Sinne- en minnebeelden. Deel 1. Teksten

Regelnummers proza verbergen

[p. 66]

VI Sensim amor sensus occupat.aant.

[p. 67]

VI.A.1
'tNeemt toe, men weet niet hoe.

Laest gingh ick inden hof, daer schreef ick op een linde,
Ick sneed' in een pompoen den naem van mijn beminde;

Het schrift was eerstmael teer, men sach daer anders niet

Als, dat het groen ghewas beschreyde mijn verdriet:

Maer als ick naderhant hier weder quam ghetreden,
Doen stontet uytghepuylt al wat ick had ghesneden;

Dies riep ick overluyt; dus gaetet mette min,

Daer komt een groote wond oock van een kleyn begin.

VI.A.2
Sensim amor, sensus occupat.

Inscribo peponi quoties tua nomina, Phylli,

Littera, cultelli cuspide facta, latet:

Ille, licet fatuus, sortem miseratus amantis,

Plorat, & e tenero cortice gutta fluit;

Laesa cutis sensim laxo se pandit hiatu,

Iamque viatori, Phylli, legenda pates.

Exclamo: crevere notae, crevere calores.

Hei mihi! quam tacitis passibus intrat amor.

VI.A.3
Quant il est creu, je le vois, Comment il croist je n'appercois.

Retournant au tillet, ou tu estois escrite,
Ma douce Margotton, la lettre n'est petite
Comme un peu cy devant: le passager la voit,
l'amour s'augmente helas! sans qu'on s'en appercoit.

VI.A.4.a
Plutarchus.

Amor neque nos statim neque vehementer ab initio, quemadmodum ira, invadit; neque facile ingressus, decedit, quamvis alatus: sed sensim ingreditur ac molliter, manetque diu in sensibus.

VI.A.4.b
Sene. Hippol.

Labitur sensim furor in medullas,
Igne furtivo populante venas,
Non habet latam data plaga frontem,
Sed vorat tectas penitus medullas.

VI.B.1
't Wordt t'samen groot.

De letters diemen plach te snyden inde linden
En zijn van eersten aen niet in het hout te vinden,

Maer komje naderhandt ontrent den groenen bast,

Soo blijcktet dat het schrift gheduerigh grooter wast.

[p. 68]

5

Het kint, indien het siet eens anders quade streken,

 

Ontfanght in sijn ghemoet de gronden van ghebreken.

 

Wat quaet is, kankert in: ghy leyt dan inde jeught,

 

Gheen voncken totte lust, maer sporen totte deught.

VI.B.2
Paulatim rima dehiscit.

Quod peponem riguo mihi crescere cernis in horto,

Non est quod velit hunc nostra culina cibum:

Hic ego, dum tener est, rorantia carmina sculpo;

Et mihi cum viridi cortice crescit opus.

Sit licet insulsus pepo nos docet: imbibat infans

Semina nequitiae, pessima messis erit.

Ille, virum facinus patrare virile videbit,

In puero vitium, qui puerile tulit.

VI.B.3
Coeur d'enfant, carte blanche.

Veus tu un grand escrit dans quelque tendre escorce?
Ne taille brusquement. Il n'est besoing de force,
Le temps l'aggrandira. le vice au coeur d'enfant
Avec le corps devient, sans y penser, tresgrand.

VI.B.1.a
Op het selve beelt een andere sin.

Wanneer een gheestigh quant den naem van sijn beminde
Snijt in een bol ghewas, of op een groene linde,

De schors die schijnt bedroeft, sy stort een droevigh nat

Als of haer eenigh leet door snijden had ghevat;

Maer, leser, hebt ghedult; de tijt die salt ghenesen,
En alsje weder komt dan sal het beter wesen;

Siet! al wat klouck beleyt of reden niet vermagh,

Dat wort noch evenwel verwonnen vanden dagh.

VI.B.2.a
Quod non potest ratio, sanat mora.

Si dominae describit amans in cortice nomen,

Deplorat laesus vulnera primo pepo;

Sed mora dat vires, &, dum nova littera crescit,

Durior est multo, quam fuit ante, cutis.

Nescis, quid valeant anni, quid polleat aetas;

Tempore poma rubent, tempore cessat hiems:

Quod ratio praestare nequit, durive labores,

Id vel sponte sua mox dabit ipsa dies.

[p. 69]

VI.B.4.a
Plaut. In trin.

Mores mali, quasi herba irrigua, succrescunt uberrime.

VI.B.4.b
Iuvenal. Sat. 14.

Maxima debetur puero reverentia, si quid
Turpe paras, nec tu pueri contempseris annos.

VI.B.4.c
Seneca.

Disciplina sane mores facit & id sapit unusquisque, quod didicit.

VI.B.4.d
Horat.

Nil dictu foedum visuque haec limina tangat intra quae puer est.

Weest voor al in reden kuys,
Alser kinders zijn in huys;
Want daer Ionckheyt is ontrent,
Dient niet dertels voorghewent.

VI.C.1
Gal. 4.19.
Allenxkens, tot dat Christus een ghedaente in ons krijght.

Plagh yemant in een boom by wijlen yet te snijden,
Het kan hem dienstigh zijn, ten valt niet al besijden;

Let hoe de saecken gaen; eerst is de letter teer,

Maer naer een weynigh tijts soo vint de leser meer.

Als Godt door sijnen gheest ons harten komt beschrijven,
Men voelt het vast gheloof niet stracx aen ons beklijven,

Maer siet het swack begin dat wort ten lesten sterck,

Met tijt en door gedult voltreckt de gheest sijn werck.

VI.C.2
Tenera pietatis principia.

Indimus arboribus, tenui dum cuspide, carmen;

Vix teneram signat parva litura cutem:

Incrementa tamen, vix intellecta, videbis,

Dum peragit tacitis passibus annus iter.

Enthea non hederam pietas imitatur Ionae,

Ferre cui patulas nox dedit una comas:

Parva fides primo, crescit sensim, & sine sensu,

Paulatimque sacrum spiritus implet opus.

[p. 70]

VI.C.3
Ephes. 4.13.
Peu a peu, jusques a ce que croissions a la perfection d'homme en Christ.

Si tu fais un escrit sur l'arbre, ne te haste,
Bien qu'il te semble estroit, le temps l'escrit dilate.
Vertu n'est point d'un jour, & l'oeuvre de l'esprit
En l'ame peu a peu de l'homme s'accomplit.

VI.C.4.a
2. Corint. 3.3.

Epistola estis Christi scripta non atramento, sed spiritu Dei vivi: non in tabulis lapideis, sed in tabulis cordis.

VI.C.4.b
Pseaum. 29.15.

Le juste s'avancera comme la palme & croistra comme le cedre du liban, estant planté en la maison de l'eternel, &c.

VI.C.5
Tenera pietatis principia.

1Non confuse, sed ordinate in haec inferiora, agit Deus, nec ab uno extremo 2ad alterum festine, sed sensim, progreditur. Non repentino fulgore dies 3terrarum tractus pervadit, sed, praemisso dubiae lucis crepusculo, paulatim

... Medium Sol aureus orbem

Occupat, & radiis ingentibus omnia lustrat.

6Non statim, ex intenso frigore, in ardores Syrii praecipitamur; sed, vere ac 7tepentis favonii flatu intermedio, paulatim ad aestivos calores deducimur. 8Spirituales fidelium progressus plane huiusmodi. Nunquam, e mediis pec-9catorum sordibus, ad statum gloriae suos evehit Deus, sed gratiam mediam 10interiacit. Vix ullus, ex vita insigni scelere contaminata, subito in vitam 11christiano nomine dignam immediate erigitur. Pictura, inquit ille, coepit 12primo ab umbris & lineis, deinde monochromata, mox accessit lumen una 13cum colorum varietate, donec ad summam artificii pervenit admirationem. 14Idem de homine christiano iure quis dixerit. Ne igitur animo destituatur 15pia mens, si lento, dummodo continuo, gradu ad vitae renovationem, effe-16ratur. Omne incrementum, etiam latens, credenti salutare est.

VI.C.6

1God gaet niet onschickelijcken, maer met order te werck in alle dese nede-2righe dinghen, niet schielicken van het eene uyterste tot het andere verval-3lende, maer door middelweghen allenxkens, en als by trappen, van 't eene 4tot het ander gaende.

[p. 71]

5

Den doncker van den swarten nacht

 

Wert niet terstont tot licht ghebracht,

 

Den dagheraet en morghen-stont

 

Verthoont voor eerst haer rooden mont;

 

Dan rijst de Son, des werelts oogh,

10

En klimt allengskens meer om hoogh;

 

Tot dat ten lesten het ghesicht

 

Ons schemert, door haer crachtich licht.

13Het gaet met den gheestelijcken voortganck vande godtsalighe ten naesten 14by mede alsoo. God en plach niemant uyt den stanck der sonden, regel-15recht tot heerlijckheyt te verheffen, maer sijn genade als middelaer, tus-16schen beyde te stellen. Selden werter yemant uyt een gantsch rau en roe-17ckeloos leven, op een sprongh overgheset in een ghesette en christelijcke 18sedicheyt. De godsalicheyt en verthoont haer van stonden aen niet in hare 19volmaecktheydt, maer wert door daghelijckschen aenwas allengskens tot 20haer volkomentheyt opghetoghen. Een verslaghen herte en heeft daerom 21den moet niet verloren te gheven, om sijn lanxsamen voortganck inde 22godtsalicheyt, soo die maer staech en geduerich en zy. Alderley aenwas 23(oock den ghenen die ons onghevoelijcken aenkomt, en diemen eer gewaer 24wort gheschiet te zijn, als te gheschieden) ghedijt een christelijck ghemoet 25ter salicheyt.