Sinne- en minnebeelden. Deel 1. Teksten

Regelnummers proza verbergen

[p. 72]

VII Repete.aant.

[p. 73]

VII.A.1
Gheen boom en wast op eenen dagh,
Gheen boom en valt ten eersten slagh.

Soo haest ick my bevont in Venus net ghevanghen,
Seyd' ick het Rosemont. waer toe veel kromme gangen?

En siet! my docht terstont de vryster was ghereet;

Maer op soo mallen waen ontfingh ick dit bescheet:

De Specht, het grillich dier, die pickt in alle boomen,
Maer wat de geck begint, ten zijn maer rechte droomen;

Hy meynt, daer is een gat: maer t'hout is al te dick:

O vrient, een eyken boom vereyst al harder pick.

VII.A.2
Sive amator, sive gladiator es, Repete.

Martia Picus avis longis dare vulnera ramis

Dum parat, & rostro robora dura petit,

Protinus, ut Quercum primo modo contudit ictu,

Quaerit, an admittat pervia rima diem.

Picus, amatoris nimium properantis, imago est,

Qui primo admissum se putat esse die.

Fallitur; haud primis cadit icta bipennibus arbor;

Robora vasta cupis sternere? saepe feri.

VII.A.3
Perseverer faict importer.

Ce troncq pouvoir percer le Pic se met en teste,
D'un coup, sans plus frapper, o qu'il est sotte beste!
Semblable impression forge en son coeur l'amant,
Mais sache, pauvre sot, qu'il faut frapper souvent.

VII.A.4.a
Vers. Vulgar.

Non amet, aut discat duros tolerare labores,

Optati compos qui velit esse sui.

VII.A.4.b
Polyb. lib. 10.

Nulla re utili abstinendum est, propter apparentem difficultatem; sed comparandus habitus, quo cuncta bona mortalibus comprehensibilia redduntur.

VII.B.1
Hy meynt 'tis deur, en 'tis gheen scheur.

De Specht pickt inden boom, men sietse nau beroeren;
Noch gaet hy niettemin gheduerigh sitten loeren

Of hy een open siet. Kijck, wat een dapper man,

Hy soeckt een vol besluyt oock eer hy schier began.

[p. 74]

5

Hoe ketelt sich het volck, besonder in het minnen,

 

Daer is maer enckel waen, en niet als malle sinnen;

 

Al wie van dese wesp is in het hooft gheraeckt,

 

Die raest, oock sonder korts, en droomt, oock als hy waeckt.

VII.B.2
Amans sibi somnia fingit.

Picus, ut exiguo vix robora contigit ictu,

Iam mihi, iam clamat, pervia quercus hiat;

Rima, diem video, patet, o patet, inquit, at eheu!

Vix patet exiguo vulnere prima cutis.

Stultus amans, simul-ac solito minus aspera virgo est,

Clamat, io! victas iam dedit illa manus.

Intempestivum stolido canit ore triumphum,

Et sibi vana movet somnia quisquis amat.

VII.B.3
Il n'a faict, qui commence.

Le picq voulant percer le tronq, de vive force,
A peine de son becq ayant percé l'escorce,
Va regarder a tous moments si l'arbre est creux:
Il se chatouille trop quiconque est amoureux.

VII.B.4.a
Varro.

Omnes videmur nobis saperdae, festivi, belli, cum simus copreae.

VII.B.4.b
Ovid. de art. 3.

Prona venit cupidis in sua vota fides.

VII.B.5
Amans sibi somnia fingit.

1Insita est quibusdam tam ridicula, Philautiae prurigo, ut, licet vel pepone 2insulsiores sint, omnia nihilominus splendida ac magnifica de sese polliceri 3audeant.

Quid dignum tanto dabit hic promissor hiatu?

5Sane cum vasa vacua magis tinniant ac aristae inanes altius emineant,

Parturient montes nascetur ridiculus mus.

7Placet Menedemi dictum aureum, qui Athenas studiorum causa properan-8tes primo sapientes esse, tunc philosophos, inde rhetoras, denique rudes 9& omnium ignaros fieri, non minus lepide, quam vere dixit. Valeat totum 10genus hoc ardelionum. Solida, ac non inventum docta mens (ut ille ait)

[p. 75]

11quo diutius discit, in re plura, in opinione pauciora novit. Magna de se 12ipso credere, exiguae scientiae certum est indicium.

VII.B.6

1Daer is in sommighe menschen soodanighen ketelende jeucksel van eygen 2liefde, datse, schoon sy zouteloser zijn als pompoenen, evenwel nochtans 3veel groote dinghen van hun derven beloven. Maer wat kan doch sodani-4gen hoogen snurcker by brengen, nademael het van oudts so geweest is, 5dat een wan-vat meest bomt, ende 'tydele kooren-hayr hooghst uytsteeckt, 6so en is van het wijd beroemde swanger gaen der bergen, gelijck Horatius 7seyt, niet anders te verwachten, als de geboorte van een geckelijcke muys. 8De Studenten eerstmael t'Athenen komende, seyt Menedemus, sijn dap-9pere gasten soo sy meynen, maer stracx niet anders als liefhebbers der wijs-10heyt, ende daer nae leerlingen der reden konst, ende ten lesten, gantsch 11plomp, ende van alles onwetende. 'tGaet noch huyden ten daghe so met 12yder van ons, hoemen langer leert, hoemen inder daet wel meer, maer naer 13eygen oordeel, min wetenschap heeft. Veel van sich te dencken, komt van 14weynich te weten.

VII.C.1
Proverb. 3.7.
Laet u niet wijs duncken.

De Specht vlieght over al, hy gaet de bosschen quellen,
Hy wil (ghelijck het schijnt) de boomen nedervellen,

Hy pickt in al het hout, en souckt een open gat,

Maer vint ten lesten niet als, ick en weet niet wat.

Al wat de menschen doen, al wat de lieden maecken,
Het zy in kleyn bedrijf, het zy in groote saecken,

Hoe slecht haer dinghen gaen, sy trotsen niettemin,

De minste van den hoop die heeft een vleyer in.

VII.C.2
Arrogantia, profectus obstaculum.

Num penetrent morsus in singula vulnera quaerit:

Dum nimium rostro martia fidit avis.

Pervia ligna forent, nisi pervia, Pice, putasses;

Dum ruis huc illuc, tempus inane volat.

Qui poterit, doctum qui se putat esse doceri?

Qui sapiet, qui se iam putat esse sophum?

Semper inanis erit mens, quae sibi plena videtur:

Doctus erat, doctus ni sibi quisque foret.

[p. 76]

VII.C.3
Eccles. 3.24.
La presumption a deceu plusieurs.

Le Pic auroit bien tost la fin de son ouvrage,
Si de son bec n'avoit conceu trop grand courage:
Un coeur presumptueux ne fera rien du bon,
Puis qu'il a de son faict trop grand' opinion.

VII.C.4.a
1. Corint. 8.2.

Si quis existimat scire se aliquid, nondum cognovit quemadmodum eum scire oporteat.

VII.C.4.b

Indocilis est, qui mavult doctus videri quam esse. Bion. apud Laërt. Lib. 4. Cap. 7.

VII.C.4.c
Proverb. 2.12.

As tu veu un homme qui cuide estre sage? il y a plus d'esperance d'un fol, que de luy.

VII.C.4.d
Vers. 16.

Le paresseux s'estime estre plus sage, que sept qui baillent sage conseil.

VII.C.5
Arrogantia, profectus obstaculum.

1Magis decorum est iuvenem discere, quam docere; Seni docere, quam dis-2cere. Melius tamen est provectioris aetatis hominem sero discere, quam in 3ignorantia perpetua versari. Nunquam hominem tam exactae eruditionis 4uspiam exstitisse, ut amplius nihil addiscere potuerit, ratio demonstrat. 5Non in vita solum, sed & in ipsa morte, imo ex ipsa morte, est quod disca-6tur; praesertim homini Christiano. Odi homines ignava opera, philosopha 7sententia, aiebat ille. Indocilis sane est, qui mavult doctus videri, quam 8esse: Vanus & arrogans, qui aut magna sibi vindicat, quae ipsi non insunt; 9vel maiora, quam quae insunt. Utinam hoc animis omnium insitum! De 10aliis nunquam male, de sese nunquam bene loqui, primum Christiani, alte-11rum sapientis est.

VII.C.6

1Het voeght een Ionghelinck beter, onderwesen te werden, als andere te 2leeren; voor een oudt man daerenteghens passet beter een ander te onder-3wijsen, als selfs onderwesen te werden; en evenwel nochtans isset beter in 4sijn ouderdom te leeren, als altijdt onwetende te blijven. Noyt en isser 5yemandt so volkomen ofte in gheleertheyt, ofte in ervarentheyt gheweest,

[p. 77]

6oft hy en heeft noch altijt in wetenschap kunnen toenemen. Men en kan 7niet alleenlick in dit leven, maer in, en uyt de doot selfs, onderwesen wer-8den, voor al en sonderlinge een Christelick ghemoet. Ick hate alle men-9schen van veel seggens, en van weynich bedrijfs, seyder een vande Oude; 10hy en is niet leersaem, die liever heeft gheleert te schijnen als inder daet te 11wesen, seyde Bion. Hy is trots en ydel, so wel den desen, die sick dinghen 12toeschrijft de welcke hy niet en heeft, als den ghenen, die sick grooter 13dinghen vermeet als hy kan. 'tWare goet datmen van andere nimmermeer 14qualick, van sich selven nimmermeer wel en sprake: die het eerste doet, 15handelt Christelijck; die het tweede doet, handelt wijsselijck.