Sinne- en minnebeelden. Deel 1. Teksten

Regelnummers proza verbergen

[p. 318]

XLVIII Dissidet, quod impar est.aant.

[p. 319]

XLVIII.A.1
Verscheyden aert, dient niet ghepaert.

De sim, het koddig dier, is yeder eens vermaken,

De schilt-pad, niemants vreugt, als doot ter aerden leyt;

Hierom ist dat den aep de padde schroomt te raken;

'T is teghenheyt van aert dat dese dieren scheyt,

Lief (wat ick bidden mach) en laet u nimmer paren

Met Fop, dien tammen gast, die men u geven wilt:

Mach ick u lief niet zijn, soo wilt u immers sparen

Voor yemant, die van u min als ick doe verschilt.

XLVIII.A.2
Dissidet, quod impar est.

Cum tarda nequeat testudine simia iungi,

Simia iucunda mobilitate potens;

Simia delitiae silvarum, hominumque voluptas,

Cernit ut invisum reptile, tota tremit.

Tu peponem, mea vita, tui faciasne potentem

Nulla cui toto pectore mica salis?

Corpora, quis furor est, coniungere mortua vivis?

Anne tyrannorum vis scelerata redit?

XLVIII.A.3
Le sombre & tard, ne duit au gaillard.

La singe dans les bois, incessament gaillarde,
Ne se joindra jamais a la tortue tarde,
Par tout ou la nature a desnié son lien,
Fai tout ce que pourras, aussi n'y feras rien.

XLVIII.A.4

1Extat apud sax. grammat. Lib. 1. Insignis ulvildae Danorum 2regis filiae de impari matrimonio querela, quam merito hic adscribo. 3O miseram me! cuius nobilitatem dispar nexus obtenebrat! O infoeli-4cem, cuius stemmati rustica iugatur humilitas! O infaustam matris 5sobolem, cuius munditiem immunditia ruralis attrectat, dignitatem 6indignitas vulgaris inclinat, ingenuitatem conditio maritalis extenuat, 7&c. quam quidem querelam exitus tragicus subsecutus est, prout 8latius idem auctor prosequitur.

XLVIII.B.1
Licht en swaer, en dient gheen paer.

De sim die niet en dient als om den geck te scheren,
Soect uyt een tegen-aert de schilt-pad af te weren,

Sy haet het sedich dier, dat staegh bewaert sijn huys,

Om dattet niet en loopt als ander wilt ghespuys.

[p. 320]

5

Een maeght van stillen aert sal nimmer wel bevallen

 

Aen yemant, die van oudts genegen is te mallen:

 

Maer hoort eens vrijers hoort, en vry de les onthout;

 

Die soetst om vrijen zijn, en dienen niet getrout.

XLVIII.B.2
Apud leves, gravitas vitium est.

Simia saltatrix, & quae solet usque vagari,

Non secus ac pestem te, domiporta fugit.

Lascivi iuvenes mores odere modestos,

Castaque vesanus respuit ora puer:

Si qua puella loquax minus est, ea torva vocatur;

Et pudor, heu! nomen rusticitatis habet.

Stulte puer; petulans, audax, vaga, garrula virgo,

Sit licet apta foro, non erit apta thoro.

XLVIII.B.3
Grave & leger ne loge ensemble,
Chacun requiert, que luy ressemble.

Tu as en grand' horreur les moeurs de la tortue,
Le singe est a ton gré, qui joue par la rue;
Mais dames, mon amy, trop douces en amour,
En cas de marier ne trouvent pas leur tour.

XLVIII.B.4
Horat.

Oderunt hilarem tristes, tristemque iocosi;
Sedatum celeres, agilem gnarumque remissi.

XLVIII.B.5
Apud leves, gravitas vitium est.

1Adolescentes, ut hodie sunt mores, animum ad nuptias applicare occi-2pientes, nihil fere minus in puellis, quas eius rei causa adeunt, requi-3rere solent, quam ea quae in convictu usui futura sunt. Plerumque 4enim prae caeteris placere solet, si qua aut scite canere, aut festive gar-5rire, aut denique belle se comere noverit. Nec mirum; cum enim fer-6vore aetatis lasciviant & ipsi iuvenes, in habentibus symbolum, ut ait 7ille, facilior sit transitus: Et tamen iuvenilia ista omnia, post annum 8unum atque alterum, cum liberi alendi, aliaque onera matrimonii susti-9nenda sunt, statim evanescere, ac prorsus diversa, imo & contraria, 10non sine molestia ac dispendio rei familiaris, addiscenda esse, docet 11usus. Quanto melius, mi adolescens, oculos animumque dirigeres in 12virginem modestam, ac rei domesticae, melius quam saltandi peritam? 13quae licet hoc tempore fortassis iuvenilibus affectibus non tam arri-14deat, atque una aliqua alterius istius generis, sane tu brevi aliter cen-

[p. 321]

15seas. Eos, qui in alias terras iter instituunt, vestem non pro more 16regionis, in qua sunt, sed in quam abeunt, conficere nunquid vides? 17fac idem, & vale.

XLVIII.B.6

1De domme jonckheydt, haer ten houwelijck stellende (na dat nu de 2loop des wereldts is) en vereyscht schier niet min in de dochters, die 3sylieden ten dien eynde bewandelen, als het ghene dat hun inde huys-4houdinghe meest van noode is; alsoo dat veeltijts die best singhen en 5springhen, spelen en quelen, toyen en ployen kan, meest van allen 6wert aengehaelt, sonder op het vorder eenichsins te letten. Ulen vlie-7gen met uylen, seyt ons spreeckwoordt: sy selfs door hitte vande 8jeucht ydel en licht zijnde, vergapen haer lichtelijck aen de ghene die 9hun hier in aldernaest by komen. En even wel nochtans so haest de 10opvoedinge der kinderen, ende andere lasten des houwelijcx hun op 11den hals vallen, raeckt ghemeenlijck de clavecimbel, en al dat beslach 12aen d'een zyde: en al watmen meest gheacht heeft komt minst te 13passe.

14Waret niet beter, o soete jeucht, dese dinghen in wat naerder 15bedencken te nemen? en hier in te doen, ghelijck een voorsichtich 16man die een reyse naer vreemde landen aenvanght, die syne klee-17dinghe niet en maeckt na de maniere van't landt daer hy nu is, maer 18van 'tghene daer hy haest meynt te komen? Letter op.

Die een meysjen, om haer singhen,

Om haer springhen, heeft getrout;

't Zijn voor eerst wel moye dinghen,

Maer als noot begint te dringhen,

Is de liefde strax verkout.

XLVIII.C.1
Proverb. 28.
Den goddeloosen vliet, en niemant en jaeght hem.

De schilt-pad jaegt den aep; besiet wat vreemde dingen!
Hy weet niet wat te doen, of waer te sullen springhen;

De schilt-pad evenwel en kruypt maer in het sant,

En, dat noch vreemder is, s'en heeft niet eenen tant.

Wie boose rancken broet die leyt een droevig leven;
Hy sucht, hy ducht, hy vlucht, al wort hy niet gedreven,

Al drilter maer een riet hy is terstont bevreest,

Daer is geen felder beul als binnen inden geest.

[p. 322]

XLVIII.C.2
Qui vanos pavet metus, vera fatetur.

Pressa suae sub mole domus testudo laborat,

Pulvereamque gravi corpore verrit humum:

Ut videt hanc, fugit, osque tremens post terga reflectit

Simia, nec tutam se putat esse fuga.

Ad sonitum culicis, motaeque ad arundinis umbram,

Impius, & nullo terga premente, fugit:

Conscia mens sceleris formidine tota liquescit,

Tunc quoque, cum pavidi causa timoris abest.

XLVIII.C.3
Le pecheur, a tousiours peur.

Combien que ta maison tortue fort te presse,
Le singe neantmoins te fuit, en grand vistesse,
Craignant d'estre attrappé. tousiours le blistre fuit,
Et nul lui veut du mal, & nul ne le poursuit.

XLVIII.C.4.a
Iob. 15.21.

Sonitus terroris semper in auribus impii; & cum pax sit, ille semper insidias suspicatur, circumspectans undique gladium.

XLVIII.C.4.b
Iob. 18.11.

Circumquaque perturbant impium terrores, & disiiciunt eum ad pedes eius.

XLVIII.C.4.c
Proverb. 28.17.

L'homme faisant tort au sang d'une personne fuira jusques en la fosse sans que aucun le retienne.

XLVIII.C.5
Qui vanos pavet metus, vera fatetur.

1Vere malam conscientiam matrem formidinis esse, dixit Chrysost. 2Horrorem enim individuum impietatis comitem esse, testantur ii, qui 3indies conscientiae latebras quaerunt, nec inveniunt. Poenam semper 4ante oculos sibi versari putant, qui peccaverunt, inquit ille: Hinc fit, 5ut omnia horreat improbus, etiam minime timenda, imo & amplec-6tenda; Deum, quod inimicum sibi; diabolum, quod lictorem; semetip-7sum, quod accusatorem sciat, ac sentiat. Viro bono contra nihil terri-8bile est; non Deus, nemo qui magis iuvare velit; non diabolus, nemo 9qui minus nocere possit; non conscientia, omnia ibi tranquilla; Horri-10ficum tonitrum parentis sui vocem benevolam, metuendum fulmen 11divinae maiestatis radios, mortem, in vitam meliorem transitum, Dei 12iudicium, finem pugnae ac aerumnarum appellat: Denique

[p. 323]

 

Si fractus illabatur orbis,

 

Impavidum ferient ruinae.

15Quicunque vere animosus esse desiderat, mentem ut habeat flagitiis 16purgatam etiam atque etiam curet.

XLVIII.C.6

1Een quade conscientie (seyter een oudtvader) is een moeder van 2vreese. 'tIs gewisselijck alsoo; want waer een sondich ghemoet is, daer 3is t'elcken, in alle voorvallende saken, een bevende hert, ende een ver-4smachte ziel. De goddeloose schrickt voor alle dinghen, selfs oock 5voor de gene die niet te vreesen en zijn.

6Hy ontset hem van Godt, want hy is hem vyandt: van den duyvel, 7want 'tis sijn pynigher: van sijn eyghen herte, want 'tis sijn beschul-8digher.

9De rechtveerdighe daerenteghen (ghelijck de wijse-man seydt) is 10vrymoedich als een jonck leeu, sittert ofte beeft voor niemant: niet 11voor Godt, wanter niemandt en is die hem meer wil helpen: niet voor 12den duyvel, wanter niemandt en is die hem min kan beschadighen: 13niet voor syn eyghen ghewisse, want daer is ruste.

14Den vervaerlijcken donder, noemt hy de stemme sijnes hemelschen 15vaders: den schrickelijcken blixem, de stralen van des selfs grootacht-16saemheydt: de doodt een doorganck tot een beter leven: Godts oor-17deel, een eynde van strijdt en ellendicheydt: en, om kort te segghen,

Al viel de werelt gantsch en gaer,
De vrome schrickt voor geen gevaer.

20Wilder dan yemant onvertsaeght, ende goets moets wesen, die rey-21nighe sijn herte van doodelijcke wercken.