Sinne- en minnebeelden. Deel 1. Teksten

Regelnummers proza verbergen

[p. 216]

XXXI Tibi mors, mihi vita.aant.

[p. 217]

XXXI.A.1
Dat hier verstickt, daer verquickt.

Hoe vreemt speelt Venus wicht by-na in alle menschen!
Al wat my niet en wil dat plach ick eer te wenschen;

Els loopt het puytjen na, dat veerdich henen vliet,

En die haer altijt volgt en wil de kleuter niet:

Sy grijpt het beesjen op, en siet! het moeter sterven,
En ick, die hierom bidt, en kan het niet verwerven.

Ey geeft ons, soete min, dat yeder een behaeght,

Geeft daer een vuyle poel, en hier een schoone maegt.

XXXI.A.2
Tibi mors, mihi vita.

Ludis in humanis, lascive Cupido, medullis;

Arbitrium proprii nullus amoris habet.

Nos quod amat, fugimus; quod nos fugit, istud amamus:

Dura proco, ranam sponte puella fovet.

Triste gelu dominae mihi mors, tibi, rana, calores:

Mors tua, vita mihi: mors mea, vita tibi.

Te iuvat ora lacu, me virginis ore rigari;

Ergo tibi cedant stagna, puella mihi.

XXXI.A.3
A l'un support a l'autre la mort.

Ce que n'est que douleur au corps de la grenouille,
Gentile Margotton, me doucement chatouille:
Prens moy pour ton mignon: c'est caresser en vain
Un tel qui n'a plaisir en ta courtoise main.

XXXI.A.4.a
Auson.

Hanc volo, quae non vult, illam, quae vult, ego nolo:
Hanc amo, qui me odit: contra hanc, quae me amat, odi.

XXXI.A.4.b
Ovid. Amo. eleg. 19.

Quod licet ingratum est, quod non licet acrius urit:
Quod sequitur fugio, quod fugit, ipse sequor.

XXXI.B.1
Onder vrientschaps schijn, het quaetste fenijn.

Van waer, o teere maeght, van waer soo loose treken?
Waer is u goede trou, u soeten aert geweken?

Ghy biet dit cleyne dier u vrientschap so het schijnt,

Maer 'ksie hoe dat het beest door uwe jonst verdwijnt.

[p. 218]

5

Geen hont bijt eer hy bast; gheen huys valt sonder kraken;

 

Waer druypte sonder wolc oyt regen op de daken?

 

'T is anders metten mensch. Hoe seer hy yemant groet,

 

'T is dicmael enckel moort al wat sijn herte broet.

XXXI.B.2
Inimicus amicum simulans, inimicissimus.

Una fovetque necatque manus, num virginis hoc est?

Perfida sit, fidei quae modo pignus erat?

Praevia sunt flammae, sunt praevia signa ruinae,

Ante nec offendit, quam latret, ore canis.

At perimit, dum mulcet homo, ridendo minatur;

Blanda salutantis dextera, virus habet.

Quis vigil, aut sapiens humana pericula vitet,

Cum nullam hic faciant praevia signa fidem?

XXXI.B.3
Le pire tour, soubz pretext d'amour.

Cruelle doucement tu couves la grenoüille,
Mais ceste traistre main d'un meurtre, las! te foüille.
O l'homme malrusé! en tout qu'il faict il ment,
Menace quand il rit, & tue en caressant.

XXXI.B.4.a
Plin. Lib. 31. Cap. 2.

Periculosiores sunt fontes, qui lympidis aquis blandientes, oculis tamen pernitiem afferunt: minus formidandi qui ipsa specie testantur aquas esse fugiendas: ita difficilius vitantur mala, quae boni praetextu fallunt.

XXXI.B.4.b
Diog. Laërt.

Nullae sunt occultiores insidiae, quam hae quae latent in simulatione officii, aut in aliquo necessitudinis nomine. Nam eum qui palam est adversarius, facile cavendo vitare potes. Troianus equus ideo fefellit, quia formam Minervae mentitus est.

XXXI.B.5
Inimicus amicum simulans, inimicissimus.

1Fraus illa longe acerrima & maxime nocua, quae bonae fidei aut amici-2tiae specie sese insinuat: Multos ea perdidit olim & nunc, exemplo-3rumque plena omnia. Illud insigne, apud Guicciardinum, Petri Medi-4caei, inquam, simulatione & actu Alexandri sexti misere circumscripti, 5de quo hoc tantum dicam, cum eodem auctore, & ipsis verbis; era nato 6commune proverbio, nella corte di roma, ch'il papa non faceva mai quello che 7diceva, & il Valentino non diceva mai che faceva. Periculosum me hercule!

[p. 219]

8genus hominum, natum exitio generis humani. Audacter Machiavel-9lus, in saeculi dedecus, si vede per experientia (inquit) ne nostri tempi, prin-10cipi haver fatto grand cose, chi della fede hanno tenuto poco conto, & chi hanno 11saputo con astutia aggirare i cervelli de gli homini, & a quello, chi ha saputo 12meglio usare la volpe, è meglio successo. Falleris Machiavelle. Platonem 13audiamus qui fidem fundamentum societatis humanae, perfidiam vero 14eiusdem pestem esse dixit; & Ciceronem, maiores eum qui socium fefel-15lisset, inquit ille, in virorum bonorum numero, habendum non puta-16runt.

XXXI.B.6

1T'is 't alderschadelijckste bedroch dat onder het decksel van vrient-2schap weet in te sluypen. 'Tvergif is aen niemandt beter in te gheven, 3als aen die ghene die het selve voor een genees-dranc aennemen. Van 4openbare vyanden is te wachten, maer wat raet tegens dese, die met 5een gedaente van vriendtschap vermomt, ons aencomen? 'twas licht 6voor Alexander de seste paus wesende, en vrientschap veynsende, Pie-7ter de Medicis te bedrieghen, sonderlinghe dewyle van hem geschre-8ven wert, dat hy noyt en dede, 'tgene dat hy seyde, en van den Valentiner, 9dat hy noyt en seyde, 'tghene hy dede. Dit is een sorchelijcken hoop, ghe-10boren tot verderf van't menschelijck gheslachte: en evenwel derf 11Machiavel wel seggen, dat de princen van synen tijdt, die door veyn-12sen aen andere het hooft hebben weten te verbinden, best gevaren 13zijn. 'Tis raes Machiavel. Hoe veel beter spreeckt Plato! Trouwe 14(seydt hy) is 'tgrontstuck van't borgherlijck leven: maer het bedroch 15loont eyndelijck sijnen meester.

XXXI.C.1
Iacob. 1.9.
Een broeder die vernedert is, roeme in sijn hoocheyt; En die rijcke is, roeme in syne vernederinghe; want hy sal als een bloeme des gras vergaen.

Een kicker in het werm sal inder haest versticken,
Een kiecken in het werm sal inder haest verquicken;

Siet! als de gulde son doet haren ommeganck,

Een bloem geeft soeter reuck, een krenghe vuyler stanck.

Soo God den boosen plaeght, hy sal den hemel trotsen,
En stijgen inde lucht, gelijck de steyle rotsen;

Als God den vromen straft, hy leyt hem in het stof:

Siet! dat den eenen doot, daer leeft een ander of.

XXXI.C.2
Bonis, nil nisi bona.

Si foveas, tepido crescet tibi pullus in ovo,

Squallida, si foveas, rana calore perit:

Mors ranae calor est; pulloque, fovere, favere est;

Quod iuvat hunc, illi tristia fata tulit.

[p. 220]

5

Exitium peperit res prospera saepe nefandis,

 

Fausta Deum clamant fata favere piis:

 

Dum punis, Deus alme, malos, perit impia plebes;

 

Adiuvat, affligit dum tua dextra, bonos.

XXXI.C.3
Ecclesiaste. 8.5.
Le coeur du sage cognoist le temps, & le moyen qu'on doit tenir. Car en tout affaire il y a temps & moyen pour s'y conduire, autrement mal sur mal tombe sur l'homme.

Qui couve le poussin le sauve, la grenoüille
Iamais se trouve bien, si non, quant on la moüille:
Icy est bonne & la mortelle la chaleur.
Ce, dont le juste vit, mourir faict le pecheur.

XXXI.C.4
August. de Civit. Dei. Lib. 41. Cap. 8.

1Sicut in uno igne aurum rutilat & palea fumat, sub eadem tribula sti-2pulae comminuuntur, frumenta purgantur; nec ideo cum oleo amurca 3confunditur, quia eodem praeli pondere exprimitur: ita una eademque 4vis irruens bonos probat, purificat, eliquat: malos damnat, vastat & 5exterminat; unde in eadem afflictione mali Deum detestantur & blas-6phemant: boni autem precantur & laudant: tantum interest ne qualia, 7sed qualis quisque patiatur. Non pari modo exagitatum, & exhalat 8horribiliter coenum, & suaviter fragrat unguentum.

XXXI.C.5
Bonis, nil nisi bona.

1Sanis, aiunt medici, omnia sana. Bonis, aiunt Christiani, omnia bona. 2Si, ut nihil mali tibi eveniat cupis, ut nihil mali in te resideat, cura. Si 3ut omnia bona tibi contingant optes, ut ipse bonus sis, operam da. 4Non eo tamen haec referri velim, quasi Deus nihil nisi laeta ac secunda 5piis immittere soleat: Sed potius quod Deum amantibus ac a Deo ama-6tis omnia in bonum adiumento sint, ex sententia Paul. Rom. 8.28. 7Leur maux (inquit Molinaeus) leur devienent biens, leur pauvreté corporelle 8leur est une Deité spirituelle; leur bannissements leur sont fuites de monde; leurs 9esloignements des honneurs, leur est un aprochement de Dieu; leur ennemis sont 10leur medecins, & les obligent a craindre Dieu; les maladies corporelles, leur sont 11cures spirituelles; leur mort en fin leur est une entrée en la vie. Finiamus ergo 12cum

XXXI.C.6

1Den ghesonden, seydt den medecijn, is alle dinck ghesont: den goe-2den, seyt den Christen, is alles goet. Die wil dat hem niet quaets over

[p. 221]

3en kome, die maecke datter niet quaedts in sijnen boesem en woone. 4Die wenscht dat hem niet als goedt en soude bejeghenen, die draghe 5sorghe dat hy selfs al voren goedt zy: Niet datmen hier door verstaen 6moet, dat den Godsaligen niet als voorspoet ende vermakelijckheyt 7van Gode toe wert gheschickt: maer veel eer dat alles, beyde goedt en 8quaedt, bitter en soet, den Godsalighen ten goede behulpich is, ende 9eyndtlijck t'synen goede uytvalt, naer de troostelijcke leere Pauli Rom. 108.28. Het quaet (seyt Molinaeus) dat hun overkomt, ghewert hun tot 11goedt, haer lichamelijcke armoede ghedijt haer tot gheestelijcken 12rijckdom: hun ballinckschappen tot afsonderinghe des werelts, 't af-13setten van haer staten, brenghtse naerder tot Godt, hun vyanden zijn 14haer gheneesmeesters, en dryvense tot meerder vreese Gods. De licha-15melijcke sieckten zijn hun geestelijcke ghenesinghen. Eyntlijck, de 16doot selfs is hun een inganck tot het leven: Een en het selve vyer, seyt 17Augustinus, doet het gout blincken, en de stoppelen roocken: eenen 18vleghel morselt het stroo, en suyvert het kooren. Een en de selve straffe 19beproeft, en reynicht de Godsalighe: Verwoest daerenteghens en ver-20stroyt de goddeloose, &c.