Sinne- en minnebeelden. Deel 1. Teksten

Regelnummers proza verbergen

[p. 108]

XIII Fumo pascuntur amantes.aant.

[p. 109]

XIII.A.1
Van roock werd' ick ghevoet.

Men hout dat Venus kint meynt handel aen te grijpen,
Het veylt taback te coop, en menigh hondert pijpen.

Roock is sijn kramery, roock is sijn beste vont,

Roock schiet hem uyten neus, roock berst hem uyten mont;

Roock sweeft hem om het oogh, soo datse beyde weenen,
En noch ist al vermaeck, ghelijc de vrijers meenen;

Roock is sijn gantsche rijck, roock is sijn beste goet

Tis roock, tis enckel roock, al wat den minnaer voet.

XIII.A.2
Fumos vendit Amor.

Aerio de rore trahunt alimenta cicadae,

Futilis aura tibi dat, salamandra, cibum.

Nautica plebs avido tabaci bibit ore vaporem,

Nostra, levi fumo, pectora nutrit amor.

Mira puer Veneris vasto promittit hiatu:

At si perspicias singula, fumus erit:

Fumus amans, & fumus amor, mens fumus amicae est,

Et speciem fumi, quidquid amamus, habet.

XIII.A.3
Amant ton heur, n'est que vapeur.

A l'amoureux esprit la grace de sa dame
Rapporte sa vigeur, faict revenir son ame;
Des dames la faveur n'est que fumée & vent,
De rien, que des vapeurs, se doncq nourrit l'amant.

XIII.A.4.a
Cic. Pro m. coel.

Amores & delitiae mature, & celeriter deflorescunt.

XIII.A.4.b
Dan. Heyn.

Omnia speramus, promissaque vana fovemus
Molliter: & faciles ad nova vota sumus.
Interea totum paupertas possidet aevum,
Caecaque volvendo somnia, vita perit.

XIII.B.1
Fy! die roock eet, en beter weet.

De salamander leeft alleen uyt schrale winden,
De krekel weet haer aes ontrent den dauw te vinden.

Maetroos ghebruyct taback, die licht daer henen schiet,

Maer die in hoven leeft eet roock en anders niet.

[p. 110]

5

Wat is doch hoofsche gunst? een wasem haest verdweenen,

 

Sy rijst ghelijck een damp, en gaet dan weder henen

 

Als yet dat noyt en was. Ghesellen zijtje wijs,

 

Laet princen haren roock en eet ghemeene spijs.

XIII.B.2
Aula vapor levis est, fumi venduntur in aula.

Stellio semper hians ventis nutritur, & aura;

Colligit e liquido rore cicada cibum.

Ore trahit fumum tabaci, quem naribus efflat,

Nauta, procellosum dum mare linter secat.

Aula vapore suis alimenta clientibus affert:

O miseros! procerum futilis umbra, favor.

Aula vale, mihi caula placet, nemorumque recessus;

Cultor ego hic sanctae rusticitatis ero.

XIII.B.3
Mieux mestier, qu'Esprevier.

Le matelot est gay, quand du tabacq peut prendre;
Et le fumeux broillard attire jusqu'au coeur:
De l'air se resiouit, & paist la salamandre,
Pour tous le courtisan ne vit que de vapeur.

XIII.B.4.a
Seneca Thyest.

Stet quicunque volet,
Aulae culmine lubrico,
Me dulcis saturet quies,
Obscuro positus loco
Leni perfruar otio,
Nullis nota quiritibus
Aetas per tacitum fluat.

XIII.B.4.b
Lip. Lib. 3. Civil. doct.
ex Tacit. 3. Annal.

Ancipitem omnem potentiam in aula esse, multi ibi speciem magis in amicitia principis, quam vim retinent.

XIII.B.5
Aula vapor.

1Fumus, quem exitant ii qui hyoscyamo peruviano (tabacum vocant) 2utuntur, gyris tortuosis in aerem emissus, spectanti ut magnum ac 3delectabile aliquid primo quidem in oculos incurrit, mox tamen pro-4pius astanti foedum odorem incutit, lachrimas excutit. Hoc aulicae

[p. 111]

5vitae artibus non inepte fortasse aliquis per similitudinem applicet; in 6qua multa specie amica & magnifica, re non futilia modo, sed noxia 7interveniunt. Saepe ibi aliquis palam laudatus (quo incautior decipia-8tur) secretis criminationibus infamis, licet omnia caveat, tamen per 9ornamenta ferietur, inquit Tacitus, artium aulicarum minime ignarus. 10Enixe leporem a vulpecula coram leone laudatum, referunt fabulae, 11sed a teneris ac lautis ipsius carnibus, quae praeconia trepido animali 12mox in pernitiem cessere. Talis

Fraus sublimi

Regnat in aula.

15Bene ergo.

XIII.B.6

1Den damp, die de meester-tabackblasers met door den anderen spe-2lende swieren inde lucht weten uyt te wasemen, schijnt aende omstan-3ders voor't eerste vry yet sonderlings ende vermaekkelijck te wesen, 4maer kort daer nae drijft deselve een stanck in de neus, en tranen uyt 5den ooghen. Dit soude misschien niet qualijcken passen op soodanige 6hoofsche streken, die nu en dan in den schijn wel soo wat aensienlijck, 7ende oock vriendelick haer laten aensien, maer eyndelick in der daet 8niet alleenlijck ydel ende beuselachtich, maer oock gantsch schadelijck 9werden bevonden. In de Hoven (seyter een gheslepen Hoveling) wert-10men dickwils (om te beter op den thuyn gheleyt te werden) in't open-11baer ten hooghsten ghepresen, ende middelertijdt op het vinnichste 12in't heymelijck bedragen, ende vermaeckt: in voeghen datmen, hoe 13nauwe men ooc op sijn stuck letten mach, eyntelijck evenwel selfs met 14schijn van vereeringhe, deerlijck werd mishandelt. Den Vos placht 15den Haes in't bywesen van de Leeuw wel somwylen seer te prijsen, 16maer dien lof wiert daerop alleenlijck ghenomen, dat den Haes kort 17ende smaeckelijck van vleesch was. Hoe den armen Haes soodanich 18prijsen bekomen kan, is by yder een lichtelijc te dencken.

Dat zijn streken, dat zijn rancken,

Die in Princen hoven wancken.

XIII.C.1
1. Timoth. 6.8.
Kost en kleederen hebbende, wij sullen ons daermede laten ghenoeghen.

Al heeft maetroos alleen een pijp taback gedroncken,
Hy krijght een vrolijck hert al waer hem wijn gheschoncken;

De krekel eet den dau; de salamander wint,

Tis vreemt waer menigh dier sijn dranck en eten vint.

[p. 112]

5

Wil yemant met bescheyt de reden plaetse gheven,

 

Men houft gheen groote kost, om wel te moghen leven,

 

Ghy daerom wieje zijt, die wenst te zijn gherust,

 

En eyst gheen meerder goet, maer bid om minder lust.

XIII.C.2
Sapientis facilis victus.

Nautica plebs titubat, credas mera vina bibisse;

Quodque bibit, tabaci nil nisi fumus erat.

Stellio se ventis, se rore cicada saginat;

Nec minus in silvis hic salit, illa canit.

Quam modico contenta cibo mens aequa quiescit!

Rapa triumphales pavit adusta viros.

Non augenda tibi res, sed minuenda cupido est:

Delitiis animum si saturare velis.

XIII.C.3
Coeur content, grand talent.

Le Matelot est gay beuvant de la fumée,
La sauterelle au bois se paist de la rosée,
Ton coeur, ton foible corps sera tost assouvi.
Les desreglés desirs si tu mets en oubli.

XIII.C.4.a
Bern. de cons.

Si, quod naturae satis est, replere indigentiam velis, nihil est quod fortunae affluentiam petas: paucis minimisque natura contenta est, cuius satietatem, si superfluis velis urgere, aut iniucundum quod infuderis, fiet, aut noxium.

XIII.C.4.b
Proverb. 27.7.

A l'ame qui a faim, toute chose amere est douce.

XIII.C.5
Natura, paucis contenta.

1Saepe, ut stupendum divinae providentiae opus, tacitus mecum mira-2tus sum diversam alimentorum rationem, quam Deus, pro re nata, 3mortalibus dispensat. Non raro operi rustico aut mechanico intentum 4aliquem, non minori delectatione quam stupore, intuitus sum atrum 5panem cum additamento vilis alicuius obsonii vorantem, tantamque, 6imo longe maiorem, non dico voluptatem inde percipere, verum etiam 7multo validiorem a frugali isto prandio consurgere, atque inflatus ali-8quis, & se vix capiens venter ab innumeris gulae irritamentis redire 9solet. Nonne indies videmus tenuiorum liberos contra iniuriam aeris 10satis male instructos, parco insuper victu nutritos, pingues esse ac niti-

[p. 113]

11dos? Lautiorum contra filios molliter, & cum cura, habitos, dubiae 12plerumque valetudinis, cum medicorum pharmacis indies conflictari? 13Haec contemplatus, quis non exclamet, non pane, sed Dei potentia 14vivere hominem? & propterea superfluum esse, tanto apparatu cor-15pusculum hoc saginare, cui enim id bono, nisi ut mox vermes pin-16guiori esca pascamus?

XIII.C.6

1Ick hebbe menichmael, als een sonderlinge werck van Godes goe-2dicheyt, in mijn selfs overleydt de bysondere maniere van voetsel, die 3des selfs milde handt, yder na sijn ghelegentheyt, bescheydenlick uyt-4deelt. Wie en sieter niet met een verwonderende vermakelickheyt hier 5een landtman van sijn ploegh, daer een ambachtsman van sijn handt-6werck aflaten, ende een stuck kasen-broot, ofte andere slechte spijse 7inde handt nemen, ende daer van, niet alleenlijck so meughlijck eten, 8als of den smaeck van alle leckernyen daer in verborghen laghe, maer 9selfs veel beter ghehart daer van opstaen, als dese, die van alle koste-10lijcke spijse de volheyt voor hun hebbende gehadt, door het opspan-11nen van haren buyck, beyde kelder en spinde haer ampt schijnen ont-12nomen te hebben. Wie en sieter niet, met gelijcke bedenckinge, der 13schameler luyden kinderkens dunnekens gekleet, met harde kost 14gespijst, rondom een kouden heert genoechelicken spelen, ofte vet en 15welgedaen daer henen springen, daer middeler-tijt de kinderen vande 16rijcke luyden, met groote kost en sorghe sachtjens en wermkens opge-17togen, als ondergeblevene quele-balcxkens deerlijck op den hals wer-18den heen gedragen? Moeten wy, dit siende, met vollen monde niet 19segghen, dat den mensche alleene uyt den broode niet en leeft, maer 20uyt, ende vande rijcke handt Godes? En tselve alsoo zijnde, waerom 21soo seer op den mont gepast, anders dan om de wormen een vetter aes 22voor te legghen? De bedenckinghe des doots, gelijckse andere gebre-23ken inbindt, soo kanse oock stichtelijck ghebruyckt werden tot betoo-24minghe vande gulsicheydt.