Sinne- en minnebeelden. Deel 1. Teksten

Regelnummers proza verbergen

[p. 258]

XXXVIII Post tristia dulcor.aant.

[p. 259]

XXXVIII.A.1
Lijden, al-eer verblijden.

Ick sprac eens Rosemont, terwijlen datse naeyde,
Ick claegde mijn verdriet, hoort doch hoe sy my paeyde;

Comt, sprackse, comt een reys en siet my desen naet,

Let op dit maeghde-werck, en watter omme-gaet;

Hier wort een stale punt als voren uyt gesonden,
De draet comt naderhant die heelt dan eerst de wonden:

Ey vrient en wacht geen vreucht, als na geleden pijn,

Die't soet wil sonder suer, en mach geen vrijer zijn.

XXXVIII.A.2
Post tristia dulcor.

Assideo tenerae nuper dum iunctus amicae,

Dumque super nostro vulnere multa queror

Risit &, o duri nimium tener hospes amoris,

Ni patiatur amans, non potietur, ait.

Hoc doctum te reddat opus (sua lintea monstrat)

Ecce! subit filo cuspis acuta prior.

Qui gemit, & primo sub vulnere proiicit arma,

Crede mihi, Veneri miles ineptus erit.

XXXVIII.A.3
Apres tourment, contentement.

Un jour je me plaignois estant aupres ma belle
De mon penible amour, je la nommois cruelle:
Tay toy (ce me dict-on) le linge ne se joinct,
Si preallablement on ne le blesse poinct.

XXXVIII.A.4.a
Ovid.

Et tamen est artis tristissima ianua nostrae,

Et labor est unus tempora prima pati.

XXXVIII.A.4.b
Mich. Montagn. des Essais Lib. 3. Cap. 5.

Qui n'a la jouissance qu'en la jouissance, qui ne gaigne que du haut poinct, qui n'ayme la chasse qu'en la prise, il ne luy appartient se mesler a l'escole d'Amour, le plaisir n'est plaisir sans amertume.

XXXVIII.B.1
Oordeelt niet, of 'teynde siet.

Ic quam eens op een tijt daer Phillis sat en naeyde
Ic sach een rechten bloet die stonter by en craeyde,

Die riep wat maller dingh! wat gaet de joffer aen!

Die moeyte diese neemt is beter ongedaen:

[p. 260]

5

Hy sach een stale punt, hy sach het lijnwaet breken,

 

Maer waer dit henen wou en was hem niet gebleken.

 

Al heeft u wijs beleyt een seker oogh-gemerck,

 

En toont noyt aen een dwaes een onvolcomen werck.

XXXVIII.B.2
Ex fine iudicium.

Mille foraminibus dum lintea virgo decorat,

Filaque distinctis inserit ordinibus;

Rusticus ista videns, vah stulta puellula! clamat,

Candida ferrata lintea perdis acu.

Vulnus ut infligat tetrica cum fronte notaris,

Vulneris auxilium, rustice, nonne vides?

Materiam fatuo risus dedit ille popello,

Qui, cui summa manus deficit, edit opus.

XXXVIII.B.3
Ne reprens, ce que n'entens.

Lors quant Margot piquoit le drap de son esguille,
Damaetas luy cria! que tu es sotte fille,
D'ainsi gaster le drap: car il ne scait que c'est,
Ne monstre pas au fol un oeuvre my-par-faict.

XXXVIII.B.4.a
L. 24. ff. de ll.

Incivile est nisi tota lege perspecta, una aliqua particula eius proposita, iudicare vel respondere.

XXXVIII.B.4.b
C. maiores de baptism.

Non debet separari cauda a capite.

XXXVIII.B.5
Ex fine iudicium.

1In omni re iudicandi, ac consulendi principium est, nosse id, de quo 2consilium institutum est, aut tota via aberrare necessum est, ait Plato. 3Multa enim quotidie incidunt in vitam mortalium, quae si obiter tan-4tum inspiciantur, & prout prima fronte in oculos incurrunt, facile 5quisvis damnaturus est; & contra penitus eadem consideranti, ac sco-6pum agentis intuenti, bona ac iusta videbuntur. Finis omnia discrimi-7nat. Ecce! supplicia quantum a saevitia abeunt? sanguis enim ubertim 8effunditur. Tributa ab avaritia? pecunia avide congeritur. Censura a 9rigore? fraenum & modus invitis imponitur. Ab omnibus igitur, cum 10Lactantio, humanitatis iure postulamus, ut non prius damnent, quam 11universa cognoverint; igitur ut ait ille, in omni re

Iudicium suspende, scopus dum notus agentis.

[p. 261]

XXXVIII.B.6

1Van alle raetslagen, diemen voorneemt, is het begintsel recht te ver-2staen de saken waer over men gesint is raet te plegen, seyt Plato; of 3andersins moetmen noodelic gantsch en al mis tasten. Daer vallen 4dagelijcx in dit leven veel dingen voor, dewelcke van buyten af, en als 5in het voor-by-gaen alleen bemerckt zijnde, verwerpelijck schynen, 6maer nader ondertast, ende het oogmerc van den genen diese beleyt, 7wel ingenomen wesende, werden goet en loflick bevonden. wat ver-8schilt doch straffe van wreetheyt? nadienmen in beyde bloet vergiet. 9Wat schattinge van giericheyt? nadienmen in beyde geit vergaert. 10Wat bestraffinge van hardicheyt? nadienmen door beyde de weder-11spannige een gebit inden muyl werpt. Sekerlijck het eynde ontdect het 12onderscheyt van alle dingen. Wy vereysschen daerom van alle men-13schen, met Lactantio na het recht der menschelijckheyt, dat niemandt 14yet en verwerpe voor hy het selve ten vollen heeft leeren kennen.

XXXVIII.C.1
2. Corinth. 7.10.
De droefheyt die na God is, werckt vreese ter salicheyt.

Als yemant sit en naeyt, hy schijnt het doeck te breken,
Maer schoon de naelde quetst het garen heelt de steken:

Al is de stale punt niet eyghen aen den naet,

Sy maect noch evenwel het open voor den draet.

Al worter door den anxt geen mensche wederboren,
Terwijl de ziele klaeght haer troost te zijn verloren,

Tis evenwel de schric die ons den geest bereyt,

En tot een beter werck de rechte gronden leyt.

XXXVIII.C.2
Si non parat, saltem praeparat.

Lintea non coniungit acus, dum lintea pungit,

Sed via, quae tandem lintea iungat, erit.

Nam simulac subiecta chalybs per carbasa transit,

Mox comitem medicum vulneris auctor habet.

Anxietas, quae mente latet, quae pectora turbat,

Non est quod nobis corda renata facit:

Illa tamen sternitque viam, reseratque scatebras;

Principium timor est, Spiritus implet opus.

XXXVIII.C.3
2. Corinth. 7.10.
Vous avez esté contristez, selon Dieu.

Lors que la docte main, le drap rompu va poindre,
Ce n'est pas proprement ce que le drap faict joindre,
Mais pour la voye ouvrir. Nos tremblements & poeurs
N'est pas l'Esprit, mais pour nous preparer les coeurs.

[p. 262]

XXXVIII.C.4
Act. 2.37. et seq.

His auditis, compuncti sunt corde & dixerunt Petro & reliquis Apostolis; quid faciemus viri fratres! Petrus vero ad illos, poenitentiam agite & baptisetur unusquisque in nomine Iesu Christi in remissionem peccatorum vestrorum & accipietis donum Spiritus sancti.

XXXVIII.C.5
Si non parat, saltem praeparat.

1Tremor ac horror conscientiae, in initio quidem conversionis, ido-2neus est ad hoc, ut animus vere humilietur, sibique summopere displi-3ceat; ut ita homo in via Domini a timore incipiat, & ad fortitudinem 4perveniat, inquit Greg. At vero cum ille, quem ligat servitus timoris, 5ignoret gratiam libertatis; non hic subsistendum est. Cum audis quod 6Dominus tuus dulcis sit, ait vir pius, fac ut eum diligas: cum audis, 7quod rectus sit, attende ut timeas; ut amore, & timore Dei legem eius 8custodias. Noveris te, ut Deum timeas: noveris Deum, ut aeque ipsum 9diligas; in altero initiaris ad sapientiam, in altero consummaris: quia 10initium salutis timor Domini, & plenitudo legis est charitas. Quemad-11modum, ex notitia tui, venit in te timor Dei: atque ex Dei notitia, Dei 12itidem amor: sic e contrario, ex ignorantia tui, suberbia; ex Dei igno-13rantia venit desperatio. Bernard. sup. Cant.

XXXVIII.C.6

1Verslaghentheyt des ghemoets is wel dienstich int begin vande bekee-2ringhe, ten eynde de mensche sich recht vernedere, en sich selven 3gantsch mishage: op dat hy also des Heeren wegh beginnende met 4vreese, allencxkens in sterckheyt mach toenemen. Ondertusschen 5nochtans, nademael den ghenen, die met de slavernije van de vreese 6ghebonden is, niet en kan smaken de ghenade der vryheyt: Soo en 7moetet by ons daer by niet ghelaten werden. Als ghy hoort (seyter 8een Godsalich man) dat Godt goedich en barmhertich is, maeckt dat 9ghy dien goeden Godt lief hebt: als ghy hoort dat Godt rechtveer-10dich is, siet dat ghy sijn gherechticheyt vreest: op dat ghy also door 11vreese ende liefde te samen, naer syne insettinghe meucht wandelen. 12Kent u selven, op dat ghy Godt meucht vreesen: kent Godt, op dat 13ghy hem meucht liefhebben: in het eene is het begintsel, in het andere 14de volkomentheydt der wijsheydt. 'T begintsel der salicheydt is 15vreese: de vervullinge des wets is liefde. Ghelijck uyt kennisse uwes 16selfs, vreese Godes voortkomt: so, in tegendeel van dien, uyt onwe-17tenheyt uwes selfs, komt hoochmoet, ende uyt onkennisse van God, 18wanhope.

[p. 263]

 

Al is de vrees' int eerste goet,

20

Sy is niet daer het blyven moet,

 

'T is nut gheduyrich voort te gaen,

 

Tot wy vast inde liefde staen.