Alle de werken. Deel 1

[p. 947]

Mededeeling betreffende Cats eigen exemplaar van zijn Spiegel van den ouden en nieuwen tijdt, 1632.

Op de Boekverkooping, door de Heeren Kemink & Zoon, den 18^den February 1861 en volgende dagen, gehouden, kwam onder N^o. 1276 Q, een beschreven exemplaar van CATS' Spiegel, enz. voor. Om te zien, of het mij wellicht bij mijn uitgave van den tekst zou kunnen dienen, gaf ik er order op, en werd het voor weinige stuivers meester.

Daar het vrij veel beschreven, en daarboven voor een deel met water bevlekt was, ook in een hals verganen perkamenten band hing, had het zeker weinig liefhebbers gelokt, of aanleiding gegeven, om het wat naauwkeuriger in te zien. Had men dat gedaan, men zou alras de hand van den beschrijver herkend, en er die van CATS zelf in gevonden hebben, van welke zelfs het authoris donum herkomstig is, dat op den titel prijkt. Het is het exemplaar, dat den dichter gestrekt heeft, om er de bijvoegselen en veranderingen voor latere drukken in aan te geven, van welke in die drukken echter slechts gedeeltelijk gebruik is gemaakt. Daar ik het boek machtig werd, toen mijn uitgave van den text des Spiegels nog betrekkelijk weinig gevorderd was, heb ik er mij van kunnen bedienen en niet verzuimd, wat in vroegere uitgaven van 't hier bijgevoegde (in rijmspreuken, en derg.) niet gevonden werd, getrouwelijk op te nemen en aan te geven. Denkelijk was het een der eerste exemplaren, uit handen van den boeken plaatdrukker gekomen, zoodat de druk der plaatjens buitengemeen zuiver en fraai is, en ook daardoor de waarde van 't aanvankelijk min-oogelijke boek verhoogd wordt. Blijkens het aangehaalde opschrift op den titel heest CATS het aan een vriend vereerd, denkelijk denzelfden, wiens naam (Jac. Roverij) boven aan een der schutbladen, mede met CATS' eigen hand gesteld is.

Ik maak van de hier gegeven gelegenheid nog gebruik ter opneming der bijgevoegde Spreuken bij 't geen hier voren reeds afgedrukt was, voor ik het exemplaar erlangde:

Bladz. 647.	Lees het Hollansche opschrift (gelijk doorgaans) in rijm: Vrient, sijdy wijs, Buycht jeughdigh rijs; Want d'oude stam Is al te stram.
	En onder de Spreuken nog beide volgende: Kinderen wel op te trecken Sijn geen saecken voor de gecken. Een nieu en noyt gebesicht vat Smaeckt lange na het eerste nat.
Bladz. 650.	Lees bij de Spreuken nog: Een kleyn getal van rotte peeren Dat kan aen duysent gave deeren. Men kent de sotten aen de bellen, Men acht een man nae sijn gesellen.
Bladz. 651.	Lees bij de Spreuken nog: Die over de katte raeckt, raeckt oock over haren steert. Daer men de vinger in krijght, krijght men oock de hant in. Allense lapjens leert de hont eten. Laet men den Duyvel in de kerk komen, hy sal haest op den autaer sitten.
Bladz. 664.	Lees onder de Spreuken nog: Van de nacht Dient gewacht.
Bladz. 666.	Lees nog: Brenght alles by, o frissche jeught, Daer ghy u lief door maecken meught.
Bladz. 668.	Lees nog: Het een om 't ander, Dat volt malkander.
Bladz. 690.	Lees nog: Katte-jongens willen muysen, Ape-jongens willen luysen.
Bladz. 700.	Lees nog: 't Sy arm of rijck, Elck sijns gelijck.
Bladz. 706.	Lees nog: Een jonghe vrou, een meulenrat, Daeraen gebreeckt gemeenlick wat. 't Hollen is het peert benomen, Als de grijse jaren komen.
Bladz. 710.	Lees nog: Net by kuys en mors by vuyl, Valck by valck en uyl by uyl. Beter een schaep als een aep, Een balck, als een valck.
Bladz. 712.	Lees nog: Gedwongen liesde en gemaeckte verwe gaen licht as. De vrijster leydtmen door de min, Maer 't weeuwtjen volght haer eyghen sin.
Bladz. 714.	Lees nog: Schoon wijs en rijck is niemans deel.
Bladz. 718.	Lees nog: Op schoone bloemen Is niet te roemen; Op schoone vrouwen Is niet te bouwen; Want beyder eer Is wonder teêr. Geen hin en worter goet geseyt, Die elders woont en elders leyt.