Sinne- en minnebeelden. Deel 1. Teksten

Regelnummers proza verbergen

[p. 228]

XXXIII Turpe senilis amor.aant.

[p. 229]

XXXIII.A.1
Gherimpelt vel en vrijt niet wel.

De roos, daer menigh dier quam eertijts om gevlogen,
Staet nu, eylaes en treurt, van niemant aengetogen,

Geen witje sitter op, geen bietje suyghter aen,¹

En vraeghje, waerom dat? haer bloemtjen heeft gedaen.

Pleeght liefde, soete jeught, en stelt u om te paren,
Dat is het rechte wit van uwe groene jaren;

Mint eer u bloemtje ruyft, of na der aerden duyct;

U beste goet verslijt, al wortet niet gebruyct.

1 't Is den aert vande bien op gheen dorre rosen of bloemen haer te setten. Plinius.

XXXIII.A.2
Turpe senilis amor.

Frondibus irriguis, violisque recentibus haeret,

Perque novos flores laeta vagatur apis¹:

Si qua rosa est, quae lassa comas collumque remisit,

Praeterit hanc, dulces nec petit inde favos.

Nullus amans canis dat florea serta capillis,

Dat vetulae fronti basia nullus amans.

Parcite formosae nimium diu parcere formae,

Turpe puella senex, in sene turpis amor.

1 Apes a marcidis floribus abstinere solent: mortuis, ait Plinius, floribus ne quidem corporibus insidunt.

XXXIII.A.3
Vieille fleur gist sans honneur.

Iamais voit-on l'amour, iamais voit-on l'abeille
Aller cueillir son miel sur rose trop vieille:
Aupres la fresche fleur la mouche faict son tour.
A l'aage verdelet convient le doux amour.

XXXIII.A.4.a
Sen. In proverb.

Amare iuveni fructus, crimen seni.

XXXIII.A.4.b
Glossa corp. Gallic.

C'est chose aussi follastre de voir le gendarme qui va au baston, que l'amoureux qui ne peut marcher sans aide.

[p. 230]

XXXIII.A.4.c
Horat.

Desine, dulcium

Mater saeva Cupidinum,
Circa lustra decem flectere mollibus

Tam durum imperiis. abi

Quo blandae iuvenum te revocant preces.

XXXIII.B.1
Gheen dorre blom, is wellekom.

Wanneer de versche roos eerst uyt begint te puylen,
Al wat om bloemen vliegt dat soecter in te schuylen;

Maer alsse neder helt verwonnen vanden tijt,

Soo komter niet een bie die haer om honich vrijt.

Siet daer een oudt gebruyck ontrent de groote staten,
Het rijck dat onder leyt dat is terstont verlaten;

Een yeder wijcter van, oock die het eens verkoos:

Men soect geen honich raet als by de versche roos.

XXXIII.B.2
In caducum parietem non inclinandum.

Arcanas procerum technas, & principis artes,

Iuraque regnandi nosse putantur apes:

Floribus hae nitidis, violisque recentibus haerent,

Languida si qua rosa est, incomitata iacet.

(Sceptra superba labant, sunt & sua funera regnis,

Non homini tantum stat sua fixa dies.)

Quid tibi cum miseris? foelicia foedera quaere;

Languida, crede mihi, nil rosa mellis habet.

XXXIII.B.3
De rose flestrie nul se soucie.

La rose qui ià chet, la mouche à miel ne touche;
Mais la gaillarde fleur baisotte de sa bouche;
Voila un traict d'estat: l'abeille nous apprend
Que joindre ne se faut au prince declinant.

XXXIII.B.4.a
Lucan. Lib. 8.

... Fatis accede, deisque;
Et cole foelices, miseros fuge.

XXXIII.B.4.b
Lips. Civil. doct. Lib. 6.

Socios legi suadeam qui utibiles & viribus, & loci opportunitate, esse possint: nam infirmis aut miseris quid te iungas?

[p. 231]

XXXIII.B.5
Ne in caducum parietem.

1Homines politici cum de foederibus ac societatibus principi vel reipu-2blicae quaerendis ac ineundis, deliberant, eodem fere modo, quo Pho-3tinus coram Ptolomaeo contra Pompeium, ratiocinari solent,

Dat poenas laudata fides, cum sustinet, inquit,
Quos fortuna premit. Fatis accede, Deisque,
Et cole foelices, miseros fuge.

7Orientem solem adorare solet maxima belluarum; sic & magnates. In 8caducum quippe parietem si quis inclinet, & ipsum ruere, & parietem 9evertere mutuaque sese ruina conficere saepe compertum est. Certe 10tam in publicis, quam in privatis negotiis, quocunque se fortuna, 11eodem etiam favor hominum sese inclinat, ait Trogus.

Nulla fides unquam miseros elegit amicos.

13In quam domum, inquiunt, vespilliones veniunt, signum est funeris; 14reipublicae labentis, ad quam fulciendam adhibentur socii debiles, ac 15miseri; quaerunt ii

Qua cum gente cadant.

17Societatem autem civilem iam ab initio utilitas concivit, & continet, 18ait philosoph.

XXXIII.B.6

1Staets-luyden, soo wanneermen in bedencken leyt wat verbonden ende 2vrientschappen voor princen gheraden zijn, oft niet: pleghen veeltijts 3te reden-kavelen, ghelijck Lucanus schrijft dat Photinus, inden raedt 4van Ptolomeus coninck van Aegypten, teghens Pompejum ghedaen 5heeft, aldus sprekende:

So ghy wilt mengen uwen staet
Met yemant dien het qualijck gaet,
Soo weet dat hy met synen val
U licht daer henen trecken sal:
Dus soeckje niet te zyn bespot
Soo voeght u by het beste lot.

12De elephanten zijn niet gewoon anders, als een rysende sonne aen te 13bidden: de groote volgen den aert van dat groote ghedierte. 'T is sor-14gelijck op een wanckelbaren muer te steunen, mits men lichtelijck den 15muer soude doen vallen, en selfs daer onder blyven. 'T zy in gemeene, 16't zy in bysondere saecken, werwaerts 'tgheluck, derwaerts draeyt en 17neycht haer oock de gunste der menschen. Niemandt, die vrientschap 18soeckt, voecht hem by den ellendighen. Om onderlinghe nutticheyts 19en voordeels wille woonen de menschen by malcanderen: de eene hant

[p. 232]

20wascht de andere, om dat se selfs schoon soude werden: den man neemt 21de vrouwe, de vrouwe den man, yeder om eyghen ghemacx wille. Ende 22hier in bestaet den bandt des burgherlijcken levens, seydt Aristoteles.

XXXIII.C.1
1. Tim. 5.9.
De vrouwen dat sy in reynen kleede haer selven vercieren met schaemte ende maticheyt, &c.

Ghy claegt ons moye Trijn, en toont u gants verbolgen
Dat u tot vuyl bejagh de Venus janckers volgen;

Wel, kint, na mijn begrijp, het is u eygen schult;

Ghy zijt te veil gecleet, en al te weyts gehult:

Ey let eens hoe de bien ontrent de rosen sweven
Terwijl zy hare jeught so weligh open geven;

Let hoe in tegendeel het dorre bloemtje rust;

Siet! aen het sedigh cleet en wrijft geen vuyle lust.

XXXIII.C.2
Auferimur cultu.

Scurra pudicitiam ne quis tibi voce lacessat,

Consilium poscis saepe, Tryphoena meum:

Adsit ubique pudor; castique modestia vultus;

Hac lasciva manus sistitur arte proci.

Multa vagatur apis, denso strepit agmine crebro,

Dum rosa purpureo flore superba nitet;

Condat opes; alio mox turba molesta volabit,

Et sua mella rosis intemerata manent.

XXXIII.C.3
Eccl. 11.4.
Ne te glorifie point en parures d'accoustrements, & ne t'esleve point au jour de la pompe.

La fine mouche-a-miel, & le desir lubrique
S'en vont d'un pas esgal, pareille est leur practique;
L'abeille ne s'assit sur langoureuse fleur:
Le fol amour ne touche a ceux d'un humble coeur.

XXXIII.C.4.a
1. Petr. 3.

Mulierum ne sit extrinsecus capillatura, aut circundatio auri.

[p. 233]

XXXIII.C.4.b
Theophras.

Mulier nec alios videre, nec ipsa videri debet, si eleganter ornata; utrumque enim ad res inhonestas incitamentum est.

XXXIII.C.5
Auferimur cultu.

1Esto cultu modicus (ait ex antiquis aliquis) sermone facilis, ore probo, 2animo verecundo. Honestum sane ei vile est, inquit romanus philoso-3phus, cui corpus nimis carum est. Hinc virgines Vestales, elegantiori 4cultu ac vestitu decoratas, in suspicionem invisae virginitatis vocatas 5olim a Romanis fuisse, legimus. Iudicabant enim viri prudentissimi 6non modo tacitum indicium mentis non satis pudicae, verum etiam 7apertum lenocinium vestibus inesse, quo lascivi iuvenum oculi allice-8rentur, ac in libidinem raperentur; ut enim hederam suspensam vini 9venalis indicium, ita cultum immodicum pudicitiae, arbitrabantur. 10Dicamus ergo, turpe christiano esse, cum animam habeat, captare lau-11des ex corpore,

XXXIII.C.6

1Weest (seydt een vande oude) matigh in kleedinghe, ghemeensaem in 2sprake, heus van monde, eerbaer van herten. Die te veel houdt van 3sijn lichaem, houdt weynich vande eerbaerheyt, seyt Sen. De nonnen 4vande Goddinne Vesta werden by de Romeynen in verdachtheyt 5gebracht van oneere, soo haest de selve eenige uytwendicheyt in hare 6kleedinge bestonden te betoonen; want sy oordeelden dat het uytmuy-7tende cieraet, niet alleenlijc was een stilswijghende teycken van een 8wulps gemoet, maer selfs een openbare aenlockinghe van alle dertele 9oogen: want gelijck het uythangen van de veyl-kranssen voor de her-10bergen, een teycken is datter wijn te koop is, so meynden sy dat een 11uytwendig kleet een peyl was van veyle eerbaerheydt. Laet ons dan 12besluyten, dattet voor een Christen niet en voeght eere te soecken uyt 13de vercieringhe des lichaems, terwylen hy wat anders heeft dat met 14beter reden by hem behoort verciert te werden, namentlijck de ziele.