Sinne- en minnebeelden. Deel 1. Teksten

Regelnummers proza verbergen

[p. 114]

XIV Amissa libertate laetior.aant.

[p. 115]

XIV.A.1
Bly, door slaverny.

Doen ick mijn eyghen was, en mocht al omme sweven,
Doen leyde ick even staech een stil, en droevich leven,

Maer na dat my de min bracht in den soeten dwangh,

Doen word mijn tonghe los, en maeckte bly ghesangh:

Ick lach, ick raes, ick speel, en schoon ick sta gesloten,
Gheen tijt heeft my verveelt, geen dingh heeft my verdroten;

O soete slaverny, en aenghenaem ghewelt!

Het is een minnaer vreucht, dat ander lieden quelt.

XIV.A.2
Amissa libertate laetior.

Omnibus angores, uni mihi gaudia portat

Carcere secludi servitiumque pati:

Tunc, cum liber eram, sola spaciabar in umbra,

Moestus, inops, tacitus, nec vigor ullus erat.

Ex quo dia Venus me carcere clausit amoris,

Ex illo lepida garrulitate loquor:

Nunc cano, nunc vocum non est simulantior alter:

Quo mihi libertas? Sors mea ferre iugum.

XIV.A.3
Prison gaillard m'a faict.

I'estois muet au bois, mais prisonier en cage
Ie rie, & fais des chants; je parle doux langage.
Chacun, fils de Venus, qui porte au coeur ton dard
Est morne en liberté, & en prison gaillard.

XIV.A.4.a
Genes. 29.20.

Servivit ergo Iacob pro Rachel septem annis, & videbantur illi pauci dies, prae amoris magnitudine.

XIV.A.4.b
Bill. Anthol. sacr.

Absque iugo posita est ditionis amica voluntas,
Qui viget affectu, non gemit imperio.

XIV.B.1
Dwanck leert sanck.

Indien de Papegay waer in het wout ghebleven,
Sy hadde daer gheleyt een woest en beestigh leven,

Maer nu sy door bedwangh by menschen is gheleert,

Soo komtet datse spreect, en in het hof verkeert.

[p. 116]

5

Is yemant oyt ghesint om eere na te jaghen,

 

Hy moet van eersten af, hy moet ghewilligh draghen

 

Al wat de tucht ghebiet. Bedwangh ontrent de jeught

 

Wort eere metter tijdt, en niet als enckel vreught.

XIV.B.2
Magistra virtutis, disciplina.

Si foret in silvis per devia rura vagatus,

Nec cavea viridis claussa fuisset avis;

Non, regum conviva dapes, non ore falernum

Gustet, & aurato non recubet thalamo:

Nec lepidos daret ore sonos, nec amabile murmur,

Nec domino posset dicere, Caesar ave.

Fraena det ingenio, iuvenilibus imperet annis,

Optati ingreditur quisquis honoris iter.

XIV.B.3
Poeur, grand inventeur.

Si j'eusse mon plaisir suivy au verd bocage,
Ma langue n'eut jamais parlé humain langage,
Me voila bien appris par supporter tourment;
Sans estre assoubjecty nul ne devient sçavant.

XIV.B.4.a
Hor. in Art. Poet.

Qui studet optatam cursu contingere metam
Multa tulit fecitque puer sudavit, & alsit,
Abstinuit Venere & Baccho. Qui pythia cantat
Tibicen didicit prius extimuitque magistrum.

XIV.B.4.b
Bernhard. Epist. 113.

O quam compositum reddit omnem corporis statum, nec non & mentis habitum disciplina! Cervicem submittit, ponit super cilia, componit vultum, ligat oculos, cachinnos cohibet, moderatur linguam, fraenat gulam, sedat iram, format incessum.

XIV.B.5
Quae nocent, docent.

1Nullus equus recte sessori paret, nisi arte domitus; nullum ingenium 2non ferox, nisi proba educatione, & praeceptis cicuretur. Qui assidue 3in rebus prosperis ac laetis versati sunt, eos vix sapere prudentiores 4censent; quos vero sors adversa aliquoties exercuit, magis ad pruden-5tiam ac cautionem compositi putantur. Nec immerito; ut enim aspec-6tus a circumfuso aere lumen accipit, sic animus ab imminentibus cala-7mitatibus. Cum Romanis, inquit Hannibal, bonis malisque meis bellare

[p. 117]

8didici. Mihi, clamat Mithridates, Fortuna, multis rebus ereptis, usum 9dedit bene suadendi. Ad omnia necessitas naturam instruit: illa simias 10decore saltare, Elephantes docte digladiari, picas ac psittacos distincte 11loqui docet. Quid multa? res dura bestias ad actiones humanas, homi-12nes ad divinas erigit.

XIV.B.1.a
Op het selve beelt een andere sin.

De wilde Papegay eerst in het wout ghevanghen,
Wil enckel uyt de koy, en door de sporten pranghen,

Maer alsse gheenen troost in dit ghewelt en siet,

Soo steltse zich gherust, en singht een gheestich liet.

Wanneerder eenich mensch met druck is overladen,
Ick weet hem groot behulp tot alle groote quaden,

Want, als de gantsche ziel met plaghen is vervult,

Daer is gheen beter dingh, als lijden met ghedult.

XIV.B.2.a

Capta recens laqueis, & vimine clausa palustri,

Carceris impatiens se quoque laedit avis;

At cum nulla fugae ratio, nec abire potestas,

In medio tandem carcere dulce canit:

Scilicet aerumnis patientia sola medetur,

Non alia melius pellitur arte dolor.

Vincula dura magis luctantia crura fatigant,

At tandem leve fit, quod bene fertur onus.

XIV.C.1
Rom. 6.20.22.
Dienst-knecht der gherechticheydt is vry van sonde.

Al vloogh ic in het wout, al sat ic daer verborgen,
Noch leefd'ic evenwel in veelderhande sorgen,

Het ruyschen van een riet, het drillen van een blat,

Dat bracht my inden schrick van, ick en weet niet wat:

Nu ben ick (naer het schijnt) en sooje meent gevangen,
Maer vrient, het is gemist; 'ken hebbe geen verlangen

Te wesen dat ick was. een harde slaverny

Die maect oock inden dwangh een reine ziele vry.

XIV.C.2
Bonorum servitus, libertas.

Ad strepitum folii, trepidum me sylva videbat;

Ne caperer, timido pectore semper eram:

Carcere nunc claudor, sed an hoc sit carcere claudi?

Ianua saepe patet, nec iuvat ire foras.

[p. 118]

5

Vincla placent, mihi dulce iugum, mihi carcer amoenus:

 

Ah! dum vita foret libera servus eram.

 

Libertas servire Deo est, huic subdere discat,

 

Qui sibi servari libera colla velit.

XIV.C.3
A Dieu servir, est regner.

Bien que je sois captif, si ne suis miserable;
I'ay pris congé des boix, prison m'est agreable:
Sauvage vie a Dieu, tu n'as felicité:
S'assujettir a Dieu, est vraye liberté.

XIV.C.4.a
2. Cor. 3.17.

Ubi Spiritus Domini, ibi libertas.

XIV.C.4.b
August. in Iohan.

Vis ut serviat caro animae tuae: Deo serviat anima tua: debes regi ut possis regere.

XIV.C.4.c
Ecclesiastiq. 6.24.

Mon enfant escoute, recoi mon propos & ne refuse point mon conseil.

25	Mets tes pieds dedans ses ceps & ton col dedans son carquant.
30	Et ses ceps te seront comme une place forte & ses carquants pour accoustremens honorables.

XIV.C.5
Bonorum servitus libertas est.

1Si quis mundi voluptatibus etiamnum immersus, fidelium mores ac 2tetricam (ut videtur) vivendi rationem inspiciat; nil praeter aerumnas, 3dolores, ac veluti ergastuli angustias, meramque captivitatem eam esse 4facile pronuntiabit. Quippe, ex sese coniecturam faciens, nil nisi quod 5oculis, quod auribus, ac abdomini blandiatur, in bonis habendum 6putat. Aliter censet animus vere pius; & enim ex dolore gaudium, ex 7fletu plausus, ex captivitate libertas, tanquam e limpido fonte, scaturire 8videtur: Ille in quavis conditione servitii, liber est (inquit Ambrosius) 9qui amore non capitur, metu criminis non obligatur, quem non terrent 10praesentia, qui securus exspectat futura. Servit contra, quicunque vel 11metu frangitur, vel delectatione irretitur, vel cupiditatibus ducitur, vel 12indignatione exasperatur, vel maerore deiicitur. Omnis passio servilis 13est.

[p. 119]

XIV.C.6

1Yemant inde wellusten des werelts verwerret zijnde, die sijn ooghen 2slaet op het doen vande Godsalighe, ende haer strenghe maniere van 3leven (soo hy meynt) insiet, laet hem duncken dattet al ongheval, 4druck ende herten-leet wesen moet, daer in dese luyden haren tijdt 5besteden: ja dat de selve als in eeuwighe gevanckenisse ghehouden 6zijn. Want, na sijn eyghen herte oordeelende, meynt datter niet ver-7maeckelijcx en kan ghevonden werden, dan dat de ooghen, ooren, en 8den buyck aengenaem is, en wel bevalt. Een Godsalige ziele ghevoelt 9hier van gheheel anders, want die weet blijdtschap uyt droefheydt, 10herten lust uyt weedom, vermaeckelijckheydt uyt tranen, en vrydom 11uyt slavernije te trecken. Den desen, seydt Ambrosius, is vry, oock in 12alderley manieren van dienstbaerheyt, die met gheen malle liefde 13beseten en is, die met den bant van giericheyt niet ghebonden en is, 14die door vreese van sijn quade daedt, t'elcken niet wech gheruckt en 15werdt, dien het jeghenwoordighe niet en verschrickt, het toecomende 16niet bevreest en maeckt. Hy is daerenteghens een rechte slaef, die door 17vreese ontset werdt, die door wellusten vervoert wert, die door be-18gheerlijckheden herwaerts en derwaerts ghetoghen werdt, die of door 19gramschap werdt verbittert; of door droefheydt werdt neder-ghedre-20ven. Int corte, elcke quade gheneghentheyt, is als een nieuwe slaver-21nye.