De pelgrimagie van het kindeken Jesus

XII. Capittel.
Het Kindeken Jesus woont met sijne Ouders te Nazareth in groote armoede ende geduerighe traenen.

SIet (seght S. Bonaventura cap.13.) wy hebben Jesus wedergebrocht uyt Egypten tot het Stedeken van Nazareth: welck met sijne Ouders aenge-

[p. 81]

comen zynde, soo hebben terstont de Susters van onse L. Vrouwe, ende andere vrienden hun comen besoecken ende willecom heeten. Sy rusten dan te Nazareth, ende leyden een arm leven. Van dien tydt af, tot het twaelfste jaer en vint men niet geschreven van het Kindeken Jesus. Men segt nochtans, ende het is waerschynelyck, dat noch heden aldaer een fonteyne is, waer uyt het Kindt Jesus water gonck haelen voor sijne Moeder. Diergelyke diensten dede den ootmoedigen Heere aen sijne Moeder: want sy en hadde geene anderen dienaer. Siet hier van op 't eynde van dit capittel een schoone Meditatie in dicht gestelt.

Gy cunt hier oock mediteren dat Ioannes Evangelist met sijne Moeder, die suster was van onse L. Vrouwe, somtydts hun quamen besoecken: welcke Ioannes alsdan vyf jaeren out was, zynde Jesus seven. Aensiet dan dese twee Cosijntjges t' saemen minnelyck converseren, gelyck den Heere u sal ingeven. Want dit is daer naer den Discipel geweest, welcken Jesus boven alle de andere lief hadde: Tot hier S. Bonaventura.

Laet ons nu dese materie noch wat verbryden tot onsen troost. Imagineert u ten eersten, hoe dat Ioseph een cleyn huysken gehuert hebbende, heeft in het selve dry cleyne Cellekens gemaeckt, het eerste voor Maria, het middelste voor Jesus, ende het leste voor hem: welcke Cellekens waeren ter zyden van het keukentje, voor het welcke de plaetse was daer den H. Ioseph timmerde. Dese gesteltenisse van het huysken moet gy vastelyck druken in uwe imaginatie: want dit moet voortaen uwe woonstede wesen.

Gaet dan in den geest naer het Stedeken van Nazareth, ende comende aen het huysken van onse L. Vrouwe; naer dat gy den H. Ouden Ioseph, die

[p. 82]

vooren werckt, gegroet ende syne benedictie gevraegt hebt, clopt dan op de deur van 't Keukentje, ende siet wieder voor comen sal: ontwyffelyk het Kindeken Jesus: want het is seer gauw om sijne Moeder met diergelycke diensten te voorcomen. Het dient haer voor Portier, voor Bode, ende voor Dienaer. Soo haest als het siet dat'er iet gebreckt aen sijne Moeder, het vlieght terstont op om haer te dienen, sonder haer gebodt te verwachten. Doch wat hadde sulck eene Moeder connen gebieden aen sulck een Kindeken.

Als het soete Jesuken dan vooren comt, valt voor hem op uwe knien, ende naer dat gy sijne voetjens gecust hebt, neemt het soete Lammeken in uwe armen, ende rust alsoo een weynig tydts leggende u aensicht op het sijne Daer naer gaet by de H. Moeder, ende valt op uwe knien voor haer, ende naer dat gy haer de benedictie gevraegt hebt, bidt haer dat sy u geweerdigt te ontfangen voor dienstbode: ende als sy u vriendelyck ontfangen heeft, zyt haer ende den ouden Man in alles seer gedienstig; ende hebt altydts de oogen op dien soeten Engel, ende siet hoe vriendelyck het u aensien ende op u lacchen sal. Neemt het soete Kindtjen dickwils in uwe armen, ende legt u aensicht op het sijne, ende rust alsoo, tot dat u herte blaeckt ende de traenen loopen. Zyt altyt aen de zyde van dit lieffelyck Engelken, ende waer het van sijne Moeder gesonden wort, hout het geselschap, leydende hem by der handt: Leyt het somtyts in eensaeme plaetsen, ende versaet u in de omhelsingen van dit Goddelyck Kindt (altydts nochtans met groot eerbiedinge, pysende wie hy is) ende hoort wat het u al seggen sal, kout met hem vriendelyck, ende geeft het te kennen alle uwe miserien ende gebreken, doende u beclag dat gy hem soo qualyck

[p. 83]

dient, ende soo luttel bemint; ende bidt hem seer dat hy u helpe om u te beteren, hem houdende vast tusschen uwe armen ende seggende: Mynen soeten Jesu, ick en sal u niet laeten gaen, tot dat gy my een troostelyck woort gheeft, ende met uwe benedictie my meerder sterckte geeft, om my selven te verwinnen. Volhert hier in, ô Ziele, en doet dit dikwils met grooten ernst, ende zyt versekert dat gy haest baete gevoelen zult.

Ach soeten Jesu! hoe lustigh is 't in deser voegen met u te handelen! O wonderlycke groote onachtsaemheyt der menschen! Het aldersoetste Kindeken Jesus clopt geduerig op de herten om ingelaten te zyn, ende om die te vervullen met sijne gratie ende hemelsche wellust: ende by naer niemant en wilt hem open doen. O beclaegelycke verblintheyt der kinderen van Adam, die van de aerde geduerig zyn bedelende valsche consolatien, die hun noyt en voldoen, ende geduerig ongerust maecken; ende den Sone Godts bied' hun onuytsprekelycke Hemelsche wellusten; ende by naer niemant en siet naer hem.

Aenmerckt nu eens, ô Ziele, wat huys men hier gehouden heeft. Den ouden Man en was niet bequaem om wel te wercken; hy dede nochtans sijn beste om den soberen kost te winnen, Maria dede oock haer beste met naeyen ende spinnen, als haer werck gesonden was: Maer door dien sy seer schouwde het geselschap ende hanteringe der menschen, soo moestender luttel wesen die haer den penninck jonden; soo dat men wel peysen magh datse groote armoede geleden hebben, levende meer by de aelmoessen van sommige Godtvruchtige persoonen, als met het gewin van hunne arbeyt. Aensiet dan hunnen armen huysraet; hunne arme beddekens: want in al hun gebruyck was

[p. 84]

schynende een aldergrootste armoede: van welke segt den Seraphinschen Bonaventura cap. 7. Den Heere heeft dese alderhoogste deught hervonden. Dit is de Evangelische peerle, om welcke te coopen, alle dingen moeten vercocht worden. Dese is het fondament van geheel het Geestelijck gebouw: want met het pack van tydelycke goederen en kan den geest tot Godt niet climmen. Van dese deught seyde onsen H. Vaer Franciscus: Weet Broeders dat de armoede den geestelycken weg is der saligheyt, het voedtsel der volmaecktheyt; wiens vruchten menigvuldig zyn, maer verborgen. Het is dan voor ons een groote schande, dat wy dese deugt met alle affectien niet en omhelsen, maer ons selven met overvloedige en curieuse dingen beswaeren; aengesien dat den Heere van Hemel ende aerde, de selve met sijne Moeder soo nauw ende neerstelyck bewaert heeft. Aldus S. Bonaventura.

Aensiet nu hoe soberlyck sy eten arme ende slechte spysen. Voegt u, ô Ziele neffens Jesuken aen dese arme tafel Siet met hoe groote gemaniertheyt, ende stilswygentheyt dese dry Heylige Persoonen eten. Peyst soo dickwils als gy eet, dat gy by het Kindeken Jesus aen dese arme tafel sit; ende schaemt u in sijne tegenwoordigheyt, uwe sinnelyckheydt met leckere spyse te voldoen, siende dit alderedelste ende delicaetste Kindt, met pap en brocken, ofte vruchten der aerden sijn buycxken vullen, om alleenlyck de nature te onderhouden. Laet dan ten minsten de leckerste beetjens van uwe schotel voor het Kindeken Jesus; is 't dat gy uwe sinnelyckheyt tot soo groote abstinentie niet dwingen en kunt.

Meent gy dat men hier veel geclapt ofte gelacchen heeft aen tafel, ofte naer 't eten? Verre zy van daer. Men bewaerde hier al nauwer het stil-

[p. 85]

swygen: jae het spreken selve van Hemelsche saecken, soude voor hun een beletsel geweest hebben; aengesien sy die veel claerder in den geest geduerig waeren aenschouwende, als sy met woorden conde bediet worden. Hier van hebben wy een Exempel in den H. Ludovicus Koninck van Vranckryk den welcken besoeckende den Saligen AEgidius, derden medegeselle van S. François, soo hebben sy malcanderen seer vriendelyck omhelst, en seer blydelyck aengesien, sonder een woort te spreken, en syn van malcanderen gescheyden. Den Saligen AEgidius daer naer gevraegt zynde, waerom hy aen den Coninck niet een woort gesproken en hadde; heeft geantwoort, dat sy soo claerlyck malcanders herten door sagen met een onuytsprekelycke vreugt des geests, dat sy geen woorden van doen en hadden; jae dat de woorden souden een groot beletsel gedaen hebben. Aldus en waeren geen woorden van nooden in het geselschap van Jesus, die selve het eeuwig Woort Godts is, ende eenen boek van binnen ende buyten geschreven; welcken als sy alleenlyck aenschouwden, de uytwendige woorden moesten laeten. Och wat was het geduerig te wesen in het geselschap van Jesus! Wat was het, sulck een Kindt geduerig in de oogen te hebben, wiens gesicht alleen dede de herten smilten, ende hun selven in Godt verliesen? O Christen Ziele, converseert geduerig met dit Goddelyck Kindt, ende voeg u op alle plaetsen aen sijne zyde, by aldien gy smaecken wilt het gene met woorden niet bediet en can worden. Maer om dit wel te doen moet gy syn lieffelyck Aensicht in uwe Ziele sien te drucken (waer toe u seer helpen sal eenigh schoon Beeldt van het cleyn Jesuken dickwils met devotie te aensien) op dat gy u selven levendig sout connen imagineren, hoe vriendelyck het u is

[p. 86]

aensiende; want eene minnelycke ooge in deser voegen van dat soete Engelken ontfangende, moet u herte nootsaeckelyk beweegt ende gewont worden. Ach soeten Jesu wat doet gy met de herten, die u lief hebben!

Maer laet ons nu een sien, wat het kleyn Jesuken al dede in syn cleyn Celleken. Als het sag dat sijne Moeder nergens in sijnen dienst van doen en hadde, so vertrock het in sijn Celleken; ende aldaer vallende op sijne knien, ende leggende sijn gebenedydt Aensicht op de aerde, begonst hier bitterlyck te weenen ende te suchten, geheel den vloer besproeyende met sijne overvloedige traenen; biddende sonder ophouden sijnen Hemelschen Vader om bermhertigheydt voor de menschelyck geslachte, dat alsdan by naer geheel buyten de kennisse Godts was, ende den wyden wegh der verdoemenisse in ginck. Dit aensag dat onnoosel Lam met groote deernisse, ende en conde hem niet houden van by naer geduerig te suchten ende te weenen, om die groote sonden, die door geheel de werelt gedaen wirden, namentlyck in het aenbidden der valscher Goden, door welcke synen Hemelschen Vader onteert wirdt, ende ontallycke zielen verloren gingen. Hierom was dit soete Kindeken hem uyttermaten bedroevende, ende ontstellende sijnen geest met het geduerig weenen, door het medelyden dat het hadde, met soo veel millioenen edele zielen, die naer het Beeldt Godts geschaepen waeren, siende de selve onderworpen de wreede slavernye des duyvels, ende met een gedruys loopen naer de eeuwige verdoemenisse. Aldus brocht dit Hemelsch Kindt al den tydt over, welcken het in syn Celleken wesende conde, biddende principalyck voor de saligheyt der uytvercorene, onder de welcke gy hoopt een te wesen.

[p. 87]

Peyst dan hoe menige traenen den Sone Godts voor u gestort heeft? Zult gy dan noch derven spelen ende lacchen, ende (gelyck den H. Bernardus segt) spotten met traenen van Christus?

Ende dit dedet niet alleen by dage in sijn Celleken, maer oock by naer geheel nachten in een eensaeme plaetse ofte bosch ontrent hun huysken. Aldaer wirp dit Goddelyck Kindt sijn selven ter aerde op sijn heylig aenschyn; ende laetende uyts syne oogskens loopen de beken der traenen, liet uytbersten ontallycke versuchtingen, vervullende de locht ende stilte des nachts, met jammeren, kermen, ende droeve stemme, om aldus sijnen Vader te versoenen over de sonden des werelts. Och hoe menigmael heeft de gebenedyde Moeder haer werck moeten verlaeten om haer liefste Soontje te gaen vertroosten, dat in sijn Celleken plat ter aerden lag by naer swemmende in zyne traenen! Hoe menigmael heeft sy by nachte moeten opstaen, om desgelyckx te doen! ende haer Kindeken in sijn Celleken niet vindende ginck het buyten soecken, alwaer sy het vondt somtydts half styf van coude ter aerden liggende, ende geheel nat van traenen, ende den dauw des nachts; welck sy dan soetelyk nemende in haer armen, ende sijn aensicht afdroogende, socht'et in alle manieren te toosten, ende leyde t'dan naer sijn beddeken. Och wat een sweert was dit in het herte van Onse L. Vrouwe, als sy sag dit aldersoetste Lammeken ('t welck alleen alle haer vreugt ende genoegte was) by naer altyts droevig, ende met de oogskens roodt, van het geduerig weenen.

Doet gy oock u beste om het soete Kindeken te vertroosten. Gaet in syn Celleken, en heft het vander aerden, neemt het in uwe armen, droogt syne kaecxkens af, kust het minnelyck, ende laet het

[p. 88]

soo rusten in uwe armen: ende rust met hem. Weent ende versucht oock somtyts met hem, peysende dat gy oorsaeck zyt van alle sijne droefheyt ende bitter tranen. Gaet soeckt het oock by nachte inde bosschen, ende doet desgelycks, ende leydt het daer naer in sijn Celleken, ende rust daer met dit Hemelsch Schaepken in uwe armen.

My comt hier noch een ander bewegelycke Meditatie te vooren. Het is seker dat Jesus synen Voester vader Joseph oock somtyts gedient ende geholpen heeft: want het Evangelie segt: Dat hy hun (te weten) Maria ende Joseph] onderdanig was, Luc. 2. Ende die van Nazareth seyden, als Jesus daer naer Predickte ende Mirakens dede: Is dit niet eenen Timmerman? van waer comen hem alle dese dingen? Marc. 6. Sy moesten hem dan hebben sien Timmeren, helpende sijnen Vader Joseph. Jae sommige willen seggen dat Jesus naer de doodt van Joseph wel sesthien ofte seventhien jaeren den winckel alleen open gehouden heeft, ende voor hem ende sijne Moeder met timmeren den kost gewonnen. Siet eens de ootmoedigheyt van uwen Heere ende Godt, gy die somtyts u schaemt van arme ende slechte vrienden. Schaemt u oock van sulck eenen Godt, is't dat gy derft. Laet ons dan mediteren, hoe dat Jesus beginnende ontrent de twaelf jaeren te comen, heeft begonst het schortvel aen te doen, ende Joseph te helpen. Siet hoe hy hem in alles gedienstig is, als eenen knecht, ende mediteert hier soo u Godt sal ingeven. Het gene ick hier alleenelyck wil voorhouden om devotelyck te mediteren, is dat het eerste werck, dat Jesus gemaeckt heeft een Cruys is geweest; ende dat hy het selve gestelt heeft in sijn Celleken; ende dat hy dickwils voor het selve knielende, sy selven geoffert heeft aen sijnen Hemelschen Vader, om te onderstaen de

[p. 89]

doodt des Cruycen voor de Saligheyt des werelts: sy selven als dan voorhoudende alle de Mysterien van syne toecomende Passie, ende met groote begeerte naer de selve verlangende.

O Mensche, wat zyt gy sulck een liefde schuldig! Mediteert dan, ô Ziele, dese dingen devotelyck ende helpt het soete Jesuken syn Cruysken maecken, ende siet hoe dickwils het knielt voor 't selve by dage, ende daer op ligt by nachte, verlatende sijn beddeken: ende dit al uyt groote liefde tot u, ende uyt een vierige begeerte om voor u te lyden.

TOt mynen troost en anders leer,
Tot Jesus lof en meerder eer,
Moet ick ontdecken wat geluck
Lest ded' verdwynen mynen druck.

'T was wel thien dagen of noch bat,

Dat ick geduerigh treurigh sat;
In 't bidden hadd' cleyn vermaeck,
Want somtyts Godt ontreckt den smaeck

Maer alle dingh' heeft beurt en keer.

Naer regen schynt de Sonne weer.
Naer sneeuw en vorst, en sleg en ys,
Schiet weder uyt het jeughdigh rys.

Soo is het oock met my gegaen.

Ick vondt my g' heelyck toegedaen
Te mediteren jet dat smaeckt:
Mits dat het Jesus Kindtsheyt raeckt.

Nu zynde dan het woelen moe,

Soo sloot ick myne ooghen toe:
En soo myn hert op Jesus let'
Soo vond' ick my te Nazareth.

Nochtans en gonck ick op dat pas,

Niet waer dat hy woonachtigh was;

[p. 90]

 

Op dat ick in een stille locht

 

Hem naer myn wenschen hebben mocht.

 

Ick sat aen een Fonteyne neer,

 

Daer Jesus op verscheyde keer,

 

Een cruycxken water halen quam:

 

Dat was 't dat ick ter arten nam.

 

Ick doch ick sal hem houden staen:

 

't En sal my niet soo licht ontgaen;

 

Ick moet eens sien hoe 't is gesint;

 

En of het my van herten mint.

 

'K weet dat ontrent den avont tydt,

 

Syn Moeder 't sober mael bereyt;

 

Dat hy een ur' eer sy dat doet,

 

Hier uyt het water scheppen moet.

 

Het is naer wil en wensch gegaen,

 

Gelyck ick my liet voren staen;

 

En hoe het Kindt my naerder quam

 

Hoe ick op 't self meer achte nam.

 

Het was manierigh in sijn gaen:

 

't Hadt maer een enckel cleedtjen aen,

 

Ick sagh syn liff'lyck halsken bloot:

 

En 't was op bey zyn wanghskens root.

 

Een wint die juyst blies op den stont,

 

Sloegh zyn schoon haeyrken voor syn mont,

 

Syn lieve ooghskens op het lest

 

Die waeren naer de aerd' gevest.

 

En soo het tegen my was aen,

 

Het liet zyn ooghskens open gaen;

 

Al of het sien wou wie ick was:

 

En 't sloeghse neer weer alsoo ras.

 

'K en cant met woorden niet bedien

 

Wat vreught ick creegh door dit besien,

 

De traenen liepen even dicht

 

Langhst henen my bly aengesicht.

 

Terstont met een beweeght gemoet

 

Heb ick 't beschaemde Kindt gegroet.

[p. 91]

 

Ick vraeghd' oft hem believen wou,

 

Dat ick hem het water scheppen sou?

 

Het zeyde met een soeter tael:

 

Ick hebbe noch al menighmael

 

Het water t' onsen dienste nut

 

Geschept uyt desen water put.

 

Ons huys en woonsté staet hier by,

 

Myn Moerken heeft de oogh' op my:

 

Maer is 't dat u niet en verveelt.

 

Doet 't gen' dat u de liefd' beveelt.

 

En soo ick hem de cruyck toebroght,

 

Het danckte my soo heusch als 't mocht;

 

En meende aldus wegh te gaen;

 

Maer neen ick hiel het Bloeycken staen.

 

En mits het sich hiel als een kindt,

 

Ick had' het haest'lyck my te vriendt.

 

Ick had' een witten broodt by my,

 

Dat ick te noen by zyde ley.

 

Ick merckte soo 't het brootje nam,

 

Dat over zyn schoon aensicht quam

 

Het eerbaer root of vermillioen,

 

Gelyck beschaemde kinders doen.

 

Waer uyt ick buyten twyffel las,

 

Dat 't huys niet al te bont en was:

 

Want of Joseph een Timmerman,

 

Een pennick daegelyckx winnen can:

 

En oft Maria naeyt of spint,

 

Of zyd', of wel zayet op wint:

 

De winste seker is niet groot,

 

Ten is maer kost voor hongers noot.

 

Hier by soo rekent woll' en lyn:

 

De huys huer moet gevonden zyn:

 

Of soo dit niet en can geschien,

 

Den huys Heer seght, gaet elders sien.

 

Soo ick d' occasie sagh bequaem,

 

Ick vraeghd' het Kindt naer synen naem;

[p. 92]

 

Half lacchend', gaf het voor bescheet:

 

Ghy vraeght het gene gy wel weet.

 

Ick vraeghde 't hem, om dat ick wou

 

Dat 't synen naeme noemen sou:

 

Waer door my in de ziel ontstaet,

 

Een soeter soet als honinch raet.

 

Het seyde dat het Jesus hiet,

 

't Scheen dat myn ziel van 't lichaem schiet.

 

Soo desen naem uyt synen mont

 

My daeld' tot in myns herten gront.

 

Ick heb het Kindt oock afgevraeght,

 

Oft het van my oock kennis draeght:

 

't Sagh hoe de kleeders van myn lyf

 

Schier stonden van de lappen styf.

 

Het seyd' dat ick hem wel behaegh'

 

Om dat ick sulcke rocken draegh:

 

Niet naer de mode hups en jent;

 

En hierom dat het my wel kent.

 

Het seyde dat het my bemindt

 

Als syne liefste Vaders kindt,

 

En dat het om my lief getal

 

Onthaelen, op my peysen sal.

 

'K en hiel het schaep niet lange staen,

 

Ick wiste dat t' huys moest gaen;

 

Al hadt geduert myn leven lanck;

 

'K en peysde noyt op mynen ganck.

 

Verstaende dan hoe 't my bemindt;

 

Omhelsd' ick het bevalligh Kindt;

 

Gelyckerwys Maria doet,

 

Als sy bedruckt is van gemoet:

 

Of als het comt tot haeren schoot,

 

Haer vleyen om een stucxken broot;

 

Of als het somtyts is heel moe,

 

En sluyt door vaeck syn ooghskens toe.

 

Of als het somtyts heel bedruckt

 

Hem vast aen haere wangen ruckt:

[p. 93]

 

Of soo ick 't sagh geschildert lest,

 

Daer hy om haer wit halsje klest.

 

Ick gaft een traegh' en lange soen,

 

Om soo myn liefde te voldoen,

 

(Hoe can den brandt van myn gemoet

 

Gebluscht zyn op den staenden voet!)

 

Waer door ick sulck een vreught ontfinck,

 

Dat 't scheen myn ziel ten Hemel ginck.

 

Ick meen dat ick hier heb gesmaeckt

 

Het gen' den Hemel, Hemel maeckt.

 

Myn oogen gaeven drop op drop,

 

En geene traenen hielden op,

 

Ick peysde dan op Simeon

 

Die wenscht de doodt te siene con.

 

Ick meynde dat van blyde rouw,

 

Myn jaegend' hertjen bersten souw.

 

'K en wist op aerdryck geenen mensch,

 

Die soo bequaem syns herten wensch.

 

Soo ginck dan Jesus op het lest:

 

Maer hy was in myn hert gevest:

 

En syn seer bly gedachtenis

 

Hout myn ziel in bewegenis.

 

Voorwaer als Jesus soet gedacht

 

Ons ziele maer eens aen en lacht;

 

Daer is geen droefheyt noch geen pyn

 

Of sy sal strackx vergeten zyn.

 

Ick gaen nu rusten als ick wil,

 

Myn gantsche sinnen zyn nu stil,

 

Is Jesus my soo lief getal;

 

'K weet dat ick van hem droomen sal.