Sinne- en minnebeelden. Deel 1. Teksten

Regelnummers proza verbergen

[p. 120]

XV Fugiendo, non effugit.aant.

[p. 121]

XV.A.1
Mijn last is aen my vast.

Soect yemant los te zijn van alle minne-banden,
So laet de vrijster daer, en trect in vreemde landen

Roept Naso tot de jeught; maer na dat ic het vind,

De raet die Naso gheeft, en is maer enckel wind:

Ick hebbe verr' gheseylt, ic hebbe veel ghereden,
En siet! het oude pack dat cleeft my aen de leden;

Dat draegh ic op den bergh, dat vind ic in het dal,

‘Ach! wat int herte woont dat voert men over al’.

XV.A.2
Fugiendo, non effugit.

Naso viam docuit longos mollire furores,

A patria, ut valeas, inquit, Amator abi,

Iussa secutus eram, memini, tua doctor Amoris,

Hoc quoque sustinui dicere, Phylli vale.

Iamque feror; iuga montis equo, mare puppe pererro:

Me tamen impositum, me tamen urget onus.

Non animum fugiens, coelum modo mutat, Amator.

Quo fugis? heu! tecum, dum fugis, ibit Amor.

XV.A.3
Fuir ne sert.

Soit que je cours aux champs, ou dans la mer me baigne,
Par tout, ou que je vais, mon mal las! m'accompaigne,
Que fais-je pauvre Amant? ie porte mon malheur,
Ie change de païs, gardant le mesme coeur.

XV.A.4.a
Propert. Lib. 1. El. 30.

Quo fugis ah demens? nulla est fuga, tu licet usque
Ad Tanaim fugias, usque sequetur Amor.
Instat semper Amor, supra caput, instat amanti;
Et gravis ipse super libera colla sedet.

XV.A.4.b
S. Gelais.

Avant sera la grande mer sans onde,

Sans fruict la terre, & le ciel sans clarté,

Que mon esprit n'aime mieux en ce monde

D'estre a vous serf, qu'a autre en liberté.

[p. 122]

XV.B.1
Als ick springh, so waechtet al.

De Schilt-pad draeght haer huys geduerich op de leden,
Sy gaet als sonder sorgh, en sachtjens henen treden,

Men vintse menichmael van alle noot bevrijt,

Al gaet de vos sijn hol, de beer sijn leger quijt;

Wie in sijn boesem draegt, sijn gelt, en beste panden,
Sijn winckel, sijn beslagh, sijn vette kooren-landen,

Die heeft een seker erf, en wandelt onbevreest;

‘Waer is doch yemant arm die rijck is inden geest?’

XV.B.2
Omnia mea mecum.

Omnia qui secum portat sua, non vada salso

Horreat in fluctu, non freta vasta tremat

Non tristi miser ore domus, molesque relictas

Respiciat, parva dum rate vectus abit:

Ingruat ense latro, grassentur ad ostia fures,

Aut canit, aut placido membra sopore levat.

O secura quies! o paupertatis amicae

Commoda! foelices qui tua dona colunt.

XV.B.3
Seurement va, qui rien n'a.

Tout ce que m'appartient tousjours chez moy je porte,
O joye, & o bonheur de non vulgaire forte!
Ce que le monde fuit, c'est ma felicité?
O quel plaisir comprend un' docte pauvreté.

XV.B.4.a
Laërt.

Monebat Anthistenes ea paranda bona quae cum naufragio enatent.

XV.B.4.b
Sen. De tranq.

Aut ego fallor, aut regnum est inter avaros, circumscriptores, latrones, plagiarios, unum esse cui noceri, cui eripi nihil possit. Habiliora sunt corpora pusilla quae in arma sua contrahi possunt, quam quae superfunduntur, & undique magnitudo sua vulneribus obiecit.

XV.B.5
Omnia mea mecum.

1Miles non timet, inquit Lampridius, nisi vestitus, calceatus, armatus, & 2habens aliquid in zonula; contra

Cantabit vacuus coram latrone viator.

[p. 123]

4Sollicitum reddunt hominem divitiae, non alia de causa, quam quod eripi, 5& ab eo auferri possunt. Separabile utique fluxumque ac mobile est, quid-6quid externum est. Opes aliis donari, honores in alios transferri, nobilitas 7ad haeredes transmitti potest; Virtutem vero ac doctrinam affixam adeo & 8infixam homini scimus, ut ab eo nullo modo avelli aut separari possit. Sta-9tuamus ergo, cum sapientibus, omne id quod aut datum nobis, aut in nos 10translatum, aut ad nos transmissum est, proprium nobis ac verum bonum 11non esse. Dicamusque cum Cicer. contentum rebus suis esse, certissimas 12esse divitias. Etenim si isti callidi rerum aestimatores prata ac areas quas-13dam magni aestimant, quod ei generi possessionum minime quasi noceri 14possit: Quanti est aestimanda virtus, quae nec eripi, nec surripi potest, 15neque naufragio, neque incendio amittitur, nec tempestatum, nec temporis 16permutatione mutatur? qua praediti qui sunt, soli sunt divites; soli enim 17possident res & fructuosas, & sempiternas.

XV.B.6

1De landtsknecht en vreest niet dan als hy wel ghedost is, seydt Lampri-2dius; en in teghendeel van dien, ghelijck den Poët seydt:

Die kruys noch munt heeft in sijn tas,

Past op de stroopers niet een bras:

Want hy, wiens teer-gelt is een niet,

Betaelt den roover met een liet.

7Den rijckdom maeckt den mensch bevreest, uyt gheen andere redenen, dan 8overmits de selve hem kan afgenomen werden. Al wat van ons afgheson-9dert en verscheyden is, werdt haest en licht verganckelijck. Adel wert de 10nacomelinghen naghelaten. Rijckdom can andere gegeven werden: eere 11verwandelt op ander by opghedracht. Maer deucht en wetenschap zijn aen 12den mensche soo vast gehecht, datse van hem in geenderley manieren en 13zijn af te sonderen. Laet ons dan met de verstandige besluyten, dat alles 14wat ons of gegeven, of opgedragen, ofte wel nagelaten kan werden, ons 15eyghen ende ware goet niet en zy: laet ons trachten sodanighen goedt na 16te jaghen, dat uyt brandt en schipbreucke met ons kan ontvluchten.

XV.C.1
Iohan. 8.34.
Die sonde doet, is der sonden dienaer.

Waer heen ellendich dier? ey! wilt u ganghen staken,
Het is om niet ghepoocht, door vluchten los te raken;

Gaet aen het open strant, of in het dichte wout,

Het cleeft u aen het lijf, dat u gevangen houdt.

Is yemant overstolpt met ongesonde lusten,
Die torst een staghe last, waer sal hy connen rusten?

Al rotst hy om het lant en hier, en weder daer,

Sijn pack dat blijft hem by, en weeght hem even swaer.

[p. 124]

XV.C.2
Impius, & in libertate, servus est.

Impia quae proprio mens pondere pressa laboras,

Quo fugis? in nulla pes tibi fixus humo.

Nil fuga profuerit, nam quod fugis, instat eunti:

Impia perpetuus mens sibi carcer adest.

Cui corpus, cui corda regit malesuada cupido,

Colla licet iactet libera, servus erit.

Nil iuvat, heu! latebras animo quaesisse nocenti,

Hunc, licet effugiat carcere, carcer habet.

XV.C.3
Qui mal vit, son mal le suit.

Va t'en, ou tu voudras; ce non obstant sans cesse
Ta charge te poursuit, & ton fardeau te presse.
Coeur plein d'impieté; encores que tes pas
Sont pleins de liberté, esclave tu seras.

XV.C.4.a
Augustin. Lib. 4. de Civit. Dei.

Bonus, etiamsi serviat, liber est. Malus etiamsi regnet, servus est: nec unius hominis, sed quod gravius est, tot dominorum quot vitiorum.

XV.C.4.b
Hieron. Epist. ad Simpl.

Stulto imperare servitus est: &, quod peius est, quo paucioribus praesit, pluribus dominis & gravioribus servit. Servit enim propriis passionibus, servit suis cupiditatibus, quarum dominatio nec nocte, nec die, fugari potest; quia intra se dominos habet, intra se servitium patitur intolerabile.

XV.C.5
Impius, et in libertate servus est.

1Cervus sagitta saucius citato quidem cursu huc illuc vagatur, ac nemora

Haeret lateri lethalis arundo.

3Solent mercatores, rebus pessum euntibus, rationum libros plerumque 4seponere, omniaque removere quae aeris alieni molem ipsis refricant; Sed 5nec minus mentem excitam curae lancinant. Vidi aliquando graviter sau-6cios, qui chirurgum tamen admittere recusarent, ne scilicet vulnus tentaret, 7ac inspiceret; cum undaret interea omni ex parte cruor. Multi quidem 8conscientiam vino immergere, iocis fallere, vel peregrinando excutere ten-9tavere. Frustra. Ut enim is, qui spinas habet in pedibus, ubique spinas cal-10cat; ita isti animum noxium ac inquietum secum circumferunt, eumque dif-11ferunt quidem, non tamen auferunt. Umbra corpus, peccata animum 12sequuntur, inquit Basil. & manifestas facinorum repraesentant imagines. 13Quid agitis miseri? aegra mens curanda, non occultanda est.

[p. 125]

XV.C.6

Een hinde met een pijl gheraeckt,
Waer datse loopt, hoe dats'et maeckt,
Hoe datse rent door bergh en dal,
Eylaes! t'en baet haer niet met al:
De schicht die haer aendoet de smert,
Blijft vast gehecht dicht onder 'thert.

7Veel koopluyden, welcker saken qualijck staen, schicken wel hun boecken 8aen d'een zijde, om daer in haren soberen staet niet te sien, maer wat batet? 9sy wetent al van buyten, en dragen den hertzeer alreede in haren boesem. 10Sommighe zijn ghequetst, en wetent wel, nochtans (door, ick en weet niet 11wat, cleynherticheyt) en willen sy gheen wondemeester ontrent haer lijden, 12konnen oock niet verdraghen dat haer wonde getent werde, om (quan-13suys) niet te weten hoe diepe die zy, en ondertusschen loopt haer bloet 14daer henen. Even so isset gestelt met een quade ghewisse, men wiltse ver-15berghen, maer men en kan niet. Veel zijnder die met herwaerts en der-16waerts te reysen, met gaen en keeren, met vrolijck geselschap te gebruy-17cken, die soecken als af te slyten, immers in slaep te wiegen, ofte wel inde 18wijn als te verdrencken, maer ocharmen! te vergeefs, het ghene dat hun 19quelt, is te diepe in hun gheplaetst. Die doornen in sijn voeten heeft, waer 20hy oock gaet, hy treter op, en gevoelt over al de pyne. de schaduwe volcht 21het lichaem, de sonde het ghemoet, seydt den outvader Basilius, de 22gewisse doet een yder sien een afbeelt van 'tgene hy bedreven heeft. Wat 23soecktmen doch een sondich ghemoedt hier of daer te verbergen? en 24(somen seyt) achter stoelen en bancken te steken? Een ongesonde ziele 25dient ghenesen, en niet versteken te zijn.