Sinne- en minnebeelden. Deel 1. Teksten

Regelnummers proza verbergen

[p. 300]

XLV Iam plenis nubilis annis.aant.

[p. 301]

XLV.A.1
Van twee een, van eene twee.

Ey laet doch, oude stam, u spruytjen met my paren,
Het sal van nu voort-aen ontrent my beter varen

Als aen u dorren tronck: het buyght na mijnen schoot,

En 't heeft van uwe schors geen pap of sap van noot:

Ick bidde, scheyter af; en schroomtet niet te waghen,
Het sal in corter stont bequame vruchten dragen.

Mijn dunct, ghy staet het toe; wel, hebt dan grooten danck,

Wy twee zijn nu maer een, en dat ons leven lanck.

XLV.A.2
Iam plenis nubilis annis.

Hunc precor, o longo, venerabilis arbor ab aevo,

Corpore da ramum tollere posse tuo:

Cernis, ut inclinans caput in mea vota feratur,

Utque meo iaceat sarcina grata sinu.

Me duce, mox poterit teneros producere foetus,

Me duce, nil succis indiget illa tuis.

Vicimus, o mea lux, fuimus duo, iam sumus unum;

Quodque unum nunc est, mox duo rursus erit.

XLV.A.3
Mariez moy bien tost, mariez.

Vieil troncq o laisse a moi ta jeune branche suivre,
Elle aimera plustost doresnavant a vivre
Sejoincte de ton corps; n'en aye plus de soing,
Il lui faut un mari, d'un pere n'a besoing.

XLV.A.4
Horat. 1. Car. 13.

Felices ter, & amplius,

Quos irrupta tenet copula; nec malis

Divulsa querimoniis

Suprema citius solvit amor die.

XLV.B.1
Heefts' een man, soo scheyter van.

Ic heb een teere spruyt tot mijnen schoot getogen,
Ick ben tot haer geneyght, en sy tot mijn gebogen;

Des zijn wy t'samen een, en niet en schorter meer,

Als vanden ouden boom te scheyden metter eer:

Ick spreke met verlof, o stam van hooge jaren,
Laet doch tot mijn gebruyc dit jeughdig tackjen varen,

Het weet van nu voortaen, het kent een naerder vrient,

Dus weet dan jonc en oudt niet langh te samen dient.

[p. 302]

XLV.B.2
Uxor in mariti domicilium transeat.

Cingat io myrtus, tegat o! mea tempora laurus,

En! cubat in nostro dulcis amica sinu:

Illa meo tandem cum pectore pectora iunxit,

Eque meo gremio pignus amoris habet.

Aspice! quae caris comes usque parentibus haesit,

Iam patria mecum vellet abire domo:

Da veniam genitrix; alii placuere penates,

Non bene cum senibus laeta iuventa manet.

XLV.B.3
Jeunes gens, a leur despens.

Voici! ces deux sont un; dont ceste jeune branche,
Desià du troncq vieil voudroit bien estre franche,
Gens d'aage sont chagrins, le ieune coeur gaillard,
Il faut a chacun d'eux laisser leur cas apart.

XLV.B.4.a
Macrob. 1. Satur. Cap. 15.

Primus dies, inquit nuptiarum, reverentiae datur, postridie autem nuptam in domo viri dominium incipere oportet.

XLV.B.4.b
Beust de Matr. cap. 66.

Maritus potest de iure uxorem suam, quae sit alibi quam in domo sua, vindicare, & ad hoc officium iudicis implorare.

XLV.B.4.c
Le proverbe francois dit:

Nid tissu & achevé,

Oiseau perdu & avolé.

XLV.B.5
Sit nupta mariti.

1Tametsi & nuptialis festivitas intervenerit, & factum sit quod novae 2nuptae fieri solet, aliquid nihilominus deesse sibi novi coniuges 3putant, quamdiu e laribus paternis in domum sponsi nova nupta 4deducta non sit, ibique, quod veteres dicebant, dominium inceperit: 5Mulierem enim, nisi domo patris exiverit, in mariti potestatem non 6venire multis creditum est; idque apud plurimas nationes ita observari, 7testatur Cypraeus tract. de spons. cap. 5. Cum vero plerumque iuveni-8les blanditias recens coniugatorum aegre ferant morosi senes, non 9mirum est, si ad plenam matrimonii quasi possessionem maritus novus 10aspiret, & uxorem (ipsa minime repugnante) a parentibus vindicet, in-

[p. 303]

11que domicilium suum transferat. Cui si forte repugnent, ut fieri solet, 12novae nuptae parentes, lepide pro sese hunc iuris textum inducet: Arbor 13erupta, & in alio fundo posita, ubi coaluit, agro cedit: nam credibile est, alio ter-14rae alimento, aliam factam. l. sed si meis tabulis. vers. arbor. ff. de adquir. rer. 15domin.

XLV.B.6

1Of al schoon de bruyloft-feest ghehouden is, en dat de bruyt haer 2morghen-gave ontfangen heeft, evenwel nochtans soo schijnt het, als 3of de nieuw-ghehoude yet wes noch ontbrake, soo langhe de bruyt 4van haer ouders niet ghescheyden, en in des bruydegoms huyshou-5dinghe niet over ghegaen en is.

6Want, ghelijck de quellijcke ouderdom der jonghe luyden soeticheden 7en sotticheden niet wel en kan verdraghen, soo en ist niet vreemt dat 8de ghelieveren haer hof liever op haer eyghen handt soecken te hou-9den. Veel wyse luyden oordeelden sulcx, uyt goede huyselijcke be-10denckinghen, oock verre het beste te zijn, op dat de selve in het 11huwelijck ghetreden zijnde, van den beginne aen, de handt aenden 12ploegh souden leeren slaen, en poot aen (soomen seyt) souden leeren 13spelen. Siet van dit Macrob. 1. Satur. cap. 15.

Soo u dochter dese daghen,

Is gheworden yemants vrou,

Wilt u niet te seer beklaghen,
Soo u swagher komt ghewaghen,

Dat hy wel verhuysen wou.

Laet de nieu-ghehoude teeren,

Op haer eyghen kost, en dis;

Dat is doch al haer begeeren;
En sy sullen rasscher leeren

Wat den aert van 't huw'lijck is.

XLV.C.1
Math. 19.7.
Hierom sal de mensche vader ende moeder verlaten ende den wijve aenhanghen, ende die twee sullen een vleesche wesen.

Teer spruytje, jeugdich hout, ick bidde weest te vreden
Van desen ouden tronck te worden afgesneden;

Siet hier een groene stam daer uwe gulle jeught

Sal hebben meerder vrucht, en even grooter vreught.

Ghy, die nu zijt gevrijt, begint een ander leven,
Ghy sult nu door de lucht met eygen tacken sweven;

Geheel uws vaders huys, dat is u man alleen,

Ghy maect een gantschen staet, oock met u lieve tween.

[p. 304]

XLV.C.2
Natam rapis, o hymenaee, parenti.

Ramulus adiuncta dum ducit ab arbore succos,

Iam procul a trunco vellet abesse suo.

Ex animo caros deponere disce parentes,

Quae socio recubas iuncta puella viro:

Non oculis genitor, non matris oberret imago,

Solaque legitimi sit tibi cura thori:

Nomina tot tibi cara dabit cumulata maritus,

Hic pater, hic genitrix, hic tibi frater erit.

XLV.C.3
Pseaum. 45.11.
Escoute fille & considere: encline ton oreille & oublie ton peuple & la maison de ton pere.

Va t'en gentil rameau, prens congé de ta mere;
Pour suivre ton mari; va fai lui bonne chere
Tant du corps que du coeur. Quant on est marié,
Laisser la ses parents n'est pas impieté.

XLV.C.4
Ephes. 5.28. et sequ.

Viri debent diligere uxores suas, ut corpora sua, propter hoc relinquet homo patrem & matrem suam, & adhaerebit uxori suae, & erunt duo in carne una.

XLV.C.5
Natam rapis o hymenaee parenti.

1Nec insulsa, nec prorsus inutilis est observatio, quam quidam desu-2munt ex modo excusandi quo (Luc. 14.16.) utuntur ii, qui ad coenam 3vocati, ad diem dictum venire detrectant. Primus eorum, rationes 4absentiae allegans, villam, inquit, emi, in istius ego possessionem mit-5tendus iam nunc abeo, utque apud herum tuum eo nomine me excuses 6precor. Alter, iuga bovum quinque (inquit) empta sunt mihi, pericu-7lum de iis facturus decedo, id ne Dominus tuus aegre ferat, meis ver-8bis rogabis. Tertius confidentius perorans, & non excusatione (ut vide-9tur) sed iusta defensione nisus, uxorem, inquit, duxi, eaque de causa non 10possum venire. Actum matrimonii tantum privilegii habet innuens, ut vel 11sola facti allegatione satis superque purgatum se existimet. Magna sane 12matrimonii efficacia est, in quo coniuges, vel Deo auctore, parentibus 13sese mutuo praeponunt. Graphice apud Homerum Hector.

[p. 305]

 

Haud equidem dubito quin concidet Ilion ingens,

15

Et Priamus, Priamique ruet gens armipotentis;

 

Sed mihi nec populi, nec carae cura parentis,

 

Nec Priami regis tantum praecordia rodit,

 

Quam me cura tui, coniux carissima, vexat.

19Est sane intimum amicitiae genus, castus thorus.

XLV.C.6

1'Tis een leersame, en gheen onvermakelijcke bedenckinge, die eenige 2nemen uyt de ghelijckenisse van't avondtmael, van Christo vermelt 3Luc. 14.16. al waer, soo wanneer de knechten uytginghen om de 4genoode te roepen, de eersten brenghende reden by van niet te kon-5nen komen, seydt een acker ghekocht te hebben, ende dien te moeten 6gaen besichtigen: de tweeden verklaert kooper bedegen te zijn van 7vijf jock ossen, en de selve te moeten gaen beproeven: voegende 8beyde een bede by hare redenen, seggende, ick bidde u doet mijn 9onschult. De derden, sprekende met een grove stemme, en vry wat 10stouter, seydt ront uyt. Ick hebbe een wijf getrout, en daerom en kan 11ick niet komen. Als vast houdende dat een wijf te trouwen een sake 12is van soodanighen voorrecht, datmen om der selve wille, sonder 13tegenseggen, seer wel vermach alle andere saken aen d'een zyde te stel-14len. Voorwaer als wy sien dat God beveelt een teere maeghet beyde 15vader en moeder te verlaten, ende eenen vremden man aen te han-16ghen, moetmen niet bekennen dat hy 't selve voor alderley vriendt-17schappen stelt? Ic sal, met verlof vande leser, hier by voegen 'tgene 18Hector, hier van by Homerum spreect.

Ick weet dat Troyen haest en ras
Niet zijn en sal als gruys en as;
Ick weet oock dat mijn vader sal
Haest comen tot een droeven val;
En dat mijn broeders lief en weert
Verslinden sal des vyants sweert.
Maer noch mijn vader, noch sijn schat
Noch ghy, o Troyen! schoone stadt,
Perst my so hart aen mijn ghemoet,
Als ghy, mijn weerde huysvrou doet.