheden onsen toevlucht nemen. Laet ons sulck eenen kloecken bystaender in alle onse wercken aenroepen: laet ons aen desen getrouwen voorvechter in alle stryden onse ziele bevelen. Want hy is tot desen eynde in de werelt gekomen; op dat hy woonende in de menschen, met de menschen, ende voor de menschen onse duysternissen soude verlichten, onse arbeyt ver-
| |
| |
soeten, ende onse peryckelen verjaegen. Dit bevestigt den H. Augustinus lib. de Past. c. 5. seggende: De Heere Jesus sal u verlossen van alle tentatien, soo lange als u herte van hem niet gescheyden en wort; want om u herte te verstercken is hy in de werelt gecomen
Aengesien dan dat dese waerheyt seker is, hoe is het tog mogelijck, ô Christene zielen, dat m'er soo luttel vint, oock geestelijcke, die hun poogen door een geduerigh inwendigh waer nemen, om een lieffelijcke familiariteyt met Jesus te verkrygen? Hoe is't mogelijck (segg' ick) dat soo menig geestelijck persoon, soo groot een goet soo slechtelijck veronachtsaemt, in welk alleen sijn oprecht contentement gelegen is? O Wonderlijcke verblintheyt der kinderen van Adam, die menigmael Hemel ende aerde roeren, om te becomen de gratie en vriendschap van een sterffelijck ongestadig mensch: ende de Sone Godts Jesus Christus, die geduerigh staet voor de herten, om die met sijne hemelsche wellusten te vervullen, en wort by naer van niemant ingelaeten!
De reden hier van is om dat sy wel willen den naem hebben van geestelijck, maer naer den geest te leven, ende de sinnelijckheyt te versterven, dunckt hun al te swaer: en daerom en konnen sy noyt smaecken hoe soet dat Jesus is: Waer door komt dat sy soo luttel treck hebben tot hem, den welken sy noyt geproeft en hebben; want hadden sy sijne soetigheydt in der waerheyt geproeft, sy souden tot hem eenen onversadelijcken honger hebben, die hun ontwyffelijck soude af trecken van al dat de sinnen vermaeckelijck is.
Den H. Bernardus Epist. 2. beklaeght een dusdanige ziele, seggende tot haer: ‘Eylaes hoe is het mogelijck dat gy soo haest hebt eenen af-keer van Jesus, van wien gechreven staet, honingh ende melck is onder sijne Tonge; het geeft my | |
| |
wonder dat gy naer den smaeck van dese alder-soetste spyse eene walge hebt Is 't dat gy nochtans gesmaeckt hebt hoe soet dat den Heere is. Ofte wel, gy en hebt hem noch niet geproeft, noch gy en weet niet hoe dat Jesus smaeckt, en daerom en hebt gy geenen treck tot hem, wiens soetigheyt u noch onbekent is. Oft hebt gy hem geproeft sonder dat hy u soet gedocht heeft, gy en zyt niet gesont van smaecke. Want hy is de aldersmaeckelijckste Wysheyt Godts, die selve segt: Die my eêt sal tot my noch hogner hebben, en die my drinckt sal tot my noch dorst hebben. Doch hoe kan honger en dorst hebben tot Jesus, die allen dagen vol is van verckens spyse, dat zyn sinnelijcke consolatien? Want gelijck het vier ende water noyt over een komen; soo oock de geestelijcke ende lichaemelijck wellusten en konnen noyt t' saemen gevonden worden.’
Dit zy geseyt om alle geestelijcke grondelijk te bewegen, ende af-te-trecken van alle sinnelijckheydt, en hun te trecken tot dese verheve oeffeninge van Jesus gemeynsaemheyt. Laet ons dan alderliefsten tot Jesum onse toevlucht nemen, ende ons van hem niet meer scheyden. Hy is altyts gereet om ons te helpen, om ons te troosten, om ons t'onderwysen, om ons te voeden met sijnen hemelschen invloet. Hy is eenen alderminnelijcksten Vrient, eenen voorsichtigen Raetsman, eenen getrouwen bystaender in alle nootsakelykheden.
Dit wetende ende gevoelen door levend experientie de gene, die hunne affectie van alle aertsche saken af-keerende, de selve aen Jesus alleen sijn hechtende, in alle tyden en plaetsen hem tegen woordig houdende, met hem minnelijk converserende, en tot hem sonder ophouden versuchtende.
Maer om dat een jegelijck de bequamigheyt niet en heeft, om met verstandelijcke discoursen van | |
| |
Jesus te mediteren, ofte door levende verbeeldinge hem sich tegenwoordigh te maecken, sullen dese naervolghende vertooninghen des levens Christi konnen dienen, om alle goetwillige zielen te leeren inwendig met Jesus converceren, op dat sy allenskens met hem familier worden: Welcke familiariteyt in hun baeren sal een gevoelijcke minnelijke genegentheyt tot hem; soo dat sy in eenen oogenblick hun gepeys naer hun keerende, datelijk in sijne liefde ontsteken sullen worden
Maer hier toe is lange ende getrouwe oeffeninge van noode: noch ten moet hun niet genoegh zyn van Jesus te lesen, ofte ten tyde des gebedts te mediteren; maer sy moeten hun poogen hem in alle tyden en plaetsen in de menmorie t' hebben, sonder ophouden tot hem minnelijck suchtende. By exempel: als gy zyt in u kamer, peyst dat gy aen de voeten van Jesus sit met Maria Magdalena, ende werpt op hem somtydts een vriendelijcke ooge. Als gy eenigh hantwerck doet, imagineert u, dat Jesus u helpt, gelijck hy somtydts sijne Moeder ende Joseph heeft gedaen: ende versucht ondertusschen dickwils tot hem. Dese versuchtingen zullen allenskens van selfs soetelijck voortkomen uyt den grondt uws herten. Als gy gaet langst de straeten, imagineert u dat gy in het geselschap van Jesus zyt, in sijne lastige voyagien, die hy gedaen heeft, gaende van d'een Stadt naer d'andere om zielen te soecken, Als gy in de Kerke zyt, peyst dat Jesus by u knielt, gelijck hy gedaen heeft op de bergen en wildernissen, geheele nachten overbrengende in bidden en suchten tot sijnen Vader, voor onse saligheyt. Als gy eêt, imagineert u dat gy sit aen de arme Tafel van Jesus, ende met hem eêt uyt een schotel. Wacht u dan wel van uwe sinnelijckheyt te volgen, en laet voor Jesus de leckerste beetjens. Als gy light in | |
| |
u bedde, neemt het Kindeken Jesus in u ermen, op dat gy in sijne soete omhelsinge moght slapen.
Alsoo moet een goedtwillige ziele haer poogen, om Jesus altydts tegenwoordig te hebben, Ende al-hoe-wel dit moeyelijck is om doen door de verbeeldinge; het is nochtans seer licht om om doen door een acte des geloofs. Want sy kan allen oogenblick door het verstant een acte des geloofs verwecken, dat Jesus by haer is, ende dan soetelijck versuchtende; ende oock somtyts met eenen blijck sijne lieffelijcke Tronie haer tegenwoordigh maecken door de verbeeldinge; welcke al is 't dat sy haest vergaet, is nochtans genoeghsaem om somtydts het herte wonderlyk te ontsteken. Ende daerom die een stercke levende verbeeldinge ofte imaginatie hebben in dese oeffeninge groot voordeel; ende worden veel eerder gewaer de soete inwendige genegentheyt tot Jesus. Welcke de eenige vrucht is van dese oeffeninge.
Voorts, hier en worden niet vereyscht vele consideratien ofte discoursen: maer gelijck S. Bonaventura segt c. 18. Vit. Chr. ‘Het is genoegh dat gy u inwendigh voor oogen hout, het gene Jesus doedt ofte seght, ende dat gy met hem converseert ende familier wort. Want hier in is meer soetigheyt ende devotie gelegen, ende by naer geheel de vrucht van dese Meditatien: dat gy hem op alle tyden en plaetsen met devotie aensiet in eenigh werck, dat hy gedaen heeft: By exempel, als hy staet in 't midden van sijne Discipels; als hy handelt en spreckt met de sondaers; als hy Predickt aen het volck, als hy gaet en als hy sit; als hy slaept en als hy waeckt; als hy eêt, en als hy aen tafel dient; als hy de siecken geneest en andere Mirakels doet. Ende in dese ofte diergelijcke wercken, | |
| |
let wel op alle sijne gesten, besonderlijck op sijn minnelijck aensicht; welk nochtans my scheynt moeyelycker, om verbeelden, als al dat voorseyt is. Let oock seer aendachtelijck, of hy mischien op u somtyds een vriendelijcke ooge sal slaen.’
Den selven H. Bonaventura p. 1. Inst. Novit.c.13. geeft ons in 't kort de beschryvinge van 't leven, ende manieren van doen Jesu Christe, ‘Print (segt hy) in u herte de manieren ende actien van Jesus: hoe ootmoedelijck hy hem droegh onder de menschen, hoe vriendelijck onder sijne Discipels, hoe modest in eten ende drincken, hoe goedertieren aen de armen, welcken hy sy selven t' eenemael gelijck gemaeckt hadde, ende die besonderlijck van sijne familie schenen te wesen; hoe hy niemant en versmaede, noch en verschroomde de melaetsche; hoe hy die rycke niet en vleyde; hoe vry hy was van de sorgen deser werelt, ende onbecommert voor den lichaemelijcken noot druft; hoe seeghbaer hy was in 't gesicht, hoe verduldigh in lasteringen, hoe sachtmoedigh in sijn antwoorden, hoe wel gemaniert in sijne gesten, hoe sorgvuldigh dat hy was voor de saligheyt der zielen, voor welke hy heeft willen leven en sterven. Hoe dat hy sy selven heeft gegeven tot een Exempel van alle deught: hoe dat hy om het goet exempel de familiere converstatien met Vrouwen heeft geschouwt; want sijne Discipels verwonderden hun als sy Jesum met de Samaritaensche Vrouwe alleen vonde sprekende, als wesende een saeke die hy niet gewoon en was te doen. Voorts hoe lydsaem hy was in den grooten arbeydt, ende verduldigh in zyn armoede ende gebreck: hoe medelydende hy was in eens anders verdrucktheyt: hoe hy was te gemoet comende de krancheyt der onvolmaeckte: hoe hy vliede alle | |
| |
occasien van schandael: hoe hy geen sondaers versmaet heeft: hoe goedertierelyk hy ontfinck de gene, die penitentie deden: hoe vriendelyk hy was in het spreken: hoe neerstigh tot het gebedt: hoe gauw om te dienen, gelijck hy selve seyde Luc. 22. Ick ben in het midden van U.L. gelyck den genen die dient. Wederom hoe gehoorsaem hy was aen sijne Ouders: hoe hy hem gewacht heeft van alle ydele hanteringen; hoe hy alle glorie ende wereltsche pracht was vliedende. Ende voort alle sijne andere wercken ende deugden moet gy hebben in u memorie op dat gy in alle uwe woorden en wercken hem als een voorbeelt aensien mogt, gaende, staende, sittende, etende, sprekende, swygende, alleen zynde, ende met andere. Ende hier door zult gy meer in sijne liefde ontsteken worden, ende sult de gratie van sijne familiariteyt ende betrouwen verkrygen, ende sult in alle deugden volmaeckter wesen. Ende dit moet wesen alle uwe wysheyt, uwe meditatie ende betrachtinge, te weten altyts iet van Jesus te peysen, door welcke gy mooght beweeght worden, oft om hem naer te volgen, ofte om hem lief te hebben. Sulcks mediterende ende herknauwende, sult gy uwen tydt profytelijck overbrengen: ende u besigh houdende met Jesus, en altyts op hem siende, sult uwe manieren schicken naer de sijne, die eenen speigel is geweest van alle volmaecktheyt. Aldus S. Bonaventura.’
Den H. Bernardus stelt sijnen persoon hier in tot een Exempel voor ons allen, als hy seght Serm. 43. in Cant. ‘Een bondelken van Myrrhe is voor mynen Beminden; tusschen myne borsten sal hy rusten. Dit seyde de geestelijcke Bruyt; daerom alderliefste Broeders, hebbe ick van 't beginsel mynder bekeeringe, voor eenen grooten hoop | |
| |
van verdiensten, die my ontbraken, getracht een bondelken te vergaderen van alle de benauwtheden ende bitterheden van mijnen Saligmaker, ende dat te steken tusschen myne borsten. Ick hebbe ten eersten vergadert alle de nootsaeckelijckheden ende ellenden van sijne teere Kindtsheyt; Ten tweeden allen sijnen arbeydt in het Prediken, alle sijne vermoeytheden in 't reysen, alle sijne waeckingen in 't gebedt, sijne tentatien in de Woestyne, sijn Lyden van honger en dorst, koude ende hitte, sijn overvloedige traenen, die hy uyt medelijden voor ons heeft gestort; Ten lesten, al het gene hy van de Joden heeft geleden, te weten; opspraecken, lasteringen injurien vervolgingen, peryckelen, verraderyen, valsche beschuldingen, bespouwingen, bespottingen verwytingen, geesselinge, de doorne Croone, de nagels, ende het Cruys, ende ten lesten de bittere Myrre die hy heeft gedronken. Dese dingen mediteren, acht ick voor groote wysheyt; hier in stelle ick de volmaecktheydt de volheydt der wetenschap, de ryckdommen der saligheydt, ende eenen grooten schat van verdiensten. Dese Meditatie geeft my somtyts eenen dranck van een salige bitterheyt, somtyts een salvinge van eenen soeten troost. Sy versterckt my in tegenspoet, ende verootmoedight my in voorspoet. Sy maeckt my den Rechter des werelts soet, hem vertoonende sachtmoedigh ende ootmoedigh van hert; ten lesten, t' eenemael vriendelijck ende lieffelijck, den genen die vreeselijck is aen de heerschappyen ende Koningen der aerden. Daerom hebbe ick dese dingen dickwils in mijnen mont, gelijck ghy-lieden weet, altyt in myn herte, gelijck Godt bekent is; ende dickwils in myn penne, gelijck het blyckt. Ten lesten, dit is myn subtylste, inwend- | |
| |
dighste, ende hooghste Philosophie, te weten Jesum Christum, ende dien gecruyst.’
Ten lesten, op dat de Godtminnende Ziele haer selver levendiger soude konnen inwendigh representeren de manieren ende gesten, ende principalijck het aensicht van Jesus, heeft het my goedt gedocht sijne lichaemelijcke gesteltenisse hier te stellen, die aldus beschreven wordt by Redolphus à Saxonia in Vit. Chr. Prol. Hy was van middelbare ende schoone lengde: sijn aensicht was seer eerweerdigh, welck van de gene, die het aensagen, konde bemint ende gevreest zyn. Hy hadde lanck haeyr, dat in het midden van sijn hooft gescheyden wiert, effen ende gelijck afhangende tot de ooren, van couleur gelijck een rype hasel note, en van de ooren met crollekens slingerende tot op de schouderen, die een weynigh blauw schenen. Syn aensicht was lanckachtigh sonder eenige rimpel ofte vlecke, t' eenemael effen, klaer ende wit, een weynigh bloosende. Syn voor-hooft, neuse, ende mont waeren sonder eenigh letsel. Synen baert was dick niet lanck, in het midden gescheyden, ende van couleur gelijck het haeyr. Syn gesicht was simpel en ryp. Syne oogen waeren grouw, blauw, en claer. Syn postuer was recht: sijne handen ende ermen wel geproportioneert ende schoon om sien. Ende daerom wort van hem met reden geseydt Psalm 44. Schoon zyt gy van gedaente boven alle de kinderen der menschen. In de t' samen spraecke was hy gestadigh, redelijck, seldsaem, ende zeeghbaer. In sijne berispingen was hy vreesselijck: in sijne vermaningen was hy soet ende vriendelijck. Hy was bly geestigh met een graviteyt. hy heeft somtydts geweent; maer noyt gelacchen.
|
|
Auteursrechtvrij