Sinne- en minnebeelden. Deel 1. Teksten

Regelnummers proza verbergen

[p. 204]

XXIX Dominae, quo me vocat, aura.aant.

[p. 205]

XXIX.A.1
Naer haer waeyen, moet ick draeyen.

Hoe heersch is Venus kint! het doet ons, rechte slaven,
Iuyst soo me juffrou wil, nu hier dan elders draven:

Wy weenen alsse schreyt, al zijn wy schoon gerust;

Wy lachen alsse jockt, oock tegen onsen lust.

Wy zijn tot inde ziel ten dienste van de vrouwen,
Ach! wat een vrijer doet is niet als fali-vouwen;

En wie van onse jeught dit ambacht niet en kan,

Die is in Venus school een onbedreven man.

XXIX.A.2
Dominae quo me vocat aura.

Ad dominae nutum levis exagitatur amator,

Quoque puella solet vergere, vergit amans:

Non volucris summa quae vertitur aenea turre

Promptius aerias itque reditque vias.

Rideat illa, movet tristi miser ore cachinnos;

Ploret, amans laetas proluit imbre genas.

Nos miseros! agimur vacuo ludibria coelo,

Abripit aura vagos, aura redire iubet.

XXIX.A.3
Ou que spire, me tire.

Las malheureus amant! comme une gyrouette
Tu tournes ça & la, voluble & sans arreste:
Bien que te soit escheu un bien facheux humeur,
Encor faut il former a l'advenant ton coeur.

XXIX.A.4.a
3. Esdr. 4.22. & 31.

Oportet vos scire mulieres in vos imperia exercere.

XXIX.A.4.b
Cicero.

Quam misere servit! Cui mulier imperat, cui leges imponit, praescribit, iubet, vetat quod videtur: qui nihil imperanti negare potest, nil recusare: poscit, dandum est; eiicit, abeundum; vocat, veniendum; minatur, extimescendum.

XXIX.A.4.c
Ovid.

Imponit leges vultibus illa tuis.

[p. 206]

XXIX.B.1
Werwaerts God wil.

Wie staegh het hooft verdrayt na dat de winden blasen,
Die plachmen over-al te tellen met de dwasen;

Maer die in tegendeel wil horten tegen God,

Verschilt van 'teerste quaet gelijck als dul en sot.

Maect deugt van noot, o mensch, ten baet geen tegenstreven.
Waer ons den hemel drijft, daer moetmen henen sweven;

Te schicken sijn bedrijf, na God de werelt leyt,

Al ist veranderingh, het is gestadigheyt.

XXIX.B.2
Quo nos numen agit.

Perpetuo varians mens est inimica quieti,

Sint procul in gyrum quos levis aura rapit.

At nunquam varians mens est inimica saluti,

Ah valeant, quibus est pectore nata silex.

Mutandum est cum fata iubent, quid stulte lacessis

Astra? gigantaeus quo tibi fastus abit?

Quo te cunque polus vocat, hac, mortalis, eundum est,

Vertere consilium, nec levis esse, potes.

XXIX.B.3
Changer propos est du vray sage
En temps & lieu le droit usage.

A tous les accidens le sage coeur se trousse,
Allons, amys, allons, ou que le ciel nous pousse:
D'opiniastre coeur n'est que facheux tourment,
On peut changer d'advys & demeurer constant.

XXIX.B.4.a
Terent. Hec.

Istud est sapere, qui ubicunque opus sit, animum possis flectere.

XXIX.B.4.b
Virg.

Nate dea quo fata trahunt retrahuntque sequamur.

XXIX.B.4.c
Plut. In. lacon.

Leotychidas a quodam, quasi minus constans esset notatus, mutor, inquit, sed pro temporum ratione, non ut vos. Prudentis enim est, pro re nata mutare consilia sine causa autem subinde alium fieri, inconstantiae vitium est.

[p. 207]

XXIX.B.5
Quo nos numen agit.

1Danda est opera, ex consilio Senecae, nequid inviti faciamus: nec enim 2qui iussus aliquid facit, miser est, sed qui invitus. Animum itaque sic 3componamus, ut, quidquid res exigit id velimus. Nil grave, quod 4sponte ferimus. Nil durum, quod sponte facimus. Ut igitur acerbitates 5multas ac molestias evitemus, consilia ad eventus ac tempora flectenda 6sunt. Oportet enim tanquam in talorum iactu, ad id quod ceciderit, res 7suas accomodare, inquit Plato, & quocunque modo ratio id optimum 8esse dixerit. Tempori enim cedere, ait Cicer. id est necessitati parere, 9semper sapientis habitum est. Ultimum enim ac maximum telum neces-10sitas, nec aliud eius effugium est, quam velle quod ipsa cogit. Aequum 11est, mi homo, ut tibi placeat, quidquid Deo placuerit. Concludamus, & 12dicamus cum poeta.

PERIAND. PER AUSON.

Faxis ut libeat, quod est necesse.

XXIX.B.6

1Siet wel toe dat ghy gheen dingen bedwongen en doet, seyt Seneca: 2want niet den genen die yemant gehoorsaem is, maer wel den genen 3die tegens sijn danck yet doet, is ongheluckich. 'T is gheraden, als de 4saken haer na ons niet schicken en willen, dat wy ons schicken na de 5saken. Ons en kan niet moeyelijck vallen, so wy 't geerne doen. Ghe-6willighen arbeyt was noyt pijn: gewilligen last woech noyt swaer. Al 7ons voornemen dient ghebogen te werden, na de voorvallende gele-8gentheyt. En ghelijckmen in't verkeer-bert (seyt Plato) na den loop 9vande steenen, de schyven moet uytsetten, en sijn spel aenleggen; also 10moet onsen handel en doen na den loop onses levens beleyt, en t'el-11cken over nieuwe voorvallen, nieuwe raetslagen genomen werden. Sick 12na den tijt te voegen, dat is, de noot-plaetse te geven, is wyse luyden 13werck: want noodt en is niet t'ontwijcken, dan met te willen datse ons 14ghebiet. 'Tis billick, o mensche, dattet dy behage, dat Gode behaeght 15heeft.

XXIX.C.1
Psalm. 119.165.
Groote vrede hebbense die uwe wet lief hebben.

De weer-haen staet en swiert, hy kan niet staende blijven;
Hy laet hem vande lucht geduerich omme-drijven:

Maer als hy eenmael treft den rechten hemel-wint,

Soo ist dat sijn gedwael ten lesten ruste vint.

Gaet, suckelt, ydel hert, door alle werelts hoecken,
Doorgront al watter is, doorsnuffelt alle boecken,

Uw' dorst is even groot, uw' honger ongeblust;

In God, in God alleen daer is de ware rust.

[p. 208]

XXIX.C.2
In Domino quies.

Nulla quies volucri quae turribus eminet altis,

Ni teneat rectam, coelitus acta, viam.

Quaerimus in tenebris tranquilli pectoris arcem,

Et, male, diversum quisque capessit iter;

Hic sibi divitias proponit, & alter honores;

Ille voluptati credit inesse bonum.

Fallimur heu! statio Deus est, Deus una quietis,

Non alibi placidae commoda mentis erunt.

XXIX.C.3
Psalm. 73.28.
Quant a moi, d'approcher de Dieu c'est mon bien.

C'est en vain que cerchons repos par mer, par terre;
Nos passions, helas! nous font par tout la guerre;
Du monde les plaisirs sont touts trempez en fiel,
C'est doncq le seul plaisir se conformer au ciel.

XXIX.C.4.a
Matth. 11.29.

Venite ad me omnes qui laboratis, & invenietis requiem animabus vestris.

XXIX.C.4.b
Pseaum. 73.

Quel autre ay ie au ciel? Or n'ay ie prins plaisir en la terre qu'en toi?

XXIX.C.5
In domino quies.

1Index magneticus nusquam consistit, nisi in septentrionem versus sese 2moverit, ac in sidus illud polare aciem fixerit. Nusquam animo 3humano quies, nisi in Deo. Nec enim aut honorum splendor, aut 4opum abundantia, aut famae pruritus veram animi tranquillitatem cui-5quam praestiterit: eiusque rei vel naturalis ratio haec redditur: anima 6infinita atque aeterna, in rebus finitis hisce ac momentaneis, ac cum 7ipsa symbolum nullum habentibus, solatium ac requiem qui inveniat? 8Nonne unicuique nostrum, inter medias saepe voluptates, cum succur-9rit quam fluxa, quam futilis sit ista delectatio, quam brevi desitura, 10nausea statim oboritur, ac taedium omnium, quas hic videmus atque 11audimus, blanditiarum? torpemus utique plerumque post gaudia, & 12recordatione praeteritorum, futura eiusdem generis pariter vana, non 13abs re, iudicamus. Videmus enim ab omni mortali solatio prorsus nos 14destitui, cum maxime solatio indigere nos facit extrema necessitas.

[p. 209]

15Haec cogitanti, cui, precor, non excidat quidquid id est delitiarum, 16quod humana promittit imbecillitas? quis non efferatur ad veri gaudii 17auctorem Deum, in cuius dextra delectationum plenitudo?

XXIX.C.6

1De naelde van het zee-compas en staet niet stille, ten zy die ghedraeyt 2zy op de noort-sterre. Daer en is gheen ruste voor het menschelijck 3ghemoedt, ten zy het selve sich vast op Godt stelle. Want noch den 4glans van hooghe staten, noch overvloedt van rijckdom, noch het 5geruchte van eenen loffelijcken naem onder den menschen, en kan ons 6de ware gherusticheyt des ghemoets aenbrenghen. En hier toe schij-7nen selfs natuerlijcke redenen te dienen. De ziele des menschen, als 8eeuwich ende oneyndich zijnde, en kan in dese tijdelijcke ende 9bepaelde dingen, geen ruste vinden. Voelen wy niet yder in ons selfs, 10soo wanneer wy midden inde wellusten deses wereldts swemmen, 11ende dat ons dan voortkomt de bedenckinge, dat dit alles niet en is als 12enckelen rooc, die op een ooghenblick verdwijnt, dat wy als een wal-13ginge en teghenheyt krijghen van alle dat wy hier sien en hooren? Na 14tijdelijcke wellust is den mensche ghemeenlijck altijt swaermoedich, 15als oordeelende, dat gelijc dese voorleden blyschap haest is voorby 16gegaen, dat ooc alle andere die noch aenstaende souden mogen zijn, 17van gelijcken niet lange en sullen duren. Insgelijcx sien wy dagelijcx 18dat ons den troost der menschen dan meest ontgaet, als wy, inden 19uytersten noot, meest troost van doen hebben. Wie, dit bedenckende, 20en sal niet een kleynachtinge aenkomen, van alles wat hier vermake-21lijck schijnt te wesen? Wie (segg' ick) en sal sijnen gheest niet verhef-22fen om na te sporen den ghever van de ware vreuchde, aen wiens 23rechterhandt is blijdtschap ter volheydt in eeuwigheyt, ghelijck den 24psalmist seyt. Psal. 16.11.

Ons ziel, een licht dat eeuwich schijnt,
En vint geen rust int geen verdwijnt.