Sinne- en minnebeelden. Deel 1. Teksten

Regelnummers proza verbergen

[p. 144]

XIX Quod iuvat exiguum est.aant.

[p. 145]

XIX.A.1
Voor kleyn ghenucht, groot ghesucht, en langh gheducht.

Ghy die voor desen os siet spel, en versche rosen,
Siet oock wat achter volght, en let hoe corte posen

Hoe ras vergaenden vreucht de malle jonckheit heeft,

En wat de quade lust voor harde nepen gheeft.

Siet, vrienden, vuyl bejagh en baet ons niet met alle,
Al is het eerste soet, het eynd is enckel galle;

Ach dat men vreuchde noemt duert maer een corte wijl,

Van voren schijntet spel, van achter is de bijl.

XIX.A.2
Quod iuvat, exiguum est.

Qui pecus hic lituosque vides, vinumque, rosasque,

Te foedae veneris regna videre puta:

Hei mihi! quam levis est & quam brevis ista voluptas,

A tergo lanius tela cruenta gerit,

Frusta coquus torret. Vos, qui peccastis in igne,

Mox dabitis rapido membra pianda foco;

Membra focus male sana coquat; perit ignis in igne.

Corpore non aliter gallica pestis abit.

XIX.A.3
Pour un playsir.

Voy, jouvenceau, ce boeuf couvert bien de couronnes,
Mais le boucher le suit. Quant au plaisirs t'addonnes
Helas! la volupté n'est que pour peu de temps,
Et si t'en trouveras saisi de longs tourments.

XIX.A.4.a
Proverb. 7.22.

Sequitur eam quasi bos ductus ad victimam, & quasi agnus lasciviens, & ignorans quod ad vincula trahatur; donec transfigat sagitta iecur eius.

XIX.A.4.b
Lucret. 4.

... Convivia, ludi,
Pocula crebra, unguenta, coronae, serta parantur:
Nequicquam; quoniam medio de fonte leporum
Surgit amari aliquid, quod in ipsis floribus angat.

XIX.B.1
In voorspoet siet toe.

De gild-os gaet daer heen verciert met rose-cranssen,
Men hoort den trommel slaen, men siet de kinders dansen;

Hy schuym-bect inden wijn, en pruyst van enckel vet,

Maer peyst niet aen de bijl, die op hem is ghewet.

[p. 146]

5

Hoe menich isser trots, en gaet daer moedich proncken,

 

Die, eer de sonne daelt, in pijne leyt ghesoncken:

 

Neemt, vrienden, op u selfs, en op u saken acht,

 

Oock als het soet geluc op u geduerich lacht.

XIX.B.2
Fortuna vitrea est, cum splendet frangitur.

Sordidus aut foeno nuper vel stramine taurus

Cincta triumphali cornua fronde gerit;

Et lavat effusum palearia cassa falernum,

Et strepit argutis tibia festa sonis:

It pecus, & laetis mugitibus aethera complet,

Nec stringi cultros in sua colla videt.

Sit suspecta tibi nimio sors laeta favore,

Illa fovet multos, ut magis inde premat.

XIX.B.3
En prosperité, n'y a seurté.

Le beuf, couvert des fleurs, se brave par la rue
Au son du tabourin; mais le galant, qui tue,
Va tout joignant a luy. quand grand bon heur te rit,
Cela te soit suspect, car le malheur te suit.

XIX.B.4.a
Sen. 28. Epist.

Ad omne fortuitum bonum suspiciosi & pavidi stare debemus, & fera & piscis spe aliqua oblectante decipitur: munera ista fortunae reputamus: Insidiae sunt.

XIX.B.4.b
Pet. Armil. Lib. 8.

Effusam saepe laetitiam tristes & adversae res excipiunt.

XIX.B.4.c
Ovid. 4. Pont. 3.

Tu quoque fac timeas, &, quae tibi laeta videntur,
Dum loqueris, fieri tristia posse puta.

XIX.B.5
Heu! Mala sunt vicina bonis.

1Summe bona valetudo (secundum Hippocratem) summe periculosa 2est. Plerumque magnis gaudiis dolores adhaerescunt. Magis periculosa 3navigatio est, cum, vento secundo, modo in hanc, modo in illam par-4tem lascivit anceps velum, quam cum adverso turbine sinus obliquat 5gubernator. Solet fortuna, inquit Caesar, quos pluribus beneficiis 6ornavit, ad duriorem casum reservare. Effusiorem risum lachrimae

[p. 147]

7plerumque claudunt. Omnis enim felicitas dubia est, nec beatissimo-8rum facile ullus dixerit quamdiu talis futurus sit: Nam quod regnum 9est (inquit Seneca) cui non parata sit ruina, & proculcatio, & domi-10nus, & carnifex? nec magnis illa intervallis divisa; momentum interest 11inter solium, & aliena genua. Quis enim ignorat magnas arbores diu 12crescere, una hora exstirpari? Quisquis es, fortunam reverenter habe; 13non enim melius res secundae perdurant, quam si animus continens 14eas gubernet: potentia utique mediocriter usurpata omnia bona con-15servat, ait Dio.

XIX.B.6

1Gantsch ende al welvarende te zijn, is sorghelijck, ende dient voor 2verdacht ghehouden te werden, seydt Hippocrates. Een schip is in 3meerder ghevaer, om door een stercken voor-wint om-gheslaghen te 4werden in't gyben, als door een teghen-windt in't laveren. Uitmuy-5tende toevallen van gheluck hellen veeltijdts tot sware veranderin-6ghen, seydt Caesar. Het onmatich ende uytschetterende lachen werdt 7veeltijts met tranen besloten. Alle voorspoedt is wanckelbaer: in 8voeghen dat selfs de aldergheluckichste niet en weten hoe langhe hun 9welstandt duyren sal. Wat heerschappye isser, seydt Seneca, dewelcke 10niet den val, de vertredinghe, den heerscher, jae den beul op de hielen 11nae en gaet? En dickwils isser niet veel spelens tusschen d'een en d'an-12der. Op een Conincklijcke stoel verheven te zijn, ende selfs een voet-13val te doen aen andere, is somwylen nau een uyre tijdts verscheyden. 14Wie en siet niet dat hooghe boomen langhe wassen, en dickwils op 15een ooghenblick uytgheroeyt werden? Het is dan best t'elcken als ons 16het gheluck toelacht, op ons hoede te zijn: op dat wy met het bedrie-17ghelijck lockaes, ghelijck een domme visch niet wech gheruckt en 18werden.

Voor al u saken wel besint,

Wanneer u schip seylt voor de wint:

Want die in't gyben eens misdoet,

Verliest wel licht'lijck lijf en goet.

XIX.C.1
Voor kleyn ghenucht, groot ghesucht.

Ey siet eens, vrienden, siet, wat macht den gild-os baten
Dat hy een rosen hoet mach dragen achter straten?

Al wort hy schoon gestreelt, 'tis voor een corte wijl,

Eylaes van achter volght de slager met de bijl.

Hoe dom is menich mensch! sy rasen, spelen, woelen,
En van dat comen sal en isser geen gevoelen;

Maer hoort een nutte les voor alle vuyl bejagh,

Peyst staech op uw' vertreck, of aen den jongsten dagh.

[p. 148]

XIX.C.2
1. Iohan. 2.
Mundus transit, & concupiscentia eius.

Taure quid eximiis te cornua nexa corollis?

Quidve iuvant agili tympana pulsa manu?

Mox lanius rigida feriet tibi colla securi,

Parvaque perpetua gaudia nocte lues.

Quid rosa, quid litui tibi, quid, homo, blanda libido

Proderit? & vasto quidquid in orbe placet.

Heu! levis & brevis est mundi, vel summa, voluptas,

Et premit emeritum mors sine morte iecur.

XIX.C.3
De court plaisir, long repentir.

Que sert au pauvre boeuf qu'on des fleurs l'environne,
Puis qu'un sanglant boucher de si pres le talonne?
Qu'attens tu coeur charnel des voluptez confort?
Helas! de la ne vient qu'un' immortelle mort.

XIX.C.4.a
August. in Matth. 27.

Si haberes sapientiam Salomonis, pulchritudinem Absolonis, fortitudinem Sampsonis, longaevitatem Enoch, divitias Croesi, felicitatem Octaviani; quid prosunt haec cum tandem datur caro vermibus & anima daemonibus?

XIX.C.4.b
Prov. 7.21.

Elle l'a flechi par la force de ses douces paroles & l'a enduit par les mignardises de ses levres.

Il s'en va apres elle incontinent comme le boeuf s'en va a la tuerie.

XIX.C.5
Post gaudia luctus.

1Orbis terrarum homini tanquam theatrum est, unusquisque ibi nos-2trum scenae servit, comicam hic, tragicam ille personam sustinet: 3Comicam certe vir bonus; quocumque enim ille exordio actum incipit, 4lepido utique ac festivo fine vitae fabulam claudit. Tragico cothurno 5indutus prodit homo nequam: nec personam ponit, nisi cruentus: 6Actus enim postremus nunquam illi alius nisi funestus ac tristis. Quo-7tiescumque igitur hunc aut istum improbum initio satrapae personam 8sustinere, ac magnum aliquid spirare videbis; contine te, ac suspende 9paulisper iudicium, dum tragico boatu scena claudatur. Finis distin-10guit fabulam. Quis bovem nitidum in pratis luxuriantem dum videt,

[p. 149]

11securim non cogitat? quis taurum sub iugo gementem dum conspicit, 12macello haud destinatum non concludit? concludamus & nos, impio-13rumque foelicitate nihil infoelicius esse statuamus, nec enim unquam 14principia impiorum tam invidenda, quam exitus deplorandus; nunquam 15piorum principium tam triste, quam finis est placidus.

XIX.C.6

1De werelt (seyter een) is aen den mensche als een toneel, yeder een 2heeft daer, als sijn rolle, te spelen, den eenen, in een bly-eyndich spel, 3een anderen, in een treur-spel. Een vroom mans leven heeft de ey-4ghenschap van een comedie, want hoedanich zijn begintsel oock wesen 5mach, soo maeckt hy altijdt een vrolijck eynde. Den goddeloosen daer-6enteghen is een recht tragedie-speelder. Wanneer ghy daeromme ee-7nich werelts kindt, ten eersten aenvanghe, in heerlijckheydt hooghe siet 8uytmuyten: schorst u oordeel een weynich op, ende let op het eynde: 9noyt en hielter treurspel op, alleenlijck met een uytkomen, de eyghen-10schap vande spelen, is meest ghelegen in het besluyt, let daerom wel 11op het laetste: op 'tscheyden van de mart (segt ons spreecwoordt) 12kentmen de koopluyden. Wie sieter een vetten os in een wel-begraesde 13weye, die niet en denckt datse teghens de byle opwast? Wie sieter daer-14entegens een beest suchten onder het jock, die niet en merckt, dat 15'tselve niet en is voor het vleesch-huys? laet ons dan besluyten, en 16segghen datter niet ellendiger en is, als het gheluck vande goddeloose; 17niet geluckigher, als den teghenspoedt der vromen. Het begintsel van 18een booswicht en wort nimmermeer soo seer benijdt, als zijn eynde 19beklaeght werdt. De begintselen vande Godtsalighe en zijn nimmer-20meer soo verdrietich en beswaerlijck, als haer eynde is sacht en lieffe-21lijck.