Sinne- en minnebeelden. Deel 1. Teksten

Regelnummers proza verbergen

[p. 168]

XXIII Tangor, non frangor ab undis.aant.

[p. 169]

XXIII.A.1
Alle aensprekers, gheen herte-brekers.

Ghy rijt geduerich uyt, ghy zijt in alle feesten,
Ghy komt, o Rosemont, by alle blijde geesten,

En desen onverlet soo blijfje datje waert,

En houdt den eersten stant van uwen koelen aert.

Nu isset immers waer (het schenen eertijts droomen)
Dat midden inde zee zijn even soete stroomen,

En blijven onvermenght. Siet wat een vreemt verstant!

Ghy blijft als killich ys te midden in den brant.

XXIII.A.2
Tangor, non frangor ab undis.

Phylli Dionaeis circundaris undique turmis,

En Venus in venas non venit ulla tuas:

Mille proci calidis implent tibi questibus aures,

Tu tamen in mediis ignibus, igne cares.

Sic manet & fluvio, licet aequora vasta pererret,

Qui fuit ante color, qui fuit ante sapor.

Vis fluvii miranda, meae vis mira puellae,

In circumfuso tutus uterque mari est.

XXIII.A.3
Parler de bouche, au coeur ne touche.

Le fleuve, que tu vois, en haute mer se pousse;
Et, non obstant cela, son eau demeure douce.
Pourquoy t'estonnes tu? ma dame peut autant,
Marchant par-my le feu, est froide non obstant.

XXIII.A.4.a
Haec tamen sunt de raro contingentibus ut bene Hieron. Lib. 3. Epist. 5.

Quis fornacem regis babilonii sine adustione ingressus est? inquit, cuius adolescentis aegyptica domina pallium non tenuit? inter illecebras voluptatum etiam ferreas mentes libido domat. Difficile inter epulas servatur pudicitia.

XXIII.A.4.b
Et Bernard. In quod. serm.

Periclitatur castitas in delitiis, humilitas in divitiis, pietas in negotiis, veritas in multiloquio, charitas in hoc mundo.

XXIII.B.1
Elck sijn goetjen.

Men vont in ouden tijt, en even noch, revieren
Die midden in de zee en door de baren swieren

Doch schoon haer soete stroom tot in het soute schiet

Sy vloeyen nevens een doch efter menghen niet.

[p. 170]

5

Siet dus hout nu het volck (men moetet houwen noemen

 

Want yder houdt sijn goet) wie kan van liefde roemen

 

Daer yemant schoon hy trout sijn goet bewaert alleen

 

'tFy van bysonder goet als 'tlichaem is ghemeen.

XXIII.B.2
Corpora communia, sed non pecunia.

Per latices, Neptune, tuos diffunditur amnis,

Cui remanet totus, qui fuit ante, color:

Mixta nec unda mari, mare nec miscetur in undis

Fluminis, & proprius piscis utrique manet.

Heus ubi sancta fides? ubi dulcia foedera lecti?

Utraque sepositas arca reservat opes:

Corpora sunt nobis communia, lege iugali,

Cum mihi te dederis, cur tua, Phylli, negas?

XXIII.B.3
Chacun son cas apart.

Le fleuve, que tu vois, bien par la mer se roule,
Mais son eau, ny poisson, hors de son sein ne coule.
Lors, quant les mariez ont mis leurs biens apart,
Ou est, dy foible amour, ou est ton feu & dart?

XXIII.B.4.a
Horat. Sat. 1. Lib. 1.

Miraris cum tu argento post omnia ponas
Si tibi non praesto, quem non merearis amorem.

XXIII.B.4.b
Plutar. in Praecept. Matrim. ex vers. Amiot.

Platon escrit que la cité est bien heureuse ou on n'entend pas ces mots, cela est mien, cela n'est pas mien, mais ces paroles la doivent bien encore plus estre bannies hors du mariage.

XXIII.B.5
Corpora communia, sed non pecunia.

1Quid hoc rei est! Fluvium per medium maris labi, in sinum, & velut 2in amplexus cani istius patris ruere, & suam nihilominus undam, colo-3rem, pisces sibi servare! Monstrum hoc aliquis in mari, aliud nos in 4terra miremur. Patrum nostrorum aevo, cum adhuc exstarent veteris 5vestigia recti, una fere erat & simplex matrimonii ineundi ratio, ut 6simul cum ipsis nuptiis omnium bonorum societas inter coniuges con-7tracta videretur. Nunc vero mutata tempora, mutati adeo una homi-8num mores, ut coniugii sacrum in commercium abiisse, & res mancipi 9facta videatur; quotque hodie matrimonia, totidem sordidae fere pac-10tiones, de bonis in communionem non conferendis, interveniant. Quid

[p. 171]

11dicam? Stulte parentes filiam in matrimonium collocant ei, cui dotem 12diffidunt. Stulte mulier marito eiusmodi se dat, cui sua negat. Ut 13humida miscentur omnibus partibus, sic inter coniuges nihil separa-14tum, nihil singulare; non corpus, non bona, nec cogitationes quidem, 15velim.

XXIII.B.6

1De ondersoeckers der nature hebben voor een groote vreemdicheydt 2aenghemerckt sekere reviere midden door de zee vlietende, sonder 3nochtans haer visch en water mette zee ghemeen te maecken. 'T is 4(mijns oordeels) immers soo seltsaem datmen hedensdaechs, int mae-5cken van houwelijcken, ghemeynschap van lichamen volkomelijck en-6de sonder teghenspreken toelaet, ghemeynschap van goederen, daer-7entegen gantsch verwerpt. Ist niet groote dwaesheyt een teere ma-8ghet, u eyghen vleesch en bloet, in den schoot van desen of ghenen 9onbesuysden jonghelinck slechtelijck heen te legghen, om na sijn wel-10ghevallen met de selve om te moghen springhen, een hant vol gelts 11daerenteghen, of so wat eerde kluyten in dier voeghen vast te maken, 12dat hy daer niet aen en kan? ist niet dullicheydt sijn dochter te betrou-13wen aen yemant diemen het houwelijcx goet niet betrouwen en derf? 14Sekerlijck de weerdicheydt des houwelijckschen staets, werdt door 15dese vreemdicheden veel te kort ghedaen: want voorwaer, alster wel 16soude gaen, soo behooren de ghehoude niet alleenlijck in lichamen, 17maer oock in goederen, ja in ghemoederen ende ghedachten ghemeen, 18en in alle haer deelen immers soo seer vermengt te wesen, ghelijck wijn 19en water, als het onder den anderen ghegoten is.

Waer twee gheworden zijn tot een,

Maeckt daer ghemoet en goedt ghemeen.

XXIII.C.1
1. Corinth. 7.31.
De werelt ghebruyckende, als niet ghebruyckende.

Siet hier een versche beeck die met de soute baren
Can spelen in het diep, oock sonder eens te paren;

Siet! hoe het water raest, sy blijft al even soet,

Sy houdt haer eersten aert te midden inden vloet.

Het is een groote deught met alle man te leven,
En aen het los ghewoel sijn herte niet te gheven;

O die de werelt schiept, en schiept oock even my,

Gheeft dat in dese ziel de werelt niet en zy.

[p. 172]

XXIII.C.2
Mediis immixtus in undis.

Esse ferunt, medium qui per mare volvitur, amnem,

Is tamen aequorei nil trahit inde salis.

Nos mundi pelagus, nos vastum currimus aequor,

Nos tenet in salso Doris amara sinu;

Omne latus ferit unda, furit celer aestus arenis,

Ah! quid agat tantas rivulus inter aquas?

Alme Deus, liceat nulla salsugine tinctis

Reddere corpus humo, reddere corda tibi!

XXIII.C.3
Bien te baigne, mais sans meslange.

La mer en ce tableau, lecteur, prens pour le monde,
Et gard toy que son sel jamais ne se confonde
Avec le fleuve doux de ton esprit Chrestien,
Dieu donne, que chacun bien donne garde au sien.

XXIII.C.4.a
Ambros. De virg.

Discite in hoc mundo, supra mundum esse; & si corpus geritis, volitet in vobis ales interior.

XXIII.C.4.b
Philip. 2.15.

A fin que vous soyez sans reproche & simples enfans de Dieu, irreprehensibles au millieu de la generation tortue & perverse.

XXIII.C.5
Mediis immixtus in undis.

1Semina ac plantae, aliunde petitae, ex qualitate terrae, cui inseruntur, 2brevi fructus producunt: animalia, in aliam regionem translata, ad 3genium loci, in quo habentur, indolem formant: Idem nobis fere acci-4dit: mentem ad verbi divini normam indies nobiscum formamus, & 5vitae melioris spem animo concipimus, at simulatque in media urbe 6versari occipimus, ubi nos res hominesque circumstrepunt, subito hinc 7tumultus ac turbas haurimus, & negotium nobis, non nostra solum 8negotia, sed aliena etiam, faciunt. Miseros nos! abripimur, & conta-9gione plerumque insanimus, ecquis enim

... Cui mens circumflua luxu

Intactum poterit vitio servare rigorem?

12Nos tamen adnitamur contra, &, cum bono Deo, alphaeum, mare 13siculum subterlabentem sine mixtione undarum, sedulo imitemur; per-14que levitates ac vanitates huius seculi transeuntes, iis ne misceamur. at,

[p. 173]

15veluti piscis marinus in salsis undis non salsus, ita nos, ne salsuginem 16trahamus ex hoc pelago. Solis radii contingunt quidem terram, sed ibi 17sunt, unde mittuntur. Utinam sic animus nobis versetur inter humana, 18ut adhaereat interea origini suae, id est, Deo!

XXIII.C.6

1Een uytheemsche plante ofte zaedt, hier te lande ghebracht zijnde, ver-2liest seer haest haren eyghen aert, en voecht sich na het landt daer 3in sy gheplant oft ghesaeyt wert: vremde ghedierten aerden terstondt 4naer het gheweste daerse ghehouwen worden, verghetende het landt 5daer uyt sy ghekomen zijn. Yet sulcx ghebeurt den mensche schier alle 6daghe, hy oeffent sich in eenicheydt in Godes woordt, maeckt daer uyt 7reghels tot een stichtelijck leven, en brenght sijn gheneghentheden als 8onder een toom, maer so haest hy uyt sijne innighe ghedachten komt, 9en begint, beneffens andere menschen, in de werelt te woelen, terstont 10kleven hem de omswevende gebreken van andere aen't lijf, en wort 11door de selve (ghelijck door een snel loopende reviere) wech ghe-12ruckt.

Die in de stroom van wellust swemt,
Al is sijn gheest al wat ghetemt,
Of schoon hy op zijn saken let,
Wert van eens anders vuyl besmet.

17Laet ons hier teghens ernstelijck strijden, ende naervolghen de reviere 18alpheus (die midden door de sicilische zee, sonder sich met de selve te 19vermenghen, haren loop neemt) laet ons midden inde ydelheden van 20de werelt, trachten met de selve niet ghemeens te hebben, ende zijn 21ghelijck versche visschen in soute wateren. De stralen van de sonne 22schijnen wel op der aerden, maer blijven ghelijckewel gehecht aen het 23lichaem van 'twelcke sy neder dalen. 'Tware te wenschen dat wy met 24de menschelijcke dinghen besich zijnde, ons niet dieper daer in en lie-25ten, ofte wy en bleven even wel vast gehecht aen onse oorspronck, 26welck is Godt. Die ons daer toe sijn ghenade verleene.