Sinne- en minnebeelden. Deel 1. Teksten

Regelnummers proza verbergen

[p. 312]

XLVII Ex morte levamen.aant.

[p. 313]

XLVII.A.1
Een out man in't jonck meyskens schoot,
Ey waer hy doot!

Een groen en weligh dier stont lestmael om te paren
Met yemant rijc genoech, maer in sijn leste jaren;

Het dacht mijn wonder vremt, dies vraegd ic hoe het quam,

Dat sy een dorren bloc tot haer geselschap nam:

Sy sprac van stonden aen: veel heefter waer genomen
Dat van eens esels been de beste fleuyten comen

So rasch hy maer en sterft. 'tFy (dacht ick) loosen schijn!

Ghy trout, en wenscht terstont om ongetrout te zijn.

XLVII.A.2
Ex morte levamen.

Nuper, ubi pelago muris Flissinga resistit,

Decrepito fuerat nupta puella seni:

Cur vetulo sociaris hero, lepidissima? dixi;

Haec, ut erat prompta garrulitate loquax,

Hoc mihi responsum dedit: ossibus, inquit, aselli

Cum iacet exsangui corpore pressus humo,

Tibia iucundo componitur optima cantu.

Desierat; nec me quaerere plura iuvat.

XLVII.A.3
Joye & support, apres la mort.

Un jour ie demandois a une allegre dame,
Pourquoi un gros vieillart avoit gagné son ame,
Ne scais tu, me dit-on, que quant un asne est mort
De ses os decharnez fort bonne fluste sort?

XLVII.A.4
Cyprae. de Iur. Connubior. cap. 9.

1Nuptias impares (ita nuncupant iuristae matrimonium senis decrepiti 2& floridae virginis L. si maior C de Legit Haered) praeter alia multa 3incommoda inducere votum captandae mortis, tragicus exitus non 4raro docuit, hinc nuptiae Sophoclis & Alcippes huiusmodi dicteriis 5exagitatae leguntur;

Noctua ut in tumulis, super utque cadavera bubo,

Talis apud Sophoclem nostra puella sedet.

XLVII.B.1
Spaert, manneken, spaert,
Datter een ander wel af vaert.

Soo langh een esel leeft, soo draeght hy sware packen,
En eet noch evenwel alleen maer distel-tacken:

Maer steect hy eens de moort, daer fleuytmen op het been,

Daer raest de malle jeught, en hippelt onder een.

[p. 314]

5

Spaert, vrecke vader, spaert; u soontje komt ten lesten

 

Dat schinct, en drinct, en klinct, dat geeftet al ten besten,

 

Dat singht, en springht, en vinct, dat vogelt, jaegt, en vist;

 

Ontydelick gespaert, onnuttelick ghequist.

XLVII.B.2
Avarum excipit prodigus.

Dum tibi vita manet, miserandae sortis aselle,

Non intermisso membra labore gemunt:

Interea tribulis & amara vesceris herba,

Vixque datur gelido fonte levare sitim:

Sed morere, infoelix, mox tibia festa sonabit,

Et tua pastor ovans ducet ad ossa choros.

Quaerat avarus opes, iam prodigus imminet haeres,

Qui male congestas dilapidabit opes.

XLVII.B.3
De pere gardien, fils garde-rien.

Tes jambes, par travail, te craquent, pauvre beste,
Et peu apres ta mort serviront a la feste,
Des flustes & haut bois. D'un pere espargneur,
Sort ordinairement un fils trop gaspilleur.

XLVII.B.4.a
Horat. Lib. 2. Od. 14.

Absumet haeres caecuba dignior,
Servata centum clavibus & mero

Tinget pavimentum superbo,

Pontificum potiore coenis

XLVII.B.4.b
Idem.

Sed quia perpetuus nulli datur usus & haeres
Haeredem alterius, velut unda supervenit undam,
Quid vici prosunt, quidve horrea, quidve calabris
Saltibus adiecti lucani?

XLVII.B.5
Avarum excipit prodigus.

1Alutarium piscem coenum fodere memorant, sargum autem piscem, 2qui eum sequitur, excitatum pabulum devorare. vix aliter in vita 3humana sese res habere notatum est: homines nimirum attentos ad 4rem, qui coenum fodiendo, id est, vilissimis quibusque ac laboriosissi-5mis ministeriis indies operam dare solent, sargos sequi, id est, liberos 6vel haeredes plerumque habere ignavos ac prodigos, qui opes, multo

[p. 315]

7cum sudore vix unciatim collectas, celerrime diglutiant, nec raro in 8unius scorti marsupium effundant, atque ita (ut Sen. verbis utar) quid-9quid longa series multis laboribus, multa Dei indulgentia struxit, id 10unus dies spargit, ac dissipat,

Longique perit labor irritus anni.

12Bene igitur sapiens Eccl. 2.18. Detestatus sum, inquit, omnem indus-13triam meam, qua sub sole studiosissime laboravi, habiturus haeredem 14post me, quem ignoro utrum sapiens an stultus futurus sit. Estne 15quidquam tam vanum? & tandem concludens, Nonne melius est, ait 16comedere & bibere, & ostendere animae suae bona de laboribus suis? 17hoc etenim de manu Dei est.

XLVII.B.6

1Den seem-visch is ghewoon het slick om te wroeten, maer de visch 2sargus (die hem veeltijts volgt) isser knap by, en slockt het aes, dat een 3ander opghejaeght en bearbeyt heeft, gierichlijck int lijf. Het gevalt 4veeltyts so onder den menschen, dat nae een slick-wroetende seem-5visch, dat is, nae een deunen en wreckigen spaerder, die uyt vuylheyt 6zyn goet te samen heeft geraept, volcht een verterende sargus, dat is, 7een quistighe opsnapper, die het verspaerde goedt, onnuttelijck door 8de billen slaet, en dickwils t'eender reyse inden schoot van een hoere 9of haer dochter uytstort, al wat met moeyte en commer in veel jaren 10by den anderen is versamelt. Den wijseman heeft dan wel gheseyt, 11Eccl. 2.18. My verdroot alle mijns arbeyts, die ick onder de sonne hadde, dat 12ick dien eenen mensche laten moeste, die na my zijn soude, en wie weet of hy wijs 13of dul zijn sal? Eyndelijck besluyt hy, seggende: isset den een mensch niet 14beter dat hy ete en drincke, en dat hy zijn Ziele wel doe van synen arbeydt? Ia 15sulcx sach ick dat van Godes handt comt.

XLVII.C.1
Proverb. 15.16.
Eenen goeden moet is een daghelijcx wel-leven.

Al is een esel plomp, al weet hy niet te springen,
Noch leertmen na de doot sijn dorre schenckels singen;

Een herder neemt het been, en maecter fleuyten van,

Waer door hy gantsch het wout tot vreugde trecken kan.

Wat is van kost en konst? van veel of luyt te stellen?
Stelt maer en stilt u hert, geen druck en sal u quellen.

Waer recht vernoeghen woont daer is ghestage lust,

'k En weet geen beter vreught, dan als de ziele rust.

[p. 316]

XLVII.C.2
Aequus animus, commendat omnia.

Ossibus ex asini fit tibia; silva remugit;

Exultat saturas dux gregis inter oves.

Ecquid opus lituis? sibi mens est aequa levamen,

Gaudia de placido pectore sponte fluunt:

Sit casa parva domus, sit fictilis olla supellex,

Hic etiam sapiens, quo sibi plaudat, habet.

Aula gemit, cythara licet aureus instet Iophas,

Caula fremit plausu, dum, Melibaee, canis.

XLVII.C.3
1. Tim. 6.6.
La pieté, avec contentement d'esprit est un grand gain.

Ta flute, gai berger, n'est que des os des bestes,
Si resiouit pourtant vos gens aux jours de festes,
O grand don du Seigneur tranquillité d'esprit!
Le coeur estant en paix un peu nous resiouit.

XLVII.C.4.a
Proverb. 15.

Secura mens quasi iuge convivium.

XLVII.C.4.b
Plato. Tim. Cap. 13.

Laetitia pura in solis animae bonis invenitur, ideo sapiens in se gaudet non in iis, quae circa se sunt.

XLVII.C.4.c
Hebr. 13.5.

Que vos moeurs soient sans avarice, estans contens de ce que vous avez presentement.

XLVII.C.5
Aequus animus commendat omnia.

1Tria fere hominum genera nundinas frequentare compertum est, emp-2tores, venditores, spectatores: Duo priores emendis vendendisque 3mercibus toto nundinarum tempore occupatissimi, anxie discrutian-4tur. Tertium demum genus bene ac iucunde agit, &, non nisi oculis, 5cuncta delibans, voluptatem ex omnibus, ex nullo molestias domum 6refert. Nundinarum, id est, mundi, sive rerum externarum tantum 7spectatores philosophos esse, vult Pithagoras; Christianos, viri boni. 8Habere opes ac possidere, at non ab eisdem haberi aut possideri, vere 9sapientis est: id vero unicuique nostrum continuo eveniet, si non ad 10ambitionem, sed ad necessitatem omnia habeamus. Arridet, etiam hic,

[p. 317]

11Democriti dictum, ille foelicem dicebat eum, qui cum exiguis pecuniis 12hilaris esset, infoelicem, eum qui inter magnas opes tristaretur. Quid 13si totum orbem terrarum possideamus, ecquid commoditatis ex tanta 14rerum congerie habituri sumus, praeterquam ex iis, quae utendo nos-15tra facimus? de reliquis nihil habituri praeter solum aspectum. Atqui 16voluptatem, quae ex visu est, aeque de alienis, atque de tuis capere 17nihil vetat. Qui ad naturam vivit nunquam pauper; qui ad vota, nun-18quam dives est.

XLVII.C.6

1Daer zijn veeltijdts drie soorten van menschen die de jaer-marckten 2besoecken, te weten, koopers, verkoopers, en gapers.

3De twee eerste zijn den gantschen tijdt des jaer-marts door, elcx int 4syne sorchvuldelijcken besich:

5De derde soorte isser best aen, want, niet als metter ooghe alles 6overloopende, draecht van gheen eenighe quellinghe ofte storenisse 7naer huys.

8Pithagoras treckt dit tot de wijs-gierighe van synen tijdt, en noemt 9die, begapers vande jaermarckten, dat is, bloote beschouwers van de 10wereltsche dinghen. Andere Godtsalighe mannen eyghenen sulcx, met 11beter recht, nu de rechte gheloovighen toe.

12Goederen te besitten, ende vande selve niet beseten te werden, is 13een werck van Godsalighe wijsheyt.

14En tot sulcx ware wel te komen, indien wy, niet op giericheydt ende 15eergiericheydt, maer op noodtdruft alleene het ooghe sloeghen. Cost 16en kleederen hebbende, vernoecht u daer mede, seydt de apostel.

17Neemt dat gantsch de wereldt ons eyghen ware, wat ghemack of 18ghenut sal ons uyt sulcken onghemeten hoop goederen ghewerden, 19anders als 'tghene dat wy door het ghebruyck eyghentlijck het onse 20maken? van al de rest en hebben wy niet meer als alleenlijck het ghe-21sichte, ende 'tselve is gheoorloft, so wel van eens anders goedt te 22nemen, als van u eyghen. Wat valter te segghen? die na de nature leeft 23is noyt arm, die na de begheerlijckheydt, nimmermeer rijcke.